Nhöõng thaùch ñoá vaø öu tieân muïc vuï
cuûa Giaùo hoäi Hoa Kyø
tröôùc chuyeán thaêm Ad limina cuûa caùc Giaùm muïc
Nhöõng thaùch ñoá vaø öu tieân muïc vuï cuûa Giaùo hoäi Hoa Kyø tröôùc chuyeán thaêm Ad limina cuûa caùc Giaùm muïc.
Hoàng Thuûy
Washington (Vatican News 9-11-2019) - Töø ngaøy 04 thaùng 11 naêm 2019 cho ñeán ngaøy 13 thaùng 02 naêm 2020, caùc Giaùm muïc Hoa Kyø chia thaønh 15 nhoùm, töông öùng vôùi 14 Mieàn cuûa Giaùo hoäi theo nghi leã Latinh vaø moät Mieàn theo nghi leã Ñoâng phöông, veà Roma vieáng moä hai thaùnh toâng ñoà, gaëp gôõ Ñöùc Thaùnh Cha vaø thaêm caùc cô quan trung öông Toøa Thaùnh.
Töø laàn cuoái cuøng caùc Giaùm muïc Hoa Kyø thaêm vieáng Ad limina vaøo naêm 2011/2012, döôùi thôøi Ñöùc Giaùo hoaøng Bieån Ñöùc XVI, cho ñeán nay ñaõ coù quaù nhieàu thay ñoåi trong xaõ hoäi Hoa Kyø cuõng nhö nhieàu bieán coá trong Giaùo hoäi. Gaëp gôõ vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ trong laàn vieáng thaêm Ad limina naøy seõ laø cô hoäi ñeå caùc Giaùm muïc baøy toû tình hieäp thoâng trong Giaùo hoäi, ñoàng thôøi cuõng giuùp caùc ngaøi chia seû vôùi caùc vò laõnh ñaïo veà tình hình Giaùo hoäi taïi Hoa Kyø vaø ñeå nhaän ñöôïc söï höôùng daãn trôï giuùp cuûa Toøa Thaùnh ñeå thaêng tieán Giaùo hoäi.
Cô caáu Giaùo hoäi
Giaùo hoäi Hoa Kyø coù 32 toång giaùo phaän vaø 145 giaùo phaän thuoäc nghi leã Coâng giaùo Latinh, 2 toång giaùo phaän vaø 15 giaùo phaän thuoäc nghi leã Ñoâng phöông, moät giaùm haït quaân ñoäi vaø moät giaùm haït toøng nhaân cuûa caùc tín höõu Anh giaùo trôû laïi Coâng giaùo. Toång giaùo phaän Baltimore laø giaùo phaän ñaàu tieân cuûa Hoa Kyø ñöôïc thaønh laäp, naêm 1789.
Ñöùng ñaàu Hoäi ñoàng Giaùm muïc laø Ñöùc Hoàng y Daniel DiNardo, Toång giaùm muïc Galveston-Houston. Taïi ñaïi hoäi muøa thu nhöõng ngaøy saép tôùi, caùc Giaùm muïc seõ baàu choïn vò Chuû tòch môùi cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
Coäng ñoàng toân giaùo ñoâng nhaát taïi Hoa Kyø
Giaùo hoäi Hoa Kyø, töø moät coäng ñoaøn thieåu soá bò baùch haïi giöõa ña soá theo Tin Laønh thuoäc nhieàu heä phaùi, vôùi khoaûng 25 ngaøn tín höõu treân toång soá 2.5 trieäu daân vaøo naêm 1775, ñaõ trôû thaønh coäng ñoàng toân giaùo ñoâng nhaát taïi Hoa Kyø, vôùi 72 trieäu 772 ngaøn tín höõu, chieám 22.5% daân soá, theo nieân giaùm Toøa Thaùnh naêm 2016. Söï gia taêng naøy nhôø vaøo hoaït ñoäng loan baùo Tin Möøng vaø caùc laøn soùng di cö trong hai theá kyû vöøa qua.
Söùc soáng phuïc vuï cuûa Giaùo hoäi Hoa Kyø
- Hoaït ñoäng giaùo duïc, y teá vaø xaõ hoäi phuïc vuï ngöôøi ngheøo vaø ñau khoå
Söï hieän dieän cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo daàn daàn ñaâm reã trong xaõ hoäi Hoa Kyø nhôø maïng löôùi caùc toå chöùc, caùc cô sôû vaø caùc dòch vuï trong lónh vöïc giaùo duïc vaø y teá vaø daán thaân maïnh meõ trong hoaït ñoäng toâng ñoà xaõ hoäi. Coâng vieäc cuûa Giaùo hoäi thöôøng buø ñaép vaøo vieäc thieáu caùc caáu truùc coâng coäng trong moät xaõ hoäi giaøu coù, nhöng cuõng ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï cheânh leäch xaõ hoäi maïnh meõ, ngheøo ñoùi vaø loaïi tröø. Caùc cô sôû Coâng giaùo hoã trôï caùc nhoùm xaõ hoäi ngheøo khoå nhaát, nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc höôûng dòch vuï y teá quoác gia; caùc tröôøng do Giaùo hoäi ñieàu haønh cuõng hieän dieän trong caùc boái caûnh xaõ hoäi khoù khaên. Coù nhieàu toå chöùc töø thieän Coâng giaùo giuùp ñôõ caùc gia ñình gaëp khoù khaên, ngöôøi voâ gia cö, ngöôøi nhaäp cö vaø ngöôøi tò naïn.
- Giuùp ñôõ caùc quoác gia vaø caùc Giaùo hoäi ngheøo treân theá giôùi
Giaùo hoäi Hoa Kyø cuõng coå voõ caùc chöông trình nhaân ñaïo quan troïng giuùp caùc nöôùc ngheøo vaø caùc Giaùo hoäi ngheøo treân theá giôùi. Cô quan cöùu trôï Coâng giaùo Hoa Kyø do hoäi ñoàng giaùm muïc ñieàu haønh moãi naêm toå chöùc caùc cuoäc laïc quyeân ñeå taøi trôï caùc döï aùn nhö trôï giuùp vaø oån ñònh caùc naïn nhaân cuûa chieán tranh, baùch haïi vaø thieân tai; caùc döï aùn phaùt trieån; nhöõng cuoäc quyeân goùp ñaëc bieät giuùp cho caùc Giaùo hoäi chaâu Myõ Latinh, chaâu Phi vaø Ñoâng AÂu.
- Ñaáu tranh vì coâng lyù vaø nhaân quyeàn
Moät hoaït ñoäng khaùc cuõng ñöôïc caùc Giaùm muïc Hoa Kyø thöïc hieän thoâng qua UÛy ban Coâng lyù, Hoøa bình vaø phaùt trieån con ngöôøi, ñoù laø caùc chieán dòch vì coâng lyù vaø nhaân quyeàn nhö: huûy boû aùn töû hình vaø quy ñònh vieäc mua vuõ khí taïi Hoa Kyø, choáng laøm giaøu vuõ khí haït nhaân treân theá giôùi, choáng bieán ñoåi khí haäu vaø choáng phaân bieät chuûng toäc, vv..
- Giuùp ñôõ ngöôøi nhaäp cö
Giaùo hoäi Hoa Kyø ñaõ trôï giuùp ngöôøi nhaäp cö töø ñaàu theá kyû XX. Trong hai thaäp kyû cuoái cuøng naøy, cuøng vôùi caùc giaùm muïc Mexico, caùc giaùm muïc Hoa Kyø khoâng ngöøng can thieäp, ñaëc bieät môøi goïi caûi caùch roäng raõi veà chính saùch di daân vaø ñoái xöû nhaân ñaïo hôn vôùi ngöôøi nhaäp cö traùi pheùp. Caùc ngaøi cuõng pheâ bình caùc quy luaät choáng ngöôøi di daân baát hôïp phaùp, ñaëc bieät laø pheâ bình keá hoaïch xaây töôøng ôû bieân giôùi Hoa Kyø vaø Mexico. Beân caïnh ñoù, caùc giaùm muïc cuõng ñöa ra nhöõng saùng kieán naâng cao nhaän thöùc nhö tuaàn leã vì ngöôøi di daân ñöôïc cöû haønh haøng naêm vaøo thaùng 1.
- Thaùch ñoá cuûa ña vaên hoùa vaø ña saéc toäc
Hieän töôïng di daân khieán cho Hoa Kyø coù ñaëc tính ña vaên hoùa vaø ña saéc toäc. Ñoù laø moät söï phong phuù nhöng cuõng laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi Giaùo hoäi Hoa Kyø. Laøn soùng di daân ñem ñeán nhöõng nguoàn löïc môùi vaø ôn goïi cho nöôùc naøy nhöng ñoàng thôøi cuõng laøm naûy sinh caùc vaán ñeà muïc vuï. Nhöõng vaán ñeà naøy neáu khoâng ñöôïc giaûi quyeát thích ñaùng seõ khieán caùc tín höõu chaïy sang caùc coäng ñoaøn Tin Laønh hieän ñang hoaït ñoäng maïnh giöõa ngöôøi Myõ goác Nam Myõ ôû Hoa Kyø cuõng nhö ôû caùc nôi khaùc cuûa chaâu Myõ.
- Ñoái thoaïi ñaïi keát vaø lieân toân
Ñoái thoaïi ñaïi keát vaø lieân toân cuõng laø ñieàu khoâng theå thieáu trong moät xaõ hoäi ña toân giaùo nhö Hoa Kyø. Giaùo hoäi ñaõ ñoái thoaïi, coäng taùc vôùi caùc coäng ñoaøn Kitoâ khaùc trong caùc vaán ñeà vì thieän ích chung. Caùc giaùm muïc cuõng thaêng tieán ñoái thoaïi giöõa Coâng giaùo vaø Hoài giaùo.
Nhöõng öu tieân muïc vuï cuûa Giaùo hoäi taïi Hoa Kyø
- Töï do toân giaùo
Vaán ñeà ñöôïc Giaùo hoäi Hoa Kyø öu tieân treân heát laø töï do toân giaùo vaø löông taâm, nguyeân taéc neàn taûng cuûa quoác gia ñöôïc ghi trong Baûn Tu chính thöù nhaát cuûa Hieán phaùp. Nguyeân taéc naøy baûo ñaûm baûo ñaûm söï toân troïng cuûa beân thöù ba ñoái vôùi toân giaùo vaø vieäc thöïc haønh toân giaùo# Quyeàn töï do naøy ñaëc bieät gaëp nguy hieåm trong lónh vöïc y teá xaõ hoäi, vôùi vieäc buoäc caùc cô sôû y teá thöïc hieän phaù thai, ngöøa thai, hay trieät saûn; buoäc thöïc haønh trôï töû, buoäc caùc toå chöùc toân giaùo phaûi giao con nuoâi cho caùc caëp ñoàng tính luyeán aùi hoaëc chöa keát hoân.
- Taùi loan baùo Tin Möøng
Thaùch thöùc chính ñoái vôùi Giaùo hoäi taïi Hoa Kyø tieáp tuïc laø vieäc taùi khôûi ñoäng hoaït ñoäng truyeàn giaûng Tin Möøng, ñöôïc chæ ñònh nhö öu tieân trong keá hoaïch chieán löôïc cuûa giai ñoaïn boán naêm 2013-2016 tröôùc ñoù, coù teân "Coâng cuoäc truyeàn giaùo môùi: ñöùc tin, thôø phöôïng vaø laøm chöùng". Moãi ngöôøi ñöôïc môøi goïi ñaøo saâu ñöùc tin cuûa mình, tin töôûng vaøo Tin Möøng vaø chia seû noù. Ngaøy nay, caùc tín höõu ñöôïc môøi goïi chia seû Tin Möøng ñeán caùc vuøng ngoaïi bieân theå lyù cuõng nhö cuûa cuoäc soáng trong moät xaõ hoäi bò tuïc hoùa vaø chia reõ bôûi söï loaïi tröø xaõ hoäi vaø phaân cöïc chính trò.
- Baûo veä gia ñình vaø hoân nhaân truyeàn thoáng
Caùc Giaùm muïc Hoa Kyø ñaáu tranh baûo veä hoân nhaân truyeàn thoáng - söï lieân keát giöõa moät ngöôøi nam vaø moät ngöôøi nöõ, choáng laïi vieäc hôïp thöùc hoùa caùc lieân keát ñoàng tính ñang gia taêng. Böôùc ngoaët cuûa hoân nhaân ñoàng tính laø quyeát ñònh cuûa toøa aùn toái cao vaøo ngaøy 26/06/2013: huûy boû luaät caám cuûa lieân bang veà vieäc nhìn nhaän hoân nhaân ñoàng tính, vaø phaùn quyeát vaøo naêm 2015: baùc boû khaùng caùo cuûa caùc bang phaûn ñoái hoân nhaân ñoàng tính, môû ñöôøng cho nhöõng cuoäc hoân nhaân giöõa nhöõng ngöôøi cuøng giôùi ôû taát caû 50 tieåu bang.
