Vaøi phaûn öùng taïi Ñöùc
veà Huaán Thò môùi cuûa Boä giaùo só
Vaøi phaûn öùng taïi Ñöùc veà Huaán Thò môùi cuûa Boä giaùo só.
G. Traàn Ñöùc Anh OP
Koeln (Vatican News 26-07-2020) - Huaán thò môùi cuûa Boä Giaùo Só veà canh taân giaùo xöù trong Giaùo Hoäi hoaøn vuõ ñöôïc caùc nôi uûng hoä vaø ñoùn nhaän nhö nhöõng chæ daãn quí giaù, nhöng taïi Ñöùc, coù nhieàu phaûn öùng tieâu cöïc vaø coi ñoù laø moät caûn trôû chöông trình ñöa giaùo daân vaøo vò trí coi soùc caùc giaùo xöù maø nhieàu giaùo phaän taïi nöôùc naøy ñang theo ñuoåi.
Noäi dung toång quaùt cuûa Huaán thò
Hoâm 20 thaùng 07 naêm 2020, Boä giaùo só ñaõ coâng boá Huaán Thò veà caùc giaùo xöù vôùi töïa ñeà: "Hoaùn caûi muïc vuï coäng ñoaøn giaùo xöù ñeå phuïc vuï söù maïng truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi".
Huaán Thò ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ pheâ chuaån hôn 3 tuaàn tröôùc ñoù (27/06/2020) vaø ñöôïc dòch ra 7 thöù tieáng. Huaán thò goàm 11 chöông, vôùi toång coäng 124 ñoaïn.
6 chöông ñaàu coù tính chaát toång quaùt, nhaán maïnh söù maïng truyeàn giaùo cuûa giaùo xöù ngaøy nay, ñoàng thôøi trình baøy caùc tieâu chuaån höôùng daãn vieäc canh taân giaùo xöù, ñaåy maïnh vieäc loan baùo Tin Möøng vaø quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo: "Troïng taâm vieäc hoaùn caûi muïc vuï phaûi ñeà caäp tôùi vieäc loan baùo Lôøi Chuùa, ñôøi soáng bí tích, chöùng taù baùc aùi, töùc laø nhöõng laõnh vöïc thieát yeáu trong ñoù giaùo xöù taêng tröôûng vaø phuø hôïp vôùi Maàu Nhieäm maø giaùo xöù tin töôûng" (n.20).
5 chöông coøn laïi coù tính chaát thöïc haønh nhieàu hôn, ñeà caäp ñeán caùch thöùc tieán haønh vieäc goäp caùc giaùo xöù, toå chöùc giaùo haït, ñôn vò muïc vuï, vuøng muïc vuï, vieäc coi soùc giaùo xöù, vai troø cha sôû, cha phoù, phoù teá, tu só, vieäc uûy thaùc moät soá giaùo xöù cho moät toaùn Linh Muïc cuøng coi soùc, hoäi ñoàng kinh teá vaø hoäi ñoàng muïc vuï giaùo xöù. Sau cuøng, laø vaán ñeà tieàn daâng cuùng ñeå cöû haønh caùc bí tích.
Huaán thò môùi cuûa Boä giaùo só khoâng chöùa ñöïng caùc qui luaät môùi, nhöng ñöa ra nhöõng chæ daãn ñeå aùp duïng ñuùng ñaén vaø nghieâm tuùc hôn caùc qui luaät hieän haønh veà giaùo xöù, ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc thöïc thi tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm cuûa caùc tín höõu, ñoàng thôøi thaêng tieán moät neàn muïc vuï gaàn guõi vaø coäng taùc giöõa caùc giaùo xöù.
Nhöõng nhu caàu khaùc nhau ôû caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông
Ñoái vôùi Giaùo Hoäi taïi nhöõng nöôùc nhö ôû Vieät Nam, coù leõ Huaán Thò naøy khoâng ñöa ra nhieàu thaùch ñoá vì noùi chung Vieät Nam khoâng thieáu ôn goïi Linh Muïc. Coù theå coù vaán ñeà caàn thaêng tieán hôn söï coäng taùc cuûa cha sôû vaø caùc hoäi ñoàng kinh teá, hoäi ñoàng muïc vuï giaùo xöù. Hoäi ñoàng kinh teá coù tính chaát tö vaán, do cha sôû chuû toïa vaø coù ít laø 3 thaønh vieân. Hoäi ñoàng naøy laø caàn thieát vì vieäc quaûn trò taøi saûn cuûa moät giaùo xöù laø "ñieàu quan troïng trong vieäc loan baùo Tin Möøng vaø laøm chöùng taù Tin Möøng ñoái vôùi Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi daân söï". Caùc taøi saûn laø cuûa giaùo xöù chöù khoâng phaûi cuûa cha sôû. Vì theá, nghóa vuï cuûa Hoäi ñoàng kinh teá laø laøm taêng tröôûng "vaên hoùa ñoàng traùch nhieäm, quaûn trò minh baïch vaø chu caáp caùc nhu caàu cuûa Giaùo Hoäi".
Coøn Hoäi ñoàng muïc vuï giaùo xöù ñöôïc Huaán Thò noàng nhieät coå voõ thaønh laäp: ñaây khoâng phaûi laø moät cô quan "haønh chaùnh baøn giaáy", nhöng Hoäi ñoàng naøy phaûi taïo neân moät tinh thaàn hieäp thoâng, ñaët Daân Chuùa ôû vò trí trung taâm nhö moät taùc nhaân tích cöïc trong vieäc loan baùo Tin Möøng. Chöùc naêng chính yeáu cuûa Hoäi ñoàng muïc vuï laø tìm kieám vaø nghieân cöùu caùc ñeà nghò thöïc haønh ñeå ñöa ra nhöõng saùng kieán muïc vuï vaø baùc aùi cuûa giaùo xöù, phuø hôïp vôùi ñöôøng höôùng cuûa giaùo phaän. Ñeå coù giaù trò thöïc haønh, caùc ñeà nghò cuûa Hoäi ñoàng muïc vuï phaûi ñöôïc cha xöù chaáp nhaän.
Traùnh khía caïnh thöông maïi trong vieäc cöû haønh bí tích
Moät ñieåm khaùc cuõng coù tính caùch thôøi söï ñoái vôùi Vieät Nam vaø moät soá nôi khaùc ñoù laø vaán ñeà tieàn daâng cuùng ñeå cöû haønh caùc bí tích. Huaán thò nhaán maïnh raèng vieäc daâng cuùng naøy phaûi laø moät "haønh vi töï do" töø phía ngöôøi daâng cuùng vaø khoâng theå ñoøi hoûi nhö moät söï aùp ñaët hoaëc nhö tieàn thueá. Ñôøi soáng bí tích khoâng ñöôïc "thöông maïi hoùa" vaø vieäc cöû haønh thaùnh leã, cuõng nhö caùc hoaït ñoäng thöøa taùc vuï khaùc, khoâng theå qui ñònh theo giaù bieåu, hôïp ñoàng hoaëc mua baùn. Huaán thò khuyeân caùc Linh Muïc haõy neâu göông veà vieäc söû duïng tieàn baïc, qua moät loái soáng ñieàu ñoä vaø quaûn lyù minh baïch caùc taøi saûn cuûa giaùo xöù. Nhôø ñoù, caùc Linh Muïc coù theå neâu göông cho giaùo daân, giuùp hoï yù thöùc vaø töï nguyeän goùp phaàn ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa giaùo xöù cuõng laø nhaø cuûa hoï.
Phaûn öùng deø daët vaø tieâu cöïc
Noùi chung, Huaán Thò cuûa Boä Giaùo Só ñöôïc ñaïi ña soá caùc nôi chaáp nhaän vaø khoâng thaáy coù phaûn öùng choáng ñoái, khaùc vôùi tröôøng hôïp ôû Ñöùc, hoaëc Thuïy Só vaø AÙo, nôi maø töø laâu coù nhöõng laïm duïng, traùi vôùi giaùo luaät hieän haønh. Xu höôùng coå voõ truyeàn chöùc Linh Muïc cho phuï nöõ ñang ñöôïc ñaåy maïnh, vaø traøo löu goïi laø "daân chuû hoùa" Giaùo Hoäi gioáng nhö Tin Laønh ñang ñöôïc coå voõ maïnh meõ. Nhieàu nôi vì thieáu Linh Muïc, Giaùm muïc uûy thaùc xöù ñaïo cho giaùo daân coi soùc. Hoaëc trong caùc eâkíp coi soùc giaùo xöù, cha sôû cuõng chæ laø moät thaønh vieân trong nhoùm muïc vuï vaø moïi quyeát ñònh ñöôïc boû phieáu theo theå thöùc daân chuû.
Vì theá, coù nhieàu phaûn öùng ôû Ñöùc pheâ bình ñoaïn Huaán Thò nhaéc laïi giaùo luaät theo ñoù ñeå coi soùc giaùo xöù phaûi laø linh muïc. Hoaëc ñoaïn Huaán Thò khaúng ñònh raèng giaùo daân khoâng theå giaûng trong thaùnh leã (omelia), tuy raèng hoï coù theå noùi, dieãn giaûi trong thaùnh ñöôøng.
Moät soá Giaùm Muïc Ñöùc choáng ñoái
Cho ñeán nay chöa coù phaûn öùng chính thöùc cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc vuøng tieáng Ñöùc veà Huaán Thò cuûa Boä Giaùo Só. Phaùt ngoân vieân cuûa Hoäi ñoàng naøy cho bieát trong ñaïi hoäi muøa thu, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñöùc seõ chính thöùc baøn thaûo veà vaên kieän naøy.
- Tuy nhieân, Ñöùc Cha Franz-Josef Bode, 69 tuoåi (1951), Giaùm Muïc giaùo phaän Osnarbrueck, Phoù Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñöùc, ñaõ coâng boá tuyeân ngoân hoâm 22 thaùng 7 naêm 2020 pheâ bình Huaán Thò naøy laø "moät söï ngaên chaën ñoäng löïc thuùc ñaåy vaø söï ñeà cao giaù trò phuïc vuï cuûa giaùo daân". Huaán thò naøy hoaøn toaøn laøm cho caùc Giaùm Muïc ngaïc nhieân, vì Ñöùc Cha voán mong ñôïi Toøa Thaùnh caûm thoâng vôùi thöïc taïi ñòa phöông vaø quan taâm nhieàu hôn ñeán coâng nghò tính nhieàu laàn ñöôïc noùi tôùi.
Ñöùc Cha Bode pheâ bình Huaán Thò laø "trôû veà vôùi söï giaùo só hoùa... Vaø nhöõng qui luaät maø Huaán Thò trình baøy phaàn lôùn khoâng coøn ñaùp öùng thöïc teá...". Ñöùc Cha lo ngaïi Huaán Thò môùi seõ laøm cho caùc Giaùm Muïc raát khoù tìm ñöôïc söï coäng taùc cuûa giaùo daân, vaø keát luaän raèng "hieän thôøi toâi thaáy khoâng coù nhu caàu naøo phaûi thay ñoåi chieàu höôùng moät Giaùo Hoäi tham gia hieän haønh trong giaùo phaän Osnarbrueck" (KNA 22-7-2020)
- Trong soá caùc phaûn öùng pheâ bình Huaán thò cuûa Boä giaùo só, coù Ñöùc Cha Peter Kohlgraf, 53 tuoåi, Giaùm Muïc giaùo phaän Mainz, cho raèng Huaán thò naøy laø moät "söï xen mình" vaøo söù vuï Giaùm Muïc cuûa ngaøi vaø ñoù laø ñieàu khoâng theå deã daøng chaáp nhaän. Ñöùc Cha Kohlgraf than phieàn raèng moãi vuï goäp caùc giaùo xöù ñeàu ñoøi phaûi coù söï chaáp thuaän cuûa Vatican, vaø Ñöùc Cha than phieàn vì ñeà nghò cöû giaùo daân quaûn trò caùc giaùo xöù goäp laïi nhö vaäy seõ bò Vatican baùc boû.
Ñöùc Hoàng Y Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Koeln
Ñöùc Hoàng Y Rainer Maria Woelki, Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Koeln, chaøo möøng Huaán Thò môùi cuûa Boä giaùo só veà caùc giaùo xöù vaø caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha vì Vaên kieän chæ ñöôøng naøy.
Hoâm 23 thaùng 7 naêm 2020, Toøa Toång Giaùm Muïc Giaùo Phaän Koeln cho bieát Ñöùc Hoàng Y Woelki tuyeân boá raèng Huaán Thò môùi cuûa Boä giaùo só veà caùc giaùo xöù nhaéc nhôû chuùng ta veà caùc chaân lyù caên baûn ñöùc tin cuûa chuùng ta maø taïi nöôùc Ñöùc naøy ngöôøi ta ñoâi khi khoâng nhìn ñeán, vaø quaù chuù yù ñeán chính mình... "Toâi bieát ôn vì Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ chæ ñöôøng cho chuùng toâi qua Huaán Thò naøy. Vaên kieän chöùa ñöïng nhieàu gôïi yù ñeán khôûi haønh moät Giaùo Hoäi thöøa sai".
Ñöùc Hoàng Y Toång Giaùm Muïc Koeln cuõng khaúng ñònh raèng: "Khoâng phaûi chuùng ta taïo ra Giaùo Hoäi, Giaùo Hoäi cuõng khoâng phaûi laø "cuûa chuùng ta" nhöng laø Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Chính Chuùa ñaõ thaønh laäp Giaùo Hoäi vaø cuøng vôùi Giaùo Hoäi Chuùa laäp caùc bí tích, ñaëc bieät laø chöùc linh muïc. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaéc nhôû moät soá ñieåm ôû ñaây, nhöng khoâng phaûi nhö moät bieän phaùp hay moät kyû luaät, nhöng nhö moät khích leä haõy hoaøn toaøn tín thaùc nôi Chuùa Kitoâ, ñeå taùi trôû thaønh moät Giaùo Hoäi thöøa sai".
Moät soá pheâ bình khaùc
Tröôùc ñoù, treân trang maïng chính thöùc cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc (katholisch.de) ngöôøi ta thaáy nhöõng baøi maïnh meõ pheâ bình vaø phaûn ñoái Huaán Thò. Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc taøi trôï moãi naêm 2 trieäu Euro cho trang maïng naøy.
- Ñaùng keå laø baøi cuûa oâng Felix Neumann, tröôûng ban bieân taäp trang maïng naøy. OÂng pheâ bình Huaán thò cuûa Boä giaùo só vì giaûi thích giaùo luaät moät caùch baûo thuû toái ña, phaân bieät vai troø laõnh ñaïo cuûa Linh Muïc vaø giaùo daân.
- Caû oâng Thomas Sternberg, 68 tuoåi, Chuû tòch UÛy ban trung öông giaùo daân Coâng Giaùo Ñöùc, cuõng maïnh meõ pheâ bình Huaán thò. Trong cuoäc phoûng vaán hoâm 22 thaùng 07 naêm 2020 daønh cho baùo cuûa giaùo phaän Osnarbrueck, OÂng cho raèng Huaán thò naøy "khoâng ñeå yù ñeán thöïc taïi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Ñöùc... Caùc coäng ñoaøn giaùo xöù taïi Ñöùc naøy töø laâu vaãn coù tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm, ñoàng quaûn trò... Vôùi Huaán thò naøy, giaùo daân bò loaïi khoûi vieäc ñieàu haønh giaùo xöù. Thay vaøo ñoù Huaán thò cuûng coá vai troø cuûa cha sôû. Huaán thò choáng laïi nhöõng coá gaéng laøm sao ñeå vieäc ñieàu khieån giaùo xöù ñöôïc uûy thaùc cho moät toaùn goàm Linh Muïc vaø nhöõng giaùo daân daán thaân trong Giaùo Hoäi.
Theo OÂng Sternberg, hình aûnh coäng ñoaøn giaùo xöù xoay quanh cha sôû laø laø moät lyù töôûng sieâu veïo, khoâng theå thi haønh ñöôïc vì tình traïng thieáu Linh Muïc traàm troïng töø laâu taïi Ñöùc. OÂng cuõng than phieàn vì Huaán thò khoâng noùi gì ñeán vai troø phuï nöõ. Traùi vôùi nhöõng gì ñöôïc noùi ñeán trong Huaán thò, töø laâu caùc Hoäi ñoàng giaùo xöù ôû Ñöùc khoâng phaûi chæ laø cô quan thoâng tin, tö vaán vaø trôï giuùp. Taïi Ñöùc caùc Hoäi ñoàng aáy ñöôïc thieát laäp nhö nhöõng cô quan coù quyeàn quyeát ñònh, chieáu theo hieäp ñònh giöõa Giaùo Hoäi vaø Nhaø Nöôùc. Vaø oâng tuyeân boá raèng tieán trình Con ñöôøng coâng nghò cuûa Coâng Giaùo Ñöùc ñeå tìm kieám caâu traû lôøi môùi vôùi söï tham gia cuûa moïi ngöôøi seõ khoâng bò chaën laïi vì Huaán Thò naøy.
- Coù moät thaàn hoïc gia, OÂng Albert Biegenser thuoäc Ñaïi hoïc Tuebingen ôû giaùo phaän Freiburg, nam Ñöùc, caøng quyeát lieät hôn trong vieäc pheâ bình vaø cho raèng Huaán thò cuûa Boä giaùo só veà caûi toå giaùo xöù laø ñieàu nguy hieåm cho töông lai Giaùo Hoäi. OÂng vieát: "Thaät laø moät ñieàu kieâu caêng vì Vatican khoâng tham khaûo yù kieán caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi maø laïi ñeà ra nhöõng vieãn töôïng phaùt trieån caùc coäng ñoaøn giaùo xöù. Huaán thò naøy goùp phaàn vaøo söï 'töï huûy dieät'. Huaán thò chöùng toû coù hai Linh Muïc ngöôøi Ñöùc taïi Vatican ñaõ goùp phaàn soaïn ra. Hai Linh Muïc aáy haõy coi 1 giaùo xöù lôùn taïi Ñöùc trong 5 naêm hoaëc laøm vieäc taïi mieàn Amazzon 5 naêm tröôùc khi leân tieáng veà caùc vaán ñeà muïc vuï".
Theo thaàn hoïc gia Biesinger, Huaán thò ñöôïc boá cuïc kheùo leùo: phaàn thöù I trình baøy nhöõng tö töôûng môùi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhöng phaàn II khoâng nhö vaäy. Ñaây laø phaàn aùp duïng giaùo luaät caùch ñaây 30 naêm khoâng coøn thích hôïp vaø höõu ích nöõa ñeå giaûi quyeát nhöõng thaùch ñoá vaø ñaûo loän hieän nay. Nhöõng huaán thò vaø quyeát ñònh cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà mieàn Amazzon khoâng ñöôïc ñöa vaøo huaán thò. Vaø thaàn hoïc gia naøy vieát: "Vôùi nhöõng ñöôøng höôùng nhö theá, söï huûy boû Giaùo Hoäi trong vuøng Ñöùc ñöôïc xaùc ñònh roài. Caùc Linh Muïc bò quaù taûi vaø ngaøy caøng khoâng muoán thi haønh ngheà cuûa mình nöõa". Vaø thaàn hoïc gia Biesinger keâu goïi caùc Giaùm Muïc tieáng Ñöùc, theo tinh thaàn ñoaøn theå cuûa Coâng ñoàng Vatican 2 vaø coâng nghò tính maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ coå voõ, haõy chaám döùt hoaït ñoäng do Huaán Thò ñeà ra. Söï mau leï duyeät laïi Huaán Thò cuûa Boä Giaùo só laø ñieàu khoâng theå traùnh ñöôïc (KNA 20-7-2020)
Giaùo sö Biesinger pheâ bình Huaán thò laø laäp laïi caùc giaûi phaùp giaùo luaät 30 naêm veà tröôùc, khoâng coøn hôïp vôùi hoaøn caûnh cuûa Ñöùc. Trong thöïc teá, Huaán Thò ñöôïc Boä giaùo só ban haønh cho toaøn theå Giaùo Hoäi hoaøn vuõ vaø caùc khoaûn giaùo luaät ban haønh naêm 1983 vaãn coøn hieän haønh trong Giaùo Hoäi. Giaûi phaùp maø nhieàu ngöôøi trong Giaùo Hoäi taïi Ñöùc coå voõ thöïc teá laø giaûi phaùp ñaõ coù töø 5 theá kyû tröôùc, do Martin Luther ñeà ra, vôùi chuû tröông xoùa boû ñaïo lyù Chuùa Gieâsu ñaõ laäp Giaùo Hoäi treân neàn taûng 12 toâng ñoà.