Ñöùc Thaùnh Cha gaëp coäng ñoaøn Do Thaùi Slovakia
taïi Quaûng tröôøng Rybneù naùmestie
Ñöùc Thaùnh Cha gaëp coäng ñoaøn Do Thaùi Slovakia taïi Quaûng tröôøng Rybneù naùmestie.
Hoàng Thuûy
Bratislava (Vatican News 13-09-2021) - Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi ngöôøi Do Thaùi ôû Slovakia haõy daán thaân ñeå hình aûnh cuûa Thieân Chuùa trong con ngöôøi khoâng bò xuùc phaïm. Ngaøi khích leä: "Giöõa bao baát hoøa laøm oâ nhieãm theá giôùi, haõy luoân laø chöùng nhaân cuûa hoøa bình".
Vaøo luùc gaàn 5 giôø chieàu thöù Hai, 13 thaùng 9 naêm 2021, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñeán Quaûng tröôøng Rybneù naùmestie (Quaûng tröôøng Caù) ôû thuû ñoâ Bratislava ñeå gaëp gôõ coäng ñoaøn Do Thaùi Slovakia.
Quaûng tröôøng Caù
Quaûng tröôøng naèm ôû trung taâm thaønh phoá coå, gaàn nhaø thôø Chính toaø thaùnh Martino. Tröôùc ñaây taïi ñaây coù hoäi ñöôøng Do Thaùi Neolog, ñöôïc xaây döïng naêm 1893, nhöng bò chính quyeàn coäng saûn taøn phaù vaøo naêm 1969, cuøng vôùi toaøn boä khu Do Thaùi, ñeå xaây döïng Caàu Môùi. Hieän nay taïi Quaûng tröôøng coù Ñaøi Töôûng nieäm cuoäc Dieät chuûng, ñöôïc xem nôi töôûng nieäm coâng coäng, nôi töôûng nieäm cuoäc dieät chuûng 105 ngaøn ngöôøi Do Thaùi ôû Slovakia bò gieát, vaø cuõng laø nôi ghi nhôù hoäi ñöôøng Neolog.
Vaøo naêm 1940, taïi Bratislava coù hôn 15 ngaøn ngöôøi Do Thaùi sinh soáng, nhöng chæ coøn khoaûng 3,500 ngöôøi soáng soùt sau cuoäc Dieät chuûng. Sau chieán tranh Theá giôùi thöù hai, phaàn lôùn di saûn kieán truùc cuûa ngöôøi Do Thaùi bò taøn phaù, coøn ngöôøi Do Thaùi thì laïi gaëp phaûi söï döûng döng vaø thuø ñòch. Chæ sau khi cheá ñoä coäng saûn suïp ñoå vaøo naêm 1989, ñôøi soáng cuûa ngöôøi Do Thaùi taïi Slovakia môùi taùi sinh vaø ngaøy nay coäng ñoàng Do Thaùi naøy raát tích cöïc thuùc ñaåy caùc hoaït ñoäng toân giaùo, vaên hoùa, giaùo duïc vaø xaõ hoäi.
Khi ñeán quaûng tröôøng, Ñöùc Thaùnh Cha ñöôïc Giaùo sö Richard Duda, Chuû tòch Uyû ban Trung öông cuûa caùc coäng ñoaøn Do Thaùi ôû Slovakia, ñoùn tieáp.
Dieãn vaên cuûa oâng Chuû tòch Uyû ban Trung öông cuûa caùc coäng ñoaøn Do Thaùi
Cuoäc gaëp gôõ baét ñaàu vôùi dieãn vaên ngaén cuûa oâng Duda. OÂng noùi raèng ñoái vôùi coäng ñoaøn Do Thaùi ôû Slovakia, "ngaøy hoâm nay laø moät böôùc ngoaët, moät giaây phuùt lòch söû, bôûi vì nhöõng böôùc chaân cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng ñaõ ñöa ngaøi ñeán nôi töôûng nhôù söï soáng bò cöôùp maát cuûa haøng ngaøn thaønh vieân cuûa coäng ñoaøn. Chuùng toâi caûm kích cöû chæ naøy". OÂng keâu goïi: "Khoâng ñöôïc queân nhöõng kinh hoaøng cuûa quaù khöù ñeå ñöøng bao giôø laëp laïi chuùng". OÂng hy voïng nôi naøy seõ chuyeån trao söù ñieäp veà söï coäng taùc giöõa Kitoâ höõu vaø ngöôøi Do Thaùi.
