Haønh trình 30 naêm taùi sinh
cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo Campuchia
Haønh trình 30 naêm taùi sinh cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo Campuchia.
Hoàng Thuûy
Pnom Penh (Vatican News 12-05-2020) - Sau 30 naêm, keå töø khi Thaùnh leã voïng Phuïc sinh toái 14 thaùng 04 naêm 1990, Thaùnh leã ñaàu tieân Giaùo hoäi Campuchia ñöôïc cöû haønh laïi sau 15 naêm, Giaùo hoäi Campuchia ñaõ lôùn maïnh hôn vaø hoøa nhaäp vaøo quoác gia vôùi ña soá daân theo Phaät giaùo. Tuy theá, Giaùo hoäi Campuchia vaãn caàn söï trôï giuùp cuûa caùc Giaùo hoäi anh em ñeå coù theå phaùt trieån vaø tieáp tuïc söù vuï loan baùo Tin Möøng.
Caùch ñaây 30 naêm, Thaùnh leã voïng Phuïc sinh toái 14 thaùng 04 naêm 1990, laø Thaùnh leã ñaàu tieân Giaùo hoäi Campuchia ñöôïc cöû haønh laïi sau 15 naêm. Ngaøy hoâm ñoù ñöôïc ghi nhôù nhö daáu chæ söï taùi sinh cuûa Giaùo hoäi Campuchia.
30 naêm troâi qua, Giaùo hoäi bò tieâu dieät ôû Campuchia ñaõ traûi qua söï taùi sinh ôû moät ñaát nöôùc maø phaàn lôùn daân soá theo Phaät giaùo. Ngaøy nay, coäng ñoàng Coâng giaùo Campuchia vaãn laø moät thieåu soá nhoû beù nhöng ñaõ hoøa nhaäp vaøo quoác gia naøy. Giaùo hoäi taïi nöôùc naøy laø moät nhoùm raát nhoû, chæ chieám 0.15% daân soá taïi moät quoác gia coù 90% daân soá theo Phaät giaùo.
Giaùo hoäi bò baùch haïi töø naêm 1975-1990
Giaùo hoäi Coâng giaùo Campuchia ñaõ ñi qua moät haønh trình raát daøi. Döôùi cheá ñoä ñoäc taøi Pol Pot , töø naêm 1975-1979, taát caû caùc phong tuïc vaên hoùa toân giaùo vaø truyeàn thoáng ñaõ bò ñaøn aùp, bao goàm caû caùc sinh hoaït toân giaùo cuûa Phaät giaùo vaø Kitoâ giaùo. Gaàn nhö taát caû caùc nhaø thôø ñaõ bò phaù huûy trong thôøi gian naøy, vaø moät soá lôùn caùc linh muïc vaø tu só ñaõ qua ñôøi. Coäng ñoàng Coâng giaùo laø moät trong nhöõng coäng ñoàng bò aûnh höôûng naëng neà nhaát: 50% thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi ñaõ qua ñôøi.
Naêm 1979, moät cuoäc noäi chieán tieáp theo sau cuoäc chieán giöõa Campuchia (ñöôïc goïi laø Daân chuû Campuchia vaøo thôøi ñieåm ñoù) vaø Vieät Nam, keùo daøi ñeán cuoái nhöõng naêm 1990. Töø naêm 1979 ñeán 1989, döôùi cheá ñoä Heng Samrim ñöôïc Vieät Nam uûng hoä, taát caû caùc hình thöùc thöïc haønh toân giaùo vaãn bò caám trong thôøi kyø naøy.
Leã voïng Phuïc Sinh naêm 1990: ñaùnh daáu söï taùi sinh cuûa Giaùo Hoäi
Ngaøy 07 thaùng 04 naêm 1990, UÛy ban trung öông cuûa ñaûng caùch maïng Campuchia chính thöùc coâng nhaän söï hieän dieän cuûa caùc Kitoâ höõu taïi quoác gia naøy. Baûy ngaøy sau ñoù, caùc hoaït ñoäng toân giaùo ñaõ ñöôïc cöû haønh coâng khai. Thaùnh leã ñöôïc cöû haønh laïi laàn ñaàu tieân ôû ñaát nöôùc naøy sau hôn 15 naêm, töø naêm 1975. Ñoù laø leã Voïng Phuïc sinh naêm 1990, ñaùnh daáu söï taùi sinh cuûa Giaùo hoäi taïi Campuchia. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, taïi nöôùc naøy chæ coù 3,000 ngöôøi Coâng giaùo.
Tin Möøng ñöôïc truyeàn giaûng trong laøng nhôø moät tín höõu duy nhaát - moät phuï nöõ Coâng giaùo lôùn tuoåi
Moät trong soá hoï laø moät phuï nöõ lôùn tuoåi, laø ngöôøi Coâng giaùo duy nhaát ôû laøng Prek-Toal trong 15 naêm. Ngoâi laøng ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng ngoâi nhaø ñöôïc xaây döïng treân nhöõng chieác beø tre neo ñaäu ôû cöûa soâng chaûy töø Battambang ñeán hoà Tonleù Sap. Khoâng coù linh muïc, khoâng coù coäng ñoàng Kitoâ giaùo hoã trôï baø. Tuy nhieân, vaøo leã Giaùng sinh, baø ñaõ taäp hôïp nhöõng ngöôøi haøng xoùm cuûa mình laïi vôùi nhau ñeå cuøng baø möøng Chuùa Gieâsu giaùng sinh. Keå töø ñoù, moät nhaø thôø noåi di ñoäng ñaõ ñöôïc xaây döïng. 50 ngöôøi ñöôïc röûa toäi soáng trong laøng vaø moãi naêm, ngaøy caøng nhieàu treû em vaø ngöôøi lôùn ñang chuaån bò laõnh nhaän bí tích röûa toäi vaø röôùc leã.
Truyeàn giaùo baèng ngheä thuaät
Trong 30 naêm, Giaùo hoäi Coâng giaùo, vôùi hôn 20,000 thaønh vieân trong quoác gia coù ña soá daân theo Phaät giaùo, ñaõ hoaït ñoäng ñeå thaêng tieán ñöùc tin, trung thaønh vôùi giaùo lyù cuûa Giaùo hoäi, ñoàng thôøi laøm cho caùc duï ngoân cuûa Chuùa Kitoâ trôû neân deã hieåu ñoái vôùi ngöôøi daân laøng ñòa phöông. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc cha Schmitthaeusler, Ñaïi dieän toâng toøa ôû thuû ñoâ Noâng Peânh cuûa Campuchia, xaùc nhaän. Ñöùc cha noùi: "Khi toâi ñeán ñaây, ñoù laø dòp Giaùng sinh, vaø toâi nghó raèng seõ raát toát neáu baét ñaàu caâu chuyeän Giaùng sinh. Moïi ngöôøi raát aán töôïng bôûi kyõ naêng dieãn xuaát cuûa chuùng toâi. Sau ñoù toâi nhaän ra raèng ñaây laø thôøi ñieåm thích hôïp cho caùc taùc phaåm saân khaáu lôùn vaø baét ñaàu vôùi nhöõng gì toâi seõ goïi laø truyeàn giaùo thoâng qua ngheä thuaät." Ñöùc cha tin raèng phöông phaùp naøy seõ phuø hôïp nhaát. Ngheä thuaät chaûy trong maùu cuûa ngöôøi Campuchia. Ñoái vôùi taát caû ngöôøi daân ôû ñaây, caû treû em vaø ngöôøi lôùn, vieäc muùa haùt hoaøn toaøn laø ñieàu töï nhieân. Ñöùc cha giaûi thích laøm theá naøo ñeå coù theå söû duïng di saûn vaên hoùa ngheä thuaät phong phuù cuûa Campuchia cho muïc ñích loan baùo Tin Möøng.
Toân troïng laãn nhau
Ñöùc cha Ñaïi dieän Toâng toøa Noâng Peânh tieáp tuïc neâu leân taàm quan troïng cuûa vieäc duy trì söï toân troïng laãn nhau giöõa caùc heä phaùi khaùc nhau. Kinh Thaùnh ñaõ ñöôïc dòch sang tieáng Khmer, cuõng coù lôïi cho vieäc loan baùo Tin Möøng. Ñöùc cha giaûi thích: "Ngöôøi daân ñeán ñaây vaø thaáy raèng chuùng toâi toân troïng vaên hoùa cuûa hoï. Nhieàu ngöôøi trong soá hoï laø Phaät töû. Tuy nhieân, daàn daàn, töøng chuùt moät, hoï ñang ñeán ñeå hieåu yù nghóa cuûa Phuùc AÂm." Ñöùc cha noùi theâm, "chuùng toâi ñang daàn caûm nhaän ñöôïc ngheä thuaät, truyeàn giaùo vaø toân troïng vaên hoùa coù theå phoái hôïp vôùi nhau nhö theá naøo ñeå giuùp chuùng toâi hieåu nhau."
Nhöõng veát seïo khoù phai môø
Baát chaáp taát caû, nhöõng veát seïo ñeå laïi sau nhieàu naêm khieáp sôï vaø kinh hoaøng vaãn coøn thaáy roõ trong coäng ñoàng Coâng giaùo Campuchia. Nhieàu nhaø thôø bò phaù huûy, moät soá khaùc bò maïo phaïm. Cha Totet Banaynaz ñaõ noùi veà moät nhaø thôø ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1881 bôûi caùc nhaø truyeàn giaùo ngöôøi Phaùp. Duø nhaø thôø coù theå chöa bò phaù huûy; tuy nhieân, döôùi cheá ñoä Pol Pot, noù ñaõ bò bieán thaønh moät nôi hoaøn toaøn oâ ueá, khoâng coøn gôïi leân moät chuùt toân troïng naøo, vaø ñöôïc söû duïng laøm chuoàng boø vaø sau ñoù laø moät nhaø maùy xay luùa. Hoaøn toaøn khoâng coøn gì thaùnh thieâng ôû trong nhaø thôø naøy nöõa."
Khoâng ai ngheøo ñeán möùc khoâng theå cho ñi vaø khoâng ai giaøu ñeán möùc khoâng theå ñoùn nhaän
Ngaøy nay, seõ khoâng theå truøng tu nhaø thôø neáu khoâng coù söï giuùp ñôõ töø beân ngoaøi. Do ñoù, cha Banaynaz môøi goïi taát caû nhöõng ngöôøi muoán tham gia hoaït ñoäng vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi truyeàn giaùo tham gia vaøo döï aùn. Cha noùi theâm, "chuùng toâi coù ñieàu gì ñoù maø chuùng toâi coù theå cung caáp cho hoï: göông maãu veà cuoäc soáng cuûa chuùng toâi, söï ñôn giaûn vaø ñau khoå cuûa chuùng toâi. Toâi luoân noùi vôùi caùc tín höõu ôû ñaây: khoâng ai ngheøo ñeán möùc khoâng theå cho ñi. Vaø khoâng ai giaøu ñeán möùc khoâng theå ñoùn nhaän".
Sau khi Kitoâ giaùo ñöôïc chính thöùc coâng nhaän taïi Campuchia vaøo naêm 1990, quyeàn töï do toân giaùo ñaõ ñöôïc thoâng qua trong hieán phaùp môùi, ñöôïc pheâ chuaån vaøo naêm 1993. Veà maët ngoaïi giao, Campuchia vaø Toøa thaùnh ñaõ chính thöùc coâng nhaän nhau vaøo ngaøy 25 thaùng 03 naêm 1994. Trong quaù trình phaùt trieån naøy, caùc nhaø truyeàn giaùo nöôùc ngoaøi moät laàn nöõa ñöôïc pheùp ñeán Campuchia. Moät linh muïc ngöôøi Campuchia ñaõ ñöôïc chòu chöùc vaøo thaùng 07 naêm 1995, laàn ñaàu tieân sau 22 naêm. Trong toaøn boä thôøi gian naøy, toå chöùc Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi ñau khoå ñaõ lieân tuïc vieän trôï cho vieäc muïc vuï ñeå hoã trôï söï taùi sinh cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo ôû Campuchia. (Zenit 05/05/2020)