Ñoái phoù vôùi ñaïi dòch baèng tình yeâu
khoâng giôùi haïn vaø vì coâng ích
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Ñoái phoù vôùi ñaïi dòch baèng tình yeâu khoâng giôùi haïn vaø vì coâng ích.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 9-09-2020) - Vì virus corona khoâng bieát ñeán raøo caûn, bieân giôùi hay söï khaùc bieät veà vaên hoùa vaø chính trò, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi caùc tín höõu khoâng döïng neân raøo caûn, bieân giôùi hay söï phaân bieät cho tình yeâu khi haønh ñoäng vì coâng ích ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà traàm troïng do ñaïi dòch gaây ra.
Buoåi tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vaøo saùng thöù Tö ngaøy 9 thaùng 9 naêm 2020 laø buoåi tieáp kieán thöù hai coù söï tham döï cuûa giaùo daân keå töø khi ñaïi dòch Covid-19 buøng noå taïi YÙ, vaø ñöôïc toå chöùc taïi saân Damaso cuûa Vatican.
Trong baøi giaùo lyù, Ñöùc Thaùnh Cha noùi veà ñeà taøi "Tình yeâu vaø coâng ích". Ngaøi nhaéc raèng hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi daïy raèng coâng ích phaûi laø muïc tieâu cuûa moïi noã löïc caù nhaân vaø taäp theå ñeå chöõa laønh theá giôùi bò thöông tích. Söï daán thaân cuûa caùc Ki-toâ höõu chuùng ta trong khía caïnh naøy ñöôïc truyeàn caûm höùng bôûi tình yeâu voâ ñieàu kieän cuûa Thieân Chuùa; tình yeâu naøy keâu goïi chuùng ta khoâng ñaët giôùi haïn cho tình yeâu cuûa chuùng ta ñoái vôùi ngöôøi khaùc vaø cho moái quan taâm cuûa chuùng ta ñoái vôùi phuùc lôïi cuûa hoï.
Chæ coù theå toát hôn sau ñaïi dòch neáu cuøng tìm coâng ích
Môû ñaàu baøi giaùo lyù, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc raèng cuoäc khuûng hoaûng maø chuùng ta ñang traûi qua do ñaïi dòch aûnh höôûng ñeán taát caû moïi ngöôøi; chuùng ta coù theå trôû neân toát hôn sau khi thoaùt khoûi ñaïi dòch neáu chuùng ta cuøng nhau tìm kieám coâng ích. Thaät khoâng may, chuùng ta ñang ñang chöùng kieán söï xuaát hieän cuûa caùc lôïi ích ñaûng phaùi. Ví duï, coù nhöõng ngöôøi muoán chieám höõu caùc giaûi phaùp khaû thi, nhö trong tröôøng hôïp caùc vaéc xin vaø roài baùn cho ngöôøi khaùc. Moät soá lôïi duïng tình hình ñeå gaây chia reõ: ñeå tìm kieám lôïi theá kinh teá hoaëc chính trò, laøm phaùt sinh hoaëc gia taêng xung ñoät. Nhöõng ngöôøi khaùc ñôn giaûn laø khoâng quan taâm ñeán ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc, hoï ñi ngang qua vaø ñi con ñöôøng cuûa hoï (x. Lc 10,30-32). Hoï laø caùc ñeä töû cuûa quan Ponzio Philato, röûa tay phuûi traùch nhieäm cuûa mình.