OÂng chia seû veà tình yeâu keùo daøi hôn 30 naêm giöõa vôï choàng oâng: moät ngöôøi Do Thaùi vaø moät Kitoâ höõu. OÂng noùi: "Moái quan heä cuûa chuùng toâi laø moät vuõ truï nhoû ñöôïc ñieàu chænh bôûi söï kính troïng vaø hieåu bieát laãn nhau. Toâi tin raèng caùc moái quan heä gia ñình hoøa hôïp coù khaû naêng ñaûm baûo söï oån ñònh trong xaõ hoäi treân toaøn theá giôùi. Trong caùc xaõ hoäi, caùc nhoùm toân giaùo hoaëc saéc toäc seõ chæ laø cô hoäi ñeå laøm phong phuù cho nhau vaø chung soáng hoøa bình.
Chöùng töø cuûa moät naïn nhaân cuûa cuoäc Dieät chuûng
Tieáp ñeán, giaùo sö Lang, moät naïn nhaân soáng soùt cuûa cuoäc dieät chuûng Do Thaùi, ñaõ trình baøy chöùng töø cuûa mình. OÂng cho bieát mình soáng soùt nhôø nhöõng ngöôøi ñaõ can ñaûm khoâng ñaàu haøng söï aùc, lieàu nguy hieåm che daáu oâng vaø nhöõng ngöôøi Do Thaùi khaùc.
OÂng sinh naêm 1942. Khi oâng ñöôïc 3 thaùng, cha oâng ñöôïc ñöa ra maët traän phía ñoâng vaø maát tích töø ñoù. 50 naêm sau, qua vaên khoá oâng môùi bieát cha mình cheát taïi Ucraina. Naêm 1944, meï oâng bò ñöa ñi khoûi Budapest; sau ñoù oâng ñöôïc bieát baø ñaõ cheát trong moät cuoäc haønh quaân cuûa quaân Ñöùc. Khi oâng bò beänh vaø ñöôïc ñöa ñeán beänh vieän, ñeå baûo veä maïng soáng cho nhöõng ngöôøi Do Thaùi, caùc y taù ñaõ ghi treân cöûa khoa beänh teân caùc beänh nhaân beänh truyeàn nhieãm, ñeå quaân lính khoâng vaøo. Trong nhöõng naêm naøy oâng daønh thôøi gian nghieân cöùu lòch söû cuoäc dieät chuûng ñeå quaù khöù khoâng coøn laëp laïi. OÂng caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha veà caùc hoaït ñoäng quaûng ñaïi, söï ñoùng goùp cuûa caù nhaân ngaøi vaø vieäc loan baùo veà tình nhaân loaïi, huynh ñeä vaø bao dung.
Chöùng töø cuûa moät nöõ tu veà söï giuùp ñôõ ngöôøi Do Thaùi
Trong phaàn trình baøy chöùng töø, moät nöõ tu doøng Ursuline cuõng ñaõ cho thaáy caùc nöõ tu, caûm nhaän ñöôïc söï thaùnh thieâng cuûa moãi söï soáng con ngöôøi, ñöôïc taïo döïng gioáng hình aûnh Thieân Chuùa, ñaõ coù cô hoäi laøm ñieàu gì ñoù ñeå cöùu söï soáng cuûa ngöôøi Do Thaùi. Caùc nöõ tu ñaõ chaêm soùc nhöõng treû em ngöôøi Do Thaùi trong cuoäc dieät chuûng. Sô keå veà hai phuï nöõ Do Thaùi, töøng laø hoïc sinh trong tröôøng cuûa doøng Ursuline ôû Bratislava. Hoï ñaõ ñöôïc caùc nöõ tu che daáu cuøng vôùi caùc thieáu nöõ Do Thaùi khaùc. Toaø Söù thaàn hieän nay töøng laø nôi caùc nöõ tu che daáu caùc treû em Do Thaùi vaø gia ñình caùc em. Nhöõng ñieàu naøy ñaõ dieãn ra caùch nay 80 naêm.
Ngaøy nay sô vui möøng vì söï coäng taùc giöõa Kitoâ höõu vaø ngöôøi Do Thaùi thuoäc moïi taàng lôùp ôû Slovakia. Ñaëc bieät laø caùc döï aùn veà giaùo duïc, thoâng qua caùc giaùo vieân cuûa caùc tröôøng cuûa doøng, tìm caùch naâng cao nhaän thöùc cuûa theá heä hieän taïi veà gia saûn vaên hoaù Do Thaùi ôû Slovakia. Caùc döï aùn cuõng nhaém chuyeån trao cho ngöôøi treû moät ñöùc tin soáng ñoäng vaøo Thieân Chuùa, ñöôïc theå hieän trong cuoäc soáng haøng ngaøy baèng tình yeâu tha nhaân. Sô noùi: "Nhöõng ngöôøi ñaõ soáng ôû ñaây tröôùc chuùng ta laøm chöùng raèng tình yeâu naøy laø coù theå".
