Khía caïnh an ninh chính trò
cuûa caùc vuï thaûm saùt ôû Sri Lanka
Khía caïnh an ninh chính trò cuûa caùc vuï thaûm saùt ôû Sri Lanka.
Vuõ Vaên An
Sri Lanka (VietCatholic News 23-04-2019) - Ngay sau caùc vuï taán coâng taøn baïo vaøo caùc nhaø thôø Kitoâ giaùo vaø moät soá khaùch saïn ôû Sri Lanka, Boä Tröôûng Quoác Phoøng Sri Lanka, Ruwan Wijewardene, noùi vôùi quoác hoäi raèng ñaây laø moät vuï traû thuø cho vuï taán coâng vaøo caùc nôi thôø phöôïng cuûa ngöôøi Hoài Giaùo taïi Christchurch, Taân Taây Lan.
Nhaän ñònh aáy coù theå ñuùng. Nhöng thaùi ñoä con ngöôøi dieãn ra sau ñoù thì Sri Lanka thaät khaùc xa Taân Taây Lan. Vì ôû choán sau, tình ngöôøi hieän roõ moàn moät qua nhöõng voøng oâm thaân thieát cuûa ngöôøi caàm ñaàu chính phuû vôùi caùc naïn nhaân vaø gia ñình hoï. Coøn ôû Sri Lanka, khoâng thaáy böùc hình naøo cho thaáy moät nhaø caàm quyeàn cao caáp hieän dieän, duø laø trong tang leã taäp theå cuûa gaàn 100 naïn nhaân ôû Nhaø Thôø Thaùnh Sebastian.
Nhöng veà an ninh, thì chính phuû aáy toû ra heát söùc naêng ñoäng trong caùc bieän phaùp ñöa ra sau caùc vuï taán coâng taøn baïo. Theo tin A.P., 40 ngöôøi tình nghi coù lieân can tôùi caùc vuï taán coâng taøn baïo ñaõ bò baét. OÂng toång thoáng ban quyeàn roäng raõi cho caùc löïc löôïng an ninh, caùc quyeàn roäng raõi ñaõ töøng ñöôïc söû duïng suoát 26 naêm noäi chieán: baét giam baát cöù keû tình nghi naøo. Chính phuû ra leänh ngaên caám phaàn lôùn caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi ñeå ngaên chaën caùc nguoàn tin sai laïc. Caùc phoá xaù ôû trung taâm thuû ñoâ Colombo ñaày lính canh. Taïi phi tröôøng quoác teá Bandaraniake, caûnh saùt cho choù saên luøng suïc vaø caùc ngaû ñöôøng daãn vaøo phi tröôøng coù traïm khaùm xeùt coáp xe vaø tra hoûi taøi xeá.
Hình nhö chæ ñeå "chuoäc loãi quaù khöù" khoâng haún nhaèm baûo ñaûm an ninh töông lai. Thöïc theá, chính caùc vieân chöùc chính phuû vaøo ngay hoâm thöù Hai 22 thaùng 4 naêm 2019 ñaõ tieát loä raèng moät tuaàn leã tröôùc ñoù, hoï ñaõ nhaän ñöôïc caùc baùo ñoäng cho hay nhoùm Hoài Giaùo quaù khích coù khaû naêng seõ môû cuoäc taán coâng.
Chính phuû ñaõ khoâng laøm gì. Chæ sau khi caùc cuoäc taán coâng taøn baïo ñaõ xaåy ra, Thuû Töôùng Ranil Wickremesinghe môùi theà "seõ daønh moïi quyeàn caàn thieát cho caùc löïc löôïng quoác phoøng" haønh ñoäng choáng nhöõng keû chòu traùch nhieäm.
Theo A.P., tình baùo quoác teá voán ñích danh thoâng baùo raèng boïn ngöôøi ít ai bieát ñeán laø Nhoùm National Thowfeek Jamaath ñang ñaët keá hoaïch taán coâng, nhöng lôøi caûnh caùo cuûa hoï roõ raøng khoâng tôùi tai phuû thuû töôùng cho tôùi sau khi cuoäc thaûm saùt ñaõ dieãn ra, "cho thaáy caûnh baát oån keùo daøi veà chính trò ôû caáp cao nhaát cuûa chính phuû".
Chính Boä Tröôûng Y Teá Rajitha Senaratne noùi raèng caùc lôøi caûnh baùo baét ñaàu töø ngaøy 4 thaùng Tö naêm 2019 khi boä quoác phoøng vieát cho tö leänh caûnh saùt, cung caáp tin töùc, keå caû teân cuûa nhoùm khuûng boá; ngaøy 11 thaùng Tö naêm 2019, caûnh saùt vieát cho caùc ngöôøi ñöùng ñaàu an ninh taïi caùc phaân boä an ninh tö phaùp vaø ngoaïi giao.
Trong khi aáy, OÂng Sirisena, hoâm xaåy ra caùc vuï khuûng boá, khoâng coù maët ôû trong nöôùc, töøng baõi chöùc Thuû Töôùng Ranil Wickremesinghe hoài thaùng Möôøi vaø giaûi taùn noäi caùc. Toái cao Phaùp Vieän ñaõ laät ngöôïc haønh ñoäng cuûa oâng ta, nhöng töø ñoù, Thuû Töôùng khoâng ñöôïc pheùp tham döï caùc buoåi hoïp cuûa Hoäi Ñoàng An Ninh Quoác Gia, vaø do ñoù oâng vaø chính phuû oâng hoaøn toaøn muø tòt veà caùc tin tình baùo naøy.
Cho ñeán nay, ngöôøi ta khoâng ñöôïc roõ lieäu ñaõ coù moät bieän phaùp naøo ñöôïc ñöa ra ñoái vôùi tin tình baùo treân. Trong khi aáy, nhaø caàm quyeàn vaãn cho raèng hoï bieát nhoùm treân huaán luyeän ôû ñaâu vaø chuùng cö nguï ôû choã naøo. AÁy theá maø vaãn khoâng nhaän dieän ñöôïc baát cöù teân ñaùnh bom töï saùt naøo vaø caû haøng taù nghi phaïm ñaõ baét ñöôïc sau caùc vuï khuûng boá!
Taát caû caùc teân ñaùnh bom ñeàu laø ngöôøi Sri Lanka duø oâng Senaratne noùi raèng chaéc chaén boïn chuùng coù lieân keát vôùi caùc ñöôøng daây ngoaïi quoác.
Ngöôøi ta cuõng chöa roõ caùc ñoäng löïc ñöùng ñaøng sau caùc vuï khuûng boá naøy. Lòch söû Sri Lanka ña soá theo Phaät Giaùo, 1 xöù sôû 21 trieäu daân, trong ñoù coù caùc nhoùm thieåu soá AÁn Giaùo, Hoài Giaùo vaø Kitoâ Giaùo, ñaày nhöõng tranh chaáp saéc toäc vaø phe phaùi. Trong cuoäc noäi chieán keùo daøi 26 naêm, Caùc Maõnh Hoå Tamil, nhoùm phieán quaân noåi tieáng söû duïng caùc teân ñaùnh bom töï saùt, sau ñoù bò chính phuû deïp tan naêm 2009, nhöng ít bò lieân luïy ñeán vieäc taán coâng caùc Kitoâ höõu. Phong traøo cuoàng tín choáng Hoài Giaùo do caùc ngöôøi Phaät giaùo quaù khích môùi taùi xuaát hieän gaàn ñaây, nhöng khoâng heà coù phong traøo ñaáu tranh Hoài Giaùo. Caùc nhoùm Kitoâ Giaùo chæ thænh thoaûng môùi bò xaùch nhieãu qua loa.
