Baøi suy nieäm thöù naêm
cuûa Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa:
Thaày ñaõ laøm göông cho anh em
Tónh taâm Muøa Chay 2022 cuøng Giaùo trieàu Roâma - Baøi suy nieäm thöù naêm cuûa Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa: Thaày ñaõ laøm göông cho anh em.
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa J.B. Ñaëng Minh An
Vatican (VietCatholic News 09-04-2022) - Beân caïnh raát nhieàu tai öông maø ñaïi dòch Covid ñang gaây ra cho nhaân loaïi, töø quan ñieåm cuûa ñöùc tin ñaõ coù ít nhaát moät taùc ñoäng tích cöïc. Ñaïi dòch laøm cho chuùng ta yù thöùc ñöôïc nhu caàu cuûa chuùng ta ñoái vôùi Bí tích Thaùnh Theå vaø söï troáng roãng maø söï thieáu vaéng Bí tích Thaùnh Theå taïo ra; ñaïi dòch ñaõ giuùp chuùng ta khoâng coi Bí Tích Thaùnh Theå laø ñieàu hieån nhieân.
Moät soá Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø quoác gia ñaõ quyeát ñònh daønh naêm hieän taïi cho moät baøi giaùo lyù ñaëc bieät veà Bí tích Thaùnh Theå, vì mong muoán coù moät söï phuïc höng veà Bí tích Thaùnh Theå trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Theo Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa, ñoù laø moät quyeát ñònh ñuùng luùc vaø laø moät taám göông ñeå noi theo, khi ñeà caäp ñeán moät soá khía caïnh coù leõ ít ñöôïc xem xeùt veà Bí Tích Thaùnh Theå. Do ñoù, ngaøi daønh nhöõng suy tö cuûa Muøa Chay 2022 ñeå trình baøy veà maàu nhieäm Thaùnh Theå ñeå nhaán maïnh raèng Bí tích Thaùnh Theå baûo ñaûm vôùi chuùng ta raèng Chuùa Gieâsu ôû vôùi chuùng ta, khoâng chæ veà maët yù ñònh maø thoâi, nhöng laø "thöïc söï" trong caùi theá giôùi döôøng nhö coù theå tuoät khoûi tay chuùng ta baát cöù luùc naøo.
Trong ba baøi tónh taâm tröôùc, Ñöùc Hoàng Y ñaõ trình baøy phaàn thöù nhaát Phuïng vuï Lôøi Chuùa, phaàn thöù Hai laø Phuïng Vuï Thaùnh Theå, vaø phaàn thöù Ba laø Hieäp Thoâng Thaùnh Theå, phaàn thöù Tö laø "Söï Hieän Dieän Ñích Thöïc trong bí tích Thaùnh Theå".
Luùc 9g saùng ngaøy thöù Saùu 8 thaùng Tö naêm 2022, Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa, ñaõ coù baøi thuyeát giaûng thöù naêm cho Muøa Chay naêm 2022 taïi Ñaïi Thính Ñöôøng Phaoloâ Ñeä Luïc ôû Vatican. Chuû ñeà cuûa baøi giaûng naøy laø "Thaày ñaõ laøm göông cho anh em".
Môû ñaàu baøi suy nieäm, Ñöùc Hoàng Y noùi:
Baøi suy nieäm cuûa chuùng ta hoâm nay baét ñaàu vôùi moät caâu hoûi: Taïi sao trong trình thuaät Böõa Tieäc Ly, thaùnh Gioan khoâng ñeà caäp ñeán vieäc thieát laäp Bí tích Thaùnh Theå, maø laïi noùi veà vieäc röûa chaân? Vaø ñieàu naøy xaûy ra sau khi ngaøi ñaõ daønh caû moät chöông trong Phuùc AÂm cuûa mình ñeå ñeà caäp ñeán vieäc Chuùa Gieâsu chuaån bò cho caùc moân ñeä aên thòt vaø uoáng maùu Ngaøi!
Lyù do saâu xa laø trong taát caû nhöõng gì lieân quan ñeán Leã Phuïc sinh vaø Thaùnh Theå, Gioan muoán nhaán maïnh söï kieän hôn laø bí tích, nghóa laø yù nghóa hôn laø daáu chæ cuûa noù. Ñoái vôùi vò Thaùnh Söû, Leã Vöôït Qua môùi khoâng baét ñaàu quaù nhieàu trong Nhaø Tieäc Ly, khi nghi thöùc chuùng ta töôûng nhôù ñöôïc thieát laäp (chuùng ta bieát raèng Böõa Tieäc Ly cuûa Gioan khoâng phaûi laø "böõa toái Phuïc Sinh"); ñuùng hôn, Leã Vöôït Qua môùi baét ñaàu treân thaäp töï giaù khi söï kieän chuùng ta töôûng nhôù ñöôïc öùng nghieäm. Chính luùc ñoù dieãn ra söï chuyeån höôùng töø Leã Vöôït Qua cuõ sang Leã Vöôït Qua môùi. Treân thaäp töï giaù "hoï ñaõ khoâng ñaùnh gaõy chaân Ngaøi", ñeå thöïc hieän nhöõng gì ñaõ ñöôïc ñeà caäp veà con chieân vöôït qua trong Xuaát Haønh, "khoâng moät khuùc xöông naøo seõ bò gaõy." (Ga 19: 33-36; Xh 12:46).
