Chuùng ta haõy nhìn nhaän nôi moãi ngöôøi
nhaân phaåm cuûa hoï, baát luaän hoï laø ai
Ñöùc Thaùnh cha: Chuùng ta haõy nhìn nhaän nôi moãi ngöôøi nhaân phaåm cuûa hoï, baát luaän hoï laø ai.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 13-08-2020) - Nhö thöôøng leä, luùc gaàn 9 giôø 30 saùng thöù Tö, 12 thaùng 8 naêm 2020, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ thöïc hieän buoåi tieáp kieán tröïc tuyeán laàn thöù 17, töø thö vieän Giaùo hoaøng trong dinh Toâng toøa.
Ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ ñaõ ñöôïc môû laïi töø laâu cho caùc tín höõu ñeán caàu nguyeän vaø thaêm vieáng, nhöng caùc tín höõu haønh höông vaãn coøn raát ít oûi, vì nhieàu nöôùc coøn bò phong toûa, nhaát laø ngoaøi AÂu chaâu. Nhöõng ngaøy naøy, soá ngöôøi bò laây nhieãm taùi gia taêng, vì theá caùc buoåi tieáp kieán bình thöôøng vôùi söï hieän dieän cuûa nhieàu ngöôøi vaãn chöa theå môû laïi taïi Vatican.
Hieän dieän trong buoåi tieáp kieán taïi thö vieän dinh Toâng toøa, coù taùm linh muïc thuoäc phuû Quoác Vuï Khanh thoâng dòch vieân, Ñöùc oâng Sapienza, quyeàn chuû tòch phuû Giaùo hoaøng vaø moät giaùm chöùc ngöôøi Argentina phuï giuùp Ñöùc Thaùnh cha.
Môû ñaàu laø phaàn toân vinh Lôøi Chuùa, vôùi ñoaïn saùch trích töø Saùng theá kyù: Chuùa döïng neân loaøi ngöôøi theo hình aûnh gioáng Thieân Chuùa, coù nam coù nöõ, vaø Ngaøi ñaët hoï trong vöôøn ñòa ñaøng (St. 1,27ss).
Huaán duï cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Trong baøi huaán giaùo tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc noùi veà nghóa vuï baùc aùi cuûa caùc Kitoâ höõu trong thôøi ñaïi dòch, ñaëc bieät laø söï caàn thieát phaûi thay ñoåi caùi nhìn, nhìn nhaän tha nhaân nhö anh chò em. Ngaøi noùi:
"Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Ñaïi dòch ñaõ cho thaáy roõ taát caû chuùng ta ñeàu deã bò toån thöông vaø coù lieân heä vôùi nhau. Neáu chuùng ta khoâng chaêm soùc nhau, töø nhöõng ngöôøi roát cuøng, töø nhöõng ngöôøi bò toån thöông nhaát, keå caû thieân nhieân, thì chuùng ta khoâng theå chöõa laønh theá giôùi.
Caên beänh saâu xa: caùi nhìn leäch laïc veà tha nhaân
Ñieàu ñaùng ca ngôïi laø söï daán thaân cuûa bao nhieâu ngöôøi, trong nhöõng thaùng naøy ñang chöùng toû tình thöông nhaân baûn vaø theo tinh thaàn Kitoâ ñoái vôùi tha nhaân, taän tuïy saên soùc caùc beänh nhaân, nhieàu khi ruûi ro cho chính söùc khoûe cuûa mình. Tuy nhieân, coronavirus khoâng phaûi laø caên beänh duy nhaát caàn phaûi baøi tröø, nhöng ñaïi dòch ñaõ ñöa ra aùnh saùng nhöõng thöù beänh xaõ hoäi roäng lôùn hôn. Moät trong nhöõng beänh aáy laø caùi nhìn leäch laïc veà con ngöôøi, moät caùi nhìn coá tình khoâng bieát ñeán phaåm giaù vaø ñaëc tính töông quan cuûa hoï. Nhieàu khi chuùng ta nhìn tha nhaân nhö nhöõng ñoà vaät, duøng roài vöùt boû ñi. Trong thöïc teá, caùi nhìn nhö theá laøm muø quaùng vaø nuoâi döôõng moät thöù vaên hoùa gaït boû caù nhaân chuû nghóa vaø gaây haán, bieán con ngöôøi thaønh moät ñoà tieâu thuï (xc. Toâng huaán Evangelii gaudium, 53; Thoâng ñieäp Laudato sì [LS], 22).
