Cop28, höôùng tôùi söï khôûi ñaàu
cuûa vieäc chaám döùt naêng löôïng hoùa thaïch
Cop28, höôùng tôùi söï khôûi ñaàu cuûa vieäc chaám döùt naêng löôïng hoùa thaïch.
Marine Henriot
Tyù Linh chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Dubai (WHÑ 14-12-2023) - Ñaây laø laàn ñaàu tieân ñöôïc hoan ngheânh treân toaøn theá giôùi. Vaøo raïng saùng thöù Tö, ngaøy 13 thaùng 12 naêm 2023, taïi COP28 ôû Dubai, 198 beân ñaõ thoâng qua moät thoûa hieäp lòch söû, môû ñöôøng cho vieäc töø boû daàn caùc naêng löôïng hoùa thaïch voán gaây ra hieän töôïng noùng leân toaøn caàu.
Vaøo thöù Naêm, ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2023, trong laàn xuaát hieän ñaàu tieân tröôùc caùc phaùi ñoaøn cuûa 197 quoác gia tham döï, coäng vôùi Lieân minh Chaâu AÂu, taïi hoäi nghò cuûa Lieân hôïp quoác veà bieán ñoåi khí haäu, chuû tòch COP 28, Sultan al-Jaber, ñaõ chæ khôi daäy nhöõng traøng phaùo tay ruït reø... Vaøo saùng thöù Tö 13 thaùng 12 naêm 2023, sau hai ñeâm ñaøm phaùn meät moûi, oâng ñaõ kheùp laïi COP28 naøy vôùi söï hoan ngheânh nhieät lieät vaø moät thoûa thuaän ñöôïc moâ taû laø "lòch söû".
Sultan al-Jaber, chuû tòch COP28 cuûa Caùc Tieåu vöông quoác AÛ Raäp Thoáng nhaát, ngöôøi ñaõ bò thaùch thöùc trong nhöõng thaùng gaàn ñaây vì söï laõnh ñaïo cuûa oâng ñoái vôùi coâng ty daàu moû Caùc Tieåu vöông quoác AÛ Raäp Thoáng nhaát, Adnoc, cho bieát: "Laàn ñaàu tieân chuùng toâi ñöa ra töø ngöõ veà naêng löôïng hoùa thaïch trong thoûa thuaän cuoái cuøng".
Moät tín hieäu maïnh meõ
Francois Gemenne, giaùo sö taïi HEC (Tröôøng nghieân cöùu cao caáp thöông maïi Paris), chuû tòch Hoäi ñoàng khoa hoïc cuûa Quyõ Thieân nhieân vaø Con ngöôøi vaø laø thaønh vieân cuûa GIEC (Nhoùm chuyeân gia lieân chính phuû veà söï bieán ñoåi cuûa khí haäu), ñaõ vui möøng vaø hoan ngheânh "vaên baûn ñaày tham voïng nhaát cho ñeán nay veà vaán ñeà naêng löôïng hoùa thaïch. Ñaây thöïc söï laø vaên baûn ñaùnh daáu söï khôûi ñaàu cho söï keát thuùc cuûa naêng löôïng hoùa thaïch voán vaïch ra quyõ ñaïo cuûa chaân trôøi naêng löôïng khoâng coù carbon vaøo naêm 2050".
Thoûa thuaän naøy ñaït ñöôïc sau nhöõng cuoäc ñaøm phaùn meät moûi, laø moät söï thoûa hieäp ñöôïc deät kheùo leùo. OÂng noùi veà vieäc "chuyeån ñoåi khoûi naêng löôïng hoùa thaïch", coâng thöùc duy nhaát coù theå laøm haøi loøng nhöõng ngöôøi uûng hoä vieäc "thoaùt khoûi" naêng löôïng hoùa thaïch nhö caùc quoác ñaûo nhoû hay ngöôøi chaâu AÂu, ñoàng thôøi traùnh ñöôïc quyeàn phuû quyeát cuûa AÛ Raäp Saudi hay ñaëc bieät laø Trung Quoác vaø Hoa Kyø.
Vaên baûn cuoái cuøng naøy cuûa COP ñaët ra höôùng ñi tieáp theo trong nhöõng naêm tôùi, moät tín hieäu maïnh meõ ñöôïc göûi ñeán caùc quoác gia, nhöng treân heát laø tôùi caùc thò tröôøng vaø nhaø ñaàu tö, "bôûi vì quaù trình chuyeån ñoåi naêng löôïng tröôùc heát laø vaán ñeà ñaàu tö", Francois Gemenne löu yù.
