Ñieàu Raên thöù 8:
töø Tin Giaû ñeán Tin Möøng
Ñieàu Raên thöù 8: töø Tin Giaû ñeán Tin Möøng.
Vaên Vieät
Roma (WHÑ 30-01-2020) - Ñieàu raên thöù 8 daïy: "Ngöôi khoâng ñöôïc laøm chöùng doái." Ñeå traùnh söï giaû doái, chuùng ta caàn phuïc vuï cho söï thaät. Vaø ñeå phuïc vuï cho söï thaät, chuùng ta caàn noã löïc kieåm tra caùc söï kieän, nghieân cöùu ñoä tin caäy caùc nguoàn tin, tuaân theo caùc nguyeân taéc logic vaø chænh söûa laïi thaønh kieán cuûa chuùng ta. Khi chuùng ta khoâng coá gaéng ñuû ñeå thöïc hieän caùc vieäc ñoù, chuùng ta raát coù theå bò löøa ñeå tin töôûng vaøo söï giaû doái vaø thaäm chí laø laëp laïi noù. Vaø ñieàu naøy theå hieän söï löôøi bieáng vaø khoâng trung thöïc cuûa chuùng ta.
Do ñoù, toäi veà ñieàu raên thöù 8 khoâng chæ bao goàm söï giaû doái maø coøn bao goàm vieäc phuïc vuï cho söï giaû doái qua nhöõng haønh ñoäng khieán ngöôøi khaùc nghi ngôø sai veà lyù trí con ngöôøi hoaëc veà söï toàn taïi cuûa söï thaät khaùch quan, cuõng nhö laëp laïi söï giaû doái thay vì coá gaéng ñieàu tra caùc tuyeân boá gaây toån haïi ñeán danh tieáng cuûa ngöôøi khaùc.
Cho neân, vieäc tham döï hay khuyeán khích nhöõng haønh ñoäng xeùt ñoaùn thieáu suy nghó, cuõng nhö voäi vaõ laëp laïi nhöõng gì chuùng ta khoâng bieát chaéc chaén, ñeàu laø nhöõng toäi thieáu soùt choáng laïi söï thaät. Coøn söï vu khoáng laø coá tình noùi sai söï thaät veà moät ngöôøi ñeå phæ baùng caû quyeàn töï nhieân caên baûn laãn danh tieáng toát cuûa ngöôøi ñoù. Vu khoáng laø moät toäi coá tình choáng laïi söï thaät. Nhöõng toäi thieáu soùt hoaëc coá tình naøy khuyeán khích söï khoâng trung thöïc hôn laø söï trung thöïc; cuõng nhö laøm maát loøng tin vaøo söï thaät.
Beân caïnh nhöõng vieäc laøm chöùng doái do thieáu soùt hoaëc coá tình, thì vieäc chia seû nhöõng söï thaät khoâng thích hôïp cuõng laø toäi. Ví duï, baïn phaù vôõ tính bí maät rieâng tö cuûa moät ngöôøi vaø tung tin bí maät ñoù caùch coâng khai, thì cho duø ñieàu ñoù laø söï thaät, chaúng leõ noù khoâng phaûi laø moät toäi sao? Phaøn naøn cuõng coù theå laø moät toäi, trong tröôøng hôïp vì yeâu baûn thaân quaù möùc, chuùng ta than phieàn vaø phoùng ñaïi nhöõng toån thöông cuûa mình hoaëc laøm xaùo troän söï bình yeân cuûa moïi ngöôøi. Tuy nhieân, ngoài leâ maùch leûo vaø tin ñoàn thì coù möùc ñoä thöôøng xuyeân vaø nguy hieåm hôn.
Vieäc ngoài leâ maùch leûo laø vieäc noùi chuyeän nhöõng luùc nhaøn roãi, nhöng noù toài teä ôû choã laø thöôøng chia seû thoâng tin moät caùch khoâng caàn thieát ôû möùc ñoä rieâng tö; coøn tin ñoàn cuõng vaäy, nhöng ôû möùc ñoä coâng khai thoâng qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi. Caû hai ñeàu laø toäi, naëng hay nheï tuøy vaøo möùc ñoä chuùng gaây baát lôïi ñoái vôùi ngöôøi bò lieân quan. Nhöõng toäi phoå bieán nhö ngoài leâ maùch leûo vaø tin ñoàn ñaùng ñeå khaùm phaù theâm.
