Thaùnh Giuse trong giaùo huaán cuûa caùc Giaùo hoaøng
Thaùnh Giuse trong giaùo huaán cuûa caùc Giaùo hoaøng.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 18-12-2020) - Töø nhöõng naêm 1800 cho ñeán nay, nhieàu vò Giaùo hoaøng ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta nhöõng trang suy tö saâu saéc vaø tuyeät vôøi nhaém khaùm phaù chieàu saâu con ngöôøi cuûa thaùnh nhaân, ngöôøi ñöôïc goïi laø "ngöôøi aâm thaàm".
Vôùi Toâng thö "Patris corde" - Traùi tim ngöôøi cha - ñöôïc ban haønh vaøo ngaøy 8 thaùng 12 naêm 2020, nhaân dòp kyû nieäm 150 naêm Ñöùc Pio IX coâng boá thaùnh Giuse laø boån maïng cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ laøm phong phuù theâm giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi veà thaùnh Giuse.
Ñöùc Phanxicoâ vaø thaùnh Giuse
Trong moät ghi chuù trong Toâng thö môùi, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cho bieát töø 40 naêm qua, moãi ngaøy ngaøi ñeàu "thaùch ñoá" thaùnh Giuse. Sau khi ñoïc giôø Kinh Saùng, Ñöùc Thaùnh Cha ñoïc moät kinh coù töø theá kyû XIX trong moät saùch kinh tieáng Phaùp. Qua kinh naøy, ngaøi tín thaùc "nhöõng tình caûnh vöøa nghieâm troïng vöøa raéc roái" cho thaùnh Giuse. Lôøi kinh keát thuùc vôùi caâu: "Xin ñöøng ñeå ngöôøi ta noùi raèng con ñaõ caàu xin ngaøi caùch luoáng coâng".
Chia seû naøy khaúng ñònh vaø laøm phong phuù theâm loøng yeâu meán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñoái vôùi thaùnh Giuse, Baïn Traêm naêm cuûa Ñöùc Maria. Söï gaàn guõi quen thuoäc cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñoái vôùi thaùnh Giuse ñaõ ñöôïc bieát ñeán trong laàn vieáng thaêm Manila, khi ngaøi noùi veà moät thoùi quen ñaët caùc quan taâm lo aâu cuûa ngaøi döôùi böùc töôïng "thaùnh Giuse ñang nguû". Böùc töôïng naøy ngaøi ñang giöõ trong phoøng laøm vieäc cuûa ngaøi taïi nhaø troï thaùnh Marta, nôi cö truù cuûa ngaøi.
Thaùnh Giuse laø moät ngöôøi "khoâng ñöôïc chuù yù", ngöôøi ñoùn nhaän maàu nhieäm vaø ñaët mình phuïc vuï noù, khoâng bao giôø ñaët mình vaøo trung taâm, nhöng laø ngöôøi giaûi quyeát nhöõng ñieàu khoâng theå. Trong Toâng thö Patris corde, Ñöùc Thaùnh Cha moâ taû nhieàu phaåm chaát cuûa Thaùnh Giuse nhö moät ngöôøi choàng vaø ngöôøi cha, vò hoân phu "ñaõ chaáp nhaän Ñöùc Maria voâ ñieàu kieän" vaø laø ngöôøi maø qua ñoù "Chuùa Gieâ-su nhìn thaáy tình yeâu dòu daøng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi".
Toâng thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ hoaøn thaønh böùc tranh khaûm maø Giaùo hoäi ñaõ thöïc hieän qua nhieàu theá kyû ñeå baøy toû söï ngöôõng moä cuûa mình vaø giaûi thích veà nhöõng coâng traïng cuûa thaùnh Giuse.
Teân thaùnh Giuse
Nhieàu vò Giaùo hoaøng tieàn nhieäm cuûa Ñöùc Phanxicoâ ñaõ ñoùng goùp vaøo böùc tranh veà thaùnh Giuse baèng nhöõng lôøi leõ vaø cöû chæ chaân thaønh. Baét ñaàu töø theá kyû 15, Ñöùc Giaùo hoaøng Sixto V ñaõ aán ñònh ngaøy 19 thaùng 3 laø ngaøy leã kính thaùnh Giuse . Töø Ñöùc Pioâ IX trôû ñi, vaø ñaëc bieät laø trong caùc trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa theá kyû XX, huaán quyeàn cuûa Giaùo hoäi ñaõ chieáu doïi moät aùnh saùng môùi leân thaùnh Giuse, con ngöôøi aâm thaàm.
Tuy nhieân, chöa coù vò Giaùo hoaøng naøo choïn teân thaùnh Giuse laøm teân hieäu, ngay caû khi trong nhöõng thaäp kyû qua, nhieàu vò Giaùo hoaøng coù teân thaùnh röûa toäi Giuse nhö Ñöùc Giaùo hoaøng Pius X, Ñöùc Gioan XXIII, Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Ñöùc Bieån Ñöùc XVI. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ khoâng coù teân thaùnh Giuse, nhöng ngaøi ñaõ khôûi xöôùng söù vuï cuûa mình baèng caùch cöû haønh Thaùnh leã khai maïc söù vuï vaøo ngaøy 19 thaùng 3.
Theâm teân thaùnh Giuse vaøo caùc kinh nguyeän Thaùnh Theå
Xaùc nhaän mong muoán cuûa Ñöùc Bieån Ñöùc XVI, vaøo ngaøy 1 thaùng 5 naêm 2013, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ra saéc leänh truyeàn raèng teân cuûa Thaùnh Giuse, Baïn Traêm naêm cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, ñöôïc theâm vaøo trong caùc Kinh nguyeän Thaùnh Theå II, III vaø IV. Tröôùc ñoù, vaøo ngaøy 13 thaùng 11 naêm 1962, Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan XXIII ñaõ quy ñònh raèng teân cuûa thaùnh Giuse ñöôïc ñöa vaøo Kinh nguyeän Thaùnh Theå I, cuøng vôùi teân cuûa Ñöùc Maria vaø tröôùc teân cuûa caùc Toâng ñoà.
Chính Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII, vôùi mong muoán phoù thaùc Coâng ñoàng Vatican II cho "ngöôøi cha" traàn theá cuûa Chuùa Gieâ-su, ñaõ vieát Toâng thö Le Voci - Nhöõng tieáng noùi - vaøo naêm 1961. Trong ñoù, ngaøi bao goàm moät baûn toùm taét veà loøng suøng kính ñoái vôùi Thaùnh Giuse ñaõ ñöôïc caùc vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi coå voõ vaø phaùt trieån. Ñaây khoâng chæ laø nhöõng khía caïnh mô hoà cuûa nhöõng taøi lieäu phuïng vuï. Moãi saéc leänh môùi theå hieän moät yù thöùc vaø nhaän thöùc saâu xa hôn bao giôø heát cuûa Giaùo hoäi, maø vôùi Ñöùc Pioâ XII, thaäm chí coøn chaïm ñeán ñôøi soáng daân söï.
Vò thaùnh cuûa ngöôøi lao ñoäng
Chuùa Nhaät ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1955, quaûng tröôøng thaùnh Pheâ-roâ traøn ngaäp caùc coâng nhaân. Hoï laø thaønh vieân cuûa Hieäp hoäi Coâng nhaân Ki-toâ giaùo cuûa YÙ, vaø nhieàu ngöôøi trong soá hoï coøn nhôù cuoäc gaëp gôõ cuûa hoï vôùi Ñöùc Pioâ XII möôøi naêm tröôùc vaøo ngaøy 13 thaùng 3 naêm 1945, moät thaùng röôõi tröôùc khi keát thuùc cuoäc chieán ñaõ töøng gaây thöông tích saâu ñaäm cho nöôùc YÙ. Baây giôø ñaát nöôùc ñang traûi qua söï phaùt trieån vöôït baäc, "söï buøng noå" khoâng coøn xa nöõa.
Nhöng trong haøng nguõ nhöõng ngöôøi Coâng giaùo YÙ, Ñöùc Giaùo hoaøng ñaõ nhaän ra coù nhöõng ngöôøi "chaùn naûn", nhöõng ngöôøi phaøn naøn veà vieäc thieáu söï hieän dieän cuûa Ki-toâ giaùo "trong ñôøi soáng coâng coäng", trong khi caùc heä tö töôûng xaõ hoäi chuû nghóa döôøng nhö ñang chieám öu theá. Ñöùc Pioâ XII maïnh meõ nhaéc nhôû Hieäp hoäi Coâng nhaân Ki-toâ giaùo cuûa YÙ veà caên tính nguyeân thuûy cuûa hoï ñeå hoï coù theå daán thaân vì "hoøa bình xaõ hoäi". Cuoái cuøng, ngaøi ñaõ taëng hoï moät "moùn quaø" khieán nhöõng ngöôøi coù maët ngaïc nhieân vaø say meâ. Ñöùc Pio XII noùi:
"Chuùng toâi vui möøng thoâng baùo vôùi anh chò em quyeát ñònh cuûa chuùng toâi veà vieäc thieát laäp - vaø treân thöïc teá, chuùng toâi ñaõ thieát laäp - leã Thaùnh Giuse Thôï trong phuïng vuï, aán ñònh ngaøy chính xaùc laø ngaøy 1/5. Caùc coâng nhaân thaân meán, anh em coù haøi loøng veà moùn quaø cuûa chuùng toâi khoâng? Chuùng toâi chaéc chaén raèng anh em haïnh phuùc bôûi vì ngöôøi ngheä nhaân khieâm toán cuûa thaønh Nazareth khoâng chæ nhaân caùch hoùa phaåm giaù cuûa ngöôøi lao ñoäng tröôùc maët Thieân Chuùa vaø Giaùo hoäi, nhöng ngaøi coøn luoân laø ngöôøi baûo veä quan phoøng cho anh em vaø gia ñình anh em".