Nhìn nhaän nhaân vò cuûa tha nhaân
Traùi laïi, döôùi aùnh saùng ñöùc tin, chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa nhìn con ngöôøi, nam vaø nöõ, moät caùch thöùc khaùc. Chuùa ñaõ taïo döïng chuùng ta khoâng phaûi nhö nhöõng ñoà vaät, nhöng nhö nhöõng nhaân vò ñöôïc yeâu meán vaø coù khaû naêng yeâu thöông, theo hình aûnh gioáng Ngaøi (xc. St 1,27). Theo caùch thöùc ñoù, Chuùa ñaõ ban cho chuùng ta phaåm giaù ñoäc nhaát, môøi goïi chuùng ta soáng trong tình hieäp thoâng vôùi Ngaøi, vôùi anh chò em chuùng ta, trong söï toân troïng thieân nhieân. Vaø trong tình hieäp thoâng aáy, Thieân Chuùa ban cho chuùng ta khaû naêng sinh saûn vaø giöõ gìn söï soáng (xc. St 1,28-29), laøm vieäc vaø saên soùc traùi ñaát (xc. St 2,15, LS 67).
Loaïi tröø caùc nhaân chuû nghóa
Veà caùi nhìn caù nhaân chuû nghóa aáy, chuùng ta coù moät ví duï trong caùc saùch Tin möøng, trong lôøi thænh caàu cuûa baø meï hai moân ñeä Giacoâbeâ vaø Gioan vôùi Chuùa Gieâsu (xc. Mt 20,20-28). Baø muoán cho caùc con cuûa baø ñöôïc ngoài beân höõu vaø beân taû cuûa vò taân vöông. Nhöng Chuùa Gieâsu ñeà nghò moät caùch nhìn môùi: caùi nhìn phuïc vuï vaø hieán maïng soáng mình vì tha nhaân, vaø Ngaøi khaúng ñònh ñieàu aáy ngay sau ñoù, khi cho hai ngöôøi muø ñöôïc thaáy vaø laøm cho hoï trôû thaønh moân ñeä cuûa Ngaøi (xc. Mt 20,29-34). Tìm caùch leo leân trong cuoäc soáng, troåi hôn ngöôøi khaùc, phaù huûy söï haøi hoøa. Ñoù laø chuû tröông thoáng trò, thoáng trò tha nhaân. Söï haøi hoøa thì khaùc haún, ñoù laø söï phuïc vuï.
Quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi ñau khoå
Vì theá, chuùng ta haõy caàu xin Chuùa ban cho chuùng ta ñoâi maét chuù yù ñeán caùc anh chò em, nhaát laø nhöõng ngöôøi ñang ñau khoå. Trong tö caùch laø nhöõng moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu, chuùng ta khoâng muoán döûng döng vaø theo chuû nghóa caù nhaân, hai thaùi ñoä naøy laø xaáu xa, ñi ngöôïc vôùi söï hoøa hôïp. Döûng döng: ngoaûnh maët ñi nôi khaùc vì chæ bieát tö lôïi cuûa mình vaø caù nhaân chuû nghóa: chæ daønh cho toâi. Söï hoøa hôïp do Thieân Chuùa taïo neân, ñoøi chuùng ta nhìn tha nhaân, nhöõng nhu caàu, nhöõng vaán ñeà cuûa ngöôøi khaùc, Chuùa ñoøi chuùng ta ôû trong tình hieäp thoâng. Chuùng ta haõy nhìn nhaän nôi moãi ngöôøi nhaân phaåm cuûa hoï, baát luaän hoï thuoäc chuûng toäc, ngoân ngöõ hoaëc giai taàng naøo. Söï hoøa hôïp laøm cho ta nhìn nhaän phaåm giaù con ngöôøi, söï hoøa hôïp do Thieân Chuùa taïo neân, coù con ngöôøi ôû trung taâm.
Nhìn nhaän phaåm giaù baát khaû nhöôïng cuûa tha nhaân
Coâng ñoàng chung Vatican II nhaán maïnh raèng phaåm giaù aáy laø baát khaû nhöôïng, vì "ñaõ ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa" (GS 12). Phaåm giaù aáy laøm caên baûn cuûa toaøn theå ñôøi soáng xaõ hoäi vaø xaùc ñònh nhöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng xaõ hoäi. Trong neàn vaên hoùa hieän nay, söï tham chieáu gaàn nguyeân taéc phaåm giaù baát khaû nhöôïng cuûa con ngöôøi laø Tuyeân ngoân Quoác teá nhaân quyeàn, maø thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ ñònh nghóa laø "hoøn ñaù taûng ñöôïc ñaët treân haønh trình dai daúng vaø khoù khaên cuûa nhaân loaïi" [1] vaø nhö "moät trong nhöõng bieåu hieän cao caû nhaát cuûa löông taâm con ngöôøi". [2] Caùc quyeàn khoâng nhöõng coù tính chaát caù nhaân, nhöng caû veà xaõ hoäi, cuûa caùc daân nöôùc nöõa. [3] Thöïc vaäy, laøm ngöôøi, trong phaåm giaù baûn thaân cuûa hoï, laø moät thöïc taïi xaõ hoäi, ñöôïc döïng neân theo hình aûnh Thieân Chuùa duy nhaát vaø Ba Ngoâi. Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi coù töông quan xaõ hoäi, chuùng ta caàn soáng söï hoøa hôïp xaõ hoäi, nhöng khi coù söï ích kyû, thì chuùng ta khoâng nhìn ñeán ngöôøi khaùc, ñeán coäng ñoaøn, maø chæ quay veà mình, vaø thaùi ñoä naøy laøm cho chuùng ta xaáu xa, ích kyû, phaù huûy söï hoøa hôïp.
Nhöõng heä luaän cuûa söï nhìn nhaän nhaân phaåm
YÙ thöùc môùi meû naøy veà phaåm giaù moãi ngöôøi, coù moät loaït nhöõng heä luaän xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò. Nhìn ngöôøi anh em vaø toaøn theå thuï taïo nhö moät hoàng aân do tình thöông cuûa Chuùa Cha ban, gôïi leân moät thaùi ñoä quan taâm, chaêm soùc vaø kinh ngaïc. Vì theá, tín höõu, khi chieâm ngaém tha nhaân nhö moät ngöôøi anh em chöù khoâng phaûi nhö moät ngöôøi xa laï, thì seõ nhìn hoï vôùi loøng caûm thöông vaø thieän caûm, khoâng coi reû hoaëc ñoá kî. Khi chieâm ngaém theá giôùi döôùi aùnh saùng ñöùc tin, ta coá gaéng phaùt trieån, vôùi söï trôï giuùp cuûa ôn thaùnh, tinh thaàn saùng taïo vaø loøng haêng say ñeå giaûi quyeát caùc thaûm traïng cuûa lòch söû. Hoï quan nieäm vaø phaùt trieån nhöõng khaû naêng cuûa mình nhö traùch nhieäm naûy sinh töø ñöùc tin cuûa mình (4), nhö hoàng aân cuûa Thieân Chuùa caàn söû duïng ñeå phuïc vuï nhaân loaïi vaø coâng trình taïo döïng.
Chöõa laønh caùi nhìn döûng döng
Trong khi chuùng ta laøm vieäc ñeå chöõa trò khoûi moät virus taán coâng moïi ngöôøi, khoâng phaân bieät ai, ñöùc tin nhaén nhuû chuùng ta haõy daán thaân nghieâm tuùc vaø chuù taâm ñeå choáng laïi söï döûng döng, tröôùc nhöõng vi phaïm phaåm giaù con ngöôøi. Ñöùc tin luoân ñoøi chuùng ta phaûi ñeå cho mình ñöôïc chöõa laønh vaø hoaùn caûi töø boû tính caù nhaân chuû nghóa, veà maët caù nhaân cuõng nhö taäp theå.
Vaø Ñöùc Thaùnh cha keát luaän raèng: "Öôùc gì Chuùa "traû laïi thò giaùc" cho chuùng ta ñeå taùi khaùm phaù thaáy yù nghóa laø chi theå cuûa gia ñình nhaân loaïi. Vaø öôùc gì caùi nhìn aáy coù theå ñöôïc dieãn taû qua nhöõng haønh ñoäng cuï theå caûm thöông vaø toân troïng ñoái vôùi moãi ngöôøi vaø chaêm soùc, gìn giöõ cho caên nhaø chung cuûa chuùng ta."
Chaøo thaêm caùc tín höõu
Sau baøi huaán duï baèng tieáng YÙ treân ñaây, taùm linh muïc laàn löôït toùm taét baøi huaán giaùo vaø nhöõng lôøi chaøo thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh cha qua caùc sinh ngöõ khaùc nhau: Phaùp, Anh, Ñöùc, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Araäp, Ba Lan.
Ñaëc bieät baèng tieáng Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha noùi:
"Toâi thaân aùi chaøo caùc tín höõu Ba Lan. Nhaát laø toâi ñoàng haønh trong tinh thaàn vôùi haøng traêm tín höõu haønh höông töø Varsava, Cracovia vaø caùc thaønh phoá khaùc, ñang ñi boä veà Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Ñen. Öôùc gì cuoäc haønh höông naøy ñöôïc tieán haønh thaän troïng vì ñaïi dòch, trôû thaønh thôøi gian suy tö, caàu nguyeän vaø huynh ñeä ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi trong nieàm tin yeâu."
Ñöùc Thaùnh cha noùi theâm raèng: "Ngaøy 15/8 truøng vaøo kyû nieäm 100 naêm chieán thaéng cuûa quaân ñoäi Ba Lan, quen goïi laø "Pheùp laï treân soâng Vistola", maø toå tieân anh chò em xaùc tín laø nhôø söï can thieäp cuûa Meï Maria. Öôùc gì ngaøy nay, Meï Thieân Chuùa giuùp nhaân loaïi ñaùnh baïi coronavirus vaø giuùp anh chò em, gia ñình anh chò em vaø daân toäc Ba Lan ñöôïc doài daøo ôn thaùnh. Toâi thaønh taâm ban pheùp laønh cho anh chò em!"
Sau cuøng, baèng tieáng YÙ Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Toâi thaân aùi chaøo thaêm caùc tín höõu noùi tieáng YÙ. Hoâm qua, 11/8 chuùng ta ñaõ kính nhôù thaùnh nöõ Clara, thaønh Assisi. Toâi môøi goïi anh chò em haõy noi göông saùng ngôøi cuûa thaùnh nöõ, quaûng ñaïi gaén boù vôùi Chuùa Kitoâ."
"Sau cuøng, toâi nghó ñeán nhöõng ngöôøi giaø, ngöôøi treû, caùc beänh nhaân vaø caùc ñoâi taân hoân. Anh chò em haõy can ñaûm ñöông ñaàu vôùi nhöõng luùc khoù khaên cuûa cuoäc soáng, tín thaùc nôi söï phuø trôï cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Ñöùc Meï.
Buoåi tieáp kieán tröïc tuyeán daøi 45 phuùt, keát thuùc vôùi Kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh Toøa Thaùnh cuûa Ñöùc Thaùnh cha cho moïi ngöôøi.
- - - - - - - - - - -
[1] Dieãn Vaên taïi Ñaïi hoäi ñoàng Lieân Hieäp Quoác, 2/10/1979, n.7.
[2] Dieãn Vaên taïi Ñaïi Hoäi ñoàng Lieân Hieäp Quoác, 5/10/1995. n.2.
[3] Xc. Toaùt yeáu Ñaïo lyù xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, 157.