YÙ nghóa cuûa vieäc röûa chaân
Ñieàu quan troïng laø phaûi hieåu yù nghóa maø Gioan gaén vôùi vieäc röûa chaân. Toâng Hieán gaàn ñaây Praedicate Evangelium ñeà caäp ñeán vieäc röûa chaân trong Lôøi môû ñaàu, nhö moät bieåu töôïng cuûa söï phuïc vuï phaûi ñaëc tröng cho moïi coâng vieäc cuûa Giaùo trieàu Roâma. Noù giuùp chuùng ta hieåu laøm theá naøo Thaùnh Theå coù theå ñöôïc chuyeån vaøo cuoäc soáng vaø do ñoù chuùng ta "noi göông trong cuoäc soáng nhöõng gì chuùng ta cöû haønh treân baøn thôø". Chuùng ta ñang ñoái maët vôùi moät trong nhöõng tình tieát ñoù (moät ñoaïn khaùc laø ñoaïn Chuùa Gieâsu chòu löôõi ñoøng ñaâm thaâm qua), trong ñoù Thaùnh Söû noùi roõ raèng coù moät maàu nhieäm beân döôùi vöôït ra ngoaøi söï thaät ngaãu nhieân maø baûn thaân noù coù veû khoâng ñaùng keå.
Chuùa Gieâsu noùi, "Thaày ñaõ laøm göông cho anh em". Chuùa Gieâsu ñaõ cho chuùng ta moät taám göông veà ñieàu gì? Laøm theá naøo ñeå röûa chaân cho anh em moãi khi chuùng ta ngoài vaøo baøn aên? Chaéc chaén khoâng chæ coù ñieàu naøy! Caâu traû lôøi coù trong Tin Möøng: "Ai muoán laøm ñaàu anh em thì phaûi laøm ñaày tôù moïi ngöôøi. Vì Con Ngöôøi ñeán khoâng phaûi ñeå ñöôïc ngöôøi ta phuïc vuï, nhöng laø ñeå phuïc vuï, vaø hieán maïng soáng laøm giaù chuoäc muoân ngöôøi." (Mc 10:44-45).
Trong Tin Möøng Luca, chính xaùc trong boái caûnh cuûa Böõa Tieäc Ly, coù moät lôøi cuûa Chuùa Gieâsu döôøng nhö ñaõ ñöôïc phaùt aâm khi keát thuùc vieäc röûa chaân: "Giöõa ngöôøi ngoài aên vôùi keû phuïc vuï, ai lôùn hôn ai? Haún laø ngöôøi ngoài aên chöù? Theá maø, Thaày ñaây, Thaày soáng giöõa anh em nhö moät ngöôøi phuïc vuï" (Lc 22:27). Theo Thaùnh Söû, Chuùa Gieâsu noùi nhöõng lôøi naøy vì giöõa caùc moân ñeä ñaõ noå ra cuoäc thaûo luaän veà vieäc ai trong soá hoï coù theå ñöôïc coi laø troïng nhaát (x. Lc 22: 24). Coù leõ chính hoaøn caûnh naøy ñaõ thoâi thuùc Chuùa Gieâsu thöïc hieän vieäc röûa chaân, nhö moät kieåu duï ngoân trong haønh ñoäng. Trong khi caùc moân ñeä ñang baän roän thaûo luaän soâi noåi vôùi nhau, thì Ngaøi laëng leõ ñöùng daäy khoûi baøn, tìm moät chaäu nöôùc vaø moät chieác khaên, sau ñoù quay laïi quyø tröôùc maët Pheâroâ ñeå röûa chaân cho oâng, deã hieåu laø Chuùa Gieâsu khieán oâng Pheâroâ voâ cuøng boái roái: "Thöa Thaày! Thaày maø laïi röûa chaân cho con sao?" (Ga 13: 6).
Khi röûa chaân, Chuùa Gieâsu muoán toùm taét toaøn boä yù nghóa cuûa cuoäc ñôøi Ngaøi, ñeå ñieàu ñoù coøn ñoïng laïi trong trí nhôù cuûa caùc moân ñeä: "Vieäc Thaày laøm baây giôø caùc anh khoâng hieåu, nhöng sau caùc anh seõ hieåu" ( Ga 13: 7). Cöû chæ ñoù cho chuùng ta bieát raèng toaøn boä cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu, töø ñaàu ñeán cuoái, laø röûa chaân, töùc laø phuïc vuï nhaân loaïi.
Tröôùc khi nhaäp theå, ñaõ coù pre-existence, nghóa laø söï hieän höõu töø tröôùc, sau khi nhaäp theå coù pro-existence, nghóa laø söï hieän höõu coù lôïi cho ngöôøi khaùc. Chuùa Gieâsu ñaõ cho chuùng ta ví duï veà moät cuoäc soáng daønh cho ngöôøi khaùc, moät cuoäc soáng trôû neân "baùnh beû ra cho theá gian". Vôùi nhöõng lôøi: "Anh em haõy laøm nhö Thaày ñaõ laøm", Chuùa Gieâsu thieát laäp diakonía, töùc laø söï phuïc vuï, naâng noù leân thaønh luaät cô baûn, hay ñuùng hôn, thaønh loái soáng vaø kieåu maãu cuûa moïi moái quan heä trong Giaùo hoäi. Chuùa Gieâsu ñang noùi veà vieäc röûa chaân nhö theå cuøng moät caùch khi Ngaøi thieát laäp Bí tích Thaùnh Theå: "Haõy laøm ñieàu naøy ñeå nhôù ñeán Thaày!".