Thaùnh Gioan XXIII vaø thaùnh Giuse
Boán naêm sau, Giaùo hoäi ñöôïc höôùng daãn bôûi Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan XXIII. Ngaøi muoán choïn teân hieäu Giaùo hoaøng laø Giuse. Tuy nhieân, ngaøi ñaõ quyeát ñònh khoâng choïn teân Giuse vaø noùi raèng ñoù khoâng phaûi laø moät caùi teân ñöôïc söû duïng bôûi caùc Giaùo hoaøng. Nhöng thaùnh Giaùo hoaøng Gioan XXIII thöïc söï laø ngöôøi gaén boù chaët cheõ vôùi Thaùnh Giuse. Ñieàu naøy ñöôïc tieát loä trong buoåi tieáp kieán vaøo ngaøy 19 thaùng 3 naêm 1959 daønh cho caùc coâng nhaân veä sinh ñöôøng phoá. Trong moät thoâng ñieäp radio vaøo ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1960, thaùnh Giaùo hoaøng Gioan XXIII ñaõ keát thuùc baèng lôøi caàu nguyeän vôùi Thaùnh Giuse Thôï:
"Xin ban cho nhöõng ngöôøi ngaøi baûo veä hieåu raèng hoï khoâng ñôn ñoäc trong coâng vieäc cuûa mình, nhöng xin cho hoï bieát caùch tìm thaáy Chuùa Gieâ-su beân caïnh hoï; xin cho hoï chaøo ñoùn Chuùa vôùi aân suûng vaø trung thaønh baûo veä Chuùa nhö ngaøi ñaõ laøm. Xin cho trong moïi gia ñình, trong moïi vaên phoøng, trong moïi phoøng thí nghieäm, baát cöù nôi naøo coù moät Ki-toâ höõu laøm vieäc, taát caû hoï ñeàu ñöôïc thaùnh hoùa trong ñöùc aùi, söï nhaãn naïi, coâng baèng, coá gaéng laøm toát moïi vieäc, ñeå nhöõng aân suûng cuûa tình yeâu Chuùa ñöôïc ban xuoáng doài daøo treân hoï".
Thaùnh Giuse, ngöôøi nhaän laáy nhöõng ruûi ro
Veà phaàn Ñöùc Giaùo hoaøng Phaoloâ VI, töø naêm 1963 ñeán 1969, khoâng coù naêm naøo ngaøi khoâng cöû haønh Thaùnh leã troïng theå vaøo ngaøy 19 thaùng 3. Moãi baøi giaûng cuûa ngaøi vaøo dòp naøy ñeàu chia seû taâm tình cuûa ngaøi veà söï tuøng phuïc vaø daán thaân hoaøn toaøn cuûa thaùnh Giuse cho söù vuï. Thaùnh Giuse trung thaønh vôùi Meï Maria vaø Chuùa Gieâ-su. Ngaøi mang laáy gaùnh naëng, traùch nhieäm, ruûi ro, nhöõng baän taâm cuûa gia ñình nhoû vaø thaùnh thieän; ngaøi phuïc vuï, laøm vieäc, hy sinh. Thaùnh Phaoloâ VI khaúng ñònh raèng thaät khoâng sai khi chuùng ta goïi thaùnh Giuse laø ngöôøi haïnh phuùc, ngöôøi ñöôïc chuùc phuùc. "Ñaây laø Tin Möøng, trong ñoù, caùc giaù trò cuûa cuoäc soáng con ngöôøi coù moät giaù trò khaùc vôùi ñieàu maø chuùng ta quen coi troïng: ôû ñaây ñieàu nhoû beù trôû thaønh vó ñaïi".