- Baûo veä söï soáng
Giaùo hoäi daán thaân baûo veä söï soáng con ngöôøi töø khi thuï thai cho ñeán khi cheát töï nhieân. Vaán ñeà choáng phaù thai baét ñaàu coù keát quaû vôùi söï gia taêng soá ngöôøi tham döï vaøo caùc cuoäc tuaàn haønh vì söï soáng ñöôïc Giaùo hoäi Hoa Kyø toå chöùc haøng naêm ngaøy 22 thaùng 01. Ngaøy naøy naêm 1973, toøa aùn toái cao Hoa Kyø ñaõ ra phaùn quyeát "Roe versus Wade", hôïp phaùp hoùa vieäc phaù thai taïi nöôùc naøy. Theo khaûo saùt cuûa Hoäi hieäp só Colombo, hieän nay 75% daân soá Hoa Kyø muoán giôùi haïn luaät phaù thai hieän thôøi, chæ cho pheùp trong caùc tröôøng hôïp baïo löïc vaø nguy hieåm ñeán söùc khoûe ngöôøi meï; 62% choáng phaù thai trong caùc tröôøng hôïp treû bò hoäi chöùng Down. Caùc giaùm muïc cuõng phaûn ñoái maïnh meõ moïi thao taùc di truyeàn hoaëc thöû nghieäm treân phoâi.
- Ôn goïi
Ôn goïi linh muïc taïi Hoa Kyø gia taêng trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Theo moät ñieàu tra ñöôïc phoå bieán vaøo naêm 2018, soá linh muïc ñöôïc thuï phong trong naêm 2017 laø 590 vò, taêng hôn 47% so vôùi naêm 2008. Caùc taân linh muïc coù ñoä tuoåi trung bình thaáp hôn, trình ñoä giaùo duïc cao hôn vaø soá linh muïc ngoaïi quoác gia taêng, ñaëc bieät laø soá linh muïc goác Nam Myõ vaø AÙ chaâu, do söï thay ñoåi daân soá. Tuy nhieân, soá tu só nam nöõ ñang suy giaûm vaø giaø ñi, daãn ñeán nhöõng khoù khaên veà toå chöùc vaø caû taøi chính.
Caùc giaùm muïc Hoa Kyø ñaõ ñöa ra caùc saùng kieán nhaém phaùt trieån ôn goïi, trong ñoù coù tuaàn leã ôn goïi toaøn quoác.
Khuûng hoaûng
Naïn aáu daâm ñaõ môû ra moät giai ñoaïn ñau thöông ñoái vôùi Giaùo hoäi Hoa Kyø. Cuoäc khuûng hoaûng naøy buøng noå töø naêm 2002 vôùi vieäc baùo chí ñöa ra aùnh saùng caùc linh muïc laïm duïng caùc treû em. Caùc Giaùm muïc ñaõ phaûn öùng laïi teä naïn naøy, cam keát "hoaøn toaøn khoâng dung thöù" cho caùc toäi phaïm naøy vaø daán thaân trôï giuùp caùc naïn nhaân. Caùc ngaøi ñaõ thaønh laäp moät uûy ban ñaëc bieät goàm caùc giaùo daân vaø thoâng qua "quy ñònh baûo veä treû em vaø ngöôøi treû". Quy ñònh ñöa ra chính saùch nghieâm khaéc ñoái vôùi caùc linh muïc bò toá caùo laïm duïng vaø moät soá bieän phaùp maø caùc giaùo phaän phaûi aùp duïng.
Söï ñaùng tin cuûa Giaùo hoäi Hoa Kyø cuõng bò toån haïi naëng neà bôûi söï vieäc lieân quan ñeán cöïu hoàng y McCarrick, bò hoài tuïc vaøo thaùng 2 naêm nay, vì lieân quan ñeán nhieàu vuï laïm duïng tính duïc nhöõng ngöôøi treû vaø vò thaønh nieân. Theâm vaøo ñoù laø baûn töôøng trình cuûa boài thaåm ñoaøn bang Pennsylvania ñaõ ñöa ra keát quaû hôn 300 linh muïc laïm duïng vaø hôn 1,000 naïn nhaân.
Cuoäc khuûng hoaûng môùi naøy cho thaáy caàn coù nhöõng quy trình xeùt xöû lieân quan ñeán caùc giaùm muïc. Coäng taùc vôùi Toøa Thaùnh, hoäi ñoàng giaùm muïc ñang nghieân cöùu caùc quy luaät môùi giuùp baùo caùo caùc laïm duïng vaø haønh xöû sai traùi cuûa caùc giaùm muïc. Giaùo hoäi vaãn luoân öu tieân chuù troïng ñeán vieäc baûo veä caùc treû em vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông.