Töï do Kitoâ giaùo khoâng xung khaéc
vôùi caùc neàn vaên hoaù hay daân toäc
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Töï do Kitoâ giaùo khoâng xung khaéc vôùi caùc neàn vaên hoaù hay daân toäc.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 13-10-2021) - Taïi buoåi tieáp kieán chung saùng thöù Tö 13 thaùng 10 naêm 2021 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi raèng söù ñieäp Tin Möøng veà söï giaûi phoùng cuûa chuùng ta coù tính phoå quaùt, ñöôïc göûi ñeán cho taát caû moïi ngöôøi vaø moïi daân toäc thuoäc moïi neàn vaên hoùa. Tính coâng giaùo cuûa Giaùo hoäi, tính phoå quaùt cuûa Giaùo hoäi, khoâng ñöôïc tìm thaáy ôû söï ñoàng nhaát veà phong caùch hoaëc phong tuïc, hoaëc söï aùp ñaët cuûa baát kyø moät moâ hình vaên hoùa naøo, nhöng ôû söï toân troïng cuûa Giaùo hoäi ñoái vôùi taát caû nhöõng gì toát ñeïp vaø chaân chính trong moãi daân toäc vaø vaên hoaù.
Trong baøi giaùo lyù taïi buoåi tieáp kieán chung saùng thöù Tö 13 thaùng 10 naêm 2021 Ñöùc Thaùnh Cha tieáp tuïc giaûng giaûi veà thö thaùnh Phaoloâ göûi tín höõu Galaùt. Ngaøi nhaéc laïi raèng söï soáng môùi vôùi töï do trong Ñöùc Kitoâ ñöôïc ban cho chuùng ta caùch nhöng khoâng nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa maø chuùng ta laõnh nhaän qua bí tích röûa toäi, cho chuùng ta ñöôïc thoâng phaàn vaøo cuoäc khoå naïn cöùu ñoä cuûa Chuùa, söï cheát vaø phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Chuùng ta ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt bôûi tình yeâu thöông, ñieàu trôû thaønh luaät môùi vaø toái thöôïng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu.
Söù ñieäp Tin Möøng veà söï giaûi phoùng cuûa chuùng ta coù tính phoå quaùt, ñöôïc göûi ñeán cho taát caû moïi ngöôøi vaø moïi daân toäc thuoäc moïi neàn vaên hoùa. Thaät vaäy, Tin Möøng coù nghóa laø "hoäi nhaäp vaên hoùa" vaøo moïi luùc vaø moïi nôi. Tính coâng giaùo cuûa Giaùo hoäi, tính phoå quaùt cuûa Giaùo hoäi, khoâng ñöôïc tìm thaáy ôû söï ñoàng nhaát veà phong caùch hoaëc phong tuïc, hoaëc söï aùp ñaët cuûa baát kyø moät moâ hình vaên hoùa naøo, nhöng ôû söï toân troïng cuûa Giaùo hoäi ñoái vôùi taát caû nhöõng gì toát ñeïp vaø chaân chính trong moãi daân toäc vaø neàn vaên hoùa.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc nhôû raèng khi Giaùo Hoäi tìm caùch ñöa Tin Möøng vaøo neàn vaên hoùa ñöông ñaïi, bao goàm caû neàn vaên hoùa coâng ngheä vaø thoâng tin ñang phaùt trieån nhanh choùng ngaøy nay, thì öôùc gì chuùng ta bieát thöïc hieän moät caùch saùng taïo trong vieäc loan baùo cho taát caû caùc daân toäc Tin Möøng veà söï töï do maø Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu ñoä vuõ hoaøn ñaõ chieán thaéng vì chuùng ta.
Baøi giaùo lyù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Trong tieán trình caùc baøi giaùo lyù veà Thö göûi tín höõu Galaùt chuùng ta coù theå taäp trung vaøo ñieàu maø ñoái vôùi thaùnh Phaoloâ laø coát loõi cuûa söï töï do: thöïc teá laø, vôùi caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, chuùng ta ñöôïc giaûi thoaùt khoûi aùch noâ leä cuûa toäi loãi vaø söï cheát. Noùi caùch khaùc, chuùng ta ñöôïc töï do vì chuùng ta ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt, ñöôïc giaûi thoaùt bôûi aân suûng, khoâng phaûi bôûi mua baùn, ñöôïc giaûi thoaùt bôûi tình yeâu, ñieàu trôû thaønh quy luaät toái thöôïng vaø môùi meû cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Chuùng ta ñöôïc töï do bôûi vì chuùng ta ñöôïc giaûi thoaùt caùch nhöng khoâng. Ñaây laø ñieàu then choát.
