Toâng Huaán Gaudete Et Exsultate
Cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Veà Ôn Goïi Neân Thaùnh Trong Theá Giôùi Ngaøy Nay
Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi chuyeån ngöõ
Toâng Huaán Gaudete Et Exsultate Cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi chuyeån ngöõ
Veà Ôn Goïi Neân Thaùnh Trong Theá Giôùi Ngaøy Nay
1. "Caùc Con Haõy Vui Möøng Vaø Haân Hoan" [laø caâu] Chuùa Gieâsu noùi vôùi nhöõng ngöôøi bò baùch haïi hoaëc bò xæ nhuïc vì Ngöôøi (Mt 5:12). Chuùa ñoøi hoûi moïi söï nôi chuùng ta, vaø ñoåi laïi Ngöôøi ban cho chuùng ta söï soáng thaät, laø haïnh phuùc maø vì noù chuùng ta ñöôïc döïng neân. Ngöôøi muoán chuùng ta thaønh nhöõng vò thaùnh chöù khoâng phaûi chæ haøi loøng vôùi moät cuoäc soáng teû nhaït vaø taàm thöôøng. Ôn goïi neân thaùnh hieän dieän nhieàu caùch khaùc nhau ngay töø nhöõng trang ñaàu cuûa Thaùnh Kinh. Chuùng ta thaáy ñieàu aáy ñöôïc dieãn taû trong lôøi Chuùa phaùn cuøng oâng Abraham: "Haõy ñi tröôùc maët Ta, vaø haõy neân troïn laønh" (St 17: 1).
2. Nhöõng ñieàu sau ñaây khoâng phaûi laø moät tieåu luaän veà söï thaùnh thieän, chöùa ñöïng caùc ñònh nghóa vaø söï phaân bieät höõu ích cho söï hieåu bieát chuû ñeà quan troïng naøy, hoaëc moät cuoäc thaûo luaän veà caùc phöông tieän thaùnh hoaù. Muïc tieâu khieâm toán cuûa toâi laø taùi ñeà nghò lôøi môøi goïi neân thaùnh moät caùch thöïc teá cho thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, vôùi taát caû nhöõng ruûi ro, thaùch ñoá vaø cô hoäi. Vì Chuùa ñaõ choïn moãi ngöôøi trong chuùng ta "ñeå neân thaùnh vaø troïn laønh tröôùc maët Ngöôøi trong tình yeâu" (Eph 1: 4).
Chöông 1: Ôn Goïi Neân Thaùnh
Caùc Thaùnh Ñang Khuyeán Khích Vaø Ñoàng Haønh Vôùi Chuùng Ta
3. Thö göûi tín höõu Do Thaù i trình baøy moät soá chöùng töø khuyeán khích chuùng ta "kieân taâm chaïy trong cuoäc ñua tröôùc maët chuùng ta" (12: 1). Thö nhaéc ñeán oâng Abraham, baø Sara, oâng Moâseâ, oâng Giñeon vaø nhöõng ngöôøi khaùc (x. 11:1-12:3). Treân heát, thö môøi goïi chuùng ta nhaän ra raèng "moät ñaùm maây nhaân chöùng vó ñaïi" (12: 1) thuùc ñaåy chuùng ta khoâng ngöøng tieán böôùc höôùng veà muïc tieâu. Nhöõng nhaân chöùng naøy coù theå bao goàm caùc baø meï, caùc baø (noäi ngoaïi) cuûa chuùng ta hoaëc nhöõng ngöôøi thaân yeâu khaùc (x. 2 Tm 1:5). Cuoäc soáng cuûa hoï coù theå khoâng phaûi luùc naøo cuõng hoaøn haûo, nhöng ngay caû giöõa nhöõng loãi laàm vaø thaát baïi cuûa hoï, hoï vaãn tieáp tuïc tieán böôùc vaø toû ra raát ñeïp loøng Chuùa.
4. Caùc thaùnh giôø ñaây soáng trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa nhöng vaãn duy trì moái daây yeâu thöông vaø hieäp thoâng cuûa caùc ngaøi vôùi chuùng ta. Saùch Khaûi Huyeàn chöùng minh ñieàu naøy khi noùi veà söï caàu baàu cuûa caùc vò töû vì ñaïo: "Toâi thaáy döôùi baøn thôø, caùc linh hoàn cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ bò gieát vì Lôøi Chuùa vaø vì chöùng töø hoï ñaõ laøm; hoï keâu lôùn tieáng raèng, 'Laïy Chuùa Teå chí thaùnh vaø chaân thaät, ñeán bao giôø Ngöôøi môùi xeùt xöû?'" (6: 9-10). Moãi ngöôøi chuùng ta coù theå noùi: "Ñöôïc bao quanh, daãn ñaàu vaø höôùng daãn bôûi nhöõng ngöôøi anh chò em cuûa Thieân Chuùa.... Toâi khoâng caàn phaûi vaùc moät mình, thaät ra, toâi khoâng bao giôø coù theå vaùc moät mình. Taát caû caùc thaùnh cuûa Thieân Chuùa ñeàu ôû ñoù ñeå baûo veä toâi, ñeå naâng ñôõ toâi vaø coõng toâi" [1].
5. Caùc tieán trình phong chaân phöôùc vaø phong thaùnh coâng nhaän nhöõng daáu chæ veà ñöùc tính anh huøng, vieäc hy sinh maïng soáng cuûa moät ngöôøi trong vieäc töû vì ñaïo, vaø nhöõng tröôøng hôïp naøo ñoù maø ñôøi soáng khoâng ngöøng ñöôïc hieán cho tha nhaân, thaäm chí cho ñeán khi cheát. Ñieàu naøy cho thaáy vieäc noi göông Ñöùc Kitoâ caùch ñieån hình, moät ñieàu ñaùng cho caùc tín höõu ngöôõng moä [2]. Chaúng haïn nhö, chuùng ta coù theå nghó ñeán Chaân Phöôùc Maria Gabriella Sagheddu, ngöôøi ñaõ hieán ñôøi mình cho vieäc hieäp nhaát cuûa caùc Kitoâ höõu.
Caùc Vò Thaùnh "Beân Caïnh Nhaø" Chuùng Ta
6. Chuùng ta khoâng caàn chæ nghó ñeán nhöõng vò ñaõ ñöôïc phong chaân phöôùc vaø phong thaùnh. Chuùa Thaùnh Thaàn ban traøn ñaày söï thaùnh thieän giöõa daân thaùnh vaø trung tín cuûa Thieân Chuùa, vì "Thieân Chuùa ñaõ vui loøng laøm cho nhöõng ngöôøi nam nöõ neân thaùnh vaø cöùu hoï, khoâng phaûi nhö nhöõng caù nhaân chaúng coù lieân heä gì vôùi nhau, maø nhö moät daân coù theå nhìn nhaän Ngaøi trong chaân lyù vaø phuïng söï Ngaøi trong söï thaùnh thieän" [3]. Trong lòch söû cöùu ñoä, Chuùa ñaõ cöùu moät daân. Chuùng ta khoâng bao giôø hoaøn toaøn laø chính mình tröø khi chuùng ta thuoäc veà moät daân. Ñoù laø lyù do taïi sao khoâng ai ñöôïc cöùu moät mình, nhö moät caù nhaân coâ laäp. Traùi laïi, Thieân Chuùa keùo chuùng ta ñeán vôùi Ngaøi, trong khi keå ñeán caû cô caáu phöùc taïp cuûa caùc moái lieân heä giöõa caùc caù nhaân trong coäng ñoàng nhaân loaïi. Thieân Chuùa muoán böôùc vaøo ñôøi soáng vaø lòch söû cuûa moät daân toäc.
7. Toâi thích chieâm ngöôõng söï thaùnh thieän hieän dieän trong söï kieân nhaãn cuûa daân Thieân Chuùa: nôi nhöõng cha meï nuoâi naáng con caùi hoï vôùi tình yeâu thöông bao la, nôi nhöõng ngöôøi nam nöõ laøm vieäc chaêm chæ ñeå nuoâi soáng gia ñình, nôi ngöôøi beänh taät, nôi caùc tu só giaø caû maø khoâng bao giôø maát nuï cöôøi cuûa hoï. Trong söï kieân trì haøng ngaøy cuûa hoï, toâi thaáy söï thaùnh thieän cuûa Hoäi Thaùnh ñang chieán ñaáu. Raát thöôøng thì ñoù laø moät söï thaùnh thieän ñöôïc tìm thaáy nôi nhöõng ngöôøi haøng xoùm caïnh nhaø chuùng ta, laø nhöõng ngöôøi, ñang soáng giöõa chuùng ta, phaûn aûnh söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta coù theå goïi hoï laø "giai caáp trung löu cuûa söï thaùnh thieän" [4].
8. Chuùng ta haõy ñöôïc khích leä bôûi nhöõng daáu chæ cuûa söï thaùnh thieän maø Chuùa cho chuùng ta thaáy qua caùc phaàn töû khieâm toán nhaát cuûa daân aáy, laø daân "cuõng chia seû chöùc naêng ngoân söù cuûa Ñöùc Kitoâ, khi truyeàn baù moät chöùng töø soáng ñoäng cho Ngöôøi, ñaëc bieät laø baèng moät ñôøi soáng ñöùc tin vaø ñöùc aùi" [5]. Chuùng ta neân keå ñeán söï theå laø, nhö Thaùnh Teâreâsa Beâneâñicta Thaùnh Giaù ñeà nghò, lòch söû thöïc söï ñöôïc thöïc hieän bôûi raát nhieàu ngöôøi trong hoï. Khi chò vieát: "Caùc nhaân vaät vó ñaïi nhaát cuûa vieäc laøm ngoân söù vaø söï thaùnh thieän böôùc ra töø ñeâm taêm toái nhaát. Nhöng phaàn lôùn doøng hình thaønh cuûa cuoäc soáng thaàn bí vaãn coøn khoâng theå thaáy ñöôïc. Chaéc chaén nhöõng böôùc ngoaët quyeát ñònh nhaát trong lòch söû theá giôùi ñeàu ñöôïc ñoàng xaùc ñònh caùch thöïc teá bôûi nhöõng linh hoàn khoâng bao giôø ñöôïc moät saùch lòch söû naøo ñeà caäp ñeán. Vaø chuùng ta seõ chæ bieát veà nhöõng linh hoàn aáy, maø chuùng ta vaãn maéc nôï hoï vì nhöõng böôùc ngoaët quyeát ñònh trong cuoäc soáng caù nhaân cuûa chuùng ta, vaøo ngaøy maø taát caû nhöõng gì aån daáu ñeàu ñöôïc toû loä" [6].
9. Söï thaùnh thieän laø bình dieän haáp daãn nhaát cuûa Hoäi Thaùnh. Nhöng ngay caû beân ngoaøi Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo vaø trong nhöõng hoaøn caûnh raát khaùc nhau, Chuùa Thaùnh Thaàn laøm noåi baät "nhöõng daáu chæ cuûa söï hieän dieän cuûa Ngaøi, ñeå giuùp cho nhöõng ngöôøi theo Ñöùc Kitoâ" [7]. Thaùnh Gioan Phaoloâ II nhaéc nhôû chuùng ta raèng "chöùng nhaân cho Ñöùc Kitoâ phaûi chòu ngay caû vieäc ñoå maùu ñaõ trôû thaønh moät gia saûn chung cuûa ngöôøi Coâng Giaùo, Chính Thoáng, Anh giaùo vaø Tin Laønh" [8]. Trong cuoäc töôûng nieäm ñaïi keát caûm ñoäng ñöôïc toå chöùc taïi Hyù Tröôøng (Colosseum) vaøo Ñaïi Naêm Thaùnh 2000, ngaøi ñaõ tuyeân boá raèng caùc vò töû ñaïo laø "moät di saûn noùi leân moät caùch maïnh meõ hôn taát caû caùc nguyeân nhaân cuûa söï chia reõ" [9].
Chuùa Môøi Goïi
10. Taát caû ñieàu naøy ñeàu quan troïng. Tuy nhieân, vôùi Toâng Huaán naøy, toâi muoán nhaán maïnh caùch chuû yeáu ñeán lôøi môøi goïi neân thaùnh maø Chuùa noùi vôùi moãi ngöôøi trong chuùng ta, lôøi môøi goïi maø Ngöôøi cuõng noùi, moät caùch caù nhaân, vôùi töøng ngöôøi: "Haõy neân thaùnh, vì Ta laø thaùnh" (Lev 11:44 , xem 1 Pheâroâ 1:16). Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ noùi roõ ñieàu naøy: "Ñöôïc cuûng coá bôûi raát nhieàu phöông tieän cöùu roãi lôùn lao nhö theá, taát caû moïi tín höõu, baát keå ôû ñieàu kieän hay baäc soáng naøo ñeàu ñöôïc Chuùa môøi goïi - moãi ngöôøi theo caùch cuûa rieâng mình - ñeán söï thaùnh thieän troïn laønh nhö chính Ñöùc Chuùa Cha laø Ñaáng troïn laønh" [10].
11. Coâng Ñoàng noùi, "Moãi ngöôøi theo caùch rieâng cuûa mình". Chuùng ta khoâng neân naûn chí tröôùc caùc maãu göông thaùnh thieän coù veû nhö khoâng theå ñaït ñöôïc. Coù moät soá chöùng töø coù theå höõu ích vaø gôïi höùng cho chuùng ta, nhöng khoâng phaûi laø ñeå chuùng ta sao cheùp, vì ñieàu aáy thaäm chí coù theå daãn chuùng ta ñi sai con ñöôøng rieâng maø Chuùa coù yù daønh cho chuùng ta. Ñieàu quan troïng laø moãi tín höõu nhaän ra con ñöôøng rieâng cuûa chính mình, laø hoï noùi leân nhöõng ñieàu toát nhaát cuûa chính mình, nhöõng hoàng aân caù nhaân nhaát maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët trong loøng hoï (xem 1Cr 12:7), thay vì voâ voïng coá gaéng baét chöôùc moät ñieàu gì ñoù khoâng daønh cho hoï. Taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi laøm nhaân chöùng, nhöng coù nhieàu caùch thöïc teá ñeå laøm nhaân chöùng [11]. Thaät vaäy, khi nhaø thaàn bí vó ñaïi, Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù, vieát Ca Khuùc Taâm Linh (Spiritual Canticle) cuûa mình, ngaøi thích traùnh taát caû nhöõng quy taéc cöùng raén vaø chaët cheõ. Ngaøi giaûi thích raèng caùc vaàn thô cuûa ngaøi ñöôïc saùng taùc ñeå coù theå höõu ích cho moïi ngöôøi, moãi ngöôøi "theo caùch cuûa rieâng mình" [12]. Vì söï soáng cuûa Thieân Chuùa ñöôïc truyeàn ñaït "cho moät soá ngöôøi theo caùch naøy vaø cho nhöõng ngöôøi khaùc theo caùch khaùc" [13].
12. Baèng nhöõng hình thöùc khaùc nhau naøy, toâi cuõng nhaán maïnh raèng "thieân taøi cuûa ngöôøi phuï nöõ" ñöôïc nhìn thaáy trong nhöõng phong caùch thaùnh thieän nöõ tính, laø phöông tieän thieát yeáu ñeå phaûn aûnh söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa trong theá giôùi naøy. Thaät vaäy, trong nhöõng thôøi maø phuï nöõ coù khuynh höôùng bò lôø ñi hoaëc khoâng ñöôïc nhìn ñeán, Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ laøm noåi baät nhöõng vò thaùnh maø söï haáp daãn cuûa caùc ngaøi ñaõ taïo ra söùc maïnh tinh thaàn môùi vaø nhöõng caûi caùch quan troïng trong Hoäi Thaùnh. Chuùng ta coù theå ñeà caäp ñeán Thaùnh Hildegard thaønh Bingen, Thaùnh Bridget, Thaùnh Catarina thaønh Siena, Thaùnh Teâresa thaønh Avila vaø Thaùnh Teâreâsa thaønh Lisieux. Nhöng toâi cuõng nghó ñeán taát caû caùc phuï nöõ voâ danh hoaëc bò queân laõng, moãi ngöôøi theo caùch rieâng cuûa mình, ñaõ naâng ñôõ vaø bieán ñoåi caùc gia ñình vaø coäng ñoàng baèng söùc maïnh cuûa chöùng töø cuûa hoï.