Caùch ñaùp traû cuûa Ki-toâ giaùo vôùi ñaïi dòch laø tình yeâu khoâng giôùi haïn
Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh: Caâu traû lôøi cuûa Kitoâ giaùo ñoái vôùi ñaïi dòch vaø nhöõng khuûng hoaûng kinh teá xaõ hoäi, haäu quaû cuûa ñaïi dòch, ñöôïc döïa treân tình yeâu, treân heát laø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng luoân ñi tröôùc chuùng ta (x. 1Ga 4,19). Ngöôøi yeâu thöông chuùng ta tröôùc, Ngöôøi luoân ñi böôùc tröôùc trong tình yeâu vaø trong caùc giaûi phaùp. Ngöôøi yeâu chuùng ta caùch voâ ñieàu kieän, vaø khi chuùng ta ñoùn nhaän tình yeâu naøy cuûa Thieân Chuùa, thì chuùng ta cuõng coù theå ñaùp laïi theo caùch töông töï. Toâi khoâng chæ yeâu nhöõng ngöôøi yeâu toâi nhö gia ñình, baïn beø, nhoùm cuûa toâi, maø caû nhöõng ngöôøi khoâng yeâu toâi, nhöõng ngöôøi khoâng bieát toâi, hoaëc nhöõng ngöôøi ngoaïi quoác, vaø caû nhöõng ngöôøi laøm cho toâi ñau khoå hoaëc nhöõng ngöôøi toâi xem laø keû thuø (x. Mt 5,44). Ñaây laø söï khoân ngoan Ki-toâ giaùo, ñaây laø thaùi ñoä cuûa Chuùa Gieâ-su. Vaø ñieåm cao nhaát cuûa söï thaùnh thieän laø yeâu keû thuø vaø ñieàu naøy khoâng deã daøng. Taát nhieân, yeâu thöông taát caû moïi ngöôøi, keå caû keû thuø, thì raát khoù - toâi phaûi noùi raèng ñoù laø moät ngheä thuaät! Nhöng ñoù laø moät ngheä thuaät maø ngöôøi ta coù theå hoïc hoûi vaø caûi thieän. Tình yeâu ñích thöïc, ñieàu giuùp chuùng ta trôû neân phong phuù vaø töï do, luoân luoân môû roäng vaø bao goàm. Tình yeâu naøy haøn gaén, chöõa laønh vaø taïo neân ñieàu toát. Raát nhieàu laàn, moät söï nheï nhaøng thì taïo neân ñieàu toát hôn laø caùc cuoäc tranh luaän; moät söï dòu daøng tha thöù chöù khoâng phaûi laø nhöõng tranh luaän ñeå töï veä. Tình yeâu bao goàm thì chöõa laønh.
Tình yeâu bao goàm, khoâng giôùi haïn
Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích: Vì vaäy, tình yeâu khoâng chæ giôùi haïn trong caùc moái quan heä giöõa hai hoaëc ba ngöôøi, hoaëc giöõa baïn beø, hoaëc gia ñình. Noù bao goàm caùc moái quan heä daân söï vaø chính trò (x. Giaùo lyù Giaùo hoäi Coâng giaùo [CCC], 1907-1912), bao goàm caû moái quan heä vôùi töï nhieân (TÑ. Laudato si' [LS], 231). Vì chuùng ta laø nhöõng höõu theå xaõ hoäi vaø chính trò, moät trong nhöõng bieåu hieän cao nhaát cuûa tình yeâu chính laø bieåu hieän xaõ hoäi vaø chính trò, coù tính chaát quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi vaø ñeå ñoái maët vôùi baát kyø loaïi khuûng hoaûng naøo (sñd, 231). Chuùng ta bieát raèng tình yeâu thöông laøm cho gia ñình vaø baïn beø trôû neân phong phuù, troå sinh keát quaû; nhöng thaät toát khi nhôù raèng noù cuõng laøm cho caùc moái quan heä xaõ hoäi, vaên hoùa, kinh teá vaø chính trò troå sinh keát quaû, cho pheùp chuùng ta xaây döïng moät "neàn vaên minh cuûa tình yeâu", nhö thaùnh Phaoloâ VI[1] ñaõ thích goïi vaø thaùnh Gioan Phaoloâ II cuõng noùi theo caùch thöùc cuûa ngaøi. Khoâng coù nguoàn caûm höùng naøy, neàn vaên hoùa ích kyû, voâ caûm, loaïi boû seõ thaéng theá; nghóa laø loaïi boû ngöôøi toâi khoâng thích, ngöôøi toâi khoâng theå yeâu thöông vaø ngöôøi ñoái vôùi toâi laø voâ ích cho xaõ hoäi.
Ñöùc Thaùnh Cha thuaät laïi moät caâu chuyeän ñeå minh hoïa: Hoâm nay, khi ñi vaøo, toâi gaëp moät ñoâi vôï choàng. Hoï noùi vôùi chuùng toâi: "Xin caàu nguyeän cho chuùng con bôûi vì chuùng con coù moät ngöôøi con khuyeát taät". Toâi hoûi: "Chaùu bao nhieâu tuoåi? OÂng baø laøm gì?... Chuùng con haõy ñoàng haønh vaø giuùp chaùu." Ñöùc Thaùnh Cha nhaän ñònh: Taát caû cuoäc ñôøi cuûa cha meï daønh cho ñöùa con khuyeát taät ñoù. Ñaây laø tình yeâu. Vaø nhöõng keû thuø, ñoái thuû, caùc nhaø chính trò, ngay caû nhöõng ngöôøi traùi ngöôïc vôùi yù kieán cuûa chuùng ta, hoï döôøng nhö laø nhöõng ngöôøi khuyeát taät chính trò, xaõ hoäi. Chæ coù Thieân Chuùa bieát hoï ñuùng nhö theá hay khoâng. Nhöng chuùng ta phaûi yeâu meán hoï, phaûi ñoái thoaïi vôùi hoï, phaûi xaây döïng neàn vaên minh tình thöông naøy, neàn vaên minh chính trò, xaõ hoäi, cuûa söï hieäp nhaát toaøn nhaân loaïi. Ngöôïc laïi laø caùc cuoäc chieán tranh, chia reõ, ganh gheùt, caû chieán tranh trong gia ñình: bôûi vì tình yeâu bao goàm laø xaõ hoäi, laø gia ñình, laø chính trò... tình yeâu chieán thaéng taát caû.
