Nellie Bly, beänh vieän taâm thaàn
vaø söù meänh ñaïo ñöùc cuûa baùo chí
Nellie Bly, beänh vieän taâm thaàn vaø söù meänh ñaïo ñöùc cuûa baùo chí.
Ngoïc Yeán
Pennsylvania (Vatican News 17-08-2019) - Nöõ nhaø baùo Nellie Bly ñöôïc theá giôùi bieát ñeán vaø nhôù ôn vì nhôø baø xaõ hoäi coù ñöôïc moät böôùc nhaûy voït veà chaát löôïng theå loaïi baùo chí ñieàu tra. Baø ñöôïc coâng nhaän laø moät phuï nöõ can ñaûm vì ñaõ töï nhoát mình trong moät beänh vieän taâm thaàn ñeå coù theå ñieàu tra, toá caùo söï ngöôïc ñaõi phuï nöõ ôû nôi ñaây.
Nhaân vaät noåi tieáng naøy laø moät phuï nöõ ngöôøi Myõ (1864-1922). Baø ñöôïc cho laø moät trong nhöõng ngöôøi ñi tieân phong veà theå loaïi baùo chí ñieàu tra. Tuy nhieân danh tieáng cuûa baø chöa ñöôïc bieát ñeán nhieàu vaø chæ ñöôïc nhìn nhaän trong thôøi gian gaàn ñaây. Chính vì theá vaøo muøa xuaân 2020 moät töôïng ñaøi cuûa baø seõ ñöôïc döïng treân ñaûo Roosevelt, nôi coù nhaø thöông ñieân, nôi maø baø toá caùo vaø moâ taû "veà nhöõng sai laàm vaø haønh vi sai traùi" cuûa nhöõng ngöôøi quaûn lyù.
Baø Nellie sinh ra trong moät gia ñình coâng nhaân bình thöôøng taïi bang Pennsylvania. Laø moät ngöôøi thích vieát vaên, Nellie ñaõ goùp phaàn khaúng ñònh tieáng noùi cuûa phuï nöõ, boùc traàn nhöõng baát coâng ñoái vôùi phuï nöõ thôøi baáy giôø. Duø phuï nöõ gaàn nhö khoâng coù cô hoäi laøm caùc coâng vieäc daønh cho nam giôùi, Nellie ñaõ coù cô hoäi theo ñuoåi söï nghieäp baùo chí sau khi göûi moät laù thö tôùi toång bieân taäp tôø Pittsburgh Dispatch, chæ trích moät baøi baùo mang teân "Con gaùi thì gioûi caùi gì ñöôïc". Sau khi ñoïc nhöõng lôøi phaøn naøn cuûa baø, toång bieân taäp George Madden ñaõ voâ cuøng aán töôïng vaø môøi ngöôøi phuï nöõ veà toøa soaïn baùo laøm vieäc.
Laø caây buùt chuyeân veà caùc vaán ñeà quyeàn phuï nöõ, baø Nellie taäp trung boùc traàn nhöõng baát coâng vôùi phuï nöõ, ñieàu tra nhöõng nôi laøm vieäc, khu vöïc xaâm haïi quyeàn phuï nöõ. Tuy nhieân, sau khi toång bieân taäp chuyeån baø tôùi chuyeân muïc ñôøi soáng, chuyeân vieát veà nhöõng thöù vaët vaõnh nhö naáu nöôùng, bí quyeát laøm vöôøn... baø quyeát ñònh nghæ vieäc vaø chuyeån ñeán New York. Vaøi thaùng thaát nghieäp troâi qua, baø ñöôïc nhaän vaøo laøm vieäc taïi tôø New York World.