Chöa bao giôø trong lòch söû caùc hoäi nghò veà khí haäu cuûa Lieân Hôïp Quoác toaøn boä naêng löôïng hoùa thaïch - daàu, khí ñoát, than ñaù - ñaõ ñöôïc chæ roõ, trong khi quaù trình ñoát chaùy chuùng keå töø theá kyû 19 laø nguyeân nhaân chính gaây ra hieän töôïng noùng leân.
Ñoaïn thöù 28, treân toång soá 196 ñoaøn, keâu goïi "chuyeån ñoåi khoûi naêng löôïng hoùa thaïch trong caùc heä thoáng naêng löôïng, moät caùch coâng baèng, traät töï vaø coâng minh, baèng caùch thuùc ñaåy haønh ñoäng trong thaäp nieân quan troïng naøy, nhaèm ñaït ñöôïc möùc ñoä trung hoøa carbon vaøo naêm 2050 theo caùc khuyeán nghò khoa hoïc".
Do ñoù, quaù trình chuyeån ñoåi lieân quan ñeán naêng löôïng chöù khoâng phaûi caùc lónh vöïc khaùc nhö hoùa daàu. Nhöng lôøi keâu goïi haønh ñoäng trong thaäp nieân hieän taïi laø yeâu caàu cuûa Lieân minh Chaâu AÂu.
Francois Gemenne nhaéc nhôù, neáu noù ñöôïc toân troïng, vaên baûn naøy coù theå giuùp duy trì trong giôùi haïn cuûa thoûa thuaän Paris, nghóa laø nhieät ñoä trung bình taêng giôùi haïn ôû möùc 1.5 ñoä, nhöng thôøi gian raát caáp baùch.
Söï thaát voïng cuûa caùc Quoác ñaûo nhoû
Tuy nhieân, moät nhöôïc ñieåm nhöng khoâng keùm phaàn quan troïng laø söï thaát voïng cuûa caùc Quoác ñaûo nhoû, nhöõng quoác gia ñaàu tieân bò ñe doïa bieán maát do hieän töôïng noùng leân toaøn caàu.
Anne Rasmussen, ñaïi dieän cuûa Samoa, tuyeân boá: "Chuùng toâi khoâng muoán laøm giaùn ñoaïn söï hoan hoâ nhieät lieät khi böôùc vaøo phoøng, nhöng chuùng toâi hôi boái roái: Quyù vò vöøa goõ buùa vaø Lieân minh caùc Quoác ñaûo nhoû (Aosis) khoâng coù trong phoøng". "Chuùng ta ñaõ ñi ñeán keát luaän raèng vieäc ñieàu chænh höôùng ñi caàn thieát vaãn chöa ñöôïc ñaûm baûo", baø noùi theâm vaø ñoàng thôøi cho raèng vaên baûn naøy khoâng ñuû ñeå hy voïng cöùu caùc hoøn ñaûo khoûi bò nhaán chìm bôûi nöôùc daâng cao.
Vaên baûn ñöôïc ñoàng thuaän thoâng qua, khoâng coù quoác gia naøo phaûn ñoái, laø moät söï thoûa hieäp khoâng hoaøn haûo, nhieàu ñaïi bieåu vaø toå chöùc phi chính phuû cuõng löu yù. Noù khoâng tröïc tieáp keâu goïi thoaùt khoûi naêng löôïng hoùa thaïch, khieán haøng traêm quoác gia yeâu caàu ñieàu ñoù thaát voïng. Vaø noù bao goàm nhöõng keõ hôû cho caùc quoác gia muoán tieáp tuïc khai thaùc tröõ löôïng hydrocarbon cuûa mình.
Hôn nöõa, Francois Gemenne löu yù, "Nguoàn taøi trôï khoâng ngang taàm, caû nguoàn taøi trôï cho nhöõng toån thaát vaø thieät haïi, do ñoù cho nhöõng taùc ñoäng maø caùc quoác gia deã bò toån thöông nhaát phaûi gaùnh chòu, cuõng nhö cho vaán ñeà veà söï thích öùng voán raát quan troïng, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc Quoác ñaûo nhoû".
Chuyeån ngöõ: Tyù Linh
Theo nhaät baùo Vatican News (13.12.2023)
Nguoàn: xuanbichvietnam.net (14.12.2023)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)