13. Ñieàu naøy phaûi kích thích vaø khuyeán khích chuùng ta daâng hieán taát caû vaø oâm laáy keá hoaïch ñaëc bieät maø Thieân Chuùa muoán cho moãi ngöôøi chuùng ta töø muoân thuûa: "Tröôùc khi Ta thaønh hình ngöôi trong buïng meï, Ta ñaõ bieát ngöôi" (Gr 1: 5).
Cuõng Cho Anh Chò Em
14. Ñeå neân thaùnh khoâng buoäc phaûi laø moät giaùm muïc, moät linh muïc hay moät tu só. Chuùng ta thöôøng bò caùm doã ñeå nghó raèng söï thaùnh thieän chæ daønh cho nhöõng ai coù theå ruùt lui khoûi coâng vieäc bình thöôøng ñeå daønh nhieàu thôøi gian caàu nguyeän. Tröôøng hôïp ñoù khoâng ñuùng. Taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi neân thaùnh baèng caùch soáng cuoäc ñôøi vôùi tình yeâu vaø baèng caùch laøm chöùng trong moïi coâng vieäc mình laøm, ôû baát cöù nôi naøo mình soáng. Anh chò em ñöôïc môøi goïi ñeán ñôøi soáng thaùnh hieán ö? Haõy neân thaùnh baèng caùch soáng quyeát taâm cuûa mình vôùi nieàm vui. Anh chò em ñaõ keát hoân ö? Haõy neân thaùnh baèng caùch yeâu thöông vaø chaêm soùc cho choàng hay vôï mình, nhö Ñöùc Kitoâ chaêm soùc cho Hoäi Thaùnh. Anh chò em laøm vieäc ñeå kieám soáng ö? Haõy neân thaùnh baèng caùch laøm vieäc vôùi söï lieâm chính vaø kyõ naêng trong khi phuïc vuï anh chò em mình. Anh chò em laø cha meï hoaëc oâng baø ö? Haõy neân thaùnh baèng caùch kieân nhaãn daïy doã con chaùu caùch theo Chuùa Gieâsu. Anh chò em ôû ñòa vò coù thaåm quyeàn ö? Haõy neân thaùnh baèng caùch laøm vieäc cho coâng ích vaø töø boû lôïi ích caù nhaân [14].
15. Haõy ñeå aân suûng cuûa bí tích Röûa Toäi cuûa anh chò em sinh hoa traùi treân con ñöôøng neân thaùnh. Haõy ñeå moïi thöù ñöôïc môû ra cho Thieân Chuùa; höôùng veà Ngaøi trong moïi tình huoáng. Ñöøng lo sôï, vì quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn cho pheùp anh chò em laøm ñieàu naøy, vaø cuoái cuøng, söï thaùnh thieän laø hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong cuoäc soáng cuûa anh chò em (x. Ga 5: 22-23). Khi anh chò em caûm thaáy bò caùm doã ôû lyø trong söï yeáu ñuoái cuûa mình, thì haõy ngöôùc maét nhìn leân Ñöùc Kitoâ chòu ñoùng ñinh vaø thöa: "Laïy Chuùa, con laø moät keû toäi loãi ñaùng thöông, nhöng Chuùa coù theå laøm pheùp laï ñeå laøm cho con toát hôn moät chuùt". Trong Hoäi Thaùnh, tuy thaùnh thieän, nhöng bao goàm nhöõng ngöôøi toäi loãi, anh chò em seõ tìm thaáy moïi ñieàu anh chò em caàn ñeå lôùn leân theo höôùng thaùnh thieän. Chuùa ñaõ ban cho Hoäi Thaùnh caùc moùn quaø Thaùnh Kinh, caùc bí tích, caùc nôi thaùnh, caùc coäng ñoaøn soáng ñoäng, chöùng töø cuûa caùc thaùnh vaø veû ñeïp ña dieän, baét nguoàn töø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, "nhö moät coâ daâu trang ñieåm vôùi ñoà trang söùc" (Is 61:10).
16. Söï thaùnh thieän naøy maø Chuùa môøi goïi anh chò em seõ lôùn leân baèng nhöõng cöû chæ nho nhoû. Ñaây laø moät thí duï: moät phuï nöõ ñi mua saém, chò aáy gaëp moät ngöôøi haøng xoùm vaø hoï baét ñaàu noùi chuyeän, vaø vieäc beùp xeùp baét ñaàu. Nhöng chò aáy töï nhuû trong loøng: "Khoâng, toâi seõ khoâng noùi xaáu ai caû". Ñaây laø moät böôùc tieán trong söï thaùnh thieän. Sau ñoù, ôû nhaø, moät trong nhöõng ñöùa con cuûa chò muoán noùi chuyeän vôùi chò veà nhöõng hy voïng vaø öôùc mô cuûa noù, vaø maëc duø meät moûi, chò aáy ngoài xuoáng vaø laéng nghe vôùi söï kieân nhaãn vaø tình yeâu. Ñoù laø moät söï hy sinh khaùc mang laïi söï thaùnh thieän. Sau ñoù, chò traûi qua moät vaøi lo aâu, nhöng nhôù laïi tình yeâu cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, chò laáy traøng haït ra vaø caàu nguyeän baèng ñöùc tin. Moät con ñöôøng neân thaùnh khaùc. Roài chò ra ñöôøng, gaëp moät ngöôøi ngheøo vaø döøng laïi ñeå noùi moät lôøi töû teá vôùi ngöôøi aáy. Theâm moät böôùc nöõa.
17. Ñoâi khi, cuoäc soáng ñaët ra nhöõng thaùch ñoá lôùn. Qua chuùng, Chuùa laïi moät laàn nöõa môøi goïi chuùng ta ñeán moät söï hoaùn caûi coù theå laøm cho aân suûng cuûa Ngöôøi trôû neân roõ raøng hôn trong cuoäc soáng cuûa mình "ngoõ haàu chuùng ta coù theå chia seû söï thaùnh thieän cuûa Ngöôøi" (Dt 12:10). Vaøo nhöõng luùc khaùc, chuùng ta chæ caàn tìm moät caùch hoaøn haûo hôn ñeå laøm nhöõng gì chuùng ta ñang laøm: "Coù nhöõng söï linh höùng chæ höôùng ñeán vieäc hoaøn thieän hoaù moät caùch phi thöôøng nhöõng ñieàu bình thöôøng chuùng ta laøm trong cuoäc soáng" [15]. Khi Hoàng Y Phanxicoâ Xavier Nguyeãn vaên Thuaän bò tuø, ngaøi ñaõ khoâng chòu laõng phí thì giôø chôø ñôïi ngaøy ngaøi ñöôïc traû töï do. Thay vaøo ñoù, ngaøi ñaõ choïn "soáng giaây phuùt hieän taïi, vaø laøm cho noù ñaày tình thöông". Ngaøi quyeát ñònh: "Toâi seõ naém laáy nhöõng cô hoäi hieän dieän moãi ngaøy; Toâi seõ hoaøn thaønh caùc haønh ñoäng bình thöôøng moät caùch phi thöôøng" [16].
18. Baèng caùch naøy, ñöôïc aân suûng cuûa Thieân Chuùa höôùng daãn, chuùng ta hình thaønh baèng nhieàu cöû chæ nhoû beù söï thaùnh thieän maø Thieân Chuùa ñaõ muoán cho chuùng ta, khoâng phaûi nhö nhöõng ngöôøi chæ laøm ñuû cho chính mình, maø nhö "nhöõng ngöôøi quaûn lyù toát cuûa aân suûng ña daïng cuûa Thieân Chuùa" (1 Phr 4:10). Caùc giaùm muïc Taân Taây Lan ñuùng khi daïy chuùng ta raèng chuùng ta coù khaû naêng yeâu thöông vôùi tình yeâu voâ ñieàu kieän cuûa Chuùa, bôûi vì Chuùa Phuïc Sinh chia seû söï soáng maõnh lieät cuûa Ngöôøi vôùi ñôøi soáng moûng manh cuûa chuùng ta: "Tình yeâu cuûa Ngöôøi khoâng coù giôùi haïn vaø, moät khi ñöôïc ban cho, thì khoâng bao giôø bò laáy laïi. Noù khoâng coù ñieàu kieän vaø vaãn trung tín. Ñeå yeâu nhö theá khoâng phaûi laø deã daøng bôûi vì chuùng ta thöôøng quaù yeáu ñuoái. Nhöng chæ thöû yeâu nhö Ñöùc Kitoâ yeâu thöông chuùng ta cho thaáy raèng Ñöùc Kitoâ chia seû söï soáng laïi cuûa Ngöôøi vôùi chuùng ta. Baèng caùch naøy, ñôøi soáng cuûa chuùng ta chöùng toû quyeàn naêng cuûa Ngöôøi ñang hoaït ñoäng - ngay caû trong söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi" [17].
Söù Vuï Cuûa Anh Chò Em Trong Ñöùc Kitoâ
19. Moät Kitoâ höõu khoâng theå nghó ñeán söù vuï cuûa mình treân theá gian maø khoâng nhìn thaáy noù nhö moät con ñöôøng ñeå neân thaùnh, vì "ñaây laø yù muoán cuûa Thieân Chuùa, söï thaùnh hoùa cuûa anh em" (1 Tx 4:3). Moãi vò thaùnh laø moät söù vuï, ñöôïc Chuùa Cha döï ñònh ñeå phaûn aùnh vaø hieän thaân, ôû moät thôøi ñieåm cuï theå trong lòch söû, moät khía caïnh naøo ñoù cuûa Tin Möøng.
20. Söù vuï aáy coù yù nghóa troïn veïn nhaát trong Ñöùc Kitoâ, vaø chæ coù theå hieåu ñöôïc qua Ngöôøi. ÔÛ coát loõi cuûa noù, söï thaùnh thieän laø vieäc traûi nghieäm, trong söï keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, nhöõng maàu nhieäm cuûa cuoäc ñôøi Ngöôøi. Noù bao goàm vieäc keát hôïp chuùng ta vôùi caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Chuùa baèng moät phöông caùch ñoäc ñaùo vaø caù nhaân, lieân tuïc cheát vaø soáng laïi vôùi Ngöôøi. Nhöng noù cuõng coù theå ñoøi hoûi phaûi taùi taïo trong cuoäc soáng cuûa mình nhöõng khía caïnh khaùc nhau cuûa cuoäc ñôøi traàn theá cuûa Chuùa Gieâsu: cuoäc soáng aån daät, cuoäc soáng cuûa Ngöôøi trong coäng ñoàng, gaàn guõi vôùi nhöõng keû bò boû rôi, ngheøo ñoùi vaø nhöõng caùch khaùc maø Ngöôøi ñaõ dieãn taû tình yeâu töï hieán cuûa Ngöôøi. Söï chieâm nieäm veà nhöõng maàu nhieäm naøy, nhö Thaùnh Ignatioâ thaønh Loyola ñaõ chæ ra, daãn chuùng ta ñeán vieäc nhaäp theå chuùng trong nhöõng löïa choïn vaø thaùi ñoä cuûa mình [18]. Bôûi vì "moïi söï trong ñôøi soáng cuûa Chuùa Gieâsu laø daáu chæ cuûa maàu nhieäm cuûa Ngöôøi" [19], "toaøn theå ñôøi soáng cuûa Ñöùc Kitoâ laø maëc khaûi veà Chuùa Cha" [20], "toaøn theå cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Kitoâ laø moät maàu nhieäm cöùu chuoäc" [21], 'toaøn theå cuoäc ñôøi Ñöùc Kitoâ laø moät maàu nhieäm veà vieäc ñoàng quy [veà Ñöùc Kitoâ]" [22]. "Ñöùc Kitoâ cho pheùp chuùng ta soáng trong Ngöôøi taát caû nhöõng gì chính Ngöôøi ñaõ soáng, vaø Ngöôøi soáng noù trong chuùng ta" [23].
21. Keá hoaïch cuûa Chuùa Cha laø Ñöùc Kitoâ, vaø chính chuùng ta trong Ngöôøi. Cuoái cuøng, chính Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng yeâu thöông trong chuùng ta, vì "söï thaùnh thieän khoâng laø gì khaùc hôn laø ñöùc aùi ñöôïc soáng troïn veïn" [24]. Keát quaû laø, "thöôùc ño söï thaùnh thieän cuûa chuùng ta xuaát phaùt töø taàm voùc maø Ñöùc Kitoâ ñaït ñöôïc trong chuùng ta, ñeán möùc ñoä maø, do quyeàn naêng Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta duøng Ngöôøi laøm maãu möïc cho caû cuoäc ñôøi mình" [25]. Moãi vò thaùnh laø moät söù ñieäp maø Chuùa Thaùnh Thaàn laáy töø söï sung maõn cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø ban cho daân Ngöôøi.
22. Ñeå nhaän ra lôøi maø Chuùa muoán noùi vôùi chuùng ta qua moät trong caùc vò thaùnh cuûa Ngöôøi, chuùng ta khoâng caàn phaûi baän taâm ñeán caùc chi tieát, vì ôû ñoù chuùng ta cuõng coù theå gaëp caùc sai laàm vaø thaát baïi. Khoâng phaûi moïi söï moät thaùnh nhaân noùi ñeàu hoaøn toaøn trung thaønh vôùi Tin Möøng; khoâng phaûi taát caû nhöõng gì ngaøi laøm ñeàu xaùc thöïc hay hoaøn haûo. Ñieàu chuùng ta caàn phaûi chieâm ngaém laø toaøn theå cuoäc ñôøi, toaøn theå cuoäc haønh trình lôùn leân trong söï thaùnh thieän, vieäc phaûn chieáu Chuùa Gieâsu Kitoâ xuaát hieän khi chuùng ta hieåu ñöôïc yù nghóa toång theå cuûa caùc ngaøi nhö moät con ngöôøi [26].
23. Ñaây laø moät lôøi trieäu taäp maõnh lieät cho taát caû chuùng ta. Anh chò em cuõng caàn phaûi nhìn toaøn theå cuoäc ñôøi cuûa mình nhö moät söù vuï. Haõy coá gaéng laøm theá qua vieäc laéng nghe Thieân Chuùa trong caàu nguyeän vaø nhaän ra caùc daáu chæ maø Ngaøi ban cho anh chò em. Haõy luoân caàu xin Chuùa Thaùnh Thaàn ñieàu maø Chuùa Gieâsu mong ñôïi ôû anh chò em töøng giaây phuùt cuûa cuoäc ñôøi anh chò em vaø trong moãi quyeát ñònh cuûa anh chò em, ñeå phaân bieät vò trí cuûa noù trong söù vuï maø anh chò em ñaõ nhaän ñöôïc. Haõy ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn reøn ñuùc trong anh chò em maàu nhieäm caù nhaân coù theå phaûn chieáu Chuùa Gieâsu Kitoâ trong theá giôùi ngaøy nay.
24. Chôù gì anh chò em nhaän ra lôøi aáy laø gì, söù ñieäp cuûa Chuùa Gieâsu maø Thieân Chuùa muoán noùi vôùi theá giôùi baèng ñôøi soáng cuûa anh chò em. Haõy ñeå cho mình ñöôïc bieán ñoåi. Haõy ñeå cho mình ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn ñoåi môùi, ngoõ haàu ñieàu naøy coù theå xaûy ra, neáu khoâng thì anh chò em thaát baïi trong söù vuï cao quyù cuûa mình. Chuùa seõ mang noù ñeán hoaøn thaønh baát chaáp caùc loãi laàm vaø sô xuaát cuûa anh chò em, vôùi ñieàu kieän laø anh chò em khoâng töø boû con ñöôøng yeâu thöông maø vaãn luoân môû loøng ra cho aân suûng sieâu nhieân cuûa Ngöôøi, laø ñieàu thanh loïc vaø soi saùng.