Ñaây laø luùc baø baét ñaàu thieân phoùng söï noåi tieáng cuûa mình: Ñieàu tra veà nhöõng tin ñoàn xoay quanh traïi thöông ñieân Lunatic. Nellie chaáp nhaän thöû thaùch naøy, giaû vôø bò ñieân ñeå ñöôïc ñöa vaøo ñaây trong 10 ngaøy. Moät phoùng vieân treû 23 tuoåi ñaõ hoaøn thaønh toát nhieäm vuï, laøm cho theá giôùi bieát nhöõng ñieàu maø tröôùc ñaây nhieàu ngöôøi bieát nhöng khoâng ai daùm tieát loä. Tröôùc khi vaøo trung taâm naøy, Nellie Bly ñaõ ñeán goõ cöûa oâng John Cockerill, giaùm ñoác tôø "New York Word" ñeå baùo cho bieát baø seõ thöïc hieän cuoäc ñieàu tra naøy. Khi nghe baø trình baøy, oâng cheát laëng vì thöïc teá chöa bao giôø moät nöõ phoùng vieân vaø hôn nöõa, laø moät öùng cöû vieân cho moät coâng vieäc raát khoù khaên. Sau moät thôøi gian ngaén oâng ñaõ ñoàng yù vaø chaáp nhaän thöû thaùch maø Nellie ñaõ ñöa ra: moät thöû thaùch maø trong thöïc teá, laø thöû thaùch daønh cho oâng.
Baø Nellie khoâng chæ laø moät nhaø baùo tuyeät vôøi, maø coøn laø moät nöõ dieãn vieân gioûi. Bôûi vì ñeå vaøo beänh vieän taâm thaàn baø phaûi giaû vôø vaø laøm cho moïi ngöôøi tin baø laø moät ngöôøi bò roái loaïn taâm thaàn nghieâm troïng.
Sau 10 ngaøy giaû vôø bò ñieân, luaät sö cuûa tôø New York World ñaõ ñeán ñeå ñöa baø Nellie thoaùt ra ngoaøi. Caâu chuyeän cuûa baø ñaõ ñöôïc chia seû trong cuoán tieåu thuyeát mang teân "10 ngaøy trong traïi ñieân". Cuoán saùch cuûa Nellie Bly ñaõ khieán noå ra nhieàu tranh caõi, ñoàng thôøi gioùng leân hoài chuoâng veà vaán ñeà an toaøn cho beänh nhaân trong beänh vieän. Chính phuû cuõng ñaõ vaøo cuoäc ñieàu tra vaø keå töø ñoù, chaát löôïng trong traïi thöông ñieân Lunatic ñaõ ñöôïc caûi thieän roõ reät. Keå töø ñoù, danh tieáng cuûa baø Nellie lan ra toaøn caàu. Baø trôû thaønh moät hình maãu cho nöõ quyeàn, moät nhaø hoaït ñoäng tích cöïc vì quyeàn phuï nöõ.
Theo sau söï thaønh coâng naøy, baø Nellie Bly ñaõ tieáp tuïc daán thaân hôn trong coâng vieäc maø baø xem laø söù vuï cuoäc ñôøi. Baø tieáp tuïc toá caùo caùc caên beänh cuûa xaõ hoäi: coâng nhaân bò boùc loät, treû em bò boû rôi, ñieàu kieän soáng cuûa nhöõng ngöôøi giuùp vieäc nhaø cho caùc gia ñình giaøu.
Baø luoân keâu goïi giaù trò cuûa moät neàn baùo chí: vieát baùo khoâng chæ nhaèm muïc ñích thoâng tin maø coøn ñaøo taïo, ñaûm nhaän moät söù meänh ñaïo ñöùc mang laïi ích lôïi vaø phaåm giaù cho con ngöôøi. Vaøi ngaøy tröôùc khi cheát baø ñaõ thoát ra moät caâu phaûn aùnh trung thöïc yù nghóa vaø baûn chaát cuûa ngheà maø baø xem nhö laø moät söù vuï: "Toâi chöa bao giôø vieát moät töø khoâng xuaát phaùt töø traùi tim mình".