Töï saéc thay ñoåi teân goïi
Vaên khoá Bí maät Vatican
Töï saéc thay ñoåi teân goïi Vaên khoá Bí maät Vatican.
Vaên Yeân, SJ
Vatican (Vatican News 29-10-2019) - Hoâm 28 thaùng 10 naêm 2019, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ban haønh Toâng thö döôùi daïng Töï saéc "Kinh nghieäm lòch söû" nhaèm thay ñoåi teân goïi "Vaên khoá Bí maät Vatican" thaønh "Vaên khoá Toâng toaø Vatican".
Audio
Töï saéc vieát: "Vaên khoá Bí maät Vatican, maø caùc Giaùo hoaøng Roma luoân daønh rieâng vaø quan taâm vì laø di saûn tö lieäu lôùn vaø quan troïng maø noù baûo toàn, heát söùc quyù giaù ñoái vôùi caû Giaùo hoäi Coâng giaùo laãn vaên hoaù phoå quaùt, toàn taïi trong lòch söû hôn 400 naêm", khoâng theå traùnh ñöôïc nhöõng ñieàu kieän veà thôøi gian, caäp nhaät vaø tieán boä.
Do ñöôïc laäp töø söï keát hôïp tö lieäu cuûa Phoøng Toâng Toaø vaø Thö vieän Toâng Toaø (hay goïi laø Thö vieän maät) töø giöõa thaäp kyû thöù nhaát vaø thöù hai cuûa theá kyû XVII, Vaên khoá Giaùo hoaøng baét ñaàu ñöôïc goïi laø Bí maät (Vaên khoá Bí maät Vatican) vaøo khoaûng giöõa theá kyû ñoù. Vaø sau ñoù phaùt trieån theo thôøi gian cuøng vôùi vieäc thu thaäp nhöõng taøi lieäu ñeán töø Giaùo hoaøng, hoàng y vaø töø khaép chaâu AÂu vaø theá giôùi. Noù phong phuù ñeán noãi nhaø trieát hoïc vaø toaùn hoïc noåi tieáng ngöôøi Ñöùc Gottfried Wilhelm von Leibniz, naêm 1702 ñaõ vieát raèng ñaây coù theå ñöôïc xem laø Vaên khoá trung taâm cuûa chaâu AÂu theo moät caùch naøo ñoù.
Vieäc phuïc vuï laâu daøi naøy cuûa Vaên khoá Bí maät Vatican cho Giaùo hoäi, cho vaên hoùa vaø cho caùc hoïc giaû treân toaøn theá giôùi luoân ñöôïc coâng nhaän vaø ngaøy caøng phaùt trieån töø Ñöùc Giaùo Hoaøng Leo XIII cho ñeán thôøi ñaïi chuùng ta, vôùi vieäc vöøa môû Vaên khoá ñeå tham khaûo töø ngaøy 2 thaùng 3 naêm 2020, vöøa gia taêng nhöõng nhaø nghieân cöùu haèng ngaøy.
Töø khoaûng 1610-1612, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaolo V muoán ñaây khoâng gì khaùc hôn laø vaên khoá rieâng tö, taùch bieät, daønh rieâng cho Giaùo hoaøng. Vì vaäy, noù ñöôïc goïi laø Vaên khoá Bí maät, vaø vaãn ñöôïc caùc Giaùo hoaøng vaø caùc hoïc giaû goïi nhö ngaøy nay, maø khoâng gaëp khoù khaên gì.
Tuy nhieân, vôùi nhöõng thay ñoåi ngöõ nghóa tieäm tieán trong caùc ngoân ngöõ hieän ñaïi vaø trong caùc neàn vaên hoùa vaø söï nhaïy caûm xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia khaùc nhau, ôû möùc ñoä ít hay nhieàu, thuaät ngöõ Bí maät, keát hôïp vôùi Vaên khoá Vatican, baét ñaàu bò hieåu nhaàm, veõ neân saéc thaùi mô hoà, thaäm chí tieâu cöïc.
Maát ñi yù nghóa thöïc söï cuûa thuaät ngöõ "bí maät" nguyeân thuyû, töø "bí maät" hieän ñaïi, trong moät soá lónh vöïc vaø moâi tröôøng, haøm yù noùi ñeán ñieàu bò che giaáu, khoâng ñöôïc tieát loä vaø chæ daønh rieâng cho vaøi ngöôøi. Traùi ngöôïc hoaøn toaøn vôùi nhöõng gì ñaõ luoân toàn taïi vaø yù muoán cuûa Vaên khoá Bí maät Vatican, maø nhö thaùnh giaùo hoaøng Phaoloâ VI ñaõ noùi, löu giöõ "tieáng vang vaø daáu tích" böôùc chaân cuûa Chuùa trong lòch söû (Giaùo huaán cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, I, 1963, tr. 614). Vaø Giaùo hoäi "khoâng sôï lòch söû, ñuùng hôn laø yeâu noù vaø muoán yeâu noù nhieàu hôn vaø hôn nöõa, nhö Chuùa yeâu noù" (Baøi phaùt bieåu cuûa caùc nhaân vieân Vaên khoá Bí maät Vatican, 4/3/2019: L'Osservatore Romano, 4-5/3/2019, tr.6).
Do ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha ban haønh Toâng thö döôùi daïng Töï saéc, quyeát ñònh:
"Keå töø nay veà sau, Vaên khoá Bí maät Vatican hieän taïi, khoâng coù gì thay ñoåi caên tính, caáu truùc vaø nhieäm vuï, seõ ñöôïc goïi laø Vaên khoá Toâng toaø Vatican", khaúng ñònh laïi mong muoán tích cöïc phuïc vuï Giaùo hoäi vaø vaên hoùa, teân goïi môùi naøy nhaán maïnh ñeán moái lieân heä chaët cheõ giöõa Toaø Thaùnh vaø Vaên khoá. (CSR_6349_2019)