Hoaït Ñoäng Thaùnh Hoùa
25. Cuõng nhö anh chò em khoâng theå hieåu ñöôïc Ñöùc Kitoâ ôû ngoaøi vöông quoác maø Ngöôøi ñeán ñeå mang laïi, vì vaäy söù vuï caù nhaân cuûa anh chò em cuõng khoâng theå taùch ra khoûi vieäc xaây döïng vöông quoác aáy: "Tieân vaøn haõy tìm Nöôùc Thieân Chuùa vaø söï coâng chính cuûa Ngaøi" (Mt 6:33). Söï ñoàng hoaù cuûa anh chò em vôùi Ñöùc Kitoâ vaø yù muoán cuûa Ngöôøi lieân quan ñeán cam keát cuøng Ngöôøi xaây döïng moät vöông quoác tình yeâu, coâng lyù vaø hoøa bình phoå quaùt. Chính Ñöùc Kitoâ muoán caûm nghieäm ñieàu naøy vôùi anh chò em, trong taát caû caùc noã löïc vaø hy sinh maø vöông quoác naøy ñoøi hoûi, nhöng cuõng trong taát caû nieàm vui vaø söï phong phuù maø vöông quoác naøy mang ñeán. Anh chò em khoâng theå lôùn leân trong söï thaùnh thieän maø khoâng töï mình daán thaân, baèng caû thaân xaùc laãn linh hoàn, ñeå coá gaéng heát söùc cho noã löïc naøy.
26. Thaät khoâng laønh maïnh khi yeâu söï thinh laëng trong luùc chaïy troán vieäc töông taùc vôùi ngöôøi khaùc, muoán ñöôïc bình an vaø yeân tónh trong khi traùnh hoaït ñoäng, tìm caàu nguyeän trong khi thôø ô vôùi vieäc phuïc vuï. Taát caû moïi söï ñeàu coù theå ñöôïc chaáp nhaän vaø hoøa nhaäp vaøo cuoäc soáng cuûa chuùng ta trong theá giôùi naøy, vaø trôû neân moät phaàn cuûa con ñöôøng neân thaùnh cuûa chuùng ta. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå laøm ngöôøi chieâm nieäm ngay caû trong haønh ñoäng vaø lôùn leân trong söï thaùnh thieän baèng caùch thi haønh söù vuï rieâng cuûa mình moät caùch coù traùch nhieäm vaø ñaïi löôïng.
27. Chuùa Thaùnh Thaàn coù thuùc giuïc chuùng ta thi haønh moät söù vuï vaø sau ñoù yeâu caàu chuùng ta töø boû noù, hoaëc khoâng hoaøn toaøn tham gia vaøo noù, ñeå baûo veä söï bình an noäi taâm cuûa mình khoâng? Tuy nhieân, ñaõ coù nhöõng luùc chuùng ta bò caùm doã ñeå haï thaáp söï tham gia hoaëc cam keát muïc vuï trong theá gian vaøo vò theá thöù yeáu, nhö theå chuùng laø "nhöõng troø tieâu khieån" doïc theo con ñöôøng lôùn leân trong söï thaùnh thieän vaø söï bình an noäi taâm. Chuùng ta coù theå queân raèng "cuoäc soáng khoâng coù moät söù vuï, maø laø moät söù vuï" [27].
28. Khoâng caàn phaûi noùi, baát cöù ñieàu gì ñöôïc thöïc hieän töø söï lo aâu, töï haøo hoaëc nhu caàu gaây aán töôïng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc seõ khoâng daãn ñeán söï thaùnh thieän. Chuùng ta ñöôïc thaùch ñoá ñeå chöùng toû söï cam keát cuûa mình baèng moät caùch maø moïi söï chuùng ta laøm coù yù nghóa theo Tin Möøng vaø ñoàng hoaù mình nhieàu hôn vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ. Thí duï, chuùng ta thöôøng noùi veà linh ñaïo cuûa giaùo lyù vieân, linh ñaïo cuûa linh muïc trieàu, linh ñaïo cuûa coâng vieäc. Cuõng vì lyù do ñoù, trong Evangelii Gaudium toâi ñaõ keát luaän baèng caùch noùi veà moät linh ñaïo cuûa söù vuï, trong Laudato Si' veà moät linh ñaïo moâi sinh, vaø trong Amoris Laetitia veà moät linh ñaïo cuûa ñôøi soáng gia ñình.
29. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø boû qua söï caàn thieát cuûa nhöõng giaây phuùt yeân tónh, coâ tòch vaø im laëng tröôùc Thieân Chuùa. Ngöôïc laïi. Söï hieän dieän lieân tuïc cuûa caùc vaät duïng môùi, söï kích ñoäng cuûa vieäc du lòch vaø haøng loaït caùc haøng hoaù tieâu thuï ñoâi khi khoâng ñeå cho tieáng noùi cuûa Thieân Chuùa ñöôïc laéng nghe. Chuùng ta bò traøn ngaäp bôûi nhöõng lôøi noùi, bôûi nhöõng thuù vui phieán dieän vaø bôûi moät tieáng oàn aøo caøng ngaøy caøng gia taêng, khoâng ñöôïc ñoå ñaày baèng nieàm vui, maø baèng söï baát maõn cuûa nhöõng ngöôøi maø cuoäc soáng ñaõ maát ñi yù nghóa. Laøm sao chuùng ta khoâng theå nhaän ra nhu caàu phaûi chaën cuoäc ñua naøy laïi vaø vaø phuïc hoài khoâng gian caù nhaân caàn thieát ñeå thöïc hieän moät cuoäc ñoái thoaïi chaân thaønh vôùi Thieân Chuùa? Tìm ñöôïc khoâng gian aáy coù theå laø ñieàu ñau ñôùn nhöng noù luoân luoân hieäu quaû. Sôùm hay muoän, chuùng ta cuõng phaûi ñoái dieän vôùi chính con ngöôøi thaät cuûa mình vaø ñeå cho Chuùa ñi vaøo. Ñieàu naøy coù theå khoâng xaûy ra tröø khi "chuùng ta thaáy mình ñang nhìn chaèm chaèm vaøo vöïc thaúm cuûa moät caùm doã ñaùng sôï, hoaëc coù caûm giaùc choùng maët khi ñöùng beân bôø vöïc thaúm cuûa tuyeät voïng, hoaëc tìm thaáy mình hoaøn toaøn coâ ñôn vaø bò boû rôi" [28]. Trong nhöõng hoaøn caûnh nhö vaäy, chuùng ta tìm thaáy ñoäng löïc saâu xa nhaát ñeå soáng troïn veïn cam keát cuûa mình vôùi coâng vieäc cuûa mình.
30. Cuøng nhöõng troø tieâu khieån nhan nhaûn khaép nôi treân theá giôùi ngaøy nay cuõng laøm cho chuùng ta coù khuynh höôùng tuyeät ñoái hoùa thôøi gian raûnh roãi cuûa mình, ñeå chuùng ta coù theå hoaøn toaøn ñaém mình vaøo caùc coâng cuï cung caáp cho chuùng ta vieäc giaûi trí hoaëc nhöõng thuù vui choùng qua [29]. Haäu quaû laø, chuùng ta ñeán ñoä khoâng baèng loøng vôùi söù vuï cuûa mình, cam keát cuûa chuùng ta trôû neân loûng leûo, vaø tinh quaûng ñaïi vaø saün saøng phuïc vuï cuûa chuùng ta baét ñaàu giaûm suùt. Ñieàu naøy laøm môø ñi caûm nghieäm taâm linh cuûa chuùng ta. Lieäu coù nhieät tình taâm linh naøo coù theå neân vöõng chaéc khi ôû beân caïnh söï suy nhöôïc trong vieäc Phuùc AÂm hoaù hay phuïc vuï ngöôøi khaùc khoâng?
31. Chuùng ta caàn moät tinh thaàn thaùnh thieän coù khaû naêng laáp ñaày caû söï coâ ñoäc vaø vieäc phuïc vuï cuûa chuùng ta, cuoäc soáng caù nhaân cuûa chuùng ta vaø nhöõng noã löïc Phuùc AÂm hoaù cuûa chuùng ta, ñeå moãi giaây phuùt coù theå laø moät bieåu hieän cuûa tình yeâu töï hieán trong maét Chuùa. Baèng caùch naøy, moãi giaây phuùt cuûa cuoäc ñôøi chuùng ta coù theå laø moät böôùc ñi doïc theo con ñöôøng lôùn leân trong söï thaùnh thieän.
Soáng Ñoäng Hôn, Nhaân Baûn Hôn
32. Ñöøng sôï söï thaùnh thieän. Noù seõ khoâng laáy ñi moät naêng löôïng, söùc soáng hay nieàm vui naøo cuûa anh chò em. Traùi laïi, anh chò em seõ trôû thaønh ñieàu maø Chuùa Cha ñaõ nghó ñeán khi taïo thaønh anh chò em, vaø anh chò em seõ trung thaønh vôùi chính con ngöôøi saâu thaúm nhaát cuûa mình. Söï leä thuoäc vaøo Thieân Chuùa giaûi thoaùt chuùng ta khoûi moïi hình thöùc noâ leä vaø daãn chuùng ta ñeán vieäc nhaän ra phaåm giaù cao quyù cuûa mình. Chuùng ta thaáy ñieàu naøy ôû Thaùnh Gioâseâphine Bakhita: "Bò baét coùc vaø bò baùn laøm noâ leä khi môùi leân baûy, chò ñaõ chòu ñöïng raát nhieàu trong tay cuûa caùc chuû nhaân ñoäc aùc. Nhöng chò ñaõ hieåu ñöôïc chaân lyù saâu xa raèng Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi con ngöôøi, laø Chuû Nhaân thaät cuûa moïi con ngöôøi, cuûa moïi söï soáng con ngöôøi. Kinh nghieäm naøy ñaõ trôû thaønh moät nguoàn khoân ngoan tuyeät vôøi cho ngöôøi con gaùi khieâm toán cuûa chaâu Phi" [30].
33. Theo möùc ñoä maø moãi Kitoâ höõu lôùn leân trong söï thaùnh thieän, hoï seõ mang laïi hoa traùi lôùn hôn cho theá giôùi cuûa chuùng ta. Caùc giaùm muïc Taây Phi ñaõ nhaän thaáy raèng "chuùng toâi ñang ñöôïc môøi goïi trong tinh thaàn Taân Phuùc AÂm hoùa ñeå ñöôïc Phuùc AÂm hoùa vaø Phuùc AÂm hoùa qua vieäc giuùp ñôõ taát caû caùc anh chò em, nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa Toäi, gaùnh laáy vai troø cuûa mình nhö laø muoái ñaát vaø aùnh saùng theá gian ôû baát cöù nôi naøo anh chò em soáng" [31].
34. Ñöøng sôï nhìn leân cao hôn, ñeå cho pheùp mình ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông vaø giaûi phoùng. Ñöøng sôï ñeå cho mình ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn. Söï thaùnh thieän khoâng laøm cho anh chò em trôû neân ít nhaân baûn hôn, vì noù laø moät cuoäc gaëo gôõ giöõa söï yeáu ñuoái cuûa anh chò em vaø quyeàn naêng cuûa aân suûng cuûa Thieân Chuùa. Vì theo lôøi cuûa Leoùn Bloy, khi taát caû ñöôïc noùi vaø laøm, "bi kòch lôùn duy nhaát trong cuoäc ñôøi laø khoâng trôû thaønh moät thaùnh nhaân" [32].
Chöông 2: Hai Keû Thuø Xaûo Quyeät Cuûa Söï Thaùnh Thieän
35. Toâi muoán ñeà caäp ñeán hai hình thöùc thaùnh thieän giaû doái coù theå daãn chuùng ta ñi laïc ñöôøng: thuyeát ngoä ñaïo vaø thuyeát Peâlagioâ [döïa vaøo söùc rieâng cuûa mình]. Chuùng laø hai laïc giaùo töø thôøi Kitoâ giaùo sô khai, nhöng vaãn tieáp tuïc gaây tai haïi cho chuùng ta. Trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta cuõng vaäy, nhieàu Kitoâ höõu, coù leõ khoâng yù thöùc ñieàu aáy, coù theå bò duï doã bôûi nhöõng yù töôûng löøa ñaûo naøy; chuùng phaûn aùnh moät chuû thuyeát noäi taïi ñaët con ngöôøi laøm trung taâm ñöôïc traù hình nhö chaân lyù cuûa Coâng Giaùo [33]. Chuùng ta haõy nhìn ñeán hai hình thöùc an toaøn theo hoïc thuyeát hoaëc kyû luaät naøy, laø nhöõng hoïc thuyeát laøm naûy sinh "moät chuû nghóa öu tuù ñoäc taøi chæ bieát nghó ñeán caùi ñuùng cuûa mình, bôûi ñoù thay vì rao giaûng Tin Möøng, ngöôøi ta phaân tích vaø xeáp loaïi nhöõng ngöôøi khaùc, vaø thay vì taïo ñieàu kieän ñeå tieáp caän vôùi aân suûng, ngöôøi ta doác heát taâm löïc ra ñeå kieåm soaùt. Trong caû hai tröôøng hôïp, ngöôøi ta khoâng thöïc söï quan taâm ñeán Chuùa Gieâsu Kitoâ hoaëc tha nhaân" [34].
Thuyeát Ngoä Ñaïo Hieän Ñaïi
36. Thuyeát Ngoä Ñaïo giaû thieát "moät ñöùc tin thuaàn tuùy chuû quan, chæ quan taâm ñeán moät kinh nghieäm cuï theå naøo ñoù hoaëc moät loaït caùc yù töôûng vaø moät ít kieán thöùc coù yù ñeå an uûi vaø soi saùng, nhöng vaãn giam kín moät ngöôøi trong nhöõng tö töôûng hay caûm xuùc rieâng cuûa hoï" [35].
Moät trí naêng khoâng coù Thieân Chuùa vaø xaùc thòt
37. Caûm taï Thieân Chuùa, trong suoát lòch söû Hoäi Thaùnh luoân luoân coù söï roõ raøng raèng söï hoaøn haûo cuûa moät ngöôøi khoâng ñöôïc ño löôøng baèng tin töùc hay kieán thöùc maø ngöôøi aáy coù ñöôïc, nhöng baèng chieàu saâu cuûa ñöùc aùi cuûa ngöôøi aáy. "Nhöõng ngöôøi theo phaùi Ngoä Ñaïo" khoâng hieåu ñieàu naøy, bôûi vì hoï ñaùnh giaù ngöôøi khaùc döïa vaøo khaû naêng hieåu ñöôïc söï phöùc taïp cuûa moät hoïc thuyeát naøo ñoù cuûa hoï. Hoï nghó ñeán trí naêng nhö taùch rôøi khoûi xaùc thòt, vaø nhö theá trôû neân khoâng coù khaû naêng chaïm ñeán xaùc thòt ñau khoå cuûa Ñöùc Kitoâ nôi tha nhaân, bò nhoát chaët nhö theå chuùng naèm trong moät töï ñieån baùch khoa cuûa caùc tö töôûng tröøu töôïng. Chung cuoäc, khi taùch rôøi maàu nhieäm ra khoûi cô theå, hoï thích "moät Thieân Chuùa khoâng coù Ñöùc Kitoâ, moät Ñöùc Kitoâ khoâng coù Hoäi Thaùnh, vaø moät Hoäi Thaùnh khoâng coù daân cuûa mình". [36].
38. Chaéc chaén ñaây laø moät söï giaû doái hôøi hôït: coù nhieàu chuyeån ñoäng ôû beà maët, nhöng taâm trí khoâng ñöôïc aûnh höôûng hay rung ñoäng saâu xa. Tuy nhieân, thuyeát ngoä ñaïo thöïc hieän moät söï thu huùt gian traù ñoái vôùi moät soá ngöôøi, vì caùch tieáp caän ngoä ñaïo thì nghieâm khaéc vaø ñöôïc coi laø trong saùng, cuøng coù veû nhö coù moät söï haøi hoøa hoaëc traät töï naøo ñoù bao goàm taát caû moïi söï.