Moät nhaän xeùt caù nhaân ngaén tröôùc khi tieáp tuïc. Moät Giaùo phuï xa xöa, chaân phöôùc Isaaùc thaønh Niniveâ, ñaõ ñöa ra lôøi khuyeân naøy cho nhöõng ai bò buoäc phaûi noùi veà nhöõng ñieàu thieâng lieâng maø hoï chöa ñaït ñöôïc trong ñôøi: "Haõy noùi veà ñieàu ñoù nhö moät ngöôøi thuoäc veà haïng moân ñeä chöù khoâng phaûi ngöôøi coù quyeàn bính, sau khi haï mình xuoáng vaø töï cho mình nhoû beù hôn baát kyø ai ñang laéng nghe". Thöa nhöõng ngöôøi cha, nhöõng ngöôøi anh chò em ñaùng kính, chính vôùi tinh thaàn naøy maø toâi daùm noùi veà vieäc phuïc vuï vôùi quyù vò, nhöõng ngöôøi ñang soáng phuïc vuï töøng ngaøy.
Toâi nhôù ñeán moät nhaän xeùt maø Ñöùc Hoàng Y Franjo Seper, Toång tröôûng Boä Ñöùc tin, ñaõ töøng mæm cöôøi noùi vôùi chuùng toâi laø caùc thaønh vieân cuûa UÛy ban Thaàn hoïc Quoác teá: "Caùc nhaø thaàn hoïc chöa vieát xong ñieàu gì maø caùc baïn ñaõ ghi ngay teân vaø hoï cuûa mình treân ñoù. Chuùng toâi ôû Giaùo trieàu phaûi laøm moïi thöù moät caùch aån danh". Ñieàu naøy gaàn guõi hôn vôùi baûn chaát cuûa vieäc phuïng vuï neâu trong Phuùc AÂm vaø ñoù laø lyù do ñeå toâi ngöôõng moä vaø bieát ôn nhieàu toâi tôù voâ danh cuûa Giaùo hoäi ñang laøm vieäc trong Giaùo trieàu Roâma, trong caùc Toøa Giaùm muïc vaø caùc Toøa söù thaàn.
Nhöng haõy trôû laïi chuû ñeà cuûa chuùng ta. Hoïc thuyeát veà caùc ñaëc suûng hoaøn toaøn höôùng ñeán vieäc phuïc vuï; söï phuïc vuï xuaát hieän nhö linh hoàn vaø muïc ñích cuûa moïi ñaëc suûng. Thaùnh Phaoloâ khaúng ñònh raèng moïi "söï bieåu loä cuï theå cuûa Thaàn Khí" ñeàu ñöôïc ban cho "vì thieän ích chung" (x. 1Cr 12: 7) vaø caùc ñaëc suûng ñöôïc ban cho "ñeå laøm cho anh em thích hôïp thöïc hieän coâng vieäc phuïc vuï" (diakonía) ( Ep 4: 12). Caû toâng ñoà Pheâroâ, khi khích leä loøng hieáu khaùch, cuõng vieát: "Moãi ngöôøi haõy soáng theo aân suûng (chaùrisma) ñaõ nhaän ñöôïc, ñeå phuïc vuï (diakonía) ngöôøi khaùc" (1 Pt 4: 10). Hai ñieàu - aân suûng vaø thöøa taùc vuï, aân suûng vaø söï phuïc vuï - xem ra luoân keát noái maät thieát vôùi nhau. Giaùo hoäi coù aân suûng ñeå phuïc vuï!
Tinh thaàn phuïc vuï
Chuùng ta phaûi kieåm tra chaët cheõ yù nghóa cuûa "söï phuïc vuï keûo noù chæ laø moät töø ngöõ ñôn thuaàn trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta. Töï noù, phuïc vuï khoâng phaûi laø moät nhaân ñöùc; chuùng ta khoâng tìm thaáy töø diakonia, hay phuïc vuï trong danh saùch caùc nhaân ñöùc hay trong caùc hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhö Taân Öôùc ñònh nghóa veà nhöõng ñieàu naøy (Gl 5:22). Thöïc ra, töø phuïc vuï coù ñöôïc nhaéc ñeán khi noùi veà phuïc vuï cho toäi loãi (xem Rm 6:16) hoaëc cho caùc ngaãu töôïng (x. 1Cr 6: 9) chaéc chaén laø nhöõng ñieàu khoâng toát roài. Phuïc vuï töï noù laø trung laäp: noù chæ ra moät caùch soáng hoaëc moät caùch lieân quan ñeán nhöõng ngöôøi khaùc trong coâng vieäc cuûa moät ngöôøi; phuï thuoäc vaøo ngöôøi khaùc. Noù thaäm chí coù theå laø tieâu cöïc neáu ñöôïc thöïc hieän döôùi söï raøng buoäc (cheá ñoä noâ leä), hoaëc ñôn giaûn chæ laø vì tö lôïi.
Söï phuïc vuï ngaøy nay ñöôïc thaûo luaän nhieàu: moïi thöù ñeàu coù söï phuïc vuï: moät ngöôøi baùn haøng phuïc vuï khaùch haøng cuûa mình; baát cöù ai laøm vieäc ñöôïc cho laø ñang phuïc vuï. Roõ raøng laø Phuùc AÂm noùi veà moät loaïi phuïc vuï raát khaùc, ngay caû khi noù khoâng nhaát thieát phaûi loaïi tröø hoaëc loaïi boû söï phuïc vuï theo nghóa theá gian. Söï khaùc bieät naèm ôû lyù do cuûa söï phuïc vuï vaø ôû thaùi ñoä beân trong maø noù ñöôïc thöïc hieän.
Chuùng ta haõy ñoïc moät laàn nöõa töôøng thuaät veà vieäc röûa chaân ñeå xem Chuùa Gieâsu ñaõ laøm ñieàu ñoù vôùi tinh thaàn naøo vaø ñieàu gì ñaõ thuùc ñaåy Ngaøi laøm ñieàu ñoù: "Ngöôøi vaãn yeâu thöông nhöõng keû thuoäc veà mình coøn ôû theá gian, vaø Ngöôøi yeâu thöông hoï ñeán cuøng" ( Ga 13: 1). Phuïc vuï khoâng phaûi laø moät nhaân ñöùc nhöng noù baét nguoàn töø nhaân ñöùc, ñaëc bieät laø töø loøng baùc aùi; thöïc teá, noù laø caùch dieãn ñaït lôùn nhaát cuûa ñieàu raên môùi. Söï phuïc vuï laø bieåu hieän cuûa tình yeâu vò tha, nghóa laø moät tình yeâu "khoâng ñoøi hoûi quyeàn lôïi cuûa mình" (x. 1Cr 13: 5), maø döïa vaøo lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc; noù khoâng bao goàm vieäc tìm kieám cho baûn thaân maø laø söï cho ñi. Taát caû ñeàu noùi leân raèng, tham gia vaø baét chöôùc caùch haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng, vì Ngaøi laø "Thieän haûo, taát caû laø Thieän haûo vaø laø tuyeät ñænh cuûa Thieän haûo," khoâng theå khoâng yeâu thöông vaø giuùp ñôõ chuùng ta moät caùch nhöng khoâng vaø voâ vò lôïi.
Ñaây laø lyù do taïi sao khoâng gioáng nhö theá gian, vieäc phuïc vuï ñöôïc neâu trong Phuùc AÂm khoâng ñöôïc khuyeán khích cho nhöõng ngöôøi thaáp keùm, vaø ngöôøi ngheøo, nhöng cho nhöõng ngöôøi coù nhieàu, nhöõng ngöôøi quyeàn cao chöùc troïng, nhöõng ngöôøi giaøu coù. Ai ñöôïc cho nhieàu, seõ ñöôïc ñoøi hoûi nhieàu ôû nhöõng nôi caàn ñeán söï phuïc vuï (xem Lc 12:48). Ñoù laø lyù do taïi sao Chuùa Gieâsu noùi raèng trong Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi, ngöôøi laõnh ñaïo phaûi trôû thaønh ngöôøi phuïc vuï (Lc 22:26) vaø laø ngöôøi tröôùc tieân phaûi trôû thaønh noâ leä cuûa moïi ngöôøi (Mc 10:44). Ceslas Spicq, Giaùo sö veà Taân Öôùc cuûa toâi ôû Fribourg, töøng noùi raèng vieäc röûa chaân laø "bí tích cuûa thaåm quyeàn Kitoâ".
Beân caïnh tính nhöng khoâng, söï phuïc vuï laø söï theå hieän moät khía caïnh khaùc cuûa tình yeâu Thieân Chuùa: ñoù laø söï khieâm toán. Nhöõng lôøi Chuùa Gieâsu noùi, "Anh em cuõng phaûi röûa chaân cho nhau," coù nghóa laø: anh em phaûi cung caáp cho nhau söï phuïc vuï cuûa loøng baùc aùi khieâm nhöôøng. Baùc aùi vaø khieâm nhöôøng cuøng nhau taïo neân söï phuïc vuï Phuùc aâm. Chuùa Gieâsu ñaõ töøng noùi: "Haõy hoïc cuøng Ta vì Ta hieàn laønh vaø khieâm nhöôøng" (Mt 11:29). Chuùa Gieâsu ñaõ laøm gì ñeå goïi mình laø "khieâm nhöôøng"? Phaûi chaêng Ngaøi ñaõ nghó thaáp veà mình hoaëc noùi moät caùch khieâm toán veà baûn thaân? Thöa, khoâng. Ngaøi ñaõ laøm hoaøn toaøn ngöôïc laïi! Trong khi thöïc söï röûa chaân, Ngaøi töï xöng mình laø "Thaày vaø laø Chuùa" (xem Ga 13:13).
Nhö theá, Ngaøi ñaõ laøm gì ñeå töï goïi mình laø "khieâm toán"? Ngaøi töï haï mình xuoáng; Ngaøi töø trôøi xuoáng ñeå phuïc vuï! Vaø töø luùc nhaäp theå, Ngaøi tieáp tuïc haï mình quyø xuoáng ñeå röûa chaân cho caùc moân ñeä. Haún caùc thieân thaàn ñaõ phaûi ruøng mình bieát bao khi thaáy Con Thieân Chuùa haï mình ñeán nhö vaäy, Ñaáng maø caùc thieân thaàn thaäm chí khoâng daùm nhìn (x. 1Pr 1:12). Taïo hoùa quyø goái tröôùc caùc sinh vaät cuûa mình! Thaùnh Bernard thöôøng noùi vôùi chính mình: "Hôõi tro taøn kieâu haõnh, haõy ñoû maët theïn thuøng. Chuùa haï mình xuoáng vaø ngöôi töï toân mình leân!". Khi khieâm nhöôøng ñöôïc nhìn nhaän nhö laø haï mình ñeå phuïc vuï, thì noù thöïc söï laø moät caùch thöùc vöông giaû ñeå gioáng Chuùa vaø noi göông Thaùnh Theå trong ñôøi soáng cuûa chuùng ta.
Söï phaân ñònh tinh thaàn
Keát quaû cuûa suy tö naøy phaûi laø moät söï can ñaûm kieåm tra cuoäc soáng cuûa chuùng ta (thoùi quen, quan ñieåm, lòch trình, vieäc phaân phoái vaø söû duïng thôøi gian cuûa chuùng ta) ñeå xem noù coù thöïc söï laø moät coâng vieäc phuïc vuï hay khoâng vaø tình yeâu cuøng söï khieâm toán coù phaûi laø moät phaàn cuûa noù hay khoâng. Ñieàu quan troïng caàn bieát laø lieäu chuùng ta coù ñang phuïc vuï anh chò em cuûa mình, hay thay vaøo ñoù, hoï ñang phuïc vuï muïc ñích cuûa chuùng ta. Chuùng ta khieán ngöôøi khaùc phuïc vuï muïc ñích cuûa mình hoaëc chuùng ta lôïi duïng hoï, coù theå ngay caû khi chuùng ta ñang laøm heát söùc mình cho hoï, neáu chuùng ta khoâng quan taâm vaø theo moät caùch naøo ñoù, ñang tìm kieám söï chaáp thuaän, taùn thöôûng hoaëc söï haøi loøng cuûa vieäc coù löông taâm trong saïch, hay ñöôïc laø aân nhaân cuûa hoï. Veà ñieåm naøy, caùc yeâu caàu cuûa Phuùc AÂm heát söùc trieät ñeå: "Ñöøng ñeå tay traùi bieát vieäc tay phaûi laøm" (Mt 6: 3). Taát caû nhöõng gì chuùng ta laøm "ñeå ñöôïc ngöôøi khaùc chuù yù" ñeàu bò maát. "Chuùa Kitoâ ñaõ khoâng laøm haøi loøng chính mình!" (Rm 15: 3): ñaây laø quy taéc phuïc vuï.
Ñeå coù "söï phaân ñònh tinh thaàn" hoaëc phaân ñònh yù ñònh cuûa chuùng ta trong vieäc phuïc vuï, chuùng ta neân bieát nhöõng gì chuùng ta saün saøng laøm vaø nhöõng gì chuùng ta coá gaéng heát söùc ñeå troán traùnh. Chuùng ta neân xem lieäu traùi tim cuûa chuùng ta coù saün saøng töø boû moät söï phuïc vuï cao quyù, mang laïi theá giaù, neáu ñöôïc yeâu caàu, ñeå thi haønh moät söï phuïc vuï khieâm toán khoâng ñöôïc ñaùnh giaù cao hay khoâng. Söï phuïc vuï chaéc chaén nhaát maø chuùng ta coù theå cung caáp laø söï phuïc vuï ñöôïc che giaáu khoûi con maét cuûa taát caû moïi ngöôøi, ngoaïi tröø Cha, Ñaáng nhìn thaáu traùi tim thaàm kín cuûa chuùng ta. Chuùa Gieâsu ñaõ naâng vieäc röûa chaân, moät trong nhöõng haønh ñoäng khieâm toán nhaát vaøo thôøi cuûa Ngaøi, thöôøng ñöôïc thöïc hieän bôûi nhöõng ngöôøi noâ leä, thaønh moät bieåu töôïng phuïc vuï. Thaùnh Phaoloâ caûnh baùo chuùng ta: "Chôù kieâu caêng, nhöng haõy keát giao vôùi keû heøn moïn" (Rm 12:16).
Ñoái laäp vôùi tinh thaàn phuïc vuï laø mong muoán ñoäc ñoaùn, thoùi quen thöïc thi yù chí, quan ñieåm vaø ñöôøng loái cuûa chuùng ta ñoái vôùi ngöôøi khaùc. Noùi moät caùch deã hieåu, laø chuû nghóa ñoäc taøi. Thoâng thöôøng, moät ngöôøi theo chuû nghóa chuyeân cheá thaäm chí khoâng nhaän ra nhöõng ñau khoå maø anh ta gaây ra vaø gaàn nhö ngaïc nhieân taïi sao möùc ñoä "quan taâm" vaø noã löïc cuûa anh ta laïi bò ñaùnh giaù thaáp. Anh ta thaäm chí coøn coi mình laø naïn nhaân. Chuùa Gieâsu baûo caùc moân ñeä haõy gioáng nhö nhöõng "cöøu non giöõa baày soùi", nhöng moät ngöôøi nhö theá gioáng nhö soùi giöõa baày cöøu non. Phaàn lôùn nhöõng ñau khoå maø caùc gia ñình vaø coäng ñoàng thöôøng phaûi gaùnh chòu laø do söï hieän dieän cuûa moät keû ñoäc ñoaùn vaø chuyeân quyeàn, keû chaø ñaïp leân ngöôøi khaùc baèng nhöõng ñoâi giaày ñinh, vaø vôùi lyù do "phuïc vuï" ngöôøi khaùc, nhöng thöïc söï laø lôïi duïng hoï.
"Keû ñoäc taøi ñoù" cuõng coù theå laø chuùng ta! Neáu coù chuùt nghi ngôø veà ñieàu naøy, chuùng ta neân chaân thaønh hoûi yù kieán nhöõng ngöôøi maø chuùng ta ñang soáng cuøng vaø cho hoï cô hoäi ñeå baøy toû baûn thaân moät caùch thaúng thaén. Neáu caùch cö xöû cuûa chuùng ta gaây khoù khaên cho cuoäc soáng cuûa ai ñoù, chuùng ta neân khieâm toán chaáp nhaän thöïc teá vaø suy ngaãm veà söï phuïc vuï cuûa mình.
Moät chuyeän nöõa laø quaù gaén boù vôùi thoùi quen vaø söï thoaûi maùi cuûa chuùng ta cuõng ñi ngöôïc laïi vôùi tinh thaàn phuïc vuï - moät tinh thaàn buoâng thaû, nhö noù ñaõ töøng xaûy ra. Khoâng theå nghieâm tuùc phuïc vuï ngöôøi khaùc neáu chuùng ta chæ coù yù ñònh laøm haøi loøng baûn thaân, thaàn töôïng hoùa mình töø thôøi gian nghæ ngôi, thôøi gian raûnh roãi, vaø lòch trình cuûa chuùng ta. Quy taéc phuïc vuï phaûi luoân gioáng nhau: "Chuùa Kitoâ ñaõ khoâng laøm haøi loøng chính mình."
Chuùng ta ñaõ thaáy raèng phuïc vuï laø ñöùc tính toát cuûa nhöõng ngöôøi phuï traùch. Chuùa Gieâsu ñaõ ñeå laïi ñieàu ñoù nhö moät kho baùu cho caùc muïc töû cuûa Giaùo hoäi Ngaøi. Chuùng ta ñaõ thaáy raèng taát caû caùc ñaëc suûng ñöôïc ban cho nhaèm muïc ñích phuïc vuï, nhöng ñaëc bieät laø ñaëc suûng cuûa "caùc muïc töû vaø thaày daïy" (x. Ep 4:11), ñaëc suûng cuûa quyeàn bính. Giaùo hoäi coù "ñaëc suûng" ñeå phuïc vuï vaø cuõng coù "thöøa taùc vuï" ñeå phuïc vuï!
Söï phuïc vuï cuûa Thaùnh Linh
Neáu ñoái vôùi moïi Kitoâ höõu, phuïc vuï coù nghóa laø "soáng khoâng coøn cho rieâng mình" (x. 2Cr 5:15), thì ñoái vôùi caùc muïc töû, phuïc vuï coù nghóa laø: "khoâng lo cho chính mình": "Khoán cho caùc muïc töû Ítraen, nhöõng keû chæ bieát lo cho mình! Naøo muïc töû khoâng phaûi chaên daét ñaøn chieân sao?" (EÂdeâkien 34: 2). Ñoái vôùi con ngöôøi, khoâng coù gì coù veû töï nhieân vaø chính ñaùng hôn laø baát kyø ai laø ngöôøi thoáng lónh (dominus) thì phaûi "thoáng trò", phaûi haønh ñoäng nhö chuùa teå. Nhöng ñaây khoâng phaûi laø con ñöôøng "cho caùc moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu; ai laø ñaàu thì phaûi phuïc vuï. Thaùnh Phaoloâ vieát: "Khoâng phaûi laø chuùng toâi khoáng cheá ñöùc tin cuûa anh em; traùi laïi, chuùng toâi goùp phaàn taïo nieàm vui cho anh em" (2Cr 1:24).
Toâng ñoà Pheâroâ cuõng khích leä ñieàu töông töï vôùi caùc muïc töû: "Ñöøng laáy quyeàn maø thoáng trò nhöõng ngöôøi Thieân Chuùa ñaõ giao phoù cho anh em, nhöng haõy neâu göông saùng cho ñoaøn chieân." (xem 1 Pr 5: 3). Trong muïc vuï, khoâng deã gì traùnh ñöôïc taâm lyù coi mình laø chuû teå cuûa ñöùc tin, voán ñaõ trôû thaønh moät phaàn cuûa khaùi nieäm quyeàn bính töø raát sôùm. Trong moät trong nhöõng taøi lieäu coå xöa nhaát veà thaåm quyeàn giaùm muïc (Syriac Didascalia), chuùng ta thaáy yù töôûng raèng moät giaùm muïc gioáng nhö moät vò quaân vöông, trong ñoù Giaùo hoäi khoâng theå thöïc hieän baát cöù ñieàu gì neáu khoâng coù söï ñoàng yù cuûa ngaøi.
Trong nhöõng khía caïnh lieân quan ñeán caùc muïc töû vaø trong phaïm vi hoï laø muïc töû, thì ñieåm naøy thöôøng laø yeáu toá quyeát ñònh trong vieäc hoaùn caûi. Nhöõng lôøi Chuùa Gieâsu thoát ra sau khi röûa chaân thaät maïnh meõ vaø ñaùng buoàn bieát bao: "Thaày laø Chuùa vaø laø Thaày cuûa anh em... !" "Ñöùc Gieâsu khoâng nghó phaûi nhaát quyeát duy trì ñòa vò ngang haøng vôùi Thieân Chuùa" (Pl 2: 6), nghóa laø Ngaøi khoâng sôï laøm aûnh höôûng ñeán phaåm giaù Thieân Chuùa cuûa mình, nuoâi döôõng söï thieáu toân troïng cuûa moïi ngöôøi baèng caùch coi thöôøng nhöõng ñaëc quyeàn vaø toû ra nhö moät trong soá chuùng ta. Chuùa Gieâsu ñaõ soáng moät cuoäc soáng ñôn giaûn; söï ñôn giaûn luoân laø söï khôûi ñaàu vaø laø daáu hieäu cuûa söï trôû laïi thöïc söï vôùi phuùc aâm. Chuùng ta phaûi baét chöôùc caùch haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa. Tertullian vieát, khoâng coù gì mieâu taû roõ hôn caùch thöùc haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa cho baèng söï töông phaûn giöõa moät beân laø söï ñôn sô cuûa nhöõng caùch thöùc vaø phöông tieän maø Ngaøi laøm vieäc vaø moät beân laø söï huy hoaøng cuûa nhöõng keát quaû tinh thaàn nhaän ñöôïc.
Theá giôùi caàn moät maøn trình dieãn tuyeät vôøi ñeå haønh ñoäng vaø gaây aán töôïng, nhöng Chuùa thì khoâng. Coù moät thôøi, phaåm giaù cuûa caùc giaùm muïc ñöôïc nhìn thaáy trong phuø hieäu, töôùc hieäu, laâu ñaøi, quaân ñoäi. Coù theå noùi, hoï laø hoaøng töû-giaùm muïc, vaø ñoâi khi coøn hôn caû giaùm muïc. Hoâm nay coù veû nhö laø moät thôøi ñieåm vaøng ñeå Giaùo hoäi so saùnh. Toâi bieát moät vò giaùm muïc caùch ñaây nhieàu naêm, ngöôøi ñaõ thaáy töï nhieân khi traûi qua vaøi giôø trong nhaø cuûa moät ngöôøi giaø, giuùp hoï maëc quaàn aùo vaø aên uoáng; ngaøi ñaõ röûa chaân cho hoï theo ñuùng nghóa ñen. Caù nhaân toâi ñaõ nhaän ñöôïc nhöõng ví duï thuù vò veà söï ñôn giaûn trong cuoäc soáng cuûa toâi töø caùc giaùm muïc.
Tuy nhieân, ñieàu caàn thieát laø duy trì moät caûm thöùc lieân quan ñeán töï do ñöôïc neâu trong Phuùc AÂm veà ñieåm naøy. Söï ñôn giaûn ñoøi hoûi chuùng ta khoâng ñaët mình leân treân ngöôøi khaùc nhöng cuõng khoâng neân coá chaáp luoân ñaët mình döôùi hoï ñeå baèng caùch naøo ñoù giöõ khoaûng caùch, nhöng vaán ñeà laø, trong nhöõng coâng vieäc cuûa thoùi quen thoâng thöôøng, chuùng ta chaáp nhaän trôû neân gioáng ngöôøi khaùc. Manzoni ñaõ ñöa ra moät nhaän xeùt saéc beùn khi oâng noùi raèng coù nhöõng ngöôøi coù taát caû söï khieâm toán caàn thieát khi ñaët mình döôùi ngöôøi khaùc nhöng khoâng laøm ñöôïc nhö theá khi ñaët mình ngang haøng vôùi hoï. Ñoâi khi, söï phuïc vuï toát nhaát khoâng phaûi laø phuïc vuï maø laø chaáp nhaän ñöôïc phuïc vuï, gioáng nhö Chuùa Gieâsu, Ñaáng vaøo ñuùng thôøi ñieåm, bieát caùch ngoài vaøo baøn vaø ñeå ngöôøi khaùc röûa chaân (xem Lc 7:38) vaø laø Ñaáng saün loøng chaáp nhaän nhöõng ñieàu daønh cho Ngaøi trong cuoäc haønh trình bôûi nhöõng ngöôøi phuï nöõ roäng löôïng vaø yeâu thöông (Lc 8: 2-3).
Khi quan taâm ñeán vieäc phuïc vuï muïc vuï, hoaëc caùc muïc töû, chuùng ta khoâng ñöôïc queân raèng vieäc phuïc vuï anh em, duø quan troïng vaø thaùnh thieän ñeán ñaâu, khoâng phaûi laø ñieàu ñaàu tieân hay thieát yeáu; söï phuïc vuï Thieân Chuùa phaûi ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu. Tröôùc heát, Chuùa Gieâsu laø "Toâi tôù cuûa Thieân Chuùa vaø sau ñoù laø toâi tôù cuûa nhaân loaïi. Ngaøi thaäm chí coøn nhaéc nhôû cha meï mình veà ñieàu naøy khi Ngaøi noùi: "Cha meï khoâng bieát laø con coù boån phaän ôû nhaø cuûa Cha con sao?" (Lc 2:49). Ngaøi khoâng bao giôø ngaàn ngaïi ñaùnh löøa ñaùm ñoâng tuï taäp ñeå nghe Ngaøi vaø ñöôïc chöõa laønh beänh taät khi Ngaøi baát ngôø ruùt vaøo ñoàng vaéng ñeå caàu nguyeän (xem Lc 5:16).
Ngaøy nay, ngay caû söï phuïc vuï theo tinh thaàn Tin Möøng cuõng ñang bò ñe doïa bôûi nguy cô theá tuïc hoùa. Taát caû ñeàu coù theå deã daøng ñöôïc coi laø ñöông nhieân raèng taát caû söï phuïc vuï cho nhaân loaïi ñeàu laø söï phuïc vuï Thieân Chuùa. Thaùnh Phaoloâ noùi ñeán moät söï phuïc vuï Thaàn Khí (diakonia Pneumatos) (2Cr 3: 8), maø caùc thöøa taùc vieân cuûa Taân Öôùc ñöôïc tieàn ñònh. Nôi caùc muïc töû, tinh thaàn phuïc vuï phaûi ñöôïc theå hieän trong vieäc phuïc vuï Thaàn Khí!