Moïi ngöôøi ñeàu yeâu thích moät caâu chuyeän hay, vaø moät caùch deã daøng ñeå trôû thaønh trung taâm cuûa söï chuù yù laø xaây döïng moät caâu chuyeän. Do ñoù, nhöõng caâu chuyeän ngoài leâ maùch leûo nhö Baêng Vaûi Dính (Velcro), luoân cuoán huùt moïi ngöôøi, nhöng noù cuõng thöôøng luoân phoùng ñaïi nhöõng chi tieát goác cuûa caâu chuyeän. Vaø naïn nhaân cuûa vieäc ngoài leâ maùch leûo khoâng bao giôø coù cô hoäi ñeå töï baûo veä mình hoaëc thaäm chí laø ñeå laøm roõ söï vieäc.
Hôn nöõa, sau khi baïn rôøi khoûi moät caên phoøng ñaày nhöõng lôøi maùch leûo noùi xaáu, laøm sao baïn bieát nhöõng ngöôøi trong phoøng khoâng maùch leûo vôùi baïn? Xeùt cho cuøng, nhöõng ngöôøi ñoù thöôøng thích noùi veà ngöôøi khaùc hôn laø noùi veà hoï. Vieäc ngoài leâ maùch leûo taïo ra söï chia reõ vaø laøm maát loøng tin vì noù thuùc ñaåy söï khoâng trung thöïc hôn laø söï trung thöïc minh baïch.
Caû ngoài leâ maùch leûo vaø tin ñoàn ñeàu gioáng nhö nhöõng keû xaâm löôïc; moät khi ñöôïc phaùt ra, chuùng ta khoâng theå bieát heát ñöôïc chuùng taøn phaù theá naøo. Cuõng nhö khoâng coù caùch naøo ñeå thu hoài chuùng. Maùch leûo vaø tin ñoàn gieo raéc söï maát ñoaøn keát, bôûi vì voøng luaån quaån chia reõ vaø nghi ngôø maø chuùng gaây ra chæ daãn ñeán söï chia reõ vaø phaân cöïc nhieàu hôn, ñoù laø ñieàu laøm suy yeáu loøng tin. Phuïc vuï söï thaät trong tình yeâu thuùc ñaåy loøng tin.
Vaø chaúng phaûi loøng tin laø moät ñieàu quyù hieám hôn bao giôø heát hay sao? Taïi sao laïi phung phí noù, duø chæ moät chuùt, vôùi nhöõng ñoâi moâi maùch leûo?
Chuùng ta leân aùn söï giaû doái laø ñuùng. Nhöng chuùng ta coù kieåm tra löông taâm ñeå xem chuùng ta cuõng ñaõ goùp phaàn vaøo söï giaû doái vaø nghi ngôø ñoù nhö theá naøo khoâng?
Nhöõng loãi nhoû choáng laïi söï trung thöïc seõ töø töø phaùt trieån thaønh vuï beâ boái lôùn veà söï khoâng trung thöïc. Neáu chuùng ta muoán soáng trong moät coäng ñoàng trung thöïc, chaân thaønh vaø tin töôûng, chuùng ta phaûi traùnh noùi doái, cuõng nhö traùnh loan truyeàn baát kyø thoâng tin: thieáu suy xeùt, baát lôïi cho ngöôøi khaùc, boâi nhoï danh tieáng cuûa hoï, tieát loä bí maät rieâng tö chính ñaùng cuûa hoï, hay than phieàn quaù möùc. Thay vaøo ñoù, chuùng ta neân khuyeán khích söï trung thöïc trí tueä, giaù trò cuûa söï chaân thaønh vaø thieän chí, giöõ nhöõng bí maät rieâng tö vaø khuyeán khích laãn nhau.
Trong thôøi ñaïi caùc söï kieän bò thay theá vaø tin töùc bò giaû maïo, chuùng ta phuïc vuï cho Tin Möøng khi chuùng ta caàn thi haønh traùch nhieäm giaûi trình vaø loøng trung thöïc töø vieäc kieåm tra löông taâm caù nhaân ñeán vieäc kieåm tra cheùo ôû toøa aùn. Theá giôùi cuûa chuùng ta seõ toát hôn khi chuùng ta tuaân thuû taát caû caùc ñieàu raên; nhöng chuùng ta khoâng theå tuaân giöõ, thaäm chí laø bieát baát kyø ñieàu raên naøo, neáu chuùng ta thi haønh ñieàu raên ñoù maø thieáu söï trung thöïc voán coù trong ñieàu raên thöù 8.
Vaên Vieät trích dòch töø catholic-link.org
(nguoàn: hdgmvietnam.com)