39. ÔÛ ñaây chuùng ta phaûi caån thaän. Toâi khoâng ñeà caäp ñeán moät chuû nghóa duy lyù thuø nghòch vôùi ñöùc tin Kitoâ giaùo. Noù coù theå hieän dieän trong Hoäi Thaùnh, caû trong caùc giaùo daân ôû caùc giaùo xöù vaø giaûng vieân trieát hoïc vaø thaàn hoïc ôû caùc trung taâm ñaøo taïo. Nhöõng ngöôøi Ngoä Ñaïo nghó raèng caùc giaûi thích cuûa hoï coù theå laøm cho toaøn boä ñöùc tin vaø Tin Möøng hoaøn toaøn deã hieåu. Hoï tuyeät ñoái hoùa caùc thuyeát cuûa hoï vaø buoäc nhöõng ngöôøi khaùc phaûi chaáp nhaän caùch suy nghó cuûa hoï. Moät caùch söû duïng lyù trí laønh maïnh vaø khieâm toán ñeå suy tö veà giaùo huaán thaàn hoïc vaø luaân lyù cuûa Tin Möøng laø moät ñieàu. Coøn moät caùch khaùc laø haï giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu xuoáng thaønh moät lyù luaän laïnh luøng vaø khaéc nghieät nhaèm tìm caùch thoáng trò moïi söï [37].
Moät hoïc thuyeát khoâng coù maàu nhieäm
40. Thuyeát Ngoä Ñaïo laø moät trong nhöõng heä phaùi tö töôûng nham hieåm nhaát, bôûi vì, trong khi ñeà cao kieán thöùc hoaëc kinh nghieäm cuï theå moät caùch quaù möùc, noù coi caùi nhìn cuûa mình veà thöïc taïi laø hoaøn haûo. Do ñoù, coù theå vì khoâng heà yù thöùc ñöôïc ñieàu aáy, heä tö töôûng naøy thaäm chí döïa vaøo söï trôï giuùp cuûa chính mình vaø trôû neân caøng thieån caän hôn. Noù coù theå trôû neân vieån voâng hôn nöõa khi taøng hình nhö moät linh ñaïo taùch rôøi nhöõng gì laø cuï theå. Vôùi thuyeát ngoä ñaïo "theo baûn chaát cuûa noù tìm caùch thuaàn hoùa maàu nhieäm" [38], duø laø maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa vaø aân suûng cuûa Ngaøi, hay bí aån cuûa cuoäc ñôøi nhöõng ngöôøi khaùc.
41. Khi moät ngöôøi naøo ñoù coù giaûi phaùp cho moïi vaán ñeà, ñoù laø moät daáu chæ cho thaáy hoï khoâng ñi ñuùng ñöôøng. Hoï coù theå laø caùc ngoân söù giaû, nhöõng keû söû duïng toân giaùo vì muïc ñích rieâng cuûa hoï, ñeå quaûng baù caùc lyù thuyeát rieâng cuûa hoï veà taâm lyù hoaëc trí naêng. Thieân Chuùa voâ cuøng sieâu vieät treân chuùng ta; Ngaøi ñaày baát ngôø. Chuùng ta khoâng phaûi laø ngöôøi quyeát ñònh mình seõ gaëp Ngaøi khi naøo vaø theá naøo; thôøi gian vaø ñòa ñieåm chính xaùc cuûa cuoäc gaëp gôõ aáy khoâng phuï thuoäc vaøo chuùng ta. Ngöôøi naøo muoán moïi söï ñeàu roõ raøng vaø chaéc chaén laø daùm maïo muoäi kieåm soaùt söï sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa.
42. Chuùng ta cuõng khoâng coù quyeàn noùi laø nôi naøo khoâng coù Thieân Chuùa, bôûi vì Thieân Chuùa hieän dieän caùch maàu nhieäm trong cuoäc soáng cuûa moãi ngöôøi, theo moät caùch maø chính Ngaøi choïn löïa, vaø chuùng ta khoâng theå loaïi tröø ñieàu naøy baèng nhöõng ñieàu mình cho laø chaéc chaén. Ngay caû khi ñôøi soáng cuûa moät ngöôøi coù veû hoaøn toaøn tan naùt, ngay caû khi chuùng ta thaáy ñôøi soáng aáy bò caùc taät xaáu hoaëc nghieän ngaäp taøn phaù, thì Thieân Chuùa vaãn hieän dieän ôû ñoù. Neáu chuùng ta ñeå cho mình ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn thay vì caùc ñònh kieán cuûa chính mình, thì chuùng ta coù theå vaø phaûi coá gaéng tìm kieám Chuùa trong moïi ñôøi soáng con ngöôøi. Ñaây laø moät phaàn cuûa maàu nhieäm maø moät naõo traïng ngoä ñaïo khoâng theå naøo chaáp nhaän ñöôïc, vì naèm ngoaøi söï kieåm soaùt cuûa noù.
Caùc giôùi haïn cuûa lyù trí
43. Thaät khoâng deã hieåu ñöôïc chaân lyù maø chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc töø Chuùa. Vaø thaäm chí coøn khoù hôn nöõa ñeå dieãn taû noù. Vì vaäy, chuùng ta khoâng theå cho raèng caùch hieåu chaân lyù naøy cuûa mình cho pheùp chuùng ta thöïc thi vieäc giaùm saùt chaët cheõ cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc. ÔÛ ñaây, toâi xin löu yù raèng trong Hoäi Thaùnh coù söï ñoàng toàn caùch hôïp phaùp cuûa nhöõng caùch khaùc nhau ñeå giaûi thích nhieàu khía caïnh cuûa hoïc thuyeát vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu; trong söï ña daïng cuûa chuùng, chuùng "giuùp dieãn ñaït roõ raøng hôn veà söï phong phuù cuûa Lôøi Chuùa". Ñuùng laø "ñoái vôùi nhöõng ngöôøi mô öôùc moät hoïc thuyeát toaøn khoái ñöôïc taát caû moïi ngöôøi baûo veä vaø khoâng nhöôøng moät choã naøo cho söï hôi khaùc bieät, ñieàu naøy coù veû nhö khoâng ñaùng ñöôïc mong öôùc vaø daãn ñeán maäp môø" [39]. Thaät vaäy, moät soá doøng tö töôûng cuûa chuû nghóa ngoä ñaïo ñaõ cheá nhaïo söï ñôn giaûn cuï theå cuûa Tin Möøng vaø coá gaéng thay theá Thieân Chuùa Ba Ngoâi vaø Nhaäp Theå baèng moät Nhaát Theå toái cao, trong ñoù söï ña daïng phong phuù cuûa lòch söû cuûa chuùng ta bò bieán maát.
44. Treân thöïc teá, hoïc thuyeát, hay ñuùng hôn, söï hieåu bieát vaø söï dieãn taû cuûa chuùng ta veà noù, "khoâng phaûi laø moät heä thoáng kheùp kín, khoâng coù khaû naêng naêng ñoäng ñeå ñaët caâu hoûi, nghi ngôø vaø thaéc maéc... Caùc caâu hoûi cuûa daân cuûa chuùng ta, söï ñau khoå cuûa hoï, caùc noã löïc cuûa hoï, caùc öôùc mô cuûa hoï, caùc thöû thaùch cuûa hoï vaø caùc lo aâu cuûa hoï, taát caû ñeàu coù giaù trò giaûi thích maø chuùng ta khoâng theå boû qua neáu chuùng ta muoán theo ñuoåi nguyeân taéc nhaäp theå moät caùch nghieâm chænh. Thaéc maéc cuûa hoï giuùp chuùng ta suy nghó, caùc caâu hoûi cuûa hoï chaát vaán chuùng ta". [40]
45. Moät söï nhaàm laãn nguy hieåm coù theå phaùt sinh. Chuùng ta coù theå nghó raèng bôûi vì mình bieát moät ñieàu gì ñoù, hoaëc coù theå giaûi thích noù moät caùch naøo ñoù, neân mình ñaõ laø nhöõng vò thaùnh, hoaøn haûo vaø toát hôn "ña soá ngöôøi thieáu hieåu bieát". Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ caûnh baùo veà caùm doã cuûa nhöõng ngöôøi coù hoïc thöùc cao trong Hoäi Thaùnh "caûm thaáy moät caùch naøo ñoù ôû treân caùc thaønh phaàn tín höõu khaùc" [41]. Thöïc ra, ñieàu chuùng ta nghó raèng mình bieát phaûi luoân luoân thuùc ñaåy chuùng ta ñaùp laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa moät caùch troïn veïn hôn. Quaû thaät, "anh chò em hoïc nhö theá laø ñeå soáng: thaàn hoïc vaø söï thaùnh thieän khoâng theå taùch rôøi nhau ñöôïc" [42].
46. Khi Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi thaáy moät soá moân ñeä cuûa ngaøi tham gia vieäc giaûng daïy, thì ngaøi muoán traùnh chöôùc caùm doã veà thuyeát ngoä ñaïo. Ngaøi ñaõ vieát cho Thaùnh Antoân thaønh Padua: "Cha vui möøng khi con daïy thaàn hoïc thaùnh cho caùc anh em, vôùi ñieàu kieän laø ... con ñöøng daäp taét tinh thaàn caàu nguyeän vaø suøng kính trong khi nghieân cöùu loaïi naøy" [43]. Thaùnh Phanxicoâ ñaõ nhaän ra caùm doã ñeå bieán kinh nghieäm Kitoâ giaùo thaønh moät taäp caùc baøi thöïc taäp veà trí tueä laø ñieàu taùch chuùng ta khoûi söï töôi maùt cuûa Tin Möøng. Maët khaùc, Thaùnh Bonaventura ñaõ chæ ra raèng söï khoân ngoan Kitoâ giaùo chaân chính khoâng bao giôø coù theå ñöôïc taùch ra khoûi loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta: "Söï khoân ngoan vó ñaïi nhaát coù theå laø chia seû moät caùch hieäu quaû nhöõng gì chuùng ta cho ñi ... Thaäm chí nhö loøng thöông xoùt laø baïn ñoàng haønh cuûa söï khoân ngoan theá naøo, thì tính haø tieän laø keû thuø cuûa noù nhö theá" [44]. Coù nhöõng hoaït ñoäng, ñöôïc keát hôïp ñeå chieâm nieäm, khoâng ngaên caûn vieäc chieâm nieäm, maø laïi taïo thuaän lôïi cho noù, chaúng haïn nhö nhöõng vieäc laøm thöông xoùt vaø vieäc suøng kính" [45].
Thuyeát Palagioâ Hieän Ñaïi
47. Thuyeát Ngoä Ñaïo ñaõ nhöôøng choã cho moät dò giaùo khaùc, cuõng hieän dieän trong thôøi ñaïi chuùng ta. Theo thôøi gian, nhieàu ngöôøi nhaän ra raèng khoâng phaûi kieán thöùc laøm cho chuùng ta trôû neân toát hôn hoaëc laøm cho chuùng ta neân thaùnh, maø laø caùch chuùng ta soáng. Nhöng ñieàu naøy ñaõ tinh vi daãn trôû laïi sai laàm cuõ cuûa nhöõng ngöôøi theo thuyeát ngoä ñaïo, laø thuyeát chæ ñôn thuaàn ñöôïc bieán ñoåi chöù khoâng bò loaïi tröø.
48. Cuøng moät söùc maïnh maø nhöõng ngöôøi theo ngoä ñaïo ñaõ gaùn cho kieán thöùc, thì nhöõng ngöôøi khaùc giôø ñaây baét ñaàu gaùn cho yù chí cuûa con ngöôøi, vôùi noã löïc caù nhaân. Ñaây laø tröôøng hôïp nhöõng ngöôøi theo thuyeát Pelagioâ vaø thuyeát baùn-Palagioâ. Giôø ñaây khoâng phaûi laø trí thoâng minh thay theá cho maàu nhieäm vaø aân suûng, maø laø yù chí cuûa con ngöôøi. Ngöôøi ta ñaõ queân raèng moïi söï "khoâng tuøy thuoäc vaøo yù muoán hay noã löïc cuûa con ngöôøi, nhöng vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng toû loøng thöông xoùt" (Rom 9:16) vaø "Ngaøi ñaõ yeâu thöông chuùng ta tröôùc" (x. 1 Ga 4:19).
Moät yù chí thieáu khieâm toán
49. Nhöõng ngöôøi ñaàu haøng naõo traïng Pelagioâ hoaëc baùn-Pelagioâ naøy, maëc duø vaãn nhieät thaønh noùi veà aân suûng cuûa Thieân Chuùa, nhöng hoï "chung cuoäc chæ tin caäy vaøo söùc rieâng cuûa hoï vaø caûm thaáy mình toát hôn ngöôøi khaùc bôûi vì hoï tuaân giöõ moät soá quy luaät naøo ñoù hoaëc vaãn tuyeät ñoái trung thaønh vôùi moät kieåu Coâng Giaùo ñaëc thuø" [46]. Khi moät soá ngöôøi trong hoï noùi vôùi nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái raèng taát caû moïi söï coù theå ñöôïc hoaøn thaønh vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, taän ñaùy loøng hoï coù chieàu höôùng ñöa ra yù töôûng raèng moïi söï ñeàu coù theå laøm ñöôïc theo yù chí cuûa con ngöôøi, nhö theå noù laø moät ñieàu gì thanh saïch, hoaøn haûo, toaøn naêng, maø trong ñoù aân suûng ñöôïc theâm vaøo. Hoï khoâng nhaän ra raèng "khoâng phaûi ai cuõng coù theå laøm ñöôïc moïi söï" [47], vaø raèng trong cuoäc ñôøi naøy, söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi khoâng ñöôïc chöõa laønh caùch hoaøn toaøn vaø moät laàn cho xong baèng aân suûng [48]. Trong moïi tröôøng hôïp, nhö thaùnh Augustinoâ daïy, Thieân Chuùa truyeàn cho anh chò em laøm nhöõng gì anh chò em coù theå vaø caàu xin cho nhöõng gì anh chò em khoâng theå laøm ñöôïc [49], vaø thöïc söï caàu nguyeän vôùi Ngaøi caùch khieâm toán: "Xin ban cho con nhöõng gì Ngaøi truyeàn daïy, vaø truyeàn daïy con nhöõng gì Ngaøi muoán" [ 50].
50. Cuoái cuøng, vieäc thieáu moät nhìn nhaän chaân thaønh vaø trong caàu nguyeän nhöõng giôùi haïn cuûa chuùng ta, ngaên caûn aân suûng laøm vieäc hieäu quaû hôn trong chuùng ta, vì khoâng coøn choã ñeå cho söï toát laønh tieàm taøng, laø moät phaàn cuûa moät cuoäc haønh trình chaân thaønh vaø chính ñaùng cuûa vieäc taêng tröôûng, coù theå xaûy ra. [51] AÂn suûng, chính vì xaây treân tính töï nhieân, khoâng laøm cho chuùng ta thaønh sieâu nhaân ngay töùc thì. Kieåu suy nghó aáy cho thaáy quaù nhieàu tin caäy vaøo khaû naêng cuûa mình. Beân döôùi söï chính thoáng cuûa chuùng ta, caùc thaùi ñoä cuûa chuùng ta coù theå khoâng töông öùng vôùi lôøi noùi cuûa mình veà nhu caàu aân suûng, vaø trong nhöõng hoaøn caûnh cuï theå chuùng ta coù theå seõ khoâng maáy ñaët nieàm tin vaøo noù. Tröø khi chuùng ta coù theå nhìn nhaän hoaøn caûnh cuï theå vaø giôùi haïn cuûa mình, chuùng ta seõ khoâng theå thaáy ñöôïc nhöõng böôùc thaät söï vaø khaû thi maø Chuùa ñoøi hoûi chuùng ta trong moïi luùc, moät khi chuùng ta ñöôïc hoàng aân cuûa Ngöôøi thu huùt vaø ban khaû naêng. AÂn suûng haønh ñoäng trong lòch söû; thoâng thöôøng thì aân suûng naém laáy chuùng ta vaø bieán ñoåi chuùng ta caùch töø töø [52]. Neáu chuùng ta töø choái thöïc taïi lòch söû vaø tieäm tieán naøy, chuùng ta coù theå thöïc söï töø choái vaø ngaên chaën aân suûng, ngay caû khi chuùng ta ca tuïng noù baèng lôøi noùi cuûa mình.