Nhöõng ngöôøi, gioáng nhö caùc linh muïc, ñöôïc keâu goïi bôûi ôn goïi phuïc vuï "thieâng lieâng", khoâng phuïc vuï anh em cuûa hoï baèng caùch laøm moïi vieäc cho hoï vaø sau ñoù boû qua ñieàu duy nhaát maø anh em mong ñôïi chính ñaùng nôi hoï vaø laø ñieàu maø chæ coù hoï môùi coù theå laøm ñöôïc. Coù lôøi cheùp raèng moät linh muïc "ñöôïc boå nhieäm ñeå thay maët moïi ngöôøi trong moái quan heä vôùi Thieân Chuùa" (Dt 5: 1). Khi vaán ñeà naøy laàn ñaàu tieân naûy sinh trong Hoäi Thaùnh, Thaùnh Pheâroâ ñaõ giaûi quyeát vaán ñeà ñoù nhö theá naøy: "Chuùng toâi maø boû vieäc rao giaûng Lôøi Thieân Chuùa ñeå lo vieäc aên uoáng, laø ñieàu khoâng phaûi... Chuùng toâi seõ chuyeân lo caàu nguyeän vaø phuïc vuï Lôøi Thieân Chuùa" (Cv 6: 2-4).
Treân thöïc teá, coù nhöõng muïc töû ñaõ laïi quay sang phuïc vuï baøn aên. Hoï baän roän vôùi ñuû thöù vaán ñeà, cho duø ñoù laø vaán ñeà tieàn baïc, quaûn lyù hay thaäm chí laø noâng nghieäp, xuaát hieän trong coäng ñoàng cuûa hoï (ngay caû khi nhöõng ñieàu naøy coù theå deã daøng ñöôïc quaûn lyù bôûi ngöôøi khaùc), vaø hoï boû beâ thöøa taùc vuï thöïc söï cuûa mình, laø ñieàu khoâng theå uûy thaùc cho ai. Thöøa taùc vuï Lôøi Chuùa ñoøi hoûi nhieàu giôø ñoïc, nghieân cöùu vaø caàu nguyeän.
Ngay sau khi giaûi thích cho caùc toâng ñoà veà yù nghóa cuûa vieäc röûa chaân, Chuùa Gieâsu ñaõ noùi vôùi caùc oâng: "Anh em ñaõ bieát nhöõng ñieàu ñoù, neáu anh em thöïc haønh, thì thaät phuùc cho anh em!" (Ga 13:17). Chuùng ta cuõng seõ ñöôïc chuùc phuùc, neáu chuùng ta khoâng haøi loøng vôùi vieäc chæ bieát nhöõng ñieàu naøy maø thoâi - cuï theå laø chuùng ta bieát Bí tích Thaùnh Theå thuùc ñaåy chuùng ta phuïc vuï vaø chia seû maø thoâi thì chöa ñuû, nhöng chuùng ta seõ ñöôïc chuùc phuùc neáu chuùng ta ñöa nhöõng ñieàu aáy vaøo thöïc haønh, coù theå baét ñaàu töø hoâm nay. Bí tích Thaùnh Theå khoâng chæ laø moät maàu nhieäm ñöôïc thaùnh hieán, ñoùn nhaän vaø toân thôø, maø coøn laø moät maàu nhieäm caàn ñöôïc noi göông.
Tuy nhieân, tröôùc khi keát luaän, chuùng ta phaûi nhôù laïi moät söï thaät maø chuùng ta ñaõ nhaán maïnh trong moïi suy tö cuûa mình veà Bí tích Thaùnh Theå: ñoù laø taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn! Haõy caån thaän ñeå ñöøng haï giaûm aân suûng thaønh nghóa vuï! Chuùng ta khoâng chæ nhaän ñöôïc meänh leänh phaûi röûa chaân vaø phuïc vuï anh chò em cuûa mình: chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc aân suûng ñeå coù theå laøm nhö vaäy. Thaùnh Phaoloâ noùi: "Phuïc vuï laø moät ñaëc suûng vaø gioáng nhö moïi ñaëc suûng, ñoù laø moät bieåu hieän ñaëc bieät cuûa Thaàn Khí vì thieän ích chung"; Thaùnh Pheâroâ cho bieát theâm: "Ôn rieâng Thieân Chuùa ñaõ ban, moãi ngöôøi trong anh em phaûi duøng maø phuïc vuï keû khaùc". AÂn suûng ñi tröôùc nghóa vuï vaø laøm cho nghóa vuï ñoù coù theå thöïc hieän ñöôïc. Ñaây laø "tin toát laønh" - Tin Möøng - theo ñoù Bí tích Thaùnh Theå laø töôûng nieäm an uûi haøng ngaøy.
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, nhöõng ngöôøi cha ñaùng kính, caùc anh chò em, caûm ôn quyù vò ñaõ kieân nhaãn laéng nghe, vaø xin gôûi ñeán quyù vò nhöõng lôøi chuùc toát ñeïp nhaát cho moät Tuaàn Thaùnh thaùnh thieän vaø moät Leã Phuïc sinh Haïnh phuùc!
- - - - - - - - - - -
1.Bernard of Clairvaux, Nhöõng lôøi ca ngôïi Ñöùc Trinh Nöõ, I, 8.
2.Tertullian, Veà Pheùp Röûa, 1.
3.A. Manzoni, The Betrothed, chöông 38.
(Source: CantalamessaI have given you an example - Fifth Sermon - Lent 2022)