Söû duïng coâng ngheä kyõ thuaät
theo tinh thaàn Coâng giaùo
Söû duïng coâng ngheä kyõ thuaät theo tinh thaàn Coâng giaùo.
Giuse Phaïm Ñình Ngoïc, SJ - CTV
Vatican (Vatican News 22-05-2021) - Hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Coâng giaùo phaûn aûnh söï ñoàng haønh cuûa Giaùo hoäi vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Ñieàu naøy coù nghóa Giaùo hoäi ñöa ra nhöõng chæ daãn nhaèm giuùp con ngöôøi vöõng böôùc treân con ñöôøng cuûa Tin Möøng. Trong laõnh vöïc coâng ngheä kyõ thuaät cuõng theá, Giaùo hoäi luoân coù nhöõng phaân ñònh vaø höôùng daãn kòp thôøi. Coù leõ sau cuoäc caùch maïng coâng nghieäp ñaàu theá kyû 18, nhaát laø sau hai cuoäc theá chieán, Giaùo hoäi nhaän ra coâng ngheä kyõ thuaät thöôøng gaén lieàn vôùi ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Noùi caùch khaùc, lao ñoäng thöôøng lieân quan ñeán coâng ngheä vaø kyõ thuaät. Do ñoù neáu quan taâm ñeán vaán ñeà lao ñoäng, coâng vieäc, thì phaûi ñeå taâm ñeán söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä vaø kyõ thuaät. Theo nghóa naøy chuùng ta coù theå tìm thaáy nhöõng höôùng daãn, phaùt trieån töøng böôùc, phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa coâng ngheä.
1. Coâng ngheä kyõ thuaät caàn luaät phaùp
Ngay töø Thoâng Ñieäp Rerum Novarum (Taân Söï-1891) quan troïng ñaàu tieân, Giaùo hoäi ñaõ ñeà caäp ñeán coâng ngheä nhö laø yeáu toá aûnh höôûng ñeán caùc cô caáu cuûa xaõ hoäi, cuûa caùc taàng lôùp lao ñoäng. Chính aûnh höôûng naøy coù theå phaù vôõ nhöõng quy taéc cuûa coâng baèng vaø hoøa bình, bôûi ai naém ñöôïc coâng ngheä, ngöôøi aáy coù theå chi phoái, ñieàu khieån nhieàu ngöôøi. Trong tình traïng naøy, ñaïo ñöùc xaõ hoäi coù theå bò aûnh höôûng xaáu. Neàn tö baûn chuû nghóa lôïi duïng coâng ngheä ñeå boùc loät taàng lôùp lao ñoäng laø ñieàu coù theå thaáy. Do ñoù, ñöùc giaùo hoaøng XIII. Leâo ñaõ keâu goïi caùc quoác gia caàn soaïn thaûo nhöõng ñieàu luaät vaø thuùc ñaåy moät heä thoáng lao ñoäng coâng baèng.
Neàn taûng cho luaät veà coâng ngheä maø Thoâng ñieäp naøy ñeà nghò laø lyù thuyeát veà luaät töï nhieän vaø veà quyeàn töï nhieân. Ñoù laø daáu aán maø Thieân Chuùa ñaët nôi moãi ngöôøi qua luaät löông taâm. Do ñoù, luaät naøy phuø hôïp vôùi nhu caàu vaø khaùt voïng cuûa con ngöôøi veà gia ñình, xaõ hoäi daân söï, sôû höõu, laøm vieäc, laäp hoäi... Ñieàu ñaùng löu yù laø phaùp luaät chính phuû hoaïch ñònh, thì phaûi hôïp coâng lyù thì môùi coù giaù trò."[1] - keå caû luaät lieân quan ñeán coâng ngheä kyõ thuaät.