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Nôi hieäp nhaát cuûa Ki-toâ giaùo vaø Do Thaùi giaùo
Trong baøi dieãn vaên ngoû lôøi vôùi coäng ñoaøn Do Thaùi, Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng "nhö moät ngöôøi haønh höông, toâi ñeán ñeå thaêm vieáng nôi naøy vaø ñeå ñöôïc noù ñaùnh ñoäng". Ngaøi nhaän xeùt raèng moät hoäi ñöôøng Do Thaùi beân caïnh Nhaø thôø chính toaø ôû Quaûng tröôøng naøy laø "moät bieåu hieän cuûa söï chung soáng hoøa bình cuûa hai coäng ñoàng, moät bieåu töôïng hieám coù vaø coù söùc khôi daäy, vaø moät daáu hieäu noåi baät cuûa söï hieäp nhaát nhaân danh Thieân Chuùa cuûa caùc toå phuï cuûa chuùng ta".
Danh Thieân Chuùa bò sæ nhuïc vì söï ngu xuaån ñieân cuoàng
Tuy nhieân, Ñöùc Thaùnh Cha than phieàn, "Danh Thieân Chuùa ñaõ bò sæ nhuïc: trong côn giaän döõ ñieân cuoàng, trong Chieán tranh theá giôùi thöù hai, hôn moät traêm ngaøn ngöôøi Do Thaùi Slovakia ñaõ bò gieát. Trong noã löïc xoùa boû moïi daáu veát cuûa coäng ñoàng, hoäi ñöôøng Do Thaùi ñaõ bò taøn phaù". Nhaéc laïi lôøi Kinh Thaùnh: "Ngöôi khoâng ñöôïc duøng danh Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi moät caùch baát xöùng" (Xh 20, 7), Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh: "Danh Thieân Chuùa, Ñöùc Chuùa, bò phæ baùng baát cöù khi naøo phaåm giaù ñoäc ñaùo vaø ñaëc bieät cuûa con ngöôøi, ñöôïc taïo ra theo hình aûnh cuûa Chuùa, bò xuùc phaïm. ÔÛ ñaây, taïi nôi naøy, Danh cuûa Thieân Chuùa ñaõ bò sæ nhuïc, bôûi vì hình thöùc phaïm thöôïng toài teä nhaát chính laø lôïi duïng noù cho muïc ñích rieâng cuûa chuùng ta, töø choái toân troïng vaø yeâu thöông ngöôøi khaùc. ÔÛ ñaây, khi suy tö veà lòch söû cuûa daân toäc Do Thaùi ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï thaûm thöông vaø khoâng theå dieãn taû ñöôïc naøy, chuùng ta xaáu hoå thöøa nhaän raèng bieát bao laàn Danh cao caû cuûa Ñaáng Toái Cao ñaõ ñöôïc söû duïng cho nhöõng haønh vi phi nhaân tính khoân löôøng! Bieát bao nhieâu keû aùp böùc ñaõ noùi: 'Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng ta'; nhöng chính hoï khoâng ôû vôùi Thieân Chuùa!".
Hieäp nhaát leân aùn baïo löïc
Ñöùc Thaùnh Cha khích leä: "Baây giôø laø luùc maø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa röïc saùng nôi con ngöôøi khoâng coøn bò che laáp nöõa. Chuùng ta haõy giuùp ñôõ laãn nhau trong noã löïc naøy. Vì trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta cuõng coù raát nhieàu thaàn töôïng troáng roãng vaø giaû doái laøm oâ danh Danh cuûa Ñaáng Toái Cao. Ñoù laø caùc thaàn töôïng cuûa quyeàn löïc vaø tieàn baïc, nhöõng thöù ñöôïc ñaët cao hôn phaåm giaù con ngöôøi; cuûa thaùi ñoä thôø ô ngoaûnh maët ñi; vaø cuûa caùc hình thöùc thao tuùng lôïi duïng toân giaùo ñeå phuïc vuï quyeàn löïc hoaëc bieán noù thaønh ñieàu khoâng quan troïng. Toâi nhaéc laïi: chuùng ta haõy hieäp nhaát leân aùn moïi baïo löïc vaø moïi hình thöùc baøi Do Thaùi, vaø hieäp nhaát laøm vieäc ñeå ñaûm baûo raèng hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, hieän dieän nôi con ngöôøi maø Ngöôøi ñaõ taïo döïng, seõ khoâng bao giôø bò xuùc phaïm".