Môû ra vôùi moïi neàn vaên hoaù
Hoâm nay toâi muoán nhaán maïnh caùch theá maø ñieàu môùi laï naøy cuûa cuoäc soáng giuùp chuùng ta môû loøng ñoùn nhaän moïi daân toäc vaø neàn vaên hoùa, ñoàng thôøi höôùng moïi daân toäc vaø vaên hoùa ñeán moät söï töï do lôùn hôn. Treân thöïc teá, Thaùnh Phaoloâ noùi raèng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi theo Chuùa Gieâsu Kitoâ, laø ngöôøi Do Thaùi hay daân ngoaïi khoâng coøn quan troïng nöõa. Ñieàu duy nhaát quan troïng chính laø "ñöùc tin haønh ñoäng nhôø ñöùc aùi" (Gl 5, 6).
Nhöõng ngöôøi gieøm pha thaùnh Phaoloâ ñaõ taán coâng ngaøi vì ñieàu môùi laï naøy, cho raèng ngaøi ñaõ coù quan ñieåm naøy ñeå tìm cô hoäi laøm muïc vuï, hay ñuùng hôn laø ñeå "laøm haøi loøng moïi ngöôøi", giaûm thieåu nhöõng yeâu caàu töø truyeàn thoáng toân giaùo nghieâm ngaët hôn. Nhö chuùng ta coù theå thaáy, vieäc chæ trích moïi ñieàu môùi laï cuûa Tin Möøng khoâng chæ thuoäc veà thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, nhöng ñaõ coù moät lòch söû laâu daøi. Tuy nhieân, thaùnh Phaoloâ khoâng im laëng. Ngaøi ñaùp laïi vôùi söï khaúng khaùi: "Giôø ñaây toâi tìm caùch laáy loøng ngöôøi ñôøi, hay laáy loøng Thieân Chuùa? Phaûi chaêng toâi tìm caùch laøm ñeïp loøng ngöôøi ñôøi? Neáu toâi coøn muoán laøm ñeïp loøng ngöôøi ñôøi, thì toâi khoâng phaûi laø toâi tôù cuûa Ñöùc Kitoâ" (Gl 1, 10). Ngay trong Thö thöù nhaát göûi cho coäng ñoaøn Theâxaloânica, ngaøi ñaõ baøy toû suy nghó cuûa baûn thaân baèng nhöõng lôøi töông töï; ngaøi noùi raèng khi rao giaûng, ngaøi chöa bao giôø söû duïng "nhöõng lôøi xu nònh... hoaëc vieän côù ñeå che ñaäy loøng tham;... khoâng bao giôø chuùng toâi ñaõ tìm caùch ñeå ñöôïc moät ngöôøi phaøm naøo toân vinh" (1 Tx 2, 5-6). Ñaây laø con ñöôøng giaû doái, khoâng phaûi laø ñöùc tin nhöng laø tính theá gian.
Töï do Kitoâ giaùo khoâng xung khaéc vôùi vaên hoaù
Suy nghó cuûa thaùnh Phaoloâ moät laàn nöõa cho thaáy söï saâu saéc ñöôïc linh höùng. Ñoái vôùi ngaøi, ñeå ñoùn nhaän ñöùc tin, ñieàu caàn töø boû khoâng phaûi laø troïng taâm cuûa caùc neàn vaên hoùa vaø truyeàn thoáng, nhöng chính laø nhöõng ñieàu coù theå caûn trôû söï môùi meû vaø tinh khieát cuûa Tin Möøng. Bôûi vì töï do coù ñöôïc nhôø caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Chuùa khoâng trôû neân xung ñoät vôùi caùc neàn vaên hoùa hay vôùi caùc truyeàn thoáng maø chuùng ta ñaõ tieáp nhaän, nhöng ñuùng hôn laø ñöa ñeán cho chuùng moät söï töï do môùi, moät ñieàu môùi laï mang tính giaûi phoùng, ñoù laø Tin Möøng. Thaät vaäy, söï giaûi phoùng nhôø bí tích röûa toäi giuùp chuùng ta coù ñöôïc phaåm giaù ñaày ñuû cuûa con caùi Thieân Chuùa, nhôø ñoù, trong khi chuùng ta vaãn baùm chaët vaøo coäi nguoàn vaên hoùa cuûa mình, chuùng ta laïi ñoàng thôøi môû loøng ñoùn nhaän tính phoå quaùt cuûa ñöùc tin, ñieàu ñi vaøo moïi neàn vaên hoùa, nhaän ra caùc haït nhaân cuûa söï thaät hieän dieän, vaø phaùt trieån chuùng, giuùp cho söï toát ñeïp chöùa ñöïng trong chuùng tieán ñeán söï troïn veïn.
Loan baùo Tin Möøng: Toân troïng veû ñeïp vaø söï thaät trong caùc neàn vaên hoaù
Trong lôøi keâu goïi töï do, chuùng ta khaùm phaù ra yù nghóa thöïc söï cuûa vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa cuûa Tin Möøng. Ñoù laø coù theå loan baùo Tin Möøng cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu ñoä baèng caùch toân troïng ñieàu toát ñeïp vaø söï thaät toàn taïi trong caùc neàn vaên hoùa. Ñaây khoâng phaûi laø vieäc deã daøng! Coù raát nhieàu caùm doã ñeå tìm caùch aùp ñaët moâ hình soáng cuûa chính mình nhö theå noù laø moâ hình phaùt trieån nhaát vaø haáp daãn nhaát. Ñaõ coù bao nhieâu sai laàm trong lòch söû truyeàn giaùo khi tìm caùch aùp ñaët chæ moät moâ hình vaên hoùa! Ñoâi khi, thaäm chí baïo löïc cuõng ñöôïc söû duïng ñeå giuùp moät quan ñieåm duy nhaát chieám öu theá. Chuùng ta haõy nghó ñeán caùc cuoäc chieán. Theo caùch naøy, Giaùo hoäi ñaõ bò töôùc maát söï phong phuù cuûa nhieàu caùch dieãn taû ñòa phöông maø truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa toaøn theå caùc daân toäc coù. Nhöng ñieàu naøy hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi töï do cuûa Kitoâ giaùo!
Coâng giaùo: côûi môû vôùi moïi daân toäc vaø moïi vaên hoaù
Noùi toùm laïi, quan ñieåm cuûa thaùnh Phaoloâ veà töï do hoaøn toaøn ñöôïc soi saùng vaø mang laïi keát quaû nhôø maàu nhieäm Chuùa Kitoâ, Ñaáng maø qua vieäc nhaäp theå cuûa Ngöôøi - nhö Coâng ñoàng Vatican II ñaõ nhaéc laïi - ñaõ keát hôïp mình theo moät caùch naøo ñoù vôùi moïi ngöôøi (x. Hieán cheá Muïc vuï Gaudium et spes, 22). Töø ñieàu naøy naûy sinh nghóa vuï phaûi toân troïng nguoàn goác vaên hoùa cuûa moãi ngöôøi, ñaët hoï trong moät khoâng gian töï do khoâng bò haïn cheá bôûi baát kyø söï aùp ñaët naøo töø moät neàn vaên hoùa duy nhaát thoáng trò. Ñaây laø yù nghóa cuûa vieäc goïi chuùng ta laø nhöõng ngöôøi Coâng giaùo, cuûa vieäc noùi veà Giaùo hoäi Coâng giaùo. Noù khoâng phaûi laø moät giaùo phaùi xaõ hoäi hoïc ñeå phaân bieät chuùng ta vôùi nhöõng Kitoâ höõu khaùc; Coâng giaùo laø moät tính töø coù nghóa laø phoå quaùt. Noù coù nghóa laø Giaùo Hoäi chöùa ñöïng trong mình, trong chính baûn chaát cuûa mình, moät söï côûi môû vôùi moïi daân toäc vaø moïi neàn vaên hoùa cuûa moïi thôøi ñaïi, bôûi vì Chuùa Kitoâ ñaõ sinh ra, ñaõ cheát vaø ñaõ soáng laïi vì moïi ngöôøi.
Caùch trình baøy môùi
Beân caïnh ñoù, vaên hoùa, töï baûn chaát, laø söï bieán ñoåi lieân tuïc. Haõy nghó veà caùch chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñeå loan baùo Tin Möøng trong thôøi ñieåm lòch söû cuûa söï thay ñoåi vaên hoùa quan troïng naøy, nôi maø coâng ngheä ngaøy caøng tieân tieán hôn döôøng nhö ñang chieám öu theá. Neáu chuùng ta noùi veà ñöùc tin nhö chuùng ta ñaõ laøm trong caùc theá kyû tröôùc, chuùng ta seõ coù nguy cô khoâng ñöôïc caùc theá heä môùi hieåu chuùng ta. Söï töï do cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo khoâng chæ ra moät taàm nhìn tónh veà ñôøi soáng vaø vaên hoùa, maø laø moät taàm nhìn naêng ñoäng. Do ñoù, chuùng ta ñöøng tuyeân boá mình ñaõ sôû höõu söï töï do. Chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc moät moùn quaø ñeå chaêm soùc gìn giöõ. Ñuùng hôn, chính söï töï do ñoøi hoûi moãi ngöôøi chuùng ta phaûi coù moät cuoäc haønh trình lieân tuïc, höôùng tôùi söï veïn toaøn cuûa noù. Vaø ñaây laø moùn quaø lôùn lao maø Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ taëng ban cho chuùng ta. Ñoù laø tình traïng cuûa nhöõng ngöôøi haønh höông; ñoù laø traïng thaùi cuûa nhöõng ngöôøi du haønh, trong nhöõng cuoäc xuaát haønh lieân tuïc: ñöôïc giaûi phoùng khoûi söï noâ leä ñeå tieán tôùi söï töï do troïn veïn.