Phaûi ghi nhaän raèng Rerum Novarum vaø caùc taøi lieäu cuûa Giaùo Hoäi sau ñoù cuõng nhìn nhaän giaù trò cuûa söï phaùt trieån coâng ngheä. Seõ laø cöïc ñoan neáu leân aùn coâng ngheä (theo Quadragesimo Anno-1931). Thay vaøo ñoù, luùc naøy caàn moät heä thoáng phaùp luaät nhö Rerum Novarum ñeà nghò, ñeå vöøa phuø hôïp vôùi luaät luaân lyù phoå quaùt, vöøa giaûi ñaùp ñöôïc nhöõng vaán ñeà kinh teá xaõ hoäi, voán ñang phaùt trieån nhanh choùng nhôø vaøo kyõ thuaät coâng ngheä. Thöïc vaäy, 30 naêm sau, moät laàn nöõa Giaùo Hoäi ñeà nghò nhìn nhaän khoa hoïc kyõ thuaät nhö laø hình thöùc ñeå giuùp phaùt trieån kinh teá vaø oån ñònh ñôøi soáng.
Moät maët nhôø vaøo heä thoáng luaät phaùp ñang ñöôïc caûi thieän ñeå thu heïp khoaûng caùch giaøu ngheøo; maët khaùc, Giaùo hoäi nhö laø ngöôøi Meï vaø laø Thaày (Mater et Magistra-1961), ñeà nghò taùc quoác gia löïa choïn nhöõng coâng ngheä kyõ thuaät phuø hôïp ñeå aùp duïng vaøo: khoâng chæ neàn coâng nghieäp hieän ñaïi, nhöng caû neàn noâng nghieäp vaø dòch vuï. Muïc ñích maø Giaùo hoäi nhaém tôùi laø ñeå oån ñònh toaøn boä neàn kinh teá, nhaát laø giuùp nhöõng ngöôøi noâng daân cuõng ñöôïc thöøa höôûng thaønh quaû cuûa coâng ngheä, khi öùng duïng vaøo coâng vieäc lao ñoäng cuûa mình. Tuy nhieân, Giaùo hoäi cuõng nhìn thaáy nhöõng nôi nhôø vaøo coâng ngheä maø lôïi theá caïnh tranh quaù lôùn. Khi ñoù, coâng baèng xaõ hoäi vaø kinh teá seõ bò phaù vôõ. Phaûi chaêng vì ñieàu naøy maø hai cuoäc chieán tranh theá giôùi ñaõ xaûy ra?
2. Coâng bình nhö laø ñoøi hoûi cuûa phaùt trieån coâng ngheä
Ñeå tìm laïi neàn hoøa bình treân traùi ñaát, lieàn sau ñoù, Giaùo hoäi thaáy ñöôïc vai troø cuûa coâng ngheä coù theå giuùp laáy laïi theá caân baèng cuûa caùc quoác gia. Ngay töø ñaàu Thoâng Ñieäp Pacem in Terris[2] (Hoøa Bình Treân Theá Giôùi-1963), ñöùc giaùo hoaøng Gioan XXIII laëp laïi taàm quan troïng cuûa coâng ngheä kyõ thuaät[3]. Theo ñoù, coâng ngheä nhö laø moät cô hoäi, coâng cuï ñeå con ngöôøi coù theå cuøng nhau taïo laäp laïi traät töï quoác gia vaø theá giôùi theo yù ñònh cuûa Thieân Chuùa. Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaán maïnh raèng: "Ñieàu noåi leân ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát töø söï tieán boä cuûa tri thöùc khoa hoïc vaø nhöõng phaùt minh cuûa coâng ngheä laø söï vó ñaïi muoân truøng cuûa chính Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ saùng taïo ra caû con ngöôøi vaø vuõ truï."[4] Ñoù laø Thieân Chuùa coâng baèng, Ngaøi taïo döïng con ngöôøi theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa vaø ban cho con ngöôøi coù phaåm giaù nhö nhau, ñeå cuøng nhau kieán taïo hoøa bình.