Giaùo huaán trong boä Talmud cuûa Do Thaùi giaùo
Trong baøi dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha cuõng cho bieát ngaøi coù nhöõng kyû nieäm cuûa ngaøi veà cuoäc gaëp gôõ vôùi ñaïi dieän cuûa caùc coäng ñoàng Do Thaùi vaø Kitoâ giaùo ôû Roma vaøo naêm 2017. Ngaøi chia seû: "Toâi vui möøng raèng sau ñoù moät UÛy ban ñoái thoaïi vôùi Giaùo hoäi Coâng giaùo ñaõ ñöôïc thaønh laäp vaø anh chò em ñaõ cuøng nhau xuaát baûn moät soá taøi lieäu quan troïng. Thaät toát khi chia seû vaø quaûng baù nhöõng ñieàu gaén keát chuùng ta. Vaø thaät toát khi tieán böôùc, trong söï thaät vaø söï trung thöïc, theo con ñöôøng huynh ñeä cuûa vieäc thanh taåy kyù öùc, ñeå chöõa laønh nhöõng veát thöông trong quaù khöù vaø ghi nhôù nhöõng gì toát ñeïp ñaõ nhaän vaø ñaõ trao taëng. Theo Talmud, baát cöù ai tieâu dieät moät caù nhaân thì huûy dieät caû theá giôùi, trong khi baát cöù ai cöùu moät caù nhaân seõ cöùu caû theá giôùi. Moïi caù nhaân ñeàu quan troïng vaø nhöõng gì anh chò em ñang laøm thoâng qua caùc chia seû quan troïng cuûa mình ñeàu raát quan troïng. Toâi caûm ôn anh chò em ñaõ môû nhöõng caùnh cöûa ôû caû hai phía.
Nhaéc laïi lôøi Thieân Chuùa phaùn cuøng Toå phuï AÙpraham: "Nhôø ngöôi moïi gia toäc treân maët ñaát seõ ñöôïc chuùc phuùc" (St 12, 3), Ñöùc Thaùnh Cha caàu chuùc raèng ngöôøi Do Thaùi taïi Slovakia tieáp tuïc nuoâi döôõng ôn goïi, lôøi keâu goïi trôû thaønh daáu hieäu cuûa phuùc laønh cho taát caû caùc gia ñình treân traùi ñaát. Ñöùc Thaùnh Cha noùi: "Phuùc laønh cuûa Ñaáng Toái Cao ñöôïc tuoân ñoå treân chuùng ta, baát cöù khi naøo Ngöôøi thaáy moät gia ñình caùc anh chò em toân troïng, yeâu thöông nhau vaø cuøng nhau laøm vieäc. Caàu xin Ñaáng Toaøn naêng chuùc laønh cho anh chò em, ñeå giöõa taát caû nhöõng baát hoøa ñang laøm oâ nhieãm theá giôùi cuûa chuùng ta, anh chò em luoân luoân coù theå cuøng nhau laø chöùng nhaân cuûa hoøa bình. Shalom! Chuùc anh chò em bình an!".
Ñoát neán vaø caàu nguyeän chung
Buoåi gaëp gôõ keát thuùc vôùi vieäc thaép saùng moät soá ngoïn neán ñeå töôûng nhôù caùc naïn nhaân cuûa cuoäc Dieät chuûng vaø lôøi nguyeän Kaddish, moät trong nhöõng lôøi caàu nguyeän coå nhaát cuûa ngöôøi Do Thaùi ñöôïc xöôùng leân.
Sau ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ taëng moät ñóa söù veõ hình thaùnh Pheâ-roâ cho coäng ñoàng Do Thaùi vaø chaøo hai ngöôøi ñaõ trình baøy chöùng töø.
Keát thuùc cuoäc gaëp gôõ taïi Quaûng tröôøng Rybneù naùmestie, Ñöùc Thaùnh Cha ñi xe veà Toaø Söù thaàn caùch ñoù 4km ñeå coù cuoäc gaëp rieâng, tröôùc tieân vôùi Chuû tòch Quoác hoäi, Boris Kollaùr, vaø sau ñoù vôùi Thuû töôùng Eduard Heger.