51. Khi Thieân Chuùa noùi vôùi oâng Abraham, Ngaøi baûo oâng: "Ta laø Thieân Chuùa Toaøn Naêng, haõy ñi tröôùc maët Ta, vaø haõy neân troïn laønh" (St 17: 1). Ñeå ñöôïc neân troïn laønh, nhö Ngaøi muoán cho chuùng ta, chuùng ta caàn phaûi soáng khieâm toán trong söï hieän dieän cuûa Ngaøi, ñöôïc che phuû trong vinh quang cuûa Ngaøi; chuùng ta caàn böôùc ñi cuøng vôùi Ngaøi, trong khi nhaän ra tình yeâu khoâng ngöøng cuûa Ngaøi trong cuoäc ñôøi mình. Chuùng ta caàn phaûi khoâng coøn sôï haõi tröôùc söï hieän dieän aáy, laø söï hieän dieän chæ coù theå coù vì ích lôïi cuûa chuùng ta. Thieân Chuùa laø Ngöôøi Cha ñaõ ban cho chuùng ta söï soáng vaø yeâu thöông chuùng ta raát nhieàu. Moät khi chuùng ta chaáp nhaän Ngaøi, vaø chaám döùt tìm caùch soáng ñôøi mình maø khoâng coù Ngaøi, thì noãi thoáng khoå cuûa coâ ñôn seõ bieán maát (x. Tv 139:23-24). Baèng caùch naøy, chuùng ta seõ bieát ñöôïc yù muoán vui loøng vaø hoaøn haûo cuûa Chuùa (x. Rom 12:1-2) vaø ñeå cho Ngöôøi nhaøo naën chuùng ta nhö moät thôï goám (x. Is 29:16). Chuùng ta thöôøng noùi raèng Thieân Chuùa ngöï trong chuùng ta, nhöng toát hôn laø noùi raèng chuùng ta ôû trong Ngaøi, ñeå Ngaøi coù theå giuùp chuùng ta soáng trong aùnh saùng vaø tình yeâu cuûa Ngaøi. Ngaøi laø ñeàn thôø cuûa chuùng ta; chuùng ta caàu xin ñöôïc ôû trong nhaø Chuùa moïi ngaøy cuûa ñôøi mình (x. Tv 27: 4). "Vì moät ngaøy trong khuoân vieân Ñeàn Thaùnh cuûa Chuùa coøn hôn moät ngaøn ngaøy ôû nhöõng nôi khaùc" (Tv 84:10). Trong Ngaøi laø söï thaùnh thieän cuûa chuùng ta.
Moät giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh thöôøng bò coi nheï
52. Hoäi Thaùnh ñaõ nhieàu laàn daïy raèng chuùng ta ñöôïc neân coâng chính khoâng nhôø caùc vieäc laøm hay noã löïc rieâng cuûa mình, nhöng nhôø aân suûng cuûa Chuùa, Ñaáng luoân luoân chuû ñoäng. Caùc Giaùo Phuï cuûa Hoäi Thaùnh, ngay caû tröôùc Thaùnh Augustinoâ, ñaõ baøy toû roõ raøng nieàm tin cô baûn naøy. Thaùnh Gioan Kim Khaåu noùi raèng Thieân Chuùa ñoå vaøo chuùng ta chính nguoàn maïch cuûa taát caû moïi hoàng aân cuûa Ngaøi thaäm chí tröôùc khi chuùng ta böôùc vaøo traän chieán [53]. Thaùnh Basilioâ Caû nhaän xeùt raèng caùc tín höõu chæ ñöôïc vinh quang nôi moät mình Thieân Chuùa, vì "hoï nhaän ra raèng hoï thieáu söï coâng chính ñích thöïc vaø chæ ñöôïc coâng chính hoaù nhôø ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ" [54].
53. Coâng Ñoàng Orange II ñaõ daïy vôùi thaåm quyeàn chaéc chaén raèng khoâng coù gì thuoäc veà nhaân loaïi coù theå ñoøi hoûi, xöùng ñaùng hoaëc mua ñöôïc moùn quaø aân suûng cuûa Thieân Chuùa, vaø raèng taát caû söï hôïp taùc vôùi aân suûng cuõng laø moät aân hueä ñi tröôùc aân suûng aáy: "Ngay caû öôùc muoán ñöôïc thanh taåy cuõng xaûy ra trong chuùng ta nhôø vieäc ñoå ñaày vaø taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" [55]. Sau ñoù, Coâng Ñoàng Trentoâ, trong khi nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng cuûa söï hôïp taùc cuûa chuùng ta trong vieäc phaùt trieån taâm linh, ñaõ khaúng ñònh laïi giaùo huaán tín lyù aáy: "Chuùng ta ñöôïc noùi laø ñöôïc coâng chính hoaù moät caùch nhöng khoâng vì khoâng coù gì ñi tröôùc söï coâng chính hoaù xöùng ñaùng vôùi ôn coâng chính hoaù, cho duø laø ñöùc tin hay vieäc laøm; vì 'neáu nhôø aân suûng, thì khoâng coøn döïa vaøo vieäc laøm; neáu khoâng thì aân suûng seõ khoâng coøn laø aân suûng nöõa' (Rom 11: 6)" [56].
54. Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo cuõng nhaéc nhôû chuùng ta raèng moùn quaø aân suûng "vöôït treân söùc maïnh cuûa trí tueä vaø yù chí cuûa con ngöôøi" [57] vaø "Vôùi Thieân Chuùa, con ngöôøi tuyeät ñoái khoâng coù quyeàn hay coâng traïng gì. Giöõa Thieân Chuùa vaø chuùng ta coù moät söï baát bình ñaúng khoân löôøng" [58]. Tình baèng höõu cuûa Ngaøi voâ haïn vöôït treân chuùng ta; chuùng ta khoâng theå mua tình baèng höõu naøy baèng caùc vieäc laøm cuûa mình, noù chæ coù theå laø moät moùn quaø phaùt sinh töø saùng kieán yeâu thöông cuûa Ngaøi. Ñieàu naøy môøi goïi chuùng ta soáng trong nieàm tri aân vui möøng vì moùn quaø hoaøn toaøn khoâng xöùng ñaùng naøy, vì "sau khi moät ngöôøi coù ñöôïc aân suûng, thì aân suûng ñaõ sôû höõu khoâng theå ñeán nhôø coâng traïng" [59]. Caùc Thaùnh traùnh vieäc tin caây vaøo vieäc laøm cuûa mình: "Vaøo buoåi toái cuûa cuoäc ñôøi naøy, con seõ ra tröôùc maët Ngaøi tay traéng, vì laïy Chuùa, con khoâng xin Chuùa ñeám caùc coâng vieäc cuûa con. Taát caû söï coâng chính cuûa chuùng con ñeàu coù veát nhô trong maét Chuùa" [60].
55. Ñaây laø moät trong nhöõng xaùc tín lôùn maø Hoäi Thaùnh ñaõ kieân quyeát giöõ vöõng. Noù ñöôïc dieãn taû roõ raøng trong Lôøi Chuùa maø khoâng ai coù theå thaéc maéc gì ñöôïc. Gioáng nhö giôùi luaät yeâu thöông toái cao, chaân lyù naøy phaûi aûnh höôûng ñeán caùch soáng cuûa chuùng ta, vì noù chaûy ra töø trung taâm cuûa Tin Möøng vaø ñoøi buoäc chuùng ta khoâng nhöõng chæ chaáp nhaän noù veà maët trí tueä maø coøn bieán noù thaønh moät nguoàn maïch cuûa nieàm vui hay laây. Nhöng chuùng ta khoâng theå möøng hoàng aân nhöng khoâng naøy cuûa tình baèng höõu cuûa Chuùa, tröø khi chuùng ta nhaän ra raèng cuoäc ñôøi traàn theá cuûa mình vaø khaû naêng töï nhieân cuûa mình cuõng laø hoàng aân cuûa Ngaøi. Chuùng ta caàn "nhìn nhaän moät caùch haân hoan raèng söï soáng cuûa chuùng ta chuû yeáu laø moät hoàng aân, vaø yù thöùc raèng töï do cuûa chuùng ta laø moät aân hueä. Ñieàu naøy khoâng deã daøng ngaøy nay, trong moät theá giôùi nghó raèng noù coù theå giöõ laïi cho chính mình moät ñieàu gì ñoù, laø thaønh quaû cuûa söï saùng taïo hoaëc töï do cuûa noù" [61].
56. Chæ coù theå döïa vaøo hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc töï do vaø khieâm toán ñoùn nhaän, maø chuùng ta coù theå coäng taùc baèng caùc noã löïc cuûa mình vaøo vieäc töø töø bieán ñoåi mình [62]. Tröôùc heát, chuùng ta phaûi thuoäc veà Thieân Chuùa, baèng caùch hieán daâng chính mình cho Ngaøi, laø Ñaáng ñaõ ôû ñoù tröôùc, vaø trao phoù cho Ngaøi khaû naêng cuûa mình, caùc noã löïc cuûa mình, cuoäc chieán ñaáu choáng laïi söï döõ vaø saùng kieán cuûa mình, ñeå hoàng aân nhöng khoâng cuûa Ngaøi coù theå lôùn leân vaø phaùt trieån trong chuùng ta: "Vì vaäy, thöa anh em, toâi van naøi anh em, vì loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, haõy hieán daâng thaân xaùc anh em nhö moät cuûa leã soáng ñoäng, thaùnh thieän vaø ñeïp loøng Thieân Chuùa" (Rom 12: 1). Veà vaán ñeà aáy, Hoäi Thaùnh luoân luoân daïy raèng chæ coù ñöùc aùi môùi laøm cho vieäc lôùn leân trong ñôøi soáng aân suûng xaûy ra, vì "neáu toâi khoâng coù ñöùc aùi, toâi chæ laø khoâng" (1 Cr 13:2).
Thuyeát Palagioâ môùi
57. Tuy nhieân, moät soá Kitoâ höõu nhaát quyeát ñi theo moät con ñöôøng khaùc, laø con ñöôøng coâng chính hoaù baèng caùc noã löïc rieâng cuûa hoï, vieäc toân thôø yù chí nhaân loaïi vaø khaû naêng rieâng cuûa hoï. Keát quaû laø moät söï töï maõn quy veà mình vaø töï coi mình laø öu tuù, laøm maát tình yeâu thaät. Ñieàu naøy ñöôïc dieãn taû baèng nhieàu caùch suy nghó vaø haønh ñoäng coù veû rôøi raïc khaùc nhau: vieäc baùm chaët vaøo luaät leä, vieäc quaù baän taâm vôùi caùc lôïi theá xaõ hoäi vaø chính trò, moät moái quan taâm quaù thaän troïng vôùi phuïng vuï, tín lyù vaø uy tín cuûa Hoäi Thaùnh, moät söï hueânh hoang veà khaû naêng quaûn lyù caùc vaán ñeà thöïc tieãn, vaø moät quan taâm quaù möùc veà caùc chöông trình töï giuùp mình vaø thaønh töïu caù nhaân. Moät soá Kitoâ höõu daønh thôøi giôø vaø söùc löïc cuûa hoï cho nhöõng ñieàu naøy thay vì ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn hoï theo con ñöôøng tình yeâu, hôn laø say meâ truyeàn ñaït veû ñeïp vaø nieàm vui cuûa Tin Möøng vaø tìm nhöõng ngöôøi bò laïc trong ñaùm ñoâng voâ soá ngöôøi ñang khao khaùt Ñöùc Kitoâ [63].
58. Raát thoâng thöôøng, ñi ngöôïc vôùi nhöõng thuùc ñaåy cuûa Thaàn Khí, ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh coù theå trôû thaønh moät taùc phaåm trong vieän baûo taøng hoaëc vaät sôû höõu cuûa moät soá ít ngöôøi öu tuyeån. Ñieàu naøy coù theå xaûy ra khi moät soá nhoùm Kitoâ höõu quaù coi troïng moät soá luaät leä, thoùi quen hoaëc caùch haønh ñoäng naøo ñoù. Nhö theá Tin Möøng coù khuynh höôùng bò giaûm thieåu vaø thu heïp laïi, bò töôùc maát tính ñôn giaûn, söùc quyeán ruõ vaø höông vò cuûa noù. Ñaây coù theå laø moät hình thöùc tinh teá cuûa thuyeát Peâlagioâ, vì noù coù veû baét ñôøi soáng aân suûng leä thuoäc vaøo moät soá caáu truùc nhaân loaïi. Noù coù theå aûnh höôûng ñeán caùc nhoùm, caùc phong traøo vaø caùc coäng ñoàng, vaø noù giaûi thích taïi sao hoï thöôøng hay baét ñaàu vôùi moät cuoäc soáng maõnh lieät trong Thaàn Khí, maø keát cuïc laø bò hoùa thaïch ... hoaëc hö hoaïi.
59. Moät khi chuùng ta tin raèng moïi söï ñeàu tuøy thuoäc vaøo noã löïc cuûa con ngöôøi nhö ñöôïc chuyeån ñi baèng nhöõng luaät leä vaø caáu truùc cuûa Hoäi Thaùnh, chuùng ta voâ tình phöùc taïp hoaù Tin Möøng vaø trôû thaønh noâ leä cho moät keá hoaïch chi tieát, chæ ñeå vaøi loã hoång cho taùc ñoäng cuûa aân suûng. Thaùnh Toâma Aquinoâ nhaéc nhôû chuùng ta raèng caùc giôùi luaät ñöôïc Hoäi Thaùnh theâm vaøo Tin Möøng phaûi ñöôïc aùp duïng moät caùch vöøa phaûi "neáu khoâng thæ caùch cö xöû cuûa caùc tín höõu trôû neân naëng neà", khi ñoù toân giaùo cuûa chuùng ta seõ trôû thaønh moät hình thöùc noâ leä [64].
Toùm taét Leà Luaät
60. Ñeå traùnh ñieàu naøy, toát nhaát laø chuùng ta haõy töï nhaéc nhôû mình raèng coù moät naác thang nhaân ñöùc laø ñieàu môøi goïi chuùng ta tìm kieám ñieàu gì laø thieát yeáu. Tính öu vieät thuoäc veà caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn, laø caùc nhaân ñöùc coù Thieân Chuùa laø ñoái töôïng vaø ñoäng löïc cuûa chuùng. ÔÛ trung taâm laø ñöùc aùi. Thaùnh Phaoloâ noùi raèng ñieàu thaät söï ñaùng keå laø "ñöùc tin hoaït ñoäng qua ñöùc aùi" (Gl 5:6). Chuùng ta ñöôïc môøi goïi coá gaéng heát söùc ñeå baûo toàn ñöùc aùi: "Ai yeâu thöông tha nhaân ñaõ chu toaøn leà luaät ... vì yeâu thöông laø laøm troøn leà luaät" (Rom 13:8-10). "Vì toaøn theå leà luaät ñöôïc toùm löôïc trong moät ñieàu raên duy nhaát: 'caùc con haõy yeâu tha nhaân nhö chính mình'" (Gl 5:14).
61. Noùi caùch khaùc, giöõa moät ñaùm giôùi luaät vaø meänh leänh, Chuùa Gieâsu ñaõ doïn saïch moät con ñöôøng ñeå nhìn thaáy hai khuoân maët, laø khuoân maët cuûa Chuùa Cha vaø cuûa anh chò em chuùng ta. Ngöôøi khoâng cho chuùng ta theâm hai coâng thöùc hoaëc hai giôùi luaät nöõa. Ngöôøi cho chuùng ta hai khuoân maët, hoaëc toát hôn nöõa, moät khuoân maët duy nhaát: khuoân maët cuûa Thieân Chuùa ñöôïc phaûn chieáu trong raát nhieàu khuoân maët khaùc. Vì trong moãi anh chò em cuûa chuùng ta, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi beù nhoû nhaát, nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát, nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng töï veä vaø nhöõng ngöôøi tuùng thieáu, ngöôøi ta tìm thaáy chính hình aûnh cuûa Thieân Chuùa. Thaät vaäy, vôùi nhöõng maûnh vuïn cuûa nhaân loaïi moûng manh naøy, Chuùa seõ hình thaønh taùc phaåm ngheä thuaät cuoái cuøng cuûa Ngöôøi. Vì "coù ñieàu gì keùo daøi, ñieàu gì coù giaù trò trong cuoäc soáng, ñieàu gì phong phuù maø khoâng bieán maát? Chaéc chaén hai ñieàu naøy: Chuùa vaø ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta. Hai söï phong phuù naøy khoâng bieán maát!" [65].