Vò hoân phu cao quyù
Trong 26 naêm laøm giaùo hoaøng, Ñöùc Gioan Phaoloâ II coù voâ soá dòp noùi veà Thaùnh Giuse, ngöôøi maø ngaøi noùi raèng ngaøi ñaõ caàu nguyeän moãi ngaøy. Ngaøi ñaõ toùm taét loøng suøng kính naøy trong Toâng huaán Redemptoris Custos - Ngöôøi baûo veä Ñaáng Cöùu ñoä - ñöôïc ban haønh ngaøy 15 thaùng 8 naêm 1989. Trong Toâng huaán, ngaøi khaùm phaù moïi khía caïnh trong cuoäc ñôøi cuûa Thaùnh Giuse. Nhaïy caûm vôùi ôn goïi hoân nhaân Kitoâ giaùo, Ñöùc Gioan Phaoloâ II trình baøy cuoäc ñôøi thaùnh Giuse nhö moät caùch dieãn giaûi saâu saéc moái quan heä giöõa ñoâi vôï choàng xöù Nazareth - "aân suûng cuûa vieäc cuøng nhau soáng ñaëc suûng trinh khieát vaø quaø taëng hoân nhaân" - chuû ñeà maø ngaøi choïn cho moät buoåi tieáp kieán chung vaøo naêm 1996, giaûi maõ moät huyeàn thoaïi sai laàm. Ngaøi noùi:
"Khoù khaên trong vieäc tieáp caän vôùi maàu nhieäm cao caû cuûa söï hieäp thoâng vôï choàng (cuûa Meï Maria vaø thaùnh Giuse) ñaõ khieán moät soá ngöôøi, keå töø theá kyû thöù hai, xem thaùnh Giuse laø moät ngöôøi cao tuoåi vaø xem ngaøi nhö moät ngöôøi giaùm hoä, thay vì laø choàng cuûa Meï Maria. Ñuùng hôn, thaät thích hôïp khi cho raèng ngaøi khoâng phaûi laø moät ngöôøi ñaøn oâng lôùn tuoåi, nhöng söï hoaøn thieän veà noäi taâm cuûa ngaøi, moät heä quaû cuûa aân suûng, ñaõ giuùp ngaøi soáng moái quan heä vôï choàng vôùi Ñöùc Maria vôùi tình caûm trinh khieát.
Thinh laëng - söùc maïnh noäi taâm
Tin Möøng khoâng ñeå laïi lôøi naøo cuûa thaùnh Giuse, ñaáng ñöôïc thaùnh Maùt-theâu goïi laø ngöôøi coâng chính, ñaáng laø boån maïng cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ, cuûa caùc coâng nhaân vaø cuûa voâ soá thaønh phoá, nhaø thôø vaø nôi choán. Do ñoù, nhöõng lôøi vaø tö töôûng cuûa ngaøi coù leõ phaûi ñöôïc hieåu chính laø nhöõng vieäc laøm cuûa ngaøi. Töø söï thinh laëng naøy, Ñöùc Giaùo hoaøng Bieån Ñöùc XI ñaõ khaùm phaù ra söï phong phuù cuûa moät cuoäc soáng hoaøn troïn veïn, cuûa moät ngöôøi ñöùng sau haäu tröôøng, ngöôøi maø göông maãu thinh laëng aûnh höôûng ñeán söï lôùn leân cuûa Chuùa Gieâ-su, Thieân Chuùa laøm ngöôøi. Ñöùc Bieån Ñöùc XVI noùi:
"Ñoù laø söï im laëng maø nhôø ñoù Thaùnh Giuse cuøng vôùi Meï Maria doõi theo Lôøi Chuùa. (...) Moät söï im laëng ñöôïc deät neân bôûi söï caàu nguyeän lieân læ, lôøi caàu nguyeän chuùc tuïng Chuùa, toân thôø thaùnh yù Chuùa vaø phoù thaùc hoaøn toaøn vaøo söï quan phoøng cuûa Ngöôøi. Khoâng phaûi laø phoùng ñaïi khi nghó raèng chính töø 'ngöôøi cha' Giuse maø Chuùa Gieâ-su ñaõ hoïc ñöôïc - ôû caáp ñoä con ngöôøi - raèng noäi taâm kieân ñònh giaû ñònh moät söï coâng chính ñích thöïc, "söï coâng chính troãi vöôït" maø sau naøy Chuùa ñaõ daïy caùc moân ñeä cuûa mình".