Coâng ích
Ñöùc Thaùnh Cha noùi tieáp: Virus corona cho chuùng ta thaáy raèng thieän ích thöïc söï cho moïi ngöôøi chính laø coâng ích vaø ngöôïc laïi, coâng ích laø ñieàu toát laønh thöïc söï cho con ngöôøi (x. CCC, 1905-1906). Neáu moät ngöôøi chæ tìm ích rieâng cuûa mình thì ñoù laø ngöôøi ích kyû. Ngöôïc laïi, con ngöôøi cao thöôïng hon, khi trao môû ích lôïi cuûa mình vôùi taát caû, khi chia seû noù. Khoâng chæ laø cuûa caù nhaân, söùc khoûe cuõng laø moät lôïi ích chung. Moät xaõ hoäi laønh maïnh laø moät xaõ hoäi quan taâm ñeán söùc khoûe cuûa moïi ngöôøi.
Chöõa trò virus khoâng giôùi haïn baèng tình yeâu khoâng bieân giôùi
Vaø Ñöùc Thaùnh Cha löu yù: Moät thöù virus khoâng bieát ñeán raøo caûn, bieân giôùi hay söï khaùc bieät veà vaên hoùa vaø chính trò phaûi ñöôïc chöõa trò baèng moät tình yeâu khoâng raøo caûn, bieân giôùi hay söï phaân bieät. Tình yeâu thöông naøy coù theå taïo ra caùc caáu truùc xaõ hoäi khuyeán khích chuùng ta chia seû hôn laø caïnh tranh, cho pheùp chuùng ta bao goàm nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát vaø khoâng loaïi boû hoï, vaø giuùp chuùng ta theå hieän ñieàu toát hôn cuûa baûn chaát con ngöôøi cuûa chuùng ta chöù khoâng phaûi ñieàu toài teä hôn. Tình yeâu thaät söï khoâng bieát ñeán vaên hoùa loaïi boû. Thaät vaäy, khi chuùng ta yeâu thích vaø taïo ra söï saùng taïo, tin töôûng vaø lieân ñôùi, thì caùc saùng kieán cuï theå vì lôïi ích chung seõ xuaát hieän ôû ñoù[2]. Vaø ñieàu naøy ñuùng caû ôû caáp ñoä coäng ñoàng nhoû vaø lôùn, vaø ôû caáp ñoä quoác teá. Ñieàu maø chuùng ta laøm trong gia ñình, laøm trong khu xoùm, trong laøng, trong thaønh phoá lôùn vaø treân möùc ñoä quoác teá vaø cho chính mình, laø chính haït gioáng moïc leân vaø sinh hoa traùi. Neáu baïn baét ñaàu trong gia ñình, trong khu xoùm vôùi söï ñoá kî ganh gheùt, vôùi tranh chaáp thì cuoái cuøng seõ coù chieán tranh. Ngöôïc laïi, neáu baïn baét ñaàu vôùi tình yeâu thöông, baèng chia seû tình yeâu, tha thöù, thì seõ coù tình yeâu vaø tha thöù cho taát caû.
Noã löïc cho coâng ích laø truyeàn baù vinh quang cuûa Thieân Chuùa
Ngöôïc laïi, neáu caùc giaûi phaùp cho ñaïi dòch mang daáu aán cuûa söï ích kyû, duø laø cuûa con ngöôøi, coâng ty hay quoác gia, coù leõ chuùng ta coù theå thoaùt khoûi virus corona, nhöng chaéc chaén khoâng thoaùt khoûi cuoäc khuûng hoaûng xaõ hoäi vaø con ngöôøi maø virus ñaõ neâu roõ vaø nhaán maïnh. Vì vaäy, haõy caån thaän ñöøng xaây treân caùt (x. Mt 7, 21-27)! Ñeå xaây döïng moät xaõ hoäi laønh maïnh, hoøa nhaäp, coâng baèng vaø hoøa bình, chuùng ta phaûi thöïc hieän noù treân neàn ñaù cuûa coâng ích.[3] Coâng ích laø ñaù taûng. Vaø ñaây laø coâng vieäc cuûa taát caû moïi ngöôøi, khoâng chæ moät soá chuyeân gia. Thaùnh Toâma Aquinoâ noùi raèng vieäc thaêng tieán coâng ích laø boån phaän coâng lyù cuûa moïi coâng daân. Moãi coâng daân coù traùch nhieäm vôùi coâng ích. Vaø ñoái vôùi caùc Ki-toâ höõu thì ñoù cuõng laø moät söù meänh. Nhö thaùnh Inhaxioâ thaønh Loyola daïy, höôùng nhöõng noã löïc haøng ngaøy cuûa chuùng ta ñeán coâng ích laø moät caùch ñeå tieáp nhaän vaø truyeàn baù vinh quang cuûa Thieân Chuùa.