Phaûi thöøa nhaän ngay raèng nhöõng höôùng daãn cuûa Giaùo hoäi ñaõ taùc ñoäng hieäu quaû khoâng chæ ñeán söï hoaøn thieän cuûa luaät phaùp, nhöng coøn ñi vaøo ñôøi soáng, chính trò, vaên hoùa, xaõ hoäi vaø nhaát laø giaùo duïc. Töø ñaây, tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät ñöôïc aùp duïng moät caùch roäng raõi hôn, nhieàu phaùt minh giuùp cho söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi. Haún nhieân chính Giaùo hoäi cuõng khuyeán khích con ngöôøi tham gia vaøo vieäc nghieân cöùu, hoïc thuaät ñeå caûi thieän coâng ngheä. Lyù do laø vì "Nhöõng tieán boä môùi nhaát cuûa khoa hoïc vaø kyõ thuaät ñaõ coù aûnh höôûng saâu roäng treân con ngöôøi, vaø noù ñaõ taùc ñoäng treân khaép maët ñaát moät traøo löu nhaèm gia taêng söï coäng taùc vaø sieát chaët söï hieäp nhaát cuûa hoï vôùi nhau."[5] Trong ñoù, nhöõng giaù trò Tin Möøng nhö: bình ñaúng, lôïi ích coâng, söï thaät, coâng lyù phaûi ñöôïc ñeà cao trong tieán trình phaùt trieån coâng ngheä naøy. Ngay töø ñaây, Giaùo hoäi ñaõ ñeà ra moät neàn giaùo duïc con ngöôøi (nhaát laø thanh nieân voán gaàn guõi vôùi coâng ngheä kyõ thuaät) phaûi ñöôïc phaùt huy toaøn dieän. Phaûi chaêng lôøi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XIII töø nhöõng thaäp nieân 70 ñaùng ñeå ta suy nghó veà thôøi coâng ngheä 4.0, 5.0...:
"Trong raát nhieàu laõnh vöïc thöôøng khoâng coù söï thaêng baèng giöõa söï hoïc giaùo lyù vôùi söï hoïc caùc khoa ñôøi: ngöôøi ta theo ñuoåi caùc khoa ñôøi tôùi möùc ñoä toái cao, trong khi ñoù, veà vieäc huaán luyeän ñaïo giaùo, ngöôøi ta ñöùng trong möùc sô ñaúng. Cho neân nhaát thieát thanh nieân phaûi coù moät neàn giaùo duïc ñaày ñuû vaø lieân tuïc, thöïc hieän theá naøo ñeå neàn hoïc thöùc ñaïo giaùo vaø söï tinh luyeän löông taâm phaûi tieán ñoàng nhòp vôùi caùc kieán thöùc khoa hoïc vaø söï taøi kheùo kyõ thuaät, luoân luoân thaêng tieán."[6]
3. Phaùt trieån kinh teá ñeå phuïc vuï con ngöôøi
Theo yù höôùng treân, Coâng Ñoàng Vatianoâ II (1962-1965) ñaõ môû ra moät chaân trôøi môùi cho moïi laõnh vöïc, trong ñoù coù coâng ngheä kyõ thuaät. Moät trong nhöõng taøi lieäu quan troïng lieân quan ñeán vaán ñeà naøy laø Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong Theá Giôùi Ngaøy Nay (Gaudium et Spes-1965). Trong ñoù, Giaùo Hoäi cho thaáy coâng ngheä luùc naøy ñaõ keùo moïi quoác gia vaø moïi ngöôøi vaøo cuoäc. Hôn nöõa, chính söï phaùt trieån naøy ñang thay ñoåi tö duy, vaên hoùa vaø caû ñôøi soáng taâm linh cuûa con ngöôøi. Nhaát laø caùc nghaønh khoa hoïc kyõ thuaät phaùt trieån, keùo theo laø con ngöôøi muoán chinh phuïc khoâng chæ maët ñaát naøy, nhöng coøn caùc haønh tinh trong vuõ truï. Phaûi thöøa nhaän luùc naøy khoa hoïc thöïc söï leân ngoâi. Nhieàu phong traøo thöôïng toân lyù trí vaø khoa hoïc ñeán choã cöïc ñoan laø loaïi boû Thieân Chuùa. Coù theå noùi coâng ngheä laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán chuû nghóa voâ thaàn.
Thöïc vaäy, Coâng ñoàng naøy cho thaáy moät trong nhöõng hình thöùc voâ thaàn hieän nay laø mong giaûi phoùng con ngöôøi, nhaát laø veà phöông dieän kinh teá vaø xaõ hoäi. Hình thöùc voâ thaàn naøy cho raèng töï baûn chaát, toân giaùo laøm caûn trôû coâng cuoäc giaûi phoùng ñoù, vì khi khôi leân nôi con ngöôøi nieàm hy voïng vaøo cuoäc soáng vò lai vaø haõo huyeàn, toân giaùo ñaõ laøm cho hoï xao laõng vieäc xaây döïng xaõ hoäi traàn theá naøy[7]. Noùi caùch khaùc, khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä môùi laø cöùu caùnh cuûa con ngöôøi. Do ñoù khoâng laï gì khi ngöôøi ta caøng phuï thuoäc vaøo khoa hoïc coâng ngheä, nieàm tin toân giaùo noùi chung, Coâng giaùo noùi rieâng, khoâng traùnh khoûi bò taùc ñoäng.
Hai naêm sau, Thoâng ñieäp Phaùt Trieån Caùc Daân Toäc (Populorum Progressio-1967) cho thaáy moät moái nguy ñang xaûy ra vì söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä kyõ thuaät: "neàn vaên minh coå truyeàn vaø vaên minh kyõ ngheä môùi ñang ñuïng ñoä nhau, laøm tan vôõ nhöõng cô caáu khoâng coøn thích öùng vôùi nhu caàu cuûa thôøi ñaïi"[8]. Nhöõng ai hoaëc quoác gia naøo khoâng thích nghi ñöôïc vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä seõ bò loaïi tröø hoaëc bò boû laïi ñaèng sau[9]. Khi ñoù, xung ñoät veà xaõ hoäi vaø lôïi ích seõ xaûy ra. Haäu quaû cuûa noù laø phaù vôõ heä thoáng traät töï cuûa xaõ hoäi. Moät trong nhöõng giaûi phaùp cuûa vaán ñeà naøy laø: "haõy trôû veà vôùi muïc ñích cuûa coâng ngheä laø phuïc vuï con ngöôøi, caû veà phöông dieän vaät chaát laãn tinh thaàn"[10].
Trong Thoâng Ñieäp naøy, thuaät ngöõ "tieán boä, phaùt trieån" khoâng coù nghóa laø boû laïi con ngöôøi ôû ñaèng sau. Thay vaøo ñoù, phaùt trieån beàn vöõng vaø thöïc söï phaûi höôùng ñeán moät neàn kinh teá vaø kyõ thuaät höôùng veà ích lôïi con ngöôøi ñeå phuïc vuï. Trong ñoù, con ngöôøi phaûi laø chuû theå vôùi töï do vaø nhöõng quyeàn cuûa noù. Söï phaùt trieån naøy cuõng phaûi phuø hôïp vôùi baûn tính maø Ñaáng Taïo hoùa toái cao ñaõ ban cho, goàm coù nhöõng khaû naêng vaø ñoøi hoûi maø mình töï ñoùn nhaän[11].
Ñeå höôùng ñeán con ngöôøi, Giaùo hoäi ñeà nghò moãi quoác gia, döïa vaøo luaät phaùp ñeå taïo ra söï coâng baèng cho toaøn daân. Trong hoaøn caûnh naøy, Giaùo hoäi ñaõ nhìn thaáy heä thoáng ñoäc taøi voán nhôø vaøo söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä. Nhaát laø nhöõng naêm trôû laïi ñaây, chuùng ta thaáy voâ soá ngöôøi phuï thuoäc, noâ leä vaøo coâng ngheä. Luùc ñoù, nhöõng taäp ñoaøn coâng ngheä xuyeân quoác gia coù theå leøo laùi ngöôøi ta ñi theo höôùng cuûa chuùng. Ñieàu naøy caàn ñöôïc nhaän ra, hoaëc ñeà cao caûnh giaùc. Boán naêm sau, Toâng thö Baùt Thaäp Nieân[12] (Octogesima Adveniens- 1971), Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI cuõng nhaéc laïi ñieàu quan troïng naøy vôùi giaûi phaùp: " Ñang khi tieán boä khoa hoïc vaø kyõ thuaät tieáp tuïc laøm ñaûo loän nhöõng khung caûnh soáng cuûa con ngöôøi, nhöõng caùch thöùc ñeå hieåu bieát, lao ñoäng, höôûng thuï vaø quan heä luoân luoân toû loä, trong nhöõng boái caûnh môùi, moät khaùt voïng keùp ngaøy caøng maõnh lieät hôn trong quaù trình thoâng tin vaø giaùo duïc cuûa con ngöôøi phaùt trieån: "ñoù laø khaùt voïng veà coâng baèng, khaùt voïng ñöôïc tham gia; hai hình thöùc cuûa phaåm giaù con ngöôøi vaø cuûa quyeàn töï do con ngöôøi."[13]
4. Nhaân phaåm vaø coâng ngheä kyõ thuaät
Coù leõ moät trong nhöõng giaùo hoaøng quan taâm nhieàu ñeán nhaân phaåm cuûa con ngöôøi laø thaùnh Gioan Phaoloâ II. Chính trong Thoâng ñieäp Laborem Exercens[14] (Lao Ñoäng Cuûa Con Ngöôøi-1981), voán nghi nhôù Thoâng ñieäp Rerum Novarum troøn 90 naêm, giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II noùi raát nhieàu ñeán coâng ngheä. Ngaøi cho thaáy töông quan cuûa coâng vieäc vaø kyõ thuaät. Trong ñoù coâng ngheä nhö laø coâng cuï, vaø con ngöôøi phaûi laø chuû theå. Giaùo hoäi laëp laïi raèng, duø lao ñoäng chaân tay hoaëc trí oùc, keå caû caùc maùy moùc hoaëc robot, thì con ngöôøi phaûi coù vai troø chính trong quaù trình lao ñoäng naøy. Lyù do laø "ngöôøi thöïc hieän lao ñoäng aáy laø moät nhaân vò, moät chuû theå coù yù thöùc vaø töï do, nghóa laø moät chuû theå töï quyeát ñònh."[15] Do ñoù khoâng theå chaïy theo coâng ngheä kyõ thuaät maø ñaùnh maát hoaëc chaø ñaïp leân nhaân phaåm cuûa ngöôøi khaùc.
Töø nhöõng thaäp kyû 90, khoâng ai nghi ngôø raèng trong moïi laõnh vöïc ñeàu thaáy söï tham gia cuûa coâng ngheä kyõ thuaät. Trong hoaøn caûnh ñoù, Giaùo hoäi thaáy coâng ngheä coù theå vöøa laø ñoàng minh, vöøa laø keû thuø[16]. Laø ñoàng minh khi coâng ngheä giuùp cho con ngöôøi saùng taïo, saûn xuaát ra nhieàu cuûa caûi vaät chaát ñeå phuïc vuï cho coäng ñoàng. Tuy nhieân, nhieàu khi coâng ngheä laïi thay theá söùc lao ñoäng cuûa con ngöôøi, cöôùp ñi nguoàn saùng taïo (keå caû caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån). Maùy moùc, coâng ngheä kyõ thuaät nhieàu khi ñöôïc xem troïng, ñöôïc toân vinh hôn con ngöôøi! Trong tình caûnh "toân thôø" coâng ngheä nhö theá, chaéc chaén vaán ñeà ñaïo ñöùc xaõ hoäi vaø luaân lyù cuõng bò xem thöôøng. Ñeå giaûi ñaùp cho vaán ñeà naøy, Giaùo hoäi ñeà nghò phaûi xem nhaân phaåm con ngöôøi laø treân heát. Ñieàu naøy thöôøng ñi ngöôïc vôùi chieâu troø cuûa caùc nhaø tö baûn voán xem coâng ngheä nhö laø giaûi phaùp cho taát caû. Keát quaû laø nhieàu ngöôøi bò gaït ra khoûi söï phaùt trieån chung cuûa nhaân loaïi (thaát nghieäp, baát coâng xaõ hoäi, loaïi tröø, vaên hoùa vöùt boû, v.v). Do ñoù, Giaùo hoäi vaãn tieáp tuïc môøi goïi trôû veà vôùi Thieân Chuùa, ngay trong lao ñoäng, vaên hoùa vaø coâng ngheä.