62. Nguyeän xin Chuùa giaûi thoaùt Hoäi Thaùnh khoûi nhöõng hình thöùc ngoä ñaïo vaø Pelagioâ môùi naøy, laø nhöõng ñieàu ñang ñeø naëng vaø ngaên chaën söï tieán boä cuûa Hoäi Thaùnh treân con ñöôøng neân thaùnh! Nhöõng laàm laïc naøy coù nhieàu hình thöùc khaùc nhau, theo tính tình vaø caù tính cuûa moãi ngöôøi. Vì vaäy, toâi khuyeán khích moïi ngöôøi haõy suy nghó vaø phaân bieät tröôùc maët Thieân Chuùa xem chuùng coù theå hieän dieän trong cuoäc soáng cuûa mình hay khoâng.
Chöông 3: Trong AÙnh Saùng Cuûa Vò Thaày
63. Coù theå coù nhieàu thuyeát veà ñieàu gì caáu thaønh söï thaùnh thieän, vôùi nhieàu caùch giaûi thích vaø phaân bieät khaùc nhau. Nhöõng suy tö nhö vaäy coù theå höõu ích, nhöng khoâng gì coù theå soi saùng hôn laø quay veà vôùi nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu vaø nhìn thaáy caùch giaûng daïy chaân lyù cuûa Ngöôøi. Chuùa Gieâsu ñaõ giaûi thích vôùi söï giaûn dò tuyeät vôøi veà yù nghóa cuûa vieäc neân thaùnh khi Ngöôøi ban cho chuùng ta Baùt Phuùc (xem Mt 5: 3-12; Lc 6: 20-23). Caùc Moái Phuùc Thaät gioáng nhö chöùng minh thö cuûa Kitoâ höõu. Vì vaäy, neáu ai hoûi: "Ngöôøi ta phaûi laøm gì ñeå trôû neân moät Kitoâ höõu toát?" thì caâu traû lôøi thaät roõ raøng. Chuùng ta phaûi laøm, moãi ngöôøi theo caùch rieâng cuûa mình, ñieàu Chuùa Gieâsu noùi vôùi chuùng ta trong Baøi Giaûng Treân Nuùi [66]. Trong Baùt Phuùc, chuùng ta tìm thaáy moät chaân dung Vò Thaày, maø chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå phaûn chieáu trong cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa mình.
64. Töø "haïnh phuùc" hay "phuùc cho" trôû thaønh töø ñoàng nghóa vôùi töø "thaùnh thieän". Noù dieãn taû söï theå laø nhöõng ngöôøi trung thaønh vôùi Thieân Chuùa vaø Lôøi Ngaøi, qua vieäc töï hieán, ñaït ñöôïc haïnh phuùc thaät.
Loäi Ngöôïc Doøng
65. Maëc duø nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu coù theå nghe nhö thi vò, nhöng chuùng roõ raøng laø ñi ngöôïc laïi caùch maø moïi vieäc thöôøng ñöôïc thöïc hieän trong theá giôùi cuûa chuùng ta. Ngay caû khi chuùng ta thaáy söù ñieäp cuûa Chuùa Gieâsu haáp daãn, theá gian ñaåy chuùng ta theo moät caùch soáng khaùc. Caùc Moái Phuùc Thaät khoâng taøi naøo laø nhöõng gì taàm thöôøng hay deã thoaû maõn, maø hoaøn toaøn ngöôïc laïi. Chuùng ta chæ coù theå thöïc haønh ñöôïc chuùng neáu Chuùa Thaùnh Thaàn ñoå ñaày söùc maïnh cuûa Ngaøi treân chuùng ta vaø giaûi thoaùt chuùng ta khoûi tính yeáu ñuoái, ích kyû, töï maõn vaø kieâu ngaïo cuûa mình.
66. Chuùng ta haõy moät laàn nöõa laéng nghe Chuùa Gieâsu baèng taát caû tình yeâu vaø loøng toân kính xöùng ñaùng vôùi Vò Thaày. Chuùng ta haõy ñeå cho caùc lôøi cuûa Ngöôøi khuaáy ñoäng chuùng ta, thaùch ñoá chuùng ta vaø ñoøi hoûi moät söï thay ñoåi thaät söï trong caùch soáng cuûa chuùng ta. Neáu khoâng, söï thaùnh thieän vaãn seõ chaúng khaùc gì moät saùo ngöõ. Baây giôø chuùng ta quay sang töøng Moái Phuùc moät trong Tin Möøng Thaùnh Mattheâu (x. Mt 5:3-12) [67].
"Phuùc cho nhöõng ai coù tinh thaàn ngheøo khoù vì Nöôùc Trôøi laø cuûa hoï"
67. Tin Möøng môøi chuùng ta nhìn kyõ vaøo taän ñaùy loøng mình, ñeå xem chuùng ta tim thaáy söï an toaøn trong ñôøi mình ôû ñaâu. Thöôøng thì nhöõng ngöôøi giaøu coù caûm thaáy an toaøn trong cuûa caûi cuûa hoï, vaø nghó raèng, neáu cuûa caûi aáy bò ñe doïa, thì toaøn theå yù nghóa cuûa cuoäc soáng traàn theá cuûa hoï coù theå suïp ñoå. Chính Chuùa Gieâsu ñaõ keå cho chuùng ta ñieàu naøy trong duï ngoân ngöôøi phuù hoä khôø daïi: Ngöôøi noùi veà moät keû töï tin, nhöng thaät khôø daïi, bôûi vì ñaõ khoâng nghó raèng mình seõ cheát ngay chính ngaøy hoâm aáy (x. Lc 12:16-21 ).
68. Söï giaøu coù khoâng ñaûm baûo ñöôïc gì caû. Thaät vaäy, moät khi chuùng ta nghó raèng mình giaøu coù, thì chuùng ta coù theå trôû neân töï maõn maø chaúng coøn ñeå daønh moät choã naøo cho Lôøi Chuùa, cho tình yeâu ñoái vôùi anh chò em mình, hoaëc ñeå thöôûng thöùc nhöõng ñieàu quan troïng nhaát trong ñôøi. Vì theá, chuùng ta boû lôõ kho baùu lôùn hôn taát caû moïi kho baùu. Ñoù laø lyù do taïi sao Chuùa Gieâsu goïi nhöõng ngöôøi coù tinh thaàn ngheøo khoù, nhöõng ngöôøi coù taám loøng ngeøo khoù laø coù phuùc, vì Chuùa coù theå böôùc vaøo ñoù vôùi söï môùi meû maõi maõi cuûa Ngöôøi.
69. Söï ngheøo khoù tinh thaàn naøy lieân quan maät thieát ñeán nhöõng gì Thaùnh Ignatioâ Loyola goïi laø "söï thôø ô thaùnh thieän", laø ñieàu mang laïi cho chuùng ta moät töï do noäi taâm kyø dieäu: "Ñeå ñöôïc nhö theá, chuùng ta caàn ñaøo luyeän mình cho coù thaùi ñoä thôø ô vôùi taát caû caùc thuï taïo, vôùi taát caû nhöõng gì maø yù chí töï do cuûa mình ñöôïc pheùp choïn vaø khoâng bò caám; ngoõ haàu veà phaàn mình, chuùng ta khoâng muoán coù söùc khoeû toát hôn laø söùc khoeû xaáu, giaøu coù hôn laø ngheøo khoå, danh döï hôn laø maát danh döï, soáng laâu hôn laø cheát sôùm, vaø nhö theá ñoái vôùi taát caû nhöõng gì coøn laïi" [68].
70. Thaùnh Luca khoâng noùi veà söï ngheøo khoù trong "tinh thaàn" maø chæ ñôn giaûn noùi veà nhöõng ngöôøi "ngheøo khoù" (x. Lc 6:20). Baèng caùch naøy, ngaøi cuõng môøi goïi chuùng ta soáng moät cuoäc ñôøi giaûn dò vaø khaéc khoå. Ngaøi keâu goïi chuùng ta chia seû cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo khoå nhaát, cuoäc soáng maø caùc Toâng Ñoà ñaõ soáng, vaø cuoái cuøng trôû neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Chuùa Gieâsu, Ñaáng maëc duø giaøu sang, nhöng "ñaõ trôû neân ngheøo khoù" (2 Cr 8:9).
Laøm ngöôøi ngheøo trong tinh thaàn: ñoù laø söï thaùnh thieän.
"Phuùc cho ai hieàn laønh, vì hoï seõ ñöôïc ñaát laøm gia nghieäp"
71. Ñaây laø moät dieãn taû maïnh meõ trong moät theá giôùi maø ngay töø ñaàu ñaõ laø nôi xung ñoät, tranh chaáp vaø thuø haän ôû taát caû moïi beân, nôi maø chuùng ta thöôøng xuyeân xeáp loaïi ngöôøi khaùc döïa treân yù töôûng vaø phong tuïc cuûa hoï, vaø ngay caû treân caùch noùi chuyeän hoaëc trang phuïc cuûa hoï. Cuoái cuøng, ñoù laø trieàu ñaïi cuûa kieâu haõnh vaø hö danh, nôi maø moãi ngöôøi nghó raèng hoï coù quyeàn thoáng trò ngöôøi khaùc. Tuy nhieân, duø coù veû nhö khoâng theå naøo coù theå ñöôïc, Chuùa Gieâsu ñeà nghò moät caùch laøm vieäc khaùc: caùch hieàn laønh. Ñoù laø ñieàu chuùng ta thaáy Ngöôøi laøm vôùi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi. Ñoù laø ñieàu maø chuùng ta chieâm ngaém khi Ngöôøi vaøo Gieârusalem: "Naøy, vua caùc ngöôi ñang ñeán vôùi caùc ngöôi, khieâm toán, vaø ngoài treân löng löøa" (Mt 21: 5, x. De 9: 9).
72. Ñöùc Kitoâ noùi: "Haõy hoïc cuøng Thaày; vì Thaày hieàn laønh vaø khieâm nhöôøng trong loøng, vaø caùc con seõ tìm ñöôïc söï nghæ ngôi cho linh hoàn mình" (Mt 11:29). Neáu chuùng ta luoân böïc töùc vaø maát kieân nhaãn vôùi ngöôøi khaùc, chuùng ta seõ meät moûi vaø kieät söùc. Nhöng neáu chuùng ta nhìn vaøo nhöõng loãi laàm vaø giôùi haïn cuûa ngöôøi khaùc vôùi söï dòu daøng vaø hieàn laønh, khoâng coù veû hôn ngöôøi, chuùng ta coù theå thaät söï giuùp ñôõ hoï vaø ngöøng phí phaïm söùc löïc cuûa mình trong vieäc phaøn naøn voâ ích. Thaùnh Teâreâxa thaønh Lisieux noùi vôùi chuùng ta raèng "Ñöùc aùi hoaøn haûo heä taïi vieäc naâng ñôõ caùc sai laàm cuûa ngöôøi khaùc, vaø khoâng ngaïc nhieân vì caùc yeáu ñuoái cuûa hoï" [69].
73. Thaùnh Phaoloâ noùi veà söï hieàn laønh nhö moät trong nhöõng hoa quaû cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn (x. Gl 5:23). Ngaøi ñeà nghò raèng, neáu moät haønh vi sai traùi cuûa moät trong nhöõng anh chò em cuûa chuùng ta laøm chuùng ta baän taâm, thì chuùng ta neân coá gaéng söûa sai hoï, nhöng "vôùi moät tinh thaàn hieàn laønh", vì "anh chò em cuõng coù theå bò caùm doã" (Ga 6: 1). Ngay caû khi chuùng ta baûo veä ñöùc tin vaø caùc xaùc tín cuûa mình, chuùng ta phaûi laøm theá vôùi "söï hieàn laønh" (x. 1 Pr 3:16). Caùc keû thuø cuûa chuùng ta cuõng phaûi ñöôïc ñoái xöû vôùi "söï hieàn laønh" (2 Tm 2:25). Trong Hoäi Thaùnh , chuùng ta thöôøng sai laàm vì khoâng chòu chaáp nhaän ñoøi hoûi cuûa Lôøi Chuùa.
74. Söï hieàn laønh laø moät caùch dieãn taû khaùc cuûa tinh thaàn ngheøo khoù noäi taâm cuûa nhöõng ngöôøi tin caäy vaøo moät mình Thieân Chuùa. Quaû thöïc, trong Thaùnh Kinh ngöôøi ta thöôøng duøng moät töø - anawim - ñeå aùm chæ ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi hieàn laønh. Moät soá ngöôøi coù theå phaûn ñoái: "Neáu toâi quaù hieàn laønh, ngöôøi ta seõ nghó laø toâi ngoác, toâi khuøng hay nhu nhöôïc". Tröôøng hôïp ñoù coù theå xaûy ra, nhöng haõy ñeå maëc keû khaùc nghó nhö theá. Toát hôn laø luoân luoân hieàn laønh, bôûi vì sau ñoù nhöõng öôùc muoán saâu xa cuûa toâi seõ ñöôïc thaønh töïu. Ngöôøi hieàn laønh "seõ ñöôïc ñaát laøm gia nghieäp", vì hoï seõ thaáy nhöõng lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa ñöôïc hoaøn thaønh trong cuoäc ñôøi hoï. Trong moïi hoaøn caûnh, ngöôøi hieàn laønh ñaët nieàm hy voïng vaøo Chuùa, vaø nhöõng ai hy voïng vaøo Ngöôøi seõ ñöôïc ñaát ... vaø taän höôûng söï bình an troïn veïn (x. Tv 37: 9,11). Coøn Chuùa thì tin töôûng vaøo hoï: "Ñaây laø keû seõ ñöôïc Ta ñoaùi nhìn: keû khieâm nhöôøng vaø coù tinh thaàn thoáng hoái, keû nghe lôøi Ta maø run sôï" (Is 66: 2).
Phaûn öùng vôùi loøng hieàn laønh vaø khieâm nhöôøng: ñoù laø söï thaùnh thieän.
"Phuùc cho nhöõng ai khoùc loùc, vì hoï seõ ñöôïc an uûi"
75. Theá gian ñeà nghò chuùng ta ñieàu ngöôïc laïi: giaûi trí, vui chôi, tieâu khieån vaø baûo chuùng ta raèng ñoù laø nhöõng ñieàu laøm cho cuoäc soáng ñöôïc toát ñeïp. Ngöôøi thuoäc veà theá gian lôø ñi, nhìn ñi choã khaùc khi coù nhöõng vaán ñeà ñau oám hay buoàn phieàn trong gia ñình hoaëc chung quanh. Theá gian khoâng muoán khoùc loùc; hoï muoán lôø ñi caùc tình caûnh ñau ñôùn, che phuû chuùng hoaëc che giaáu chuùng. Ngöôøi ta toán nhieàu söùc löïc ñeå chaïy troán nhöõng tình traïng ñau khoå vôùi nieàm tin raèng thöïc taïi coù theå ñöôïc che giaáu. Nhöng thaäp giaù khoâng bao giôø coù theå vaéng maët.
76. Moät ngöôøi nhìn moïi söï trong thöïc traïng cuûa chuùng vaø ñeå cho söï ñau khoå vaø than khoùc thaám nhaäp vaøo con tim, coù theå chaïm ñeán nhöõng gì saâu thaúm nhaát cuûa cuoäc ñôøi vaø tìm ñöôïc haïnh phuùc thöïc söï [70]. Ngöôøi aáy ñöôïc an uûi, khoâng phaûi bôûi theá gian maø bôûi Chuùa Gieâsu. Nhöõng ngöôøi nhö theá coù can ñaûm chia seû noãi khoå cuûa ngöôøi khaùc vaø khoâng coøn chaïy troán nhöõng hoaøn caûnh ñau töông. Hoï khaùm phaù ra raèng cuoäc ñôøi coù yù nghóa khi giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi trong côn ñau khoå cuûa hoï, hieåu ñöôïc noãi thoáng khoå cuûa ngöôøi khaùc khi cöùu giuùp tha nhaân. Hoï caûm nhaän raèng ngöôøi khaùc laø xaùc thòt cuûa mình, vaø khoâng sôï laïi gaàn, thaäm chí chaïm vaøo caùc veát thöông cuûa hoï. Hoï thaáy caûm thöông cho ngöôøi khaùc ñeán noãi moïi khoaûng caùch ñeàu bieán maát. Baèng caùch naøy hoï coù theå chaáp nhaän lôøi khuyeân cuûa Thaùnh Phaoloâ: "Haõy khoùc vôùi nhöõng keû khoùc" (Rom 12:15).
Bieát laøm sao ñeå than khoùc vôùi ngöôøi khaùc: ñoù laø söï thaùnh thieän.
"Phuùc cho nhöõng ai ñoùi khaùt söï coâng chính, vì hoï seõ ñöôïc no thoaû"
77. Ñoùi vaø khaùt laø nhöõng kinh nghieäm maõnh lieät, vì chuùng lieân quan ñeán caùc nhu caàu cô baûn vaø baûn naêng soáng coøn cuûa chuùng ta. Coù nhöõng ngöôøi ao öôùc coâng lyù vaø khao khaùt söï coâng chính vôùi cöôøng ñoä töông töï nhö theá. Chuùa Gieâsu noùi raèng hoï seõ ñöôïc no thoaû, vì sôùm hay muoän, coâng lyù seõ ñeán. Chuùng ta coù theå hôïp taùc ñeå laøm cho ñieàu aáy coù theå xaûy ra, ngay caû khi chuùng ta khoâng luoân nhìn thaáy nhöõng keát quaû cuûa caùc noã löïc cuûa mình.
78. Chuùa Gieâsu ñöa ra moät coâng lyù khaùc vôùi coâng lyù cuûa theá gian, thöôøng bò hö hoûng bôûi nhöõng quyeàn lôïi nhoû nhen vaø bò thao tuùng baèng nhieàu caùch khaùc nhau. Kinh nghieäm cho thaáy laøm sao noù deã daøng bò sa laày trong tham nhuõng, bò vöôùng maéc trong chính trò thöôøng nhaät cuûa vieäc coù ñi coù laïi (quid pro quo), ôû ñoù moïi söï trôû thaønh kinh doanh. Coù bao nhieâu ngöôøi chòu ñöïng baát coâng, baát löïc ñöùng im trong khi nhöõng ngöôøi khaùc chia nhau nhöõng ñieàu toát ñeïp cuûa cuoäc ñôøi naøy. Moät soá töø boû cuoäc chieán ñaáu cho coâng lyù chaân chính vaø löïa choïn ñi theo con taøu cuûa keû chieán thaéng. Ñieàu naøy khoâng lieân quan gì ñeán söï ñoùi khaùt coâng lyù maø Chuùa Gieâsu ca tuïng.
79. Coâng lyù thöïc söï xaûy ra trong ñôøi soáng cuûa daân chuùng khi chính hoï coâng bình trong caùc quyeát ñònh cuûa hoï; noù ñöôïc dieãn taû trong vieäc theo ñuoåi coâng lyù cho nhöõng ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi coâ theá. Trong khi ñuùng laø töø "coâng lyù" coù theå laø moät töø ñoàng nghóa vôùi vieäc trung thaønh vôùi Thaùnh YÙ cuûa Thieân Chuùa trong moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng mình, nhöng neáu chuùng ta gaùn cho töø naøy moät yù nghóa quaù toång quaùt, thì chuùng ta queân raèng noù ñöôïc chöùng toû caùch ñaëc bieät trong coâng lyù ñoái vôùi nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát: "Haõy tìm kieám coâng lyù, haõy söûa phaït keû ñaøn aùp; haõy baûo veä coâi nhi, haõy beânh vöïc quaû phuï" (Is 1:17).
Khaùt khao söï coâng chính: ñoù laø söï thaùnh thieän.
"Phuùc cho nhöõng ai coù loøng thöông xoùt, vì hoï seõ ñöôïc thöông xoùt"
80. Thöông xoùt coù hai khía caïnh. Noù bao goàm vieäc ban taëng (cho), giuùp ñôõ vaø phuïc vuï ngöôøi khaùc, nhöng noù cuõng bao goàm söï tha thöù vaø hieåu bieát. Thaùnh Mattheâu toùm löôïc noù trong moät luaät vaøng: "Trong moïi söï, haõy laøm cho ngöôøi khaùc nhö caùc con muoán hoï laøm cho caùc con" (7:12). Saùch Giaùo Lyù nhaéc nhôû chuùng ta raèng luaät naøy ñöôïc aùp duïng "trong moïi tröôøng hôïp", [71], ñaëc bieät laø khi chuùng ta "ñoái dieän vôùi nhöõng hoaøn caûnh laøm cho caùc phaùn ñoaùn veà luaân lyù khoâng ñöôïc chaéc chaén vaø khoù quyeát ñònh" [72].
81. Cho vaø tha thöù coù nghóa laø taùi taïo trong cuoäc soáng cuûa mình moät soá löôïng nho nhoû söï hoaøn thieän cuûa Thieân Chuùa, laø Ñaáng cho vaø tha thöù quaù nhieàu. Vì lyù do naøy, trong Tin Möøng Thaùnh Luca, chuùng ta khoâng nghe nhöõng lôøi "Haõy neân hoaøn thieän" (Mt 5:48), nhöng thay vaøo ñoù, "Haõy coù loøng thöông xoùt, nhö Cha caùc con laø Ñaáng hay thöông xoùt. Ñöøng xeùt ñoaùn, thì caùc con seõ khoâng bò xeùt ñoaùn. Ñöøng keát aùn ai, thì caùc con seõ khoâng bò keát aùn. Haõy tha thöù, thì caùc con seõ ñöôïc tha thöù. Haõy cho, thì caùc con seõ ñöôïc cho laïi" (6: 36-38). Thaùnh Luca sau ñoù theâm moät ñieàu maø chuùng ta khoâng ñöôïc boû qua: "Vì caùc con laáy ñaáu naøo maø ñong, thì seõ ñöôïc ñong laïi baèng ñaáu ñoù" (6:38). Tieâu chuaån maø chuùng ta söû duïng ñeå hieåu vaø tha thöù cho ngöôøi khaùc seõ ño löôøng söï tha thöù maø chuùng ta nhaän ñöôïc. Caùc tieâu chuaån chuùng ta söû duïng ñeå cho ñi seõ ño löôøng nhöõng gì chuùng ta nhaän laïi. Chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân ñieàu naøy.
82. Chuùa Gieâsu khoâng noùi, "Phuùc cho nhöõng keû tìm caùch baùo thuø". Ngöôøi goïi nhöõng ngöôøi tha thöù vaø laøm nhö vaäy "baûy möôi laàn baûy" (Mt 18:22) laø nhöõng ngöôøi "ñöôïc chuùc phuùc". Chuùng ta caàn nghó veà chính mình nhö moät quaân ñoäi cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc tha thöù. Taát caû chuùng ta ñaõ ñöôïc ñoaùi nhìn vôùi loøng töø bi cuûa Thieân Chuùa. Neáu chuùng ta chaân thaønh ñeán gaàn Chuùa vaø caån thaän laéng nghe, coù theå coù nhöõng luùc chuùng ta nghe ñöôïc lôøi quôû traùch cuûa Ngöôøi: "Vaäy ngöôi khoâng phaûi thöông xoùt ñoàng baïn ngöôi, nhö Ta ñaõ thöông xoùt ngöôi sao?" (Mt 18:33).
Thaáy vaø haønh ñoäng vôùi loøng thöông xoùt: ñoù laø söï thaùnh thieän.
"Phuùc cho nhöõng ai coù loøng trong saïch, vì hoï seõ ñöôïc thaáy maët Thieân Chuùa"
83. Moái Phuùc naøy noùi veà nhöõng ngöôøi coù taâm hoàn ñôn sô, thanh saïch vaø khoâng oâ ueá, vì moät con tim coù khaû naêng yeâu thöông khoâng thu vaøo nhöõng gì coù theå laøm haïi, laøm suy yeáu hoaëc gaây nguy hieåm cho tình yeâu aáy. Thaùnh Kinh söû duïng traùi tim ñeå moâ taû nhöõng yù ñònh thaät söï cuûa chuùng ta, nhöõng ñieàu chuùng ta thaät söï tìm kieám vaø mong muoán, ôû ngoaøi taát caû nhöõng veû beà ngoaøi. "Loaøi ngöôøi nhìn veû beà ngoaøi, coøn Chuùa thì nhìn thaáu taän ñaùy loøng" (1 Sm 16:7). Thieân Chuùa muoán noùi vôùi con tim cuûa chuùng ta (x. Hos 2:16); ôû ñoù Ngaøi muoán ghi Leà Luaät cuûa Ngaøi (x. Ger 31:33). Noùi caùch khaùc, Ngaøi muoán cho chuùng ta moät quaû tim môùi (x. Ed 26:26).
84. "Haõy gìn giöõ tim con cho thaät kyõ" (Cn 4:23). Khoâng coù gì bò nhô baån bôûi söï giaû doái maø coù giaù trò thaät söï trong maét Chuùa. Ngöôøi "traùnh thoùi loïc löøa, rôøi xa nhöõng tö töôûng ngu doát" (Kn 1: 5). Chuùa Cha, "Ñaáng thaáu suoát nhöõng gì kín ñaùo" (Mt 6: 6), nhaän ra ñieàu gì thieáu tinh khieát vaø khoâng chaân thaønh, maø chæ trình dieãn hay coù veû beà ngoaøi, cuõng nhö Chuùa Con, Ñaáng bieát "ñieàu gì trong loøng ngöôøi" (x. Ga 2,25).
85. Chaéc chaén khoâng theå coù tình yeâu maø khoâng coù nhöõng vieäc laøm yeâu thöông, nhöng Moái Phuùc naøy nhaéc nhôû chuùng ta raèng Chuùa mong ñôïi moät cam keát daán thaân cho anh chò em mình ñeán töø con tim. Vì "Neáu toâi coù ñem heát taát caû nhöõng gì toâi coù maø cho ñi, vaø neáu toâi hieán thaân xaùc toâi ñeå chòu thieâu ñoát, maø toâi khoâng coù ñöùc aùi, thì toâi cuõng chaúng ñöôïc gì" (1 Cr 13: 3). Cuõng trong Tin Möøng Thaùnh Mattheâu, chuùng ta thaáy raèng nhöõng gì phaùt xuaát töø con tim laø ñieàu laøm moät ngöôøi ra oâ ueá (x. 15:18), vì töø con tim phaùt ra nhöõng yù ñònh gieát ngöôøi, troäm caép, laøm chöùng doái, vaø nhöõng vieäc laøm gian aùc khaùc (x. 15:19). Töø nhöõng yù ñònh cuûa con tim phaùt sinh nhöõng ham muoán vaø nhöõng quyeát ñònh saâu xa nhaát xaùc ñònh caùc haønh ñoäng cuûa chuùng ta.
86. Moät con tim yeâu meán Thieân Chuùa vaø tha nhaân (x. Mt 22:36-40) thaät söï, chöù khoâng chæ ñôn thuaàn baèng lôøi noùi, laø moät con tim trong saïch; noù coù theå thaáy Thieân Chuùa. Trong Baøi Ca Ñöùc AÙi cuûa ngaøi, Thaùnh Phaoloâ noùi raèng "baây giôø chuùng ta nhìn thaáy lôø môø nhö trong moät taám göông" (1 Cr 13:12), nhöng tuøy theo möùc ñoä thaéng theá cuûa chaân lyù vaø tình yeâu, chuùng ta seõ coù theå nhìn thaáy "maët ñoái maët". Chuùa Gieâsu höùa raèng nhöõng ai coù loøng trong saïch "seõ thaáy Thieân Chuùa".
Giöõ moät quaû tim khoûi taát caû nhöõng gì laøm lu môø tình yeâu: ñoù laø söï thaùnh thieän.
"Phuùc cho nhöõng ai kieán taïo hoøa bình, vì hoï seõ ñöôïc goïi laø con Thieân Chuùa"
87. Moái Phuùc naøy khieán chuùng ta suy nghó veà quaù nhieàu hoaøn caûnh chieán tranh khoâng ngöøng trong theá giôùi cuûa mình. Tuy nhieân, chính chuùng ta thöôøng laø nguyeân nhaân cuûa xung ñoät hoaëc ít ra laø hieåu laàm. Thí duï, toâi coù theå nghe ñöôïc moät ñieàu gì veà moät ngöôøi naøo ñoù vaø toâi ñi ra ngoaøi keå laïi cho ngöôøi khaùc. Toâi thaäm chí coøn coù theå theâm maém theâm muoái cho noù ôû voøng thöù hai vaø tieáp tuïc loan truyeàn noù ... Vaø noù caøng gaây theâm tai haïi, thì toâi coù veû caøng haøi loøng veà noù. Theá giôùi cuûa nhöõng tin ñoàn, bò nhöõng keû tieâu cöïc vaø phaù hoaïi chieám ñoùng, khoâng mang laïi hoøa bình. Nhöõng keû nhö vaäy thöïc söï laø keû thuø cuûa hoøa bình; hoï khoâng coù caùch naøo "ñöôïc chuùc phuùc" [73].
88. Nhöõng ngöôøi kieán taïo hoøa bình thöïc söï "taïo ra" hoøa bình; hoï xaây döïng hoøa bình vaø tình baèng höõu trong xaõ hoäi. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi gieo vaõi hoøa bình, Chuùa Gieâsu ñaõ höùa lôøi höùa tuyeät vôøi naøy: "Hoï seõ ñöôïc goïi laø con Thieân Chuùa" (Mt 5:9). Ngöôøi baûo caùc moân ñeä raèng, baát cöù nôi naøo hoï ñeán, hoï seõ noùi: "Bình an cho nhaø naøy!" (Lc 10:5). Lôøi Chuùa khuyeán khích moïi tín höõu laøm vieäc cho hoaø bình "cuøng vôùi taát caû nhöõng ai caàu khaån Chuùa baèng taám loøng trong saïch" (2 Tm 2:22), "vì hoa quaû cuûa söï coâng chính ñöôïc gieo trong hoøa bình cho nhöõng ai kieán taïo hoøa bình" (Gc 3:18). Vaø neáu coù nhöõng luùc trong coäng ñoàng mình, khi chuùng ta hoûi phaûi laøm gì, thì "chuùng ta haõy theo ñuoåi ñieàu gì ñem laïi hoøa bình" (Rom 14:19), vì hieäp nhaát ñaùng öa chuoäng hôn laø xung ñoät [74].
89. Khoâng deã daøng ñeå "taïo ra" thöù hoøa bình theo Tin Möøng naøy, laø hoaø bình khoâng loaïi tröø ai, nhöng bao goàm caû nhöõng ngöôøi hôi kyø cuïc, phieàn toaùi hoaëc khoù chòu, ñoøi hoûi, laäp dò, bò daàm vaäp bôûi cuoäc soáng hoaëc ñôn thuaàn voâ tö. Ñoù laø coâng vieäc khoù khaên; noù keâu goïi söï côûi môû lôùn lao cuûa trí khoân vaø taâm hoàn, bôûi vì noù khoâng phaûi laø vieäc taïo ra "thoaû öôùc treân giaáy tôø hay hoøa bình taïm thôøi cho moät thieåu soá ñöôïc haøi loøng" [75], hoaëc moät döï aùn "bôûi moät ít ngöôøi cho moät ít ngöôøi" [76]. Noù cuõng khoâng coá gaéng lôø ñi hoaëc coi thöôøng maâu thuaãn; traùi laïi, noù phaûi "ñoái dieän tröïc tieáp vôùi xung ñoät, giaûi quyeát noù vaø laøm cho noù thaønh moät maét xích trong chuoãi cuûa moät tieán trình môùi" [77]. Chuùng ta caàn phaûi laø nhöõng ngöôøi xaây döïng hoøa bình, vì xaây döïng hoaø bình laø moät ngheà ñoøi hoûi söï bình thaûn, saùng taïo, nhaïy caûm vaø kyõ naêng.
Gieo vaõi hoaø bình quanh chuùng ta: ñoù laø söï thaùnh thieän.
"Phuùc cho nhöõng ai bò baùch haïi vì söï coâng chính, vì Nöôùc Trôøi laø cuûa hoï"
90. Chính Chuùa Gieâsu caûnh baùo chuùng ta raèng con ñöôøng maø Ngöôøi ñeà nghò laø con ñöôøng ngöôïc doøng, thaäm chí laøm cho chuùng ta thaùch ñoá xaõ hoäi baèng caùch soáng cuûa mình, vaø keát quaû laø trôû neân moät söï phieàn toaùi. Ngöôøi nhaéc nhôû chuùng ta veà bao nhieâu ngöôøi ñaõ vaø ñang bò baùch haïi chæ vì hoï ñaáu tranh cho coâng lyù, bôûi vì hoï coi troïng cam keát cuûa hoï ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân. Tröø khi chuùng ta muoán chìm vaøo moät söï taàm thöôøng taêm toái, chuùng ta ñöøng mong coù moät cuoäc soáng deã daøng, vì "ai muoán cöùu maïng soáng mình thì seõ maát noù" (Mt 16:25).
91. Khi soáng Tin Möøng, chuùng ta khoâng theå mong ñôïi raèng moïi söï seõ trôû neân deã daøng, vì söï khao khaùt quyeàn haønh vaø quyeàn lôïi theá tuïc thöôøng chaën ñöôøng chuùng ta. Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ löu yù raèng "moät xaõ hoäi trôû thaønh tha hoaù neáu trong caùc hình thöùc toå chöùc xaõ hoäi, saûn xuaát vaø tieâu thuï, noù laøm cho vieäc thöïc thi söï töï hieán naøy vaø vieäc thieát laäp tình lieân ñôùi naøy giöõa con ngöôøi trôû neân khoù khaên hôn" [78]. Trong moät xaõ hoäi nhö vaäy, chính trò, truyeàn thoâng ñaïi chuùng vaø caùc theå cheá kinh teá, vaên hoaù vaø thaäm chí toân giaùo trôû neân quaù vöôùng víu vôùi nhau ñeán noãi trôû thaønh moät trôû ngaïi cho söï phaùt trieån con ngöôøi vaø xaõ hoäi ñích thöïc. Keát quaû laø ngöôøi ta khoù maø soáng caùc Moái Phuùc Thaät; baát cöù noã löïc naøo ñeå soáng nhö theá ñeàu bò coi laø tieâu cöïc, bò nhìn vôùi caëp maét nghi ngôø, vaø bò gaëp vôùi nhöõng lôøi nhaïo baùng.
92. Baát chaáp söï meät moûi vaø ñau ñôùn maø chuùng ta coù theå traûi qua trong vieäc soáng giôùi luaät yeâu thöông vaø ñi theo con ñöôøng coâng lyù, Thaùnh Giaù vaãn laø nguoàn maïch cho söï tröôûng thaønh vaø thaùnh hoùa cuûa chuùng ta. Chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân raèng khi Taân Öôùc noùi vôùi chuùng ta raèng chuùng ta seõ phaûi chòu ñau khoå vì Tin Möøng, laø noùi caùch chính xaùc veà nhöõng cuoäc baùch haïi (x. Cv 5:41, Pl 1:29, Col 1:24, 2 Tm 1:12, 1 Pr 2:20, 4:14-16, Kh 2:10).
93. Nhöng ôû ñaây chuùng ta noùi veà nhöõng cuoäc baùch haïi khoâng theå traùnh ñöôïc, chöù khoâng phaûi loaïi baùch haïi maø chuùng ta coù theå töï gaây ra cho mình khi chuùng ta ñoái xöû vôùi nhöõng ngöôøi khaùc moät caùch toài teä. Caùc thaùnh khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi kyø quaëc, xa caùch, khoâng theå chòu noåi vì söï hôïm mình cuûa caùc ngaøi, söï tieâu cöïc vaø söï cay ñaéng cuûa caùc ngaøi. Caùc Toâng ñoà cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng gioáng nhö theá. Saùch Toâng Ñoà Coâng vuï laëp ñi laëp laïi raèng caùc ngaøi ñöôïc loøng "taát caû moïi ngöôøi" (2:47, x. 4: 21, 33, 5:13), ngay caû moät soá nhaø caàm quyeàn ñaõ saùch nhieãu vaø baùch haïi caùc ngaøi (xem 4:1-3, 5:17-18).
94. Nhöõng cuoäc baùch haïi khoâng phaûi laø moät thöïc taïi trong quaù khöù, vì ngaøy nay chuùng ta cuõng kinh nghieäm chuùng, cho duø baèng caùch ñoå maùu, nhö tröôøng hôïp nhieàu vò töû vì ñaïo ñöông thôøi, hoaëc baèng nhöõng phöông caùch teá nhò hôn, baèng vu khoáng vaø löøa doái. Chuùa Gieâsu goïi chuùng ta laø coù phuùc khi ngöôøi ta "vu khoáng cho caùc con ñuû ñieàu xaáu xa vì Thaày" (Mt 5:11). Vaøo nhöõng luùc khaùc, cuoäc baùch haïi coù theå xaûy ra döôùi hình thöùc nhöõng söï cheá nhaïo coá gaéng chaâm bieám ñöùc tin cuûa chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta xem ra coù veû loá bòch.
Chaáp nhaän haøng ngaøy con ñöôøng Tin Möøng, duø noù coù theå gaây khoù khaên cho chuùng ta: ñoù laø söï thaùnh thieän.
Tieâu Chuaån Lôùn
95. Trong chöông hai möôi laêm cuûa Tin Möøng Thaùnh Mattheâu (caâu 31-46), Chuùa Gieâsu moät laàn nöõa ngöøng laïi treân moät trong caùc Moái Phuùc, Moái Phuùc goïi nhöõng ngöôøi coù loøng thöông xoùt laø coù phuùc. Neáu chuùng ta tìm kieám söï thaùnh thieän laøm ñeïp maét Thieân Chuùa, ñoaïn vaên naøy cho chuùng ta moät tieâu chuaån roõ raøng döïa treân ñoù maø chuùng ta ñöôïc xeùt xöû. "Ta ñoùi, caùc con ñaõ cho Ta aên, Ta khaùt, caùc con ñaõ cho Ta uoáng, Ta laø khaùch laï, caùc con ñaõ ñoùn tieáp Ta, Ta traàn truoàng, caùc con ñaõ cho Ta maëc, Ta ñau yeáu, caùc con ñaõ saên soùc Ta, Ta bò boû tuø, caùc con ñaõ thaêm vieáng Ta."(caùc caâu 35-36).
Trong söï trung thaønh vôùi Thaày
96. Nhö theá, neân thaùnh khoâng coù nghóa laø meâ maån trong traïng thaùi xuaát thaàn huyeàn bí. Nhö Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi: "Neáu chuùng ta thaät söï baét ñaàu laïi töø vieäc chieâm nieäm veà Ñöùc Kitoâ, thì chuùng ta phaûi hoïc caùch nhìn thaáy Ngöôøi ñaëc bieät laø treân khuoân maët cuûa nhöõng keû maø chính Ngöôøi muoán ñöôïc ñoàng hoaù vôùi" [79]. Ñoaïn vaên Mattheâu 25:35-36 "khoâng phaûi laø moät lôøi môøi goïi ñôn giaûn ñeán ñöùc aùi: ñoù laø moät trang cuûa Kitoâ hoïc chieáu moät tia saùng treân maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ" [80]. Trong lôøi keâu goïi nhaän ra Ngöôøi trong nhöõng ngöôøi ngheøo vaø ñau khoå naøy, chuùng ta thaáy toû loä chính Thaùnh Taâm cuûa Ñöùc Kitoâ, nhöõng caûm xuùc vaø söï choïn löïa saâu thaúm nhaát cuûa Ngöôøi, maø moãi vò thaùnh tìm caùch noi göông.
97. Vì nhöõng ñoøi hoûi cöông quyeát naøy cuûa Chuùa Gieâsu, nhieäm vuï cuûa toâi laø yeâu caàu caùc Kitoâ höõu thöøa nhaän vaø chaáp nhaän chuùng trong tinh thaàn côûi môû ñích thöïc, sine glossa. Noùi caùch khaùc, khoâng coù baát kyø "neáu hoaëc nhöng" naøo, laø ñieàu coù theå laøm giaûm söùc maïnh cuûa chuùng. Chuùa chuùng ta ñaõ noùi raát roõ raèng söï thaùnh thieän khoâng theå hieåu hay soáng ngoaøi nhöõng ñoøi hoûi naøy, vì loøng thöông xoùt laø "con tim ñang ñaäp cuûa Tin Möøng" [81].
98. Neáu toâi gaëp moät ngöôøi nguû ngoaøi trôøi trong moät ñeâm laïnh leõo, toâi coù theå coi ngöôøi aáy nhö moät ñieàu phieàn nhieãu, quaáy raày, trôû ngaïi treân ñöôøng cuûa toâi, moät caûnh töôïng phieàn toaùi, moät vaán ñeà ñeå cho caùc chính trò gia giaûi quyeát, hoaëc thaäm chí moät ñoáng raùc böøa baõi nôi coâng coäng. Hoaëc toâi ñaùp laïi vôùi ñöùc tin vaø ñöùc aùi, vaø thaáy trong ngöôøi aáy moät con ngöôøi vôùi moät phaåm giaù gioáng heät nhö cuûa toâi, moät thuï taïo ñöôïc Chuùa Cha yeâu thöông voâ bôø, moät hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, moät anh chò em ñöôïc Chuùa Gieâsu cöùu chuoäc. Laøm moät Kitoâ höõu laø nhö theá! Söï thaùnh thieän coù theå ñöôïc hieåu ôû ngoaøi vieäc nhìn nhaän caùch soáng ñoäng veà phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi naøy khoâng? [82].
99. Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, ñieàu naøy lieân quan ñeán moät lo laéng khoâng ngöøng vaø laønh maïnh. Ngay caû khi vieäc giuùp ñôõ chæ moät ngöôøi maø thoâi cuõng coù theå bieän minh cho taát caû nhöõng noã löïc cuûa chuùng ta, vieäc aáy cuõng chöa ñuû. Chaúng haïn nhö caùc giaùm muïc Gia Naõ Ñaïi ñaõ laøm saùng toû ñieàu naøy khi caùc ngaøi ghi nhaän raèng söï hieåu bieát theo Thaùnh Kinh veà naêm thaùnh laø veà nhieàu hôn chæ ñôn thuaàn thöïc hieän moät soá vieäc laønh. Noù cuõng coù nghóa laø tìm caùch thay ñoåi xaõ hoäi: "Ñeå cho caùc theá heä sau naøy cuõng ñöôïc giaûi thoaùt, roõ raøng muïc tieâu phaûi laø khoâi phuïc laïi caùc heä thoáng xaõ hoäi vaø kinh teá, ñeå khoâng coøn söï loaïi tröø nöõa" [83].
Nhöõng yù töôûng ñaùnh vaøo loøng Tin Möøng
100. Toâi tieác raèng ñoâi khi coù nhöõng tö töôûng daãn chuùng ta ñeán hai sai laàm nguy haïi. Moät ñaøng, coù sai laàm cuûa caùc Kitoâ höõu taùch bieät nhöõng ñoøi hoûi naøy Tin Möøng ra khoûi moái lieân heä caù nhaân cuûa hoï vôùi Chuùa, ra khoûi söï keát hôïp noäi taâm cuûa hoï vôùi Ngöôøi, ra khoûi söï môû loøng ra cho aân suûng cuûa Ngöôøi. Nhö theá, Kitoâ giaùo trôû thaønh moät loaïi toå chöùc phi chính phuû (NGO), bò töôùc maát söï thaàn bí saùng ngôøi ñöôïc chöùng toû trong ñôøi soáng cuûa Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi, Thaùnh Vincenteâ ñeä Phaoloâ, Thaùnh Teâreâxa thaønh Calcutta vaø nhieàu vò thaùnh khaùc. Ñoái vôùi nhöõng vò thaùnh lôùn naøy, taâm nguyeän, tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø vieäc ñoïc Tin Möøng khoâng heà laøm giaûm bôùt cam keát daán thaân ñaày say meâ vaø hieäu quaû cuûa caùc ngaøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laân caän cuûa mình; hoaøn toaøn ngöôïc laïi.
101. Sai laàm nguy haïi veà tö töôûng khaùc ñöôïc tìm thaáy ôû nhöõng keû nghi ngôø vieäc tham gia vaøo xaõ hoäi cuûa ngöôøi khaùc, coi noù nhö phieán dieän, theá gian, traàn tuïc, vaät chaát, coäng saûn hay daân tuùy. Hoaëc hoï töông ñoái hoaù noù, nhö theå hoï coù nhöõng vaán ñeà khaùc quan troïng hôn, hoaëc ñieàu duy nhaát ñaùng keå laø moät trong nhöõng vaán ñeà ñaïo ñöùc cuï theå hoaëc muïc tieâu maø hoï töï baûo veä. Chaúng haïn nhö, vieäc baûo veä caùc treû em voâ toäi chöa sinh ra cuûa chuùng ta caàn phaûi ñöôïc roõ raøng, chaéc chaén vaø say meâ, vì nguy cô bò ñe doaï laø phaåm giaù cuûa moät ñôøi soáng con ngöôøi, moät ñieàu luoân luoân thaùnh thieâng vaø ñoøi hoûi tình yeâu daønh cho moãi ngöôøi, baát chaáp giai ñoaïn phaùt trieån cuûa hoï. Tuy nhieân, cuõng thaùnh thieâng khoâng keùm laø ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc sinh ra, nhöõng ngöôøi cô baàn, nhöõng ngöôøi bò boû rôi vaø bò thieät thoøi, nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông vaø nhöõng ngöôøi giaø caû deã laøm moài cho vieäc gieát cheát eâm dòu kheùo che ñaäy, nhöõng naïn nhaân cuûa naïn buoân ngöôøi, nhöõng hình thöùc noâ leä môùi vaø moïi hình thöùc loaïi tröø [84]. Chuùng ta khoâng theå ñeà nghò moät lyù töôûng veà söï thaùnh thieän coù theå khoâng quan taâm gì ñeán nhöõng baát coâng trong moät theá giôùi maø moät soá ngöôøi vui veû aên uoáng say söa, chi tieâu böøa baõi vaø soáng chæ ñeå höôûng nhöõng moùn haøng tieâu thuï môùi nhaát, trong khi nhöõng ngöôøi khaùc chæ nhìn töø beân ngoaøi, vaø soáng troïn cuoäc ñôøi hoï trong ngheøo ñoùi theâ löông.
102. Chuùng ta thöôøng nghe noùi raèng, so vôùi vieäc ñöông ñaàu vôùi thuyeát töông ñoái vaø nhöõng sai loãi cuûa theá giôùi hieän taïi cuûa chuùng ta, thì tình traïng di daân chaúng haïn, laø moät vaán ñeà khoâng quan troïng baèng. Moät soá ngöôøi Coâng Giaùo coi ñoù laø vaán ñeà thöù yeáu so vôùi nhöõng vaán ñeà veà sinh hoïc "nghieâm troïng". Moät chính trò gia ñang kieám phieáu noùi moät ñieàu nhö theá thì coù theå hieåu ñöôïc, nhöng moät Kitoâ höõu thì khoâng, vì thaùi ñoä ñuùng ñaén duy nhaát laø ñöùng vaøo vò trí cuûa caùc anh chò em mình, nhöõng ngöôøi lieàu maïng soáng cuûa mình ñeå baûo ñaûm moät töông lai cho con caùi hoï. Lieäu chuùng ta coù theå khoâng nhaän ra raèng ñaây chính laø ñieàu maø Chuùa Gieâsu ñoøi hoûi chuùng ta, khi Ngöôøi baûo chuