Hoäi nghò toaøn theå
cuûa Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc
vôùi chuû ñeà "Khoa hoïc vaø söï soáng coøn"
Hoäi nghò toaøn theå cuûa Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc vôùi chuû ñeà "Khoa hoïc vaø söï soáng coøn".
Ngoïc Yeán
Vatican (Vatican News 12-10-2020) - Trong ba ngaøy töø 7 ñeán 9 thaùng 10 naêm 2020, taïi Vatican, Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc toå chöùc Hoäi nghò toaøn theå tröïc tuyeán veà chuû ñeà "Khoa hoïc vaø söï soáng coøn", döïa treân yù töôûng vai troø cuûa khoa hoïc laø neàn taûng cho söï soáng coøn cuûa nhaân loaïi sau khuûng hoaûng Covid-19. Hoäi nghò cuõng ñeà caäp ñeán moái lieân heä giöõa söùc khoûe, nhöõng ruûi ro treân quy moâ lôùn ñoái vôùi con ngöôøi vaø söùc khoûe haønh tinh, cuõng nhö nhöõng cô hoäi maø khoa hoïc mang laïi cho nhaân loaïi ñeå ñoái phoù vaø giaûi quyeát nhöõng ruûi ro naøy.
Trong naêm 2020, theá giôùi hoïc ñöôïc nhieàu ñieàu töø ñaïi dòch vaø caùc nhaø khoa hoïc cuõng nhaän thaáy traùch nhieäm cuûa hoï trong vieäc chia seû nhöõng khaùm phaù. Döôùi ñaây laø nhöõng nhaän xeùt chính veà khoa hoïc ruùt ra töø nhöõng tuyeân boá cuûa Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc, taïo neàn taûng cho Phieân hoïp toaøn theå vöøa dieãn ra trong nhöõng ngaøy qua.
Taêng cöôøng nhöõng haønh ñoäng kòp thôøi vaø nhanh choùng ñaùp öùng
Ñoái vôùi Haøn laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc, caàn phaûi quan taâm ñeán vieäc taêng cöôøng nhöõng haønh ñoäng kòp thôøi vaø nhanh choùng ñaùp öùng.
Tröôùc heát, heä thoáng y teá quoác gia phaûi ñöôïc taêng cöôøng. Khuûng hoaûng Covid-19 ñang toû cho thaáy caàn phaûi caûnh baùo sôùm vaø öùng phoù kòp thôøi, döï ñoaùn nhöõng ñieåm chuyeån, trong khi öùng phoù khuûng hoaûng toaøn caàu laø ñieàu quan troïng. Do ñoù, Hoäi nghò khuyeán nghò caùc quoác gia phaûi aùp duïng ngay laäp töùc caùc bieän phaùp y teá ñeå ngaên chaën söï laây nhieãm, nhaän ra söï caàn thieát xeùt nghieäm treân quy moâ lôùn vaø caùch ly nhöõng ngöôøi coù keát quaû döông tính vôùi Covid-19, cuøng vôùi nhöõng ngöôøi tieáp xuùc vôùi nhöõng ngöôøi naøy.
Keá ñeán, chính phuû, caùc cô quan nhaø nöôùc, coäng ñoàng khoa hoïc vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng phaûi ñaûm baûo moät truyeàn thoâng coù traùch nhieäm, minh baïch vaø kòp thôøi nhaèm cung caáp nhöõng ñaùp öùng thích hôïp. Caùc toå chöùc quoác teá nhö WHO vaø UNICEF, cuõng nhö caùc haøn laâm vieän khoa hoïc phaûi ñöôïc hoã trôï ñeå giöõa söï hoãn loaïn cuûa tin töùc, khoâng coù caên cöù thì caùc thoâng tin khoa hoïc do hoï cung caáp ñeán ñöôïc vôùi moïi ngöôøi.