5. Coâng ngheä ñang taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi
Sau Laborem Exercens, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II nhìn thaáy khoa hoïc kyõ thuaät nhö laø moät thöù quyeàn löïc chi phoái ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi. Thöïc vaäy, trong Thoâng ñieäp Sollicitudo Rei Socialis[17]-1987), Ñöùc Giaùo Hoaøng tieáp tuïc cho thaáy nhöõng lieân minh cuûa heä thoáng coâng nghieäp nhö laø "cô caáu toäi loãi-structures of sin", ñang thoáng trò toaøn caàu[18], caû möùc ñoä caù nhaân laãn quoác gia. Daáu veát cuûa toäi loãi naøy khoâng deã ñeå nhaän ra! Ñaây laø moät trong nhöõng daáu veát vaø Thoâng ñieäp naøy chæ daãn: "Neáu ngöôøi ta xeùt moät soá hình thöùc ñeá quoác hieän ñaïi, döôùi aùnh saùng caùc tieâu chuaån luaân lyù, ngöôøi ta seõ khaùm phaù ra raèng, ñaèng sau moät soá quyeát ñònh naøo ñoù, beà ngoaøi nhö chæ döïa treân caùc lyù do sinh keá hoaëc chính trò, nhöng laïi chöùa ñöïng nhöõng hình thöùc thôø ngaãu töôïng thöïc söï. Chuùng mang teân: tieàn baïc, yù thöùc heä, giai caáp, kyõ thuaät hoïc."[19] Ñieàu naøy cuõng ñuùng ôû ñaây vaø baây giôø!
Hôn nöõa trong Thoâng ñieäp Centesimus Annus[20] (Baùch Chu Nieân -1991), Ñöùc Giaùo Hoaøng cho thaáy coù moät moái nguy hieåm chuû nghóa thoáng trò naøy: "Ñaëc bieät trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta coù moät hình thöùc laøm chuû khaùc quan troïng khoâng keùm ñaát ñai, ñoù laø vieäc laøm chuû kieán thöùc, kyõ thuaät vaø taøi naêng. Taøi saûn cuûa caùc nöôùc kyõ ngheä caên cöù nhieàu treân loaïi quyeàn sôû höõu naøy hôn laø treân caùc taøi nguyeân thieân nhieân."[21] Nhö vaäy, thay vì phuïc vuï con ngöôøi, xaây döïng hoøa bình, nhöõng tieán boä veà khoa hoïc vaø kyõ thuaät ñaõ bieán thaønh coâng cuï cuûa chieán tranh. Ví duï nhö chaïy ñua vuõ trang laø ñieàu ñang xaûy ra nôi caùc cöôøng quoác. Nhö theá, maët traùi cuûa coâng ngheä khoâng chæ taùc ñoäng xaáu leân con ngöôøi, nhöng coøn aûnh höôûng ñeán chính haønh tinh soáng cuûa chuùng ta.
Cuøng tieáng noùi vôùi Thoâng ñieäp treân ñaây, Ñöùc giaùo hoaøng Bieån Ñöùc XVI tieáp tuïc ñeà cao vieäc phaùt trieån con ngöôøi caùch toaøn dieän, nghóa laø döïa treân tình yeâu trong chaân lyù (Thoâng ñieäp Caritas in Veritate - Baùc AÙi Trong Chaân Lyù[22]-2009). Trong ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaán maïnh raèng duø söï phaùt trieån coâng ngheä hieän nay laø vöôït baäc, coù theå giuùp cho söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi, nhöng "neáu chæ phaùt trieån veà maët kinh teá vaø kyõ thuaät thì khoâng ñuû." Trong ñoù vaán ñeà phaùt trieån coâng ngheä luùc naøy coøn phaûi quan taâm ñeán moâi tröôøng sinh soáng cuûa con ngöôøi. Vaán ñeà laïm duïng coâng ngheä ñeå tieâu thuï naêng löôïng, khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân ñaõ taùc haïi khoâng chæ ñeán caùc nöôùc ngheøo, nhöng coøn laøm cho moâi tröôøng ngaøy caøng oâ nhieãm. Neàn kinh teá duy lôïi nhuaän, vaø caäy vaøo söùc maïnh cuûa coâng ngheä, ñang baøo moøn heä sinh thaùi cuûa nhieàu nôi. Giaùo hoäi gioùng leân tieáng chuoâng: "haõy laøm chuû vaän maïng cuûa mình", nghóa laø cuøng nhau coäng taùc vaø traùch nhieäm vôùi thieân nhieân ôû caû taàm möùc quoác gia vaø quoác teá.
Ñeå baûo veä ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, Giaùo hoäi ñeà nghò caù nhaân vaø quoác gia phaûi thöïc hieän caùc chöông trình haønh ñoäng trong tình yeâu vaø chaân lyù. Giaùo Hoäi khoâng sôï khuyeán khích söï phaùt trieån coâng ngheä kyõ thuaät, nhöng vaán ñeà laøm sao trong söï phaùt trieån ñoù caàn goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng baûo veä, nuoâi döôõng vaø söû duïng taøi nguyeân moät caùch hôïp lyù. Ñieàu naøy ñeà nghò: "Caùc xaõ hoäi treân ñöôøng phaùt trieån phaûi trung thaønh vôùi nhöõng gì thaät nhaân baûn trong truyeàn thoáng cuûa hoï, traùnh côn caùm doã toân suøng chuû thuyeát cô giôùi cuûa neàn vaên minh kyõ thuaät toaøn caàu."[23] Theo ñoù coâng ngheä laø saûn phaåm saùng taïo cuûa con ngöôøi, laø quaø taëng cuûa Thieân Chuùa ñeå goùp phaàn giuùp con ngöôøi tieáp tuïc saùng taïo theá giôùi theo yù ñònh cuûa Thieân Chuùa. "Thieân Chuùa thaáy moïi söï Ngöôøi ñaõ laøm ra quaû laø raát toát ñeïp" (St 1,31). Nhöõng ñieàu naøy moät laàn nöõa ñöôïc ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ trình baøy chi tieát trong Thoâng ñieäp Laudato si'-2015.
Taïm keát
Tröôùc söï phaùt trieån coâng ngheä kyõ thuaät nhö vuõ baõo hieän nay[24], thieát töôûng Giaùo hoäi coù vai troø quan troïng ñeå tham gia vaøo "cuoäc chôi chung naøy". Bôûi nôi ñoù, khoâng chæ laø vaán ñeà kinh teá, kyõ thuaät, xaõ hoäi, v.v. maø coøn laø nhöõng heä luïy lieân quan ñeán luaân lyù, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán haønh vi ñaïo ñöùc, toân giaùo. Ñieàu naøy thaät deã thaáy nôi nhöõng thay ñoåi haønh vi cuûa ngöôøi söû duïng coâng ngheä (Internet chaúng haïn), nhaát laø nôi caùc baïn treû. Do ñoù, ñeå ñoàng haønh vôùi con caùi mình, Giaùo hoäi tieáp tuïc laéng nghe vaø ñöa ra nhöõng höôùng daãn cuï theå lieân quan. Chaúng haïn:
"Söï phaùt trieån caàn ñeán caùc Kitoâ höõu bieát giang tay höôùng veà Thieân Chuùa trong thaùi ñoä caàu nguyeän; caùc Kitoâ höõu yù thöùc raèng baùc aùi ngaäp traøn chaân lyù, töø ñoù xuaát phaùt söï phaùt trieån ñích thöïc - khoâng phaûi laø coâng trình cuûa chuùng ta, nhöng ñöôïc Thieân Chuùa ban taëng cho chuùng ta. Vì theá ngay trong nhöõng thôøi ñieåm khoù khaên nhaát vaø hoaøn caûnh phöùc taïp nhaát, chuùng ta khoâng nhöõng phaûi phaûn öùng caùch yù thöùc, nhöng tröôùc heát phaûi gaén boù vaøo tình yeâu cuûa Ngöôøi. Söï phaùt trieån ñoøi hoûi phaûi chuù taâm ñeán ñôøi soáng tinh thaàn, quí troïng nhöõng kinh nghieäm tin töôûng vaøo Thieân Chuùa, tình huynh ñeä trong Ñöùc Kitoâ, phoù thaùc vaøo söï quan phoøng vaø loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa, tình yeâu vaø söï tha thöù cuûa Ngöôøi, söï töø boû mình, ñoùn nhaän tha nhaân, coâng baèng vaø hoøa bình."[25]
- - - - - - - - - - - -
[1] Rerum Novarum soá 8
[2]http://www.vatican.va/content/john-xxiii/en/encyclicals/documents/hf_j-xxiii_enc_11041963_pacem.html
[3] Gaudium et Spes soá 1 vaø 2
[4] Gaudium et Spes soá 3
[5] Pacem in Terris soá 69
[6] Pacem in Terris soá 82
[7] Gaudium et Spes Soá 20
[8] Populorum Progressio Soá 10
[9] Ñieàu naøy raát deã thaáy trong nhöõng naêm gaàn ñaây caû trong laõnh vöïc kinh teá theo moâ hình kyõ thuaät soá vaø kinh teá truyeàn thoáng, xe oâm truyeàn thoáng vaø xe oâm coâng ngheä, baùn haøng truyeàn thoáng hay Online, v..v
[10] Populorum Progressio soá 34
[11] Populorum Progressio soá 34
[12]http://huangiao.com/index.php/van-kien/duc-giao-hoang/tong-thu/item/1183-tong-thu-bat-thap-nien-octogesima-adveniens-cua-duc-giao-hoang-phaolo-vi-14-05-1971
[13] Octogesima Adveniens soá 20
[14]http://catechesis.net/thong-diep-laborem-exercens-lao-dong-cua-con-nguoi-cua-dgh-gioan-phaolo-ii-ngay-14-09-1981/
[15] Laborem Exercens soá 6.
[16] Xem phaàn giôùi thieäu cuûa Toâng Huaán Laborem Exercens
[17]https://catechesis.net/thong-diep-sollicitudo-rei-socialis-quan-tam-den-van-de-xa-hoi-cua-dgh-gioan-phaolo-ii-ngay-30-12-1987/
[18] Sollicitudo Rei Socialis soá 37
[19] Sollicitudo Rei Socialis soá 37
[20] http://anthanhlinhgiang.blogspot.com/2011/04/thong-iep-centesimus-annus-e-bach-chu.html
[21] Centesimus Annus 32
[22] http://www.simonhoadalat.com/HOCHOI/Giaohoi/ThongDiep/02CaritasInVeritate.htm
[23] Caritas in Veritate 59
[24] Ngoaøi Internet, coâng ngheä kyõ thuaät coøn laøn roäng ñeán truyeàn thoâng xaõ hoäi, chuyeån ñoåi giôùi tính, chieán tranh coâng ngheä, sinh hoïc, trí tueä nhaân taïo, thuï tinh trong oáng nghieäm, nghieân cöùu phoâi, khaû naêng taïo ra nhöõng nhaân baûn vaø phoâi ngöôøi, v.v.
[25] Caritas in Veritate soá 79