Baøi giaûng tónh taâm Muøa Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa
Baøi giaûng tónh taâm Muøa Voïng cuûa Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa.
Ngoïc Yeán
Vatican (Vatican News 6-12-2020) - Hoâm thöù Saùu 04 thaùng 12 naêm 2020, cuõng nhö moïi naêm, Ñöùc Hoàng y Raniero Cantalamessa, giaûng thuyeát vieân phuû Giaùo hoaøng ñaõ coù moät baøi suy nieäm daønh cho Ñöùc Thaùnh Cha vaø Giaùo trieàu Roma. Baøi suy nieäm taäp trung vaøo nhöõng suy tö: chuùng ta laø ngöôøi phaøm vaø "chuùng ta khoâng coù thaønh trì beàn vöõng treân ñôøi naøy" (Dt 13:14); cuoäc soáng ñoù khoâng keát thuùc baèng caùc cheát, bôûi vì ñôøi soáng vónh cöûu ñang chôø ñôïi chuùng ta; chuùng ta khoâng moät mình ñöông ñaàu vôùi soùng gioù treân con thuyeàn nhoû cuûa haønh tinh chuùng ta vì "Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân ngöôøi phaøm vaø cö nguï giöõa chuùng ta" (Ga 1,14). Chaân lyù ñaàu tieân trong ba chaân lyù naøy laø ñoái töôïng cuûa kinh nghieäm, hai chaân lyù coøn laïi laø nieàm tin vaø hy voïng.
Môû ñaàu baøi suy nieäm, laáy yù töôûng trong moät baøi thô cuûa nhaø thô ngöôøi YÙ, Giuseppe Ungaretti, noùi veà thaân phaän con ngöôøi nhö nhöõng chieác laù treân caây vaøo muøa thu, Ñöùc Hoàng y noùi: "Taïi thôøi ñieåm naøy trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta, toaøn theå nhaân loaïi ñang cuøng traûi qua caûm giaùc baáp beânh vaø baát an do ñaïi dòch virus corona. Nhö Thaùnh Greâgoârioâ Caû vieát: ñoâi khi Chuùa höôùng daãn chuùng ta baèng lôøi noùi, ñoâi khi Ngaøi laøm nhö vaäy baèng nhöõng söï kieän. Trong naêm ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï kieän lôùn vaø ñaùng sôï cuûa virus corona, chuùng ta coá gaéng ruùt ra töø ñoù giaùo huaán maø moãi ngöôøi coù theå thaáy ích lôïi cho ñôøi soáng thieâng lieâng vaø caù nhaân.
Nhöõng chaân lyù vónh cöûu maø chuùng ta muoán taäp trung suy tö laø: thöù nhaát, chuùng ta laø ngöôøi phaøm vaø 'chuùng ta khoâng coù thaønh trì beàn vöõng treân ñôøi naøy' (Dt 13:14); thöù hai, cuoäc soáng ñoù khoâng keát thuùc baèng caùc cheát, bôûi vì ñôøi soáng vónh cöûu ñang chôø ñôïi chuùng ta; thöù ba, chuùng ta khoâng moät mình ñöông ñaàu vôùi soùng gioù treân con thuyeàn nhoû cuûa haønh tinh chuùng ta vì 'Ngoâi Lôøi ñaõ trôû neân ngöôøi phaøm vaø cö nguï giöõa chuùng ta.' (Ga 1,14). Chaân lyù ñaàu tieân trong ba chaân lyù naøy laø ñoái töôïng cuûa kinh nghieäm, hai chaân lyù coøn laïi laø nieàm tin vaø hy voïng".
"Memento mori!- Haõy nhôù raèng baïn seõ cheát"
"Memento mori, Haõy nhôù baïn seõ cheát". Ñöùc Hoàng y laáy phöông chaâm cuûa caùc tu só Doøng Xitoâ Nhaët Pheùp ñeå noùi veà caùi cheát theo hai caùch khaùc nhau: döôùi aùnh saùng cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng hoaëc döôùi aùnh saùng cuûa trí tueä. Caùch thöù nhaát bao goàm vieäc loan baùo Chuùa Kitoâ ñaõ chieán thaéng söï cheát; söï cheát khoâng coøn laø moät böùc töôøng ñeå moïi thöù ñaâm vaøo, nhöng laø moät caây caàu daãn ñeán cuoäc soáng vónh cöûu. Caùch thöù hai, döôùi aùnh saùng cuûa trí tueä hay hieän sinh bao goàm vieäc suy tö thöïc teá veà caùi cheát maø con ngöôøi coù theå tieáp caän ñöôïc, ñeå töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc ngoõ haàu soáng moät cuoäc soáng toát ñeïp.
Con ñöôøng hieän sinh laø caùch tieáp caän caùi cheát trong Cöïu Öôùc vaø ñaëc bieät laø trong saùch Khoân ngoan: "Xin daïy chuùng con ñeám ngaøy mình soáng, ngoõ haàu taâm trí ñöôïc khoân ngoan", nhö taùc giaû Thaùnh Vònh caàu xin Chuùa (Tv 90, 12). Caùch nhìn veà caùi cheát naøy khoâng chæ keát thuùc vôùi Cöïu Öôùc, nhöng noù coøn tieáp tuïc trong Tin Möøng cuûa Chuùa Kitoâ. Chuùng ta haõy nhôù lôøi caûnh baùo cuûa Ngöôøi: "Anh em haõy tænh thöùc, vì anh em khoâng bieát ngaøy naøo, giôø naøo". (Mt 25, 13), caâu keát cuûa duï ngoân ngöôøi giaøu coù döï ñònh xaây kho thoùc lôùn hôn ñeå tích tröõ: "Ñoà ngoác! Noäi ñeâm nay, ngöôøi ta seõ ñoøi laïi maïng ngöôi, thì nhöõng gì ngöôi saém saün ñoù seõ veà tay ai?" (Lc 12, 20), vaø moät laàn nöõa Chuùa Gieâsu noùi: "Neáu ngöôøi ta ñöôïc caû theá giôùi maø phaûi thieät maát maïng soáng, thì naøo coù lôïi gì? Hoaëc ngöôøi ta seõ laáy gì maø ñoåi maïng soáng mình?" (Mt 16,26).
Truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi ñaõ laøm cho giaùo huaán naøy trôû thaønh giaùo huaán cuûa chính mình. Caùc Giaùo phuï sa maïc nuoâi döôõng suy nghó veà caùi cheát ñeán noãi hoï ñaõ bieán noù thaønh moät thöïc haønh thöôøng xuyeân vaø baèng moïi caùch giöõ cho noù toàn taïi.
Taïi tröôøng hoïc cuûa "Chò Cheát"
Ñöùc Hoàng y caûnh baùo veà xaõ hoäi ñöông ñaïi khi suy tö veà caùi cheát: Tröôùc söï tieán boä cuûa coâng ngheä vaø nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc, chuùng ta coù nguy cô gioáng nhö ngöôøi ñaøn oâng trong duï ngoân noùi vôùi chính mình: "Hoàn ta hôõi, mình baây giôø eâ heà cuûa caûi, dö xaøi nhieàu naêm. Thoâi, cöù nghæ ngôi, cöù aên uoáng vui chôi cho ñaõ!" (Lc 12, 19). Tai öông hieän taïi ñaõ ñeán ñeå nhaéc nhôû chuùng ta raèng vieäc "hoaïch ñònh" vaø quyeát ñònh töông lai cuûa chính mình, ngoaøi ñöùc tin, raát ít phuï thuoäc vaøo con ngöôøi.
Chuùng ta chòu söï quyeán ruõ cuûa theá gian vaø cuûa nhöõng thöù höõu hình, luoân bò caùm doã "raäp theo ñôøi naøy" (Rm 12, 2). Khoâng coù ñieåm naøo toát hôn ñeå ñaët mình nhìn theá giôùi, baûn thaân vaø moïi söï kieän trong söï thaät cuûa chuùng cho baèng caùi cheát. Sau ñoù, moïi thöù dieãn ra ñuùng choã cuûa noù.