Beân caïnh ñoù, caàn phaûi taêng cöôøng nghieân cöùu cô baûn, nghóa laø naâng cao khaû naêng phaùt hieän, öùng phoù vaø cuoái cuøng laø ngaên chaën hoaëc ít nhaát laø giaûm thieåu caùc thaûm hoïa nhö ñaïi dòch. ÔÛ caáp quoác gia vaø xuyeân quoác gia, khoa hoïc caàn nhieàu kinh phí hôn, ñeå caùc nhaø khoa hoïc coù phöông tieän xaùc ñònh caùc loaïi thuoác vaø vaéc xin phuø hôïp. Khi coù theå, caùc coâng ty döôïc phaåm coù traùch nhieäm cô baûn saûn xuaát caùc loaïi thuoác ñoù treân quy moâ lôùn.
Theo Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh, trong vieäc cung caáp caùc coâng cuï ñeå phoøng ngöøa vaø ñieàu trò, caùc nhaø khoa hoïc ôû caùc quoác gia ñaõ coù taàm nhìn toaøn caàu. Thaùi ñoä naøy caàn ñöôïc hoã trôï theâm. Caùc hieäp hoäi chuyeân nghieäp vaø hoïc vieän khoa hoïc phaûi xem xeùt lieäu hoï coù theå höõu ích hôn baèng caùch hôïp taùc vôùi caùc cô quan quoác teá nhö WHO.
Theâm vaøo ñoù, moät lónh vöïc nghieân cöùu quan troïng lieân quan ñeán söï hieåu bieát veà nguyeân nhaân goác reã vaø caùch phoøng ngöøa caùc beänh truyeàn nhieãm töø ñoäng vaät, töùc laø nhöõng beänh truyeàn nhieãm do vi khuaån, virus hoaëc kyù sinh truøng laây truyeàn töø ñoäng vaät sang ngöôøi. Treân thöïc teá, coù theå caàn phaûi thieát keá laïi caùc heä thoáng saûn xuaát ñoäng vaät lieân quan ñeán thöïc phaåm, ñeå giaûm nguy cô nhieãm beänh töø ñoäng vaät. Chuùng ta cuõng phaûi nghieân cöùu taâm lyù haønh vi con ngöôøi trong caùc tình huoáng caêng thaúng taäp theå, ñeå thieát laäp caùc chieán löôïc quaûn trò phuø hôïp trong caùc cuoäc khuûng hoaûng.
Taêng cöôøng tình lieân ñôùi vaø loøng nhaân aùi
Beân caïnh nhöõng daán thaân veà khoa hoïc vaø quaûn trò, moät ñieåm khaùc ñöôïc caùc tham döï vieân nhaán maïnh ñoù laø taêng cöôøng tình lieân ñôùi vaø loøng nhaân aùi:
Caùc vaán ñeà toaøn caàu nhö ñaïi dòch, hoaëc caùc cuoäc khuûng hoaûng khaùc ít nhìn thaáy hôn nhö bieán ñoåi khí haäu vaø maát ña daïng sinh hoïc, ñoøi hoûi caùc phaûn öùng hôïp taùc toaøn caàu, mang tính töông quan giöõa hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, sinh thaùi theá giôùi vaø keá sinh nhai. Khi Covid-19 ñöôïc kieåm soaùt, chuùng ta khoâng theå trôû laïi söï bình thöôøng tröôùc ñaây. Ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng thaùch ñoá cuûa Theá Nhaân sinh (Anthropocene), caàn phaûi tieán haønh ñaùnh giaù kyõ caøng veà nhöõng quan nieäm vaø loái soáng, cuøng vôùi nhöõng ñaùnh giaù kinh teá ngaén haïn. Ñeå toàn taïi, caàn phaûi höôùng tôùi muïc tieâu taïo ra moät xaõ hoäi coù traùch nhieäm, hoøa nhaäp, coâng baèng vaø quan taâm hôn.
Caùc tham döï vieân nhaéc laïi raèng, caùc cuoäc khuûng hoaûng theá giôùi ñoøi hoûi haønh ñoäng taäp theå. Vieäc phoøng ngöøa vaø ngaên chaën ñaïi dòch laø moät coâng ích toaøn caàu, vieäc baûo veä noù ñoøi hoûi söï phoái hôïp chaët cheõ vaø thích öùng hôn. Vaøo thôøi ñieåm maø chuû nghóa ña phöông döïa treân luaät leä ñang suy taøn, cuoäc khuûng hoaûng COVID-19 phaûi khuyeán khích moät moâ hình toaøn caàu hoùa môùi, nhaèm baûo veä taát caû moïi ngöôøi.
Söï ích kyû vaø tính thieån caän cuûa caùc phaûn öùng quoác gia khoâng phoái hôïp ñaõ gaây neân nhöõng lo ngaïi. Ñaõ ñeán luùc chuùng ta thaáy ñöôïc raèng "Gia ñình caùc quoác gia" hay "Gia ñình caùc Daân toäc" laø nhöõng coäng ñoaøn cuûa caùc giaù trò coù nguoàn goác chung vaø cuøng chung moät vaän meänh.
ÔÛ moãi quoác gia, haønh ñoäng chính trò treân dieän roäng trong lónh vöïc y teá coâng coäng laø ñieàu caàn ñeå baûo veä nhöõng ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi deã bò toån thöông khoûi virus. Ñaïi dòch daïy cho chuùng ta moät baøi hoïc: neáu thieáu lieân ñôùi, töï do vaø bình ñaúng thì taát caû chæ laø nhöõng lôøi noùi troáng roãng
Ñöa khoa hoïc vaøo phuïc vuï Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi
Theo nhöõng tö töôûng treân cuûa Hoäi nghò, giaùo sö David Baulcombe, ngöôøi vöøa ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ boå nhieäm laøm thaønh vieân cuûa Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc hoâm 26/9/2020, ñaõ coù nhöõng nhaän ñònh veà vieäc ñöa khoa hoïc vaøo phuïc vuï Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi. OÂng chæ ra raèng, coù nhieàu caùch maø Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh coù theå giuùp ñaûm baûo khoa hoïc ñöôïc söû duïng toát nhaát cho lôïi ích con ngöôøi.
Ví duï, vôùi ñaïi dòch Covid-19 ñang dieãn ra, oâng noùi raèng Haøn Laâm vieän coù theå giuùp caùc nhaø laõnh ñaïo xaõ hoäi, bao goàm caû Giaùo hoäi, taïo ra caùc khuoân khoå giuùp xaùc ñònh vaø ñoái phoù vôùi "nhöõng gì chuùng ta bieát vaø nhöõng gì chuùng ta chöa bieát" trong caùc heä thoáng phöùc taïp nhö xaõ hoäi cuûa chuùng ta.
Giaùo sö Baulcombe cuõng löu yù, trong xaõ hoäi coøn coù nhöõng nhu caàu khaùc chöa ñöôïc khoa hoïc giaûi quyeát. OÂng giaûi thích nguyeân nhaân daãn ñeán ñieàu naøy laø do khoa hoïc thöôøng nghieân cöùu nhöõng gì coù lôïi tröôùc maét vaø ñem laïi lôïi nhuaän. OÂng hy voïng Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh seõ söû duïng "taàm aûnh höôûng vaø tieáng noùi cuûa mình" giuùp giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà naøy.
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Veà phaàn mình, Ñöùc Thaùnh Cha hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa Hoäi nghò toaøn theå cuûa Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc, trong luùc Hoäi nghò ñang dieãn ra, ngaøi ñaõ göûi cho Hoäi nghò moät söù ñieäp.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng ñaïi dòch cho thaáy söï an toaøn giaû taïo cuûa chuùng ta, vaø vieäc caùc nöôùc thieáu khaû naêng cuøng nhau laøm vieäc. Maëc duø coù nhieàu söï lieân laïc, qua nhöõng noái keát ôû caáp cao giöõa caùc nöôùc, nhöng chuùng ta cuõng thaáy tình traïng phaân hoùa vaø gaây khoù khaên cho vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân heä tôùi taát caû moïi ngöôøi. Do ñoù, vieäc Haøn laâm vieän ñöa caùc chuyeân gia, thuoäc nhieàu ngaønh khoa hoïc hoïp laïi vôùi nhau laø ñieàu heát söùc yù nghóa. Ñaây laø moät thí duï chöùng toû nhöõng thaùch ñoá do cuoäc khuûng hoaûng Covid-19, phaûi ñöôïc öùng phoù qua nhöõng noã löïc coù phoái hôïp ñeå phuïc vuï toaøn theå gia ñình nhaân loaïi.
Noäi dung khoùa hoïp naøy chuû yeáu taäp trung vaøo vieäc nghieân cöùu nhöõng con ñöôøng môùi veà mieãn dòch vaø mieãn dòch hoùa hoïc, ñeå kích hoaït cô cheá töï veä cuûa cô theå hoaëc ngaên chaën söï laây lan caùc teá baøo bò nhieãm beänh. Nhôø ñoù, coù theå tìm phöông theá loaïi tröø thöù virus ñang gaây aûnh höôûng tai haïi cho con ngöôøi veà nhieàu phöông dieän.
Ñöùc Thaùnh cha khaúng ñònh raèng: "Khoâng moät ai trong chuùng ta coù theå khoâng quan taâm ñeán aûnh höôûng cuûa cuoäc khuûng hoaûng hieän nay ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo treân theá giôùi. Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi trong soá hoï, ñaây laø vaán ñeà soáng coøn. Cuøng vôùi söï ñoùng goùp cuûa caùc khoa hoïc, nhöõng nhu caàu cuûa caùc phaàn töû yeáu nhaát trong gia ñình nhaân loaïi, ñang yeâu caàu coù nhöõng giaûi phaùp coâng baèng töø phía caùc chính phuû vaø nhöõng ngöôøi coù quyeàn quyeát ñònh. Ví duï, heä thoáng chaêm soùc söùc khoûe phaûi bao goàm moïi ngöôøi, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi yeáu theá vaø nhöõng ngöôøi soáng ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp. Neáu coù ai phaûi ñöôïc öu tieân hôn, thì ñoù chính laø nhöõng ngöôøi tuùng thieáu vaø deã bò toån thöông nhaát trong chuùng ta. Cuõng vaäy, khi coù vaéc-xin thì moïi ngöôøi phaûi ñöôïc chích ngöøa, baát luaän möùc thu nhaäp cuûa hoï, baét ñaàu töø nhöõng ngöôøi roát cuøng".
Caùc vaán ñeà toaøn caàu maø chuùng ta ñang phaûi giaûi quyeát ñoøi hoûi nhöõng phaûn öùng hôïp taùc vaø ña phöông. Caùc toå chöùc quoác teá nhö Lieân Hieäp Quoác, WHO, FAO vaø caùc toå chöùc khaùc ñöôïc thaønh laäp ñeå thuùc ñaåy hôïp taùc vaø ñieàu phoái toaøn caàu, phaûi ñöôïc toân troïng vaø hoã trôï ñeå caùc toå chöùc naøy coù theå ñaït ñöôïc muïc tieâu vì coâng ích toaøn caàu.
Söï buøng noå cuûa ñaïi dòch dieãn ra trong boái caûnh roäng hôn, ñoù laø söï noùng leân toaøn caàu, cuoäc khuûng hoaûng sinh thaùi vaø thaûm traïng maát ña daïng sinh hoïc, keâu goïi gia ñình nhaân loaïi xem xeùt laïi ñöôøng loái cuûa mình, saùm hoái vaø baét ñaàu moät haønh trình hoaùn caûi sinh thaùi. Moät söï hoaùn caûi kín muùc töø taát caû taøi naêng Chuùa ban, nhaèm thuùc ñaåy moät "sinh thaùi nhaân vaên" xöùng vôùi nhaân phaåm vaø soá phaän chung cuûa chuùng ta.
Cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh cha khoâng queân löu yù ñeán caùc vaán ñeà coù theå xuaát phaùt töø nhöõng phoøng thí nghieäm taân tieán nhaát veà khoa vaät lyù vaø sinh hoïc. Trong vieãn töôïng naøy, Ñöùc Thaùnh Cha noùi ñeán traùch nhieäm raát lôùn ñoái vôùi caùc nhaø khoa hoïc, khoâng keùm gì vôùi caùc chính trò gia, tröôùc traùch nhieäm ñaïo ñöùc trong noã löïc khoâng nhöõng ngaên chaën vieäc saùng cheá, sôû höõu vaø söû duïng vuõ khí haït nhaân, maø coøn caùc loaïi vuõ khí sinh hoïc, tieàm aån khaû naêng taøn saùt caùc thöôøng daân voâ toäi vaø toaøn theå con ngöôøi.