Hai trong caùc nhaø thôø bò ñaùnh bom laø Coâng Giaùo, moät laø Theä Phaûn. Ba khaùch saïn vaø moät nhaø thôø, Nhaø Thôø Thaùnh Antoân, thuôøng ñöôïc ngöôøi ngoaïi quoác lui tôùi. Boä tröôûng Du lòch John Amaratunga cho hay 39 ngoïai kieàu thieät maïng: Anh 8, AÁn 8, Myõ 4, UÙc 2, nhöõng ngöôøi khaùc laø Bangladesh, Trung Quoác, Phaùp, Nhaät Baûn, Hoøa Lan, Ñan Maïch, Boà Ñaøo NHa, Saudi Arabia, Taây Ban Nha, Thoå Nhó Kyø.
Nhieàu ngöôøi laéc ñaàu ngao ngaùn tröôùc söï baát löïc cuûa chính phuû. Ranjith ngöôøi thoaùt cheát ôû Nhaø thôø Thaùnh Sebastian, nôi coù ñeán hôn 1 traêm ngöôøi ñoàng ñaïo cuûa oâng thieät maïng, noùi raèng "Chuùng toâi laáy tay böng ñaàu khi hieåu ra raèng nhöõng caùi cheát naøy coù theå traùnh ñöôïc. Taïi sao ngöôøi ta laïi khoâng ngaên chaën chöù?"
Theo taïp chí America, "Vò Hoàng Y ngöôøi Sri Lanka yeâu caàu traû lôøi vieäc thieáu an ninh". Ngaøi yeâu caàu "chính phuû neân môû cuoäc ñieàu tra voâ tö vaø tìm ra ai phaûi chòu traùch nhieäm ñoái vôùi caùc cuoäc taán coâng naøy".
Tôø Daily Mirror ôû Sri Lanka, ngaøy 23 thaùng Tö naêm 2019, cho hay: trong moät cuoäc hoïp baùo, Ñöùc Hoàng Y Malcolm Ranjith, Toång Giaùm Muïc Colombo, leân aùn chính phuû ñaõ khoâng chòu haønh ñoäng döïa treân caùc baùo caùo tình baùo. Ngaøi noùi "Caùc tin töùc truyeàn thoâng töôøng trình raèng ñaõ coù thoâng tin lieân quan ñeán caùc vuï taán coâng coù theå coù. Neáu ñuùng nhö theá, haù chuùng ta laïi khoâng theå ngaên caûn tình huoáng naøy hay sao? Taïi sao khoâng haønh ñoäng gì caû?"
OÂng Thuû Töôùng ñoå loãi hoaøn toaøn cho Toång Thoáng. Töùc khí, oâng Toång Thoáng chæ bieát ñe doïa seõ tröøng phaït nhöõng ngöôøi döôùi quyeàn. Thöïc vaäy, hoâm thöù Ba vöøa qua, Toång Thoáng Maithripala Sirisena tuyeân boá caùc vieân chöùc khoâng haønh ñoäng ñeå ngaên ngöøa caùc vuï khuûng boá naøy seõ bò sa thaûi. OÂng höùa vôùi quoác daân seõ thöïc hieän nhieàu caûi toå lôùn trong caùc chöùc vuï cao caáp phuï traùch an ninh. OÂng noùi hoï ñaõ "lô laø".
Nhöng khoâng nhaän loãi veà phaàn mình. OÂng noùi vôùi quoác daân: "Toâi phaûi chaân thöïc maø thöøa nhaän raèng coù söï sai soùt veà phaàn caùc vieân chöùc quoác phoøng. Coù baùo caùo tình baùo veà vuï taán coâng, nhöng toâi khoâng ñöôïc töôøng trình". Moät coá vaán toång thoáng cao caáp, OÂng Shiral Lakthilaka, noùi raèng boä tröôûng quoác phoøng vaø toång thanh tra caûnh saùt seõ bò sa thaûi. Toång thoáng thì ñoan höùa: quaân ñoäi vaø caûnh saùt seõ ñöôïc taùi caáu truùc trong voøng moät tuaàn leã. "Trong voøng 24 tieáng saép tôùi, caùc thay ñoåi seõ xaåy tôùi vôùi nhöõng nhaân vaät ñöùng ñaàu hai ñònh cheá naøy".