Coâng lyù thaät söï döïa treân ñoái thoaïi
chöù khoâng treân neàn vaên hoùa loaïi boû
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Coâng lyù thaät söï döïa treân ñoái thoaïi chöù khoâng treân neàn vaên hoùa loaïi boû.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 15-11-2019) - Ngoû lôøi vôùi caùc tham döï vieân Hoäi nghò laàn XX cuûa Hieäp hoäi Luaät hình söï quoác teá, Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ nhaéc laïi caùc khía caïnh quan troïng cuûa coâng lyù nhaân ñaïo vaø yù thöùc veà coâng lyù theo quan ñieåm Kitoâ giaùo veà theá giôùi.
Ngaøy 15 thaùng 11 naêm 2019. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ tieáp caùc tham döï vieân Hoäi nghò laàn thöù XX cuûa Hieäp hoäi hình luaät quoác teá.
Tröôùc heát Ñöùc Thaùnh cha nhìn nhaän söï phuïc vuï xaõ hoäi cuûa caùc nhaø luaät phaùp vaø ñoùng goùp cuûa hoï cho söï phaùt trieån moät neàn coâng lyù toân troïng phaåm giaù vaø quyeàn con ngöôøi. Tieáp ñeán ngaøi ñöa ra moät soá suy tö veà moät soá vaán ñeà cuõng laø thaùch ñoá ñoái vôùi Giaùo hoäi trong söù maïng rao giaûng Tin Möøng vaø phuïc vuï coâng lyù vaø hoøa bình.
I. Vaán ñeà ñaàu tieân laø tình traïng hieän taïi cuûa luaät hình söï
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc raèng duø luaät hình söï ñöôïc boå sung bôûi caùc ngaønh khaùc nhöng vaãn ñaët ra nhöõng nguy hieåm ñoái vôùi caùc neàn daân chuû vaø söï phaùt trieån cuûa nhaân loaïi. Ñöùc Thaùnh Cha ñöa ra hai khía caïnh quan troïng cuûa boái caûnh hieän taïi:
1/ Thaàn töôïng hoùa thò tröôøng
Con ngöôøi yeáu ñuoái, khoâng theå choáng laïi caùc lôïi ích cuûa thò tröôøng ñöôïc thaàn thaùnh hoùa, nhöõng lôïi ích trôû thaønh quy taéc tuyeät ñoái. Ngaøy nay, moät soá lónh vöïc kinh teá coù quyeàn hôn chính caùc quoác gia.
Nhieäm vuï cuûa caùc nhaø luaät hoïc, theo Ñöùc Thaùnh Cha, "laø ngaên chaën söï tröøng phaït voâ lyù, trong ñoù coù vieäc giam tuø haøng loaït, ñoâng ñuùc vaø tra taán trong caùc nhaø tuø, söï ñoäc ñoaùn vaø laïm duïng cuûa löïc löôïng an ninh, môû roäng phaïm vi veà hình phaït, hình söï hoùa söï phaûn khaùng xaõ hoäi, laïm duïng nhaø tuø phoøng ngöøa vaø boû qua nhöõng ñaûm baûo cô baûn veà hình phaït vaø thuû tuïc."
2/ Nguy hieåm lyù töôûng hoùa hình phaït
Moät trong nhöõng thaùch ñoá lôùn nhaát laø aùp ñaët taàm nhìn lyù töôûng vaøo thöïc teá, xem hình phaït laø ñeå cuûng coá loøng tin vaøo heä thoáng luaät phaùp vaø kyø voïng raèng moãi caù nhaân seõ ñaûm nhaän moät vai troø trong xaõ hoäi vaø haønh xöû theo nhöõng gì chuùng ta mong ñôïi.
II. Toån thaát xaõ hoäi cuûa caùc toäi phaïm kinh teá
Tieáp ñeán, Ñöùc Thaùnh Cha löu yù ñeán söï thieáu soùt cuûa hình luaät trong vieäc xöû phaït caùc toäi aûnh höôûng nhaát, ñaëc bieät laø toäi phaïm vó moâ cuûa caùc taäp ñoaøn. Ngaøi noùi ñeán caùc nguoàn voán taøi chính toaøn caàu nhö laø nguyeân nhaân cuûa caùc toäi phaïm coù toå chöùc, gaây neân caùc moùn nôï quaù khaû naêng hoaøn traû cuûa caùc quoác gia vaø söï boùc loät taøi nguyeân cuûa traùi ñaát chuùng ta.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän ñònh: "Ñaây laø nhöõng toäi aùc nghieâm troïng nhö toäi aùc choáng laïi loaøi ngöôøi, khi chuùng daãn ñeán ñoùi ngheøo, buoäc phaûi di cö vaø cheát do nhöõng caên beänh coù theå traùnh ñöôïc, thaûm hoïa moâi tröôøng vaø naïn dieät chuûng cuûa ngöôøi baûn ñòa".
III. Baûo veä phaùp lyù veà moâi tröôøng
Ñieåm thöù ba Ñöùc Thaùnh Cha löu yù laø coù moät soá haønh vi, maø thöôøng laø thuoäc traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty, khoâng bò tröøng phaït, ñaëc bieät nhöõng thöù coù theå ñöôïc xem laø "dieät chuûng thieân nhieân": söï oâ nhieãm khoâng khí, nguoàn taøi nguyeân ñaát vaø nöôùc, söï phaù huûy quy moâ lôùn cuûa heä thöïc vaät vaø ñoäng vaät, vaø baát kyø haønh ñoäng naøo coù khaû naêng gaây ra thaûm hoïa sinh thaùi hoaëc phaù huûy moät heä sinh thaùi. Toäi aùc naøy choáng laïi caùc theá heä töông lai. Ñöùc Thaùnh Cha cuõng giaûi thích theâm raèng toäi phaïm naøy aûnh höôûng ñeán söï soáng cuûa caùc cö daân. Ñaây laø ñaëc tính thöù naêm cuûa loaïi toäi phaïm choáng laïi hoøa bình, caàn ñöôïc coäng ñoàng quoác teá nhìn nhaän.
Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi caùc laõnh ñaïo vaø ñaïi dieän cuûa ngaønh luaät ñoùng goùp nhöõng noã löïc ñeå baûo ñaûm vieäc baûo veä ñaày ñuû cho ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta.
IV. Veà moät soá laïm quyeàn trong aùn phaït
Ñieåm cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha ñeà caäp ñeán moät soá laïm quyeàn ñang trôû neân toài teä hôn trong thôøi gian gaàn ñaây.
1/ Söû duïng khoâng ñuùng caùch vieäc giam giöõ tröôùc khi xeùt xöû.
Ñöùc Thaùnh Cha löu yù, coù nhöõng nôi tuø nhaân khoâng bò keát aùn chieám hôn 50%. Tình traïng naøy cuõng goùp phaàn laøm suy giaûm ñieàu kieän giam giöõ cuûa nhaø tuø vaø vieäc söû duïng baát hôïp phaùp löïc löôïng caûnh saùt vaø quaân ñoäi cho caùc muïc ñích naøy.
2/ Khích ñoäng baïo löïc khoâng chuû yù
Ñöùc Thaùnh Cha leân aùn vieäc caûi caùch theå cheá quoác phoøng ñeå bieän minh cho baïo löïc do caùc löïc löôïng an ninh gaây ra. Coäng ñoàng phaùp lyù caàn baûo veä caùc tieâu chí truyeàn thoáng ñeå ngaên chaën vieäc xöû phaït thieáu daân chuû trôû thaønh baïo löïc vaø söû duïng baïo löïc khoâng caân xöùng. Ngaøi noùi: "Ñoù laø nhöõng haønh vi khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc trong moät quoác gia luaät phaùp vaø caùch chung, noù ñi keøm vôùi nhöõng ñònh kieán phaân bieät chuûng toäc vaø söï khinh mieät ñoái vôùi caùc nhoùm beân leà xaõ hoäi."
3/ Neàn vaên hoùa loaïi boû vaø thuø haän
Ñöùc Thaùnh Cha ñeà caäp ñeán caùc cuoäc ñaøn aùp choáng ngöôøi Do Thaùi, ngöôøi du muïc, nhöõng ngöôøi coù khuynh höôùng ñoàng tính, laø ví duï tieâu cöïc cuûa neàn vaên hoùa loaïi boû vaø thuø haän. Ngaøi noùi: "Chuùng ta caàn caûnh giaùc, caû trong daân söï vaø trong phaïm vi giaùo hoäi, ñeå traùnh moïi thoûa hieäp coù theå xaûy ra - ñöôïc cho laø khoâng töï nguyeän - vôùi nhöõng suy thoaùi naøy".
4/ Lawfare
Ñöùc Thaùnh Cha noùi ñeán hieän töôïng söû duïng luaät ñeå choáng laïi chính quyeàn maø mình khoâng öa thích, laøm giaûm quyeàn lôïi xaõ hoäi vaø coå voõ thaùi ñoä choáng chính trò coù lôïi cho nhöõng ngöôøi khao khaùt thöïc thi quyeàn löïc ñoäc ñoaùn.
Môøi goïi traùch nhieäm
Cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi taát caû nhöõng nhaø luaät hoïc coù traùch nhieäm trong vieäc haønh luaät. Moãi ngöôøi phaûi toân troïng luaät phaùp vôùi traùch nhieäm vaø löông taâm, ñaøng khaùc luaät phaùp khoâng coù muïc ñích töï chính noù nhöng laø ñeå phuïc vuï nhöõng ngöôøi lieân quan.
Moät neàn coâng lyù ñöôïc phuïc hoài
Ñöùc Thaùnh Cha keát luaän baèng caùch ñöa ra moâ hình coâng lyù theo quan ñieåm Kitoâ giaùo, ñöôïc nhaäp theå hoaøn haûo trong cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng maø sau cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát, cuoái cuøng, trong söï phuïc sinh cuûa Ngaøi, mang ñeán moät thoâng ñieäp veà hoøa bình, tha thöù vaø hoøa giaûi. "Ñaây laø nhöõng giaù trò khoù ñaït ñöôïc nhöng caàn thieát cho cuoäc soáng toát ñeïp cuûa taát caû moïi ngöôøi. Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi tieán tôùi moät moâ hình coâng lyù döïa treân ñoái thoaïi vaø gaëp gôõ." (REI 15/11/2019)