Theá giôùi thöôøng xuaát hieän nhö moät môù hoãn ñoän khoâng theå gôõ cuûa nhöõng baát coâng vaø hoãn loaïn. Moïi thöù döôøng nhö xaûy ra moät caùch ngaãu nhieân maø khoâng coù baát kyø söï nhaát quaùn hay keá hoaïch naøo. Moät loaïi tranh khoâng coù hình daïng, trong ñoù taát caû caùc yeáu toá vaø maøu saéc döôøng nhö ñöôïc ñaët ngaãu nhieân, nhö trong moät soá böùc tranh hieän ñaïi. Ngöôøi ta thöôøng chöùng kieán söï aùc chieán thaéng vaø söï voâ toäi laïi bò tröøng phaït. Coù moät ñieåm ñeå quan saùt böùc tranh khoång loà naøy vaø hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa noù ñoù laø "söï keát thuùc", töùc laø caùi cheát, ngay sau ñoù laø söï phaùn xeùt cuûa Thieân Chuùa (Dt 9:27). Nhìn töø ñaây, moïi thöù ñeàu ñaït ñuùng giaù trò cuûa noù. Caùi cheát laø daáu chaám heát cho moïi khaùc bieät vaø moïi baát coâng toàn taïi giöõa con ngöôøi.
Suy nghó veà caùi cheát ngaên caûn chuùng ta baùm víu vaøo söï vaät, vaø ñöøng ñaët loøng mình vaøo nhöõng thöù treân traàn gian naøy ñeán möùc queân maát raèng "chuùng ta khoâng coù thaønh trì beàn vöõng treân traùi ñaát naøy" (Dt 13, 14). Nhö moät Thaùnh Vònh ñaõ noùi, "vì khi cheát, noù ñaâu mang ñöôïc caû, kieáp vinh hoa chaúng theo xuoáng moä phaàn" (Tv 49, 18).
Anh em haõy tænh thöùc
Ñöùc Hoàng y nhaán maïnh: Quaû thöïc, Chò Cheát laø moät ngöôøi chò vaø moät nhaø sö phaïm toát. Ngöôøi Chò naøy daïy chuùng ta nhieàu ñieàu, neáu chuùng ta bieát caùch laéng nghe moät caùch ngoan ngoaõn. Giaùo hoäi khoâng ngaàn ngaïi göûi chuùng ta ñeán tröôøng hoïc naøy. Trong phuïng vuï thöù Tö Leã Tro, coù moät ñieäp ca vôùi nhöõng aâm ñieäu maïnh meõ: "Chuùng ta haõy söûa ñoåi cho toát hôn nhöõng gì chuùng ta ñaõ laøm sai do thieáu hieåu bieát. Caàu mong giôø cheát khoâng xaûy ñeán baát ngôø, khi ñoù chuùng ta tìm kieám thôøi gian ñeå saùm hoái cuõng khoâng tìm ñöôïc nöõa".
Töø ñieåm naøy, vò giaûng thuyeát cuûa Phuû Giaùo hoaøng daãn baøi suy nieäm ñeán moät lónh vöïc khaùc ñoù laø lónh vöïc truyeàn giaùo. Ñöùc Hoàng y noùi: Suy nghó veà caùi cheát gaàn nhö laø vuõ khí duy nhaát maø chuùng ta coøn laïi ñeå lay chuyeån moät xaõ hoäi xa hoa khoûi söï ngôù ngaån cuûa noù, gioáng nhö tröôøng hôïp cuûa ngöôøi Do Thaùi choïn ñöôïc giaûi thoaùt khoûi Ai Caäp: "Noù ñaõ aên vaø no thoûa ... vaø ñaõ töø boû Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ laøm ra noù" (Dnl 32,15).
Trong moät thôøi ñieåm teá nhò cuûa lòch söû daân ñöôïc choïn, Thieân Chuùa ñaõ noùi vôùi ngoân söù Isaia: "Haõy hoâ leân". Ngoân söù thöa : "Phaûi hoâ leân ñieàu gì?" "Ngöôøi phaøm naøo cuõng ñeàu laø coû, moïi veû ñeïp cuûa noù nhö hoa ñoàng noäi. Coû heùo, hoa taøn khi thaàn khí Ñöùc Chuùa thoåi qua" (Is 40, 6-7). Toâi tin raèng hoâm nay Thieân Chuùa cuõng ra leänh naøy cho caùc ngoân söù cuûa Ngöôøi vaø Thieân Chuùa laøm nhö vaäy vì Ngöôøi yeâu thöông con caùi cuûa Ngöôøi vaø khoâng muoán chuùng "nhö ñoaøn vaät nhoát trong aâm phuû vaø chính töû thaàn canh giöõ chaên nuoâi" (Tv 49, 15).
Caâu hoûi veà yù nghóa söï soáng vaø caùi cheát ñaõ coù moät nhieäm vuï ñaùng keå trong coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng ban ñaàu cuûa chaâu AÂu vaø khoâng loaïi tröø khaû naêng noù coù theå thöïc hieän moät nhieäm vuï töông töï trong noã löïc taùi truyeàn giaûng Tin Möøng hieän nay. Thöïc teá, keå töø ñoù ñeán nay neáu coù moät ñieàu khoâng thay ñoåi thì ñoù laø ñieàu naøy: con ngöôøi phaûi cheát. Ñaáng ñaùng kính Beda thuaät laïi caùch Kitoâ giaùo ñi vaøo mieàn baéc nöôùc Anh, vöôït qua söï phaûn khaùng cuûa ngoaïi giaùo. Nhaø vua ñaõ trieäu taäp ñaïi hoäi ñoàng cuûa vöông quoác ñeå quyeát ñònh vaán ñeà coù neân cho caùc nhaø truyeàn giaùo Kitoâ vaøo hay khoâng. Ñaõ coù nhieàu yù kieán traùi ngöôïc nhau, vaø moät nhaø quyù toäc ñöùng leân noùi: Cuoäc soáng cuûa con ngöôøi coù theå moâ taû nhö sau: "Vaøo muøa ñoâng. Khi nhaø vua ngoài aên toái vôùi moïi ngöôøi. ÔÛ giöõa phoøng coù moät ngoïn löûa söôûi aám caên phoøng, trong khi beân ngoaøi côn baõo muøa ñoâng vôùi möa vaø tuyeát hoaønh haønh. Moät con chim seû ñoät nhieân ñeán cung ñieän; noù ñi vaøo töø moät khe hôû vaø thoaùt ra raát nhanh töø phía ñoái dieän. Khi ôû beân trong, noù ñöôïc che chôû khoûi caùi laïnh muøa ñoâng, nhöng sau moät luùc chuù chim laïi rôi vaøo boùng toái töø nôi noù ñeán vaø bieán maát khoûi taàm nhìn." Ñaáng ñaùng kính Beda keát luaän: "Ñaây laø cuoäc soáng cuûa chuùng ta! Chuùng ta khoâng bieát nhöõng gì tröôùc ñoù vaø nhöõng gì seõ xaûy ra sau ñoù... Neáu hoïc thuyeát môùi naøy coù theå noùi cho chuùng ta bieát ñieàu gì ñoù chaéc chaén hôn veà cuoäc soáng, thì toâi tin raèng chuùng ta phaûi laéng nghe noù."
Ngôïi khen Ngaøi Laïy Chuùa, vì Chò Cheát theå xaùc
Ñöùc Hoàng y ñöa ra hieäu quaû cuûa vieäc thaám nhuaàn baøi hoïc treân: Baèng caùch naøy, chuùng ta khoâng phuïc hoài noãi sôï veà caùi cheát. Thö göûi tín höõu Do Thaùi noùi: "Chuùa Gieâsu ñeán ñeå giaûi thoaùt nhöõng ai vì sôï cheát maø suoát ñôøi soáng trong tình traïng noâ leä" (Dt 2,15). Chuùa ñeán ñeå giaûi thoaùt chuùng ta khoûi noãi sôï haõi veà caùi cheát chöù khoâng phaûi laøm gia taêng noãi sôï. Tuy nhieân, chuùng ta phaûi bieát noãi sôï haõi naøy ñeå ñöôïc giaûi thoaùt khoûi noù. Chuùa Gieâsu ñeán ñeå daïy veà noãi sôï caùi cheát ñôøi ñôøi cho nhöõng ai khoâng bieát gì ngoaøi noãi sôï caùi cheát theå xaùc.
