Dieãn töø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Maskwacis:
Toâi chaân thaønh xin loãi
Dieãn töø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Maskwacis: Toâi chaân thaønh xin loãi.
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa J.B. Ñaëng Minh An
Edmonton (VietCatholic News 25-07-2022) - Luùc 9g saùng Chuùa Nhaät 24 thaùng 7 naêm 2022, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ khôûi haønh töø phi tröôøng Fiumicino cuûa Roâma trong chuyeán toâng du Canada töø ngaøy 24 ñeán ngaøy 30 thaùng Baåy naêm 2022. Ñaây laø chuyeán toâng du thöù 37 cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong trieàu Giaùo Hoaøng cuûa ngaøi, vaø laø chuyeán toâng du thöù naêm sau khi ñaïi dòch coronavirus buøng phaùt treân theá giôùi laøm giaùn ñoaïn caùc chuyeán toâng du cuûa ngaøi trong 15 thaùng. Ñaây cuõng laø chuyeán toâng du thöù hai cuûa ngaøi trong naêm 2022, sau khi ñaõ vieáng thaêm Malta trong hai ngaøy muøng 2 vaø 3 thaùng Tö naêm 2022.
Luùc 11:20 maùy bay ñaõ haï caùnh xuoáng saân bay Edmonton, tænh Alberta.
Luùc 10g saùng ngaøy thöù Hai 25 thaùng 7 naêm 2022, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ thaêm Maskwacis, ngoâi tröôøng daønh cho ngöôøi baûn ñòa Ermineskine tröôùc ñaây, moät trong nhöõng tröôøng lôùn nhaát trong nöôùc, caùch Edmonton khoaûng 100 km. Ngaøi ñaõ gaëp gôõ caùc daân toäc First Nations, Meùtis vaø Inuit. Toøa nhaø gaàn ñaây ñaõ ñöôïc phuïc hoài sau traän hoûa hoaïn kinh hoaøng vaøo naêm 2020.
Trong dieãn töø taïi ñaây, Ñöùc Thaùnh Cha noùi:
Thöa Baø Toaøn quyeàn,
Thöa Ngaøi Thuû töôùng,
Kính göûi nhöõng ngöôøi daân baûn ñòa cuûa Maskwacis vaø cuûa vuøng ñaát Canada naøy,
Anh chò em thaân meán!
Toâi ñaõ chôø ñôïi ñeå ñeán ñaây vaø ñöôïc ôû vôùi anh chò em! ÔÛ ñaây, töø nôi gaén lieàn vôùi nhöõng kyû nieäm ñau thöông, toâi xin baét ñaàu ñieàu maø toâi coi laø moät cuoäc haønh höông, moät cuoäc haønh höông ñeàn toäi. Toâi ñaõ ñeán queâ höông cuûa anh chò em ñeå noùi vôùi anh chò em veà noãi buoàn cuûa toâi, ñeå caàu xin söï tha thöù cuûa Chuùa, ôn chöõa laønh vaø hoøa giaûi, ñeå baøy toû söï gaàn guõi cuûa toâi vaø caàu nguyeän vôùi anh chò em vaø cho anh chò em.
Toâi nhôù laïi nhöõng cuoäc hoïp chuùng ta ñaõ coù ôû Roâma boán thaùng tröôùc. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, toâi ñaõ ñöôïc taëng hai ñoâi giaøy da thuù nhö moät daáu hieäu cuûa söï ñau khoå maø treû em baûn ñòa phaûi chòu ñöïng, ñaëc bieät laø nhöõng ñöùa treû khoâng may trôû veà töø caùc caùc tröôøng noäi truù daønh cho ngöôøi baûn ñòa. Toâi ñöôïc yeâu caàu traû laïi ñoâi giaøy da naøy khi ñeán Canada; Toâi ñaõ mang chuùng ñeán, vaø toâi seõ traû laïi chuùng khi keát thuùc vaøi lôøi naøy, trong ñoù toâi muoán suy ngaãm veà bieåu töôïng naøy, bieåu töôïng maø trong vaøi thaùng qua ñaõ khieán toâi caûm thaáy ñau buoàn, phaãn noä vaø xaáu hoå. Kyù öùc veà nhöõng ñöùa treû ñoù quaû thöïc raát ñau ñôùn; noù thuùc giuïc chuùng ta laøm vieäc ñeå baûo ñaûm raèng moïi treû em ñeàu ñöôïc ñoái xöû baèng tình yeâu thöông, danh döï vaø söï toân troïng. Ñoàng thôøi, nhöõng chieác giaøy da thuù ñoù cuõng noùi cho chuùng ta bieát moät con ñöôøng phaûi theo ñuoåi, moät haønh trình maø chuùng ta mong muoán cuøng nhau thöïc hieän. Chuùng ta muoán cuøng nhau böôùc ñi, cuøng nhau caàu nguyeän vaø laøm vieäc cuøng nhau, ñeå nhöõng ñau khoå trong quaù khöù coù theå daãn ñeán moät töông lai coâng baèng, haøn gaén vaø hoøa giaûi.
Ñoù laø lyù do taïi sao phaàn ñaàu tieân cuûa cuoäc haønh höông cuûa toâi giöõa anh chò em dieãn ra ôû vuøng ñaát naøy, nôi maø töø xa xöa ñaõ chöùng kieán söï hieän dieän cuûa caùc daân toäc baûn ñòa. Ñaây laø nhöõng vuøng ñaát noùi vôùi chuùng ta; nhöõng vuøng ñaát laøm chuùng ta ghi nhôù.
Haõy nhôù raèng: thöa anh chò em, anh chò em ñaõ soáng treân nhöõng vuøng ñaát naøy haøng ngaøn naêm, tuaân theo nhöõng caùch soáng toân troïng traùi ñaát maø anh chò em ñaõ nhaän ñöôïc nhö moät di saûn töø caùc theá heä tröôùc vaø ñang löu giöõ cho nhöõng ngöôøi chöa tôùi. Anh chò em ñaõ coi noù nhö moät moùn quaø cuûa Ñaáng Taïo Hoùa ñeå ñöôïc chia seû vôùi nhöõng ngöôøi khaùc vaø ñöôïc naâng niu trong söï haøi hoøa vôùi taát caû nhöõng gì toàn taïi, trong moái töông giao saâu saéc vôùi taát caû thuï taïo. Baèng caùch naøy, anh chò em ñaõ hoïc ñöôïc caùch nuoâi döôõng yù thöùc veà gia ñình vaø coäng ñoàng, cuõng nhö xaây döïng moái lieân keát beàn vöõng giöõa caùc theá heä, toân troïng ngöôøi lôùn tuoåi vaø quan taâm ñeán nhöõng treû nhoû cuûa anh chò em. Moät kho taøng caùc phong tuïc vaø giaùo lyù ñuùng ñaén, taäp trung vaøo söï quan taâm ñeán ngöôøi khaùc, söï trung thöïc, loøng duõng caûm vaø söï toân troïng, söï khieâm toán, thaät thaø vaø trí tueä thöïc teá!
Thaät ñaùng buoàn laø traùi vôùi nhöõng böôùc ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän treân nhöõng vuøng ñaát naøy, con ñöôøng cuûa söï hoài töôûng seõ daãn chuùng ta ñeán nhöõng neûo ñöôøng tieáp theo. Nôi maø chuùng ta ñang tuï hoïp laøm daáy leân trong toâi caûm giaùc ñau ñôùn vaø hoái haän saâu saéc maø toâi ñaõ caûm thaáy trong nhöõng thaùng qua. Toâi nghó laïi nhöõng tình huoáng bi thaûm maø raát nhieàu ngöôøi trong soá anh chò em, gia ñình vaø coäng ñoàng cuûa anh chò em ñaõ bieát; nhöõng gì anh chò em ñaõ chia seû vôùi toâi veà nhöõng ñau khoå maø anh chò em phaûi chòu ñöïng ôû caùc caùc tröôøng noäi truù. Ñaây laø nhöõng chaán thöông moät caùch naøo ñoù ñöôïc ñaùnh thöùc laïi baát cöù khi naøo ñoái töôïng xuaát hieän; Toâi cuõng nhaän ra raèng cuoäc gaëp gôõ cuûa chuùng ta ngaøy hoâm nay coù theå gôïi laïi nhöõng kyû nieäm cuõ vaø ñau ñôùn, vaø nhieàu ngöôøi trong soá anh chò em coù theå caûm thaáy khoâng thoaûi maùi ngay caû khi toâi ñang noùi. Tuy nhieân, ñuùng laø phaûi nhôù, bôûi vì söï laõng queân daãn ñeán söï thôø ô vaø, nhö ñaõ noùi, "ñoái laäp cuûa tình yeâu khoâng phaûi laø haän thuø, ñoù laø söï thôø ô... vaø ñoái dieän cuûa söï soáng khoâng phaûi laø caùi cheát, ñoù laø söï thôø ô" (E. WIESEL). Nhaéc nhôù nhöõng kinh nghieäm taøn khoác ñaõ xaûy ra trong caùc tröôøng noäi truù laøm ñau ñôùn, töùc giaän, gaây ñau thöông, nhöng noù laø caàn thieát.