Moät neàn chính trò toát laø coù theå vaø caàn phaûi coù: ñaët con ngöôøi vaø coâng ích ôû trung taâm
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng chính trò thöôøng khoâng ñöôïc tieáng toát, vaø chuùng ta bieát taïi sao. Ñieàu naøy khoâng muoán noùi laø taát caû caùc chính trò gia laø xaáu xa, toâi khoâng muoán noùi nhö theá. Toâi chæ muoán noùi raèng thaät khoâng may laø chính trò thöôøng khoâng ñöôïc tieáng toát. Taïi sao? Nhöng chuùng ta khoâng ñöôïc cam chòu vôùi caùi nhìn tieâu cöïc naøy, maø haõy phaûn öùng baèng caùch chöùng minh baèng nhöõng söï vieäc raèng moät neàn chính trò toát laø coù theå vaø caàn phaûi coù[4], moät neàn chính trò ñaët con ngöôøi vaø coâng ích ôû trung taâm. Neáu anh chò em ñoïc lòch söû cuûa nhaân loaïi, anh chò em seõ thaáy coù nhieàu chính trò gia thaùnh thieän, hoï ñaõ theo con ñöôøng naøy. Ñoù laø ñieàu coù theå ñöôïc tuøy theo möùc ñoä maø moãi coâng daân vaø ñaëc bieät, nhöõng ngöôøi coù traùch vuï xaõ hoäi vaø chính trò, ñaët haønh ñoäng cuûa hoï treân caên baûn treân caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc vaø linh hoaït noù baèng tình yeâu chính trò vaø xaõ hoäi. Caùc Kitoâ höõu, ñaëc bieät laø caùc giaùo daân, ñöôïc môøi goïi laøm chöùng toát cho ñieàu naøy vaø coù theå laøm ñöôïc ñieàu naøy nhôø nhaân ñöùc baùc aùi nuoâi döôõng chieàu kích xaõ hoäi noäi taïi cuûa noù.
Moïi ngöôøi ñoùng goùp cho coâng ích
Ñöùc Thaùnh Cha keát thuùc baøi giaùo lyù vôùi lôøi môøi goïi: Vì theá ñaây laø luùc laøm taêng tröôûng tình yeâu thöông xaõ hoäi cuûa chuùng ta, baèng söï ñoùng goùp cuûa moïi ngöôøi, baét ñaàu töø söï nhoû beù cuûa chuùng ta. Coâng ích ñoøi hoûi söï tham gia cuûa taát caû moïi ngöôøi. Neáu taát caû moïi ngöôøi ñeàu goùp söùc cuûa mình vaøo ñoù, vaø neáu khoâng ai bò boû rôi, chuùng ta seõ coù theå taùi taïo moái quan heä toát ñeïp ôû caáp coäng ñoàng, quoác gia, quoác teá vaø cuõng haøi hoøa vôùi moâi tröôøng (x. LS, 236). Vì vaäy, trong nhöõng cöû chæ cuûa chuùng ta, ngay caû nhöõng cöû chæ khieâm toán nhaát, laøm cho ñieàu gì ñoù cuûa hình aûnh Thieân Chuùa maø chuùng ta mang trong mình trôû neân hieån hieän, bôûi vì Thieân Chuùa laø Ba Ngoâi, Thieân Chuùa laø Tình Yeâu. Ñaây laø ñònh nghóa ñeïp nhaát veà Thieân Chuùa maø trong Kinh Thaùnh, thaùnh Gioan Toâng ñoà, ngöôøi ñöôïc Chuùa Gieâ-su yeâu thöông raát nhieàu, ñaõ ñònh nghóa. Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa Chuùa, chuùng ta coù theå chöõa laønh theá giôùi baèng caùch cuøng nhau laøm vieäc vì coâng ích, khoâng chæ vì ích lôïi cuûa toâi nhöng vì ích lôïi cuûa taát caû.
- - - - - - - - -
[1] Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Hoøa bình 01/01/1977: AAS 68 (1976), 709.
[2] X. thaùnh Gioan Phaoloâ II, TÑ. Nhöõng moái quan taâm xaõ hoäi, 38.
[3] Sñd, 10.
[4] X. Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi Hoøa bình 01/01/2019 (08/12/2018).