Ñöùc Hoàng y khaúng ñònh: Caùi cheát ñôøi ñôøi! "Caùi cheát thöù hai", nhö saùch Khaûi huyeàn goïi (Kh 20, 6) laø ñieàu duy nhaát thöïc söï xöùng ñaùng vôùi teân goïi laø caùi cheát, bôûi vì noù khoâng phaûi laø moät chaëng traûi qua, moät cuoäc Vöôït Qua, maø laø moät ñích ñeán khuûng khieáp. Chính Thaùnh Toâng ñoà Phaoloâ noùi: "Töû thaàn coù ñoäc laø vì toäi loãi" (1Cr 15, 56). Ñieàu khieán cho caùi cheát coù söùc maïnh ñaùng sôï nhaát ñoái vôùi caùc tín höõu vaø laøm cho hoï sôï haõi chính laø toäi loãi.
Ñöùc Hoàng y ñöa ra lôøi khuyeân: Tham döï Bí tích Thaùnh Theå laø caùch chaân thaät nhaát, ñuùng nhaát vaø höõu hieäu nhaát ñeå chuùng ta "chuaån bò" caùi cheát. Trong vieäc cöû haønh Thaùnh Theå, chuùng ta cuõng cöû haønh caùi cheát cuûa chuùng ta vaø daâng noù, ngaøy qua ngaøy, leân Chuùa Cha. Trong Bí tích Thaùnh Theå, chuùng ta coù theå daâng leân Cha lôøi thöa "xin vaâng", vôùi nhöõng gì ñang chôø ñôïi chuùng ta, tröôùc caùi cheát maø Ngöôøi seõ muoán cho chuùng ta. Trong ñoù chuùng ta "laøm moät di chuùc": chuùng ta quyeát ñònh trao cuoäc soáng cho ai vaø cheát vì ai.
Söï thaät laø chuùng ta ñöôïc sinh ra ñeå coù theå cheát; caùi cheát khoâng chæ laø heát maø coøn laø muïc ñích cuûa cuoäc ñôøi. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng xuaát hieän nhö moät söï leân aùn, traùi laïi noù döôøng nhö laø moät ñaëc aân. Thaùnh Gregory Nissa noùi "Ñöùc Kitoâ ñöôïc sinh ra ñeå coù theå cheát", nghóa laø ñeå coù theå hieán maïng soáng cöùu chuoäc moïi ngöôøi. Chuùng ta cuõng ñaõ ñoùn nhaän söï soáng nhö moät moùn quaø ñeå coù moät caùi gì ñoù ñoäc ñaùo, quyù giaù, xöùng ñaùng vôùi Chuùa, ñeán löôït mình, chuùng ta coù theå daâng Ngöôøi nhö moät moùn quaø vaø nhö moät cuûa leã. Chuùng ta coù theå nghó ñeán coâng duïng ñeïp ñeõ naøo hôn ñoái vôùi cuoäc soáng ngoaøi vieäc bieán noù thaønh moät moùn quaø, vì tình yeâu, cho Ñaáng Taïo Hoùa, Ñaáng ñaõ ban taëng noù cho chuùng ta vì tình yeâu? Chuùng ta coù theå töï mình ñoïc nhöõng lôøi ñöôïc linh muïc ñoïc trong Thaùnh leã, khi daâng baùnh vaø röôïu: "Chuùc tuïng Chuùa ñaõ roäng ban cho chuùng con söï soáng naøy, chuùng con daâng leân Chuùa ñeå trôû neân moät hy leã soáng ñoäng, thaùnh thieän ñeïp loøng Chuùa" (Rm 12,1).
Vôùi taát caû nhöõng ñieàu naøy, chuùng ta khoâng loaïi boû suy nghó veà caùi cheát vôùi noïc ñoäc cuûa noù - laø khaû naêng laøm chuùng ta ñau khoå maø chính Chuùa Gieâsu cuõng muoán traûi qua ôû vöôøn Gheátseâmaneâ. Tuy nhieân, ít ra chuùng ta cuõng chuaån bò saün saøng hôn ñeå chaáp nhaän söù ñieäp an uûi ñeán vôùi chuùng ta töø ñöùc tin vaø phuïng vuï coâng boá trong Thaùnh leã caàu cho caùc linh hoàn: "Vì, laïy Chuùa, ñoái vôùi caùc tín höõu Chuùa, söï soáng thay ñoåi chöù khoâng maát ñi, vaø khi nôi nöông naùu ôû traàn gian bò huûy dieät tieâu tan, thì laïi ñöôïc moät choã ôû vónh vieãn treân trôøi".