Caàn phaûi nhôù raèng caùc chính saùch ñoàng hoùa vaø khai phoùng, bao goàm caû heä thoáng tröôøng hoïc noäi truù, ñaõ taøn phaù nhö theá naøo ñoái vôùi ngöôøi daân ôû nhöõng vuøng ñaát naøy. Khi nhöõng ngöôøi thöïc daân AÂu Chaâu laàn ñaàu tieân ñeán ñaây, coù moät cô hoäi tuyeät vôøi ñeå mang laïi moät cuoäc gaëp gôõ hieäu quaû giöõa caùc neàn vaên hoùa, truyeàn thoáng vaø caùc hình thöùc taâm linh. Tuy nhieân, phaàn lôùn ñieàu ñoù ñaõ khoâng xaûy ra. Moät laàn nöõa, toâi nghó laïi nhöõng caâu chuyeän maø anh chò em ñaõ keå: caùc chính saùch ñoàng hoùa ñaõ gaït caùc daân toäc baûn ñòa ra ngoaøi leà moät caùch coù heä thoáng; thoâng qua heä thoáng tröôøng hoïc noäi truù, ngoân ngöõ vaø vaên hoùa cuûa anh chò em bò gieøm pha vaø ñaøn aùp nhö theá naøo; treû em bò laïm duïng theå chaát, lôøi noùi, taâm lyù vaø tinh thaàn ra sao; hoï bò baét khoûi nhaø cuûa hoï khi coøn nhoû nhö theá naøo, vaø nhöõng chính saùch aáy xoùa nhoøa vónh vieãn moái quan heä giöõa cha meï vaø con caùi, oâng baø vaø con chaùu ra sao.
Toâi caûm ôn anh chò em ñaõ cho toâi bieát ñieàu naøy, ñaõ cho toâi bieát veà nhöõng gaùnh naëng maø anh chò em vaãn phaûi gaùnh, ñaõ chia seû vôùi toâi nhöõng kyû nieäm cay ñaéng naøy. Hoâm nay toâi ôû ñaây, ôû maûnh ñaát naøy, cuøng vôùi nhöõng kyù öùc xa xöa, löu giöõ nhöõng veát thöông loøng vaãn coøn nguyeân nhöõng veát seïo. Toâi ôû ñaây bôûi vì böôùc ñaàu tieân cuûa cuoäc haønh höông ñeàn toäi cuûa toâi giöõa anh chò em laø moät laàn nöõa caàu xin söï tha thöù, ñeå noùi vôùi anh chò em moät laàn nöõa raèng toâi voâ cuøng xin loãi. Xin loãi vì nhöõng caùch thöùc maø trong ñoù, ñaùng tieác laø nhieàu Kitoâ höõu ñaõ uûng hoä taâm lyù thöïc daân hoùa cuûa caùc theá löïc aùp böùc daân baûn ñòa. Toâi xin loãi. Ñaëc bieät, toâi caàu xin söï tha thöù ñoái vôùi nhöõng caùch thöùc maø nhieàu thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi vaø caùc coäng ñoàng toân giaùo ñaõ hôïp taùc, ñaëc bieät laø thoâng qua söï thôø ô cuûa hoï, trong caùc döï aùn phaù huûy vaên hoùa vaø ñoàng hoùa cöôõng böùc do caùc chính phuû thôøi ñoù thuùc ñaåy, maø ñænh ñieåm laø heä thoáng caùc tröôøng hoïc khu noäi truù.
Maëc duø caùc toå chöùc baùc aùi Kitoâ giaùo khoâng vaéng maët, vaø coù nhieàu tröôøng hôïp noåi baät veà söï taän taâm vaø chaêm soùc treû em, nhöng taùc ñoäng toång theå cuûa caùc chính saùch lieân quan ñeán tröôøng hoïc noäi truù laø raát thaûm khoác. Ñieàu maø ñöùc tin Kitoâ cuûa chuùng ta cho chuùng ta bieát raèng ñaây laø moät sai laàm tai haïi, khoâng phuø hôïp vôùi Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Thaät ñau ñôùn khi nghó ñeán vieäc ñaát ñai vöõng chaéc cuûa caùc giaù trò, ngoân ngöõ vaø vaên hoùa taïo neân baûn saéc ñích thöïc cuûa caùc daân toäc anh chò em ñaõ bò xoùi moøn nhö theá naøo, vaø anh chò em ñaõ tieáp tuïc phaûi traû giaù cho ñieàu naøy. Tröôùc söï xaáu xa ñaùng traùch naøy, Giaùo hoäi quyø goái tröôùc Thieân Chuùa vaø caàu xin Ngaøi tha thöù cho toäi loãi cuûa con caùi mình (xem JOHN PAUL II, Toâng Saéc Maàu Nhieäm Nhaäp Theå [29/11/1998], 11: AAS 91 [1999], 140). Baûn thaân toâi muoán khaúng ñònh laïi ñieàu naøy, vôùi söï xaáu hoå vaø minh baïch. Toâi khieâm toán caàu xin söï tha thöù cho toäi aùc cuûa raát nhieàu Kitoâ höõu choáng laïi ngöôøi daân baûn ñòa.
Anh chò em thaân meán, nhieàu anh chò em vaø ñaïi dieän cuûa anh chò em ñaõ noùi raèng vieäc caàu xin söï tha thöù khoâng phaûi laø keát thuùc cuûa vaán ñeà. Toâi hoaøn toaøn ñoàng yù: ñoù chæ laø böôùc ñaàu tieân, ñieåm khôûi ñaàu. Toâi cuõng nhaän ra raèng, "nhìn veà quaù khöù, moïi noã löïc caàu xin söï tha thöù vaø tìm caùch söûa chöõa nhöõng toån haïi ñaõ gaây ra ñeàu laø khoâng ñuû" vaø raèng, "nhìn veà phía tröôùc töông lai, khoâng theå chöøa ra baát cöù noã löïc naøo nhaèm taïo ra moät neàn vaên hoùa coù khaû naêng ngaên chaën nhöõng tình huoáng nhö vaäy xaûy ra "(Thö göûi daân Chuùa, ngaøy 20 thaùng 8 naêm 2018). Moät phaàn quan troïng cuûa quaù trình naøy seõ laø tieán haønh moät cuoäc ñieàu tra nghieâm tuùc veà söï thaät cuûa nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong quaù khöù vaø hoã trôï nhöõng naïn nhaân trong caùc tröôøng noäi truù traûi qua vieäc chöõa laønh nhöõng toån thöông maø hoï phaûi chòu ñöïng.
Toâi tin töôûng vaø caàu nguyeän raèng caùc Kitoâ höõu vaø xaõ hoäi daân söï ôû vuøng ñaát naøy coù theå phaùt trieån khaû naêng chaáp nhaän vaø toân troïng baûn saéc cuõng nhö kinh nghieäm cuûa caùc daân toäc baûn ñòa. Toâi hy voïng raèng coù theå tìm ra nhöõng caùch cuï theå ñeå laøm cho nhöõng daân toäc ñoù ñöôïc bieát ñeán nhieàu hôn vaø ñöôïc quyù troïng hôn, ñeå taát caû coù theå hoïc caùch böôùc ñi cuøng nhau. Veà phaàn mình, toâi seõ tieáp tuïc khuyeán khích noã löïc cuûa taát caû nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo ñeå hoã trôï ngöôøi daân baûn ñòa. Toâi ñaõ laøm nhö vaäy trong nhöõng dòp khaùc vaø ôû nhöõng nôi khaùc nhau, qua caùc cuoäc hoïp, nhöõng lôøi keâu goïi vaø cuõng nhö qua vieäc vieát moät Toâng Huaán. Toâi nhaän ra raèng taát caû nhöõng ñieàu naøy seõ ñoøi hoûi thôøi gian vaø söï kieân nhaãn. Chuùng ta ñang noùi ñeán nhöõng quaù trình phaûi thaâm nhaäp vaøo traùi tim. Söï hieän dieän cuûa toâi ôû ñaây vaø söï cam keát cuûa caùc Giaùm muïc Canada laø minh chöùng cho yù chí kieân trì cuûa chuùng ta treân con ñöôøng naøy.
Anh chò em thaân meán, cuoäc haønh höông naøy dieãn ra trong nhieàu ngaøy vaø ôû nhöõng nôi caùch xa nhau; maëc duø vaäy, noù seõ khoâng cho pheùp toâi chaáp nhaän nhieàu lôøi môøi maø toâi ñaõ nhaän ñöôïc ñeå ñeán thaêm caùc trung taâm nhö Kamloops, Winnipeg vaø nhöõng nôi khaùc nhau ôû Saskatchewan, Yukon vaø caùc Laõnh thoå Taây Baéc. Maëc duø ñieàu ñoù laø khoâng theå, nhöng xin haõy bieát raèng taát caû anh chò em ñang ôû trong suy nghó cuûa toâi vaø trong lôøi caàu nguyeän cuûa toâi. Haõy bieát raèng toâi nhaän thöùc ñöôïc nhöõng ñau khoå vaø toån thöông, nhöõng khoù khaên vaø thöû thaùch maø ngöôøi daân baûn ñòa ôû moïi mieàn treân ñaát nöôùc naøy phaûi traûi qua. Nhöõng lôøi toâi noùi trong suoát haønh trình saùm hoái naøy coù yù nghóa ñoái vôùi moïi coäng ñoàng vaø ngöôøi baûn xöù. Toâi oâm taát caû anh chò em vôùi tình caûm.
Trong böôùc ñaàu tieân cuûa cuoäc haønh trình, toâi muoán taïo khoâng gian cho kyù öùc. ÔÛ ñaây, hoâm nay, toâi ôû cuøng anh chò em hoài töôûng laïi quaù khöù, cuøng ñau buoàn vôùi anh chò em, cuøng cuùi ñaàu trong thinh laëng vaø caàu nguyeän tröôùc nhöõng ngoâi moä. Chuùng ta haõy cho pheùp nhöõng khoaûnh khaéc im laëng naøy giuùp chuùng ta khaéc saâu noãi ñau cuûa mình. Im laëng. Vaø lôøi caàu nguyeän. Tröôùc söï döõ, chuùng con caàu xin Chuùa nhaân laønh; Ñoái maët vôùi caùi cheát, chuùng ta caàu nguyeän vôùi Chuùa cuûa söï soáng. Chuùa Gieâsu Kitoâ cuûa chuùng ta ñaõ laáy moät ngoâi moä, nôi döôøng nhö laø nôi choân caát moïi hy voïng vaø öôùc mô, chæ ñeå laïi noãi buoàn, noãi ñau vaø söï cam chòu, vaø bieán noù thaønh nôi taùi sinh vaø phuïc sinh, khôûi ñaàu cuûa lòch söû cuoäc soáng môùi vaø hoøa giaûi phoå quaùt. Nhöõng noã löïc rieâng cuûa chuùng ta khoâng ñuû ñeå ñaït ñöôïc söï chöõa laønh vaø hoøa giaûi: chuùng ta caàn aân suûng cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta caàn söï khoân ngoan thaàm laëng vaø maïnh meõ cuûa Thaùnh Linh, tình yeâu dòu daøng cuûa Ñaáng An UÛi. Caàu mong Ngöôøi laøm vieân maõn nhöõng mong ñôïi saâu saéc nhaát trong traùi tim cuûa chuùng ta. Caàu mong Ngöôøi naém laáy tay chuùng ta vaø giuùp chuùng ta cuøng nhau thaêng tieán treân haønh trình cuûa mình.
(Source: Dicastero per la Comunicazione - Libreria Editrice VaticanaMEETING WITH INDIGENOUS PEOPLES: FIRST NATIONS, MEÙTIS AND INUIT ADDRESS OF HIS HOLINESS Maskwacis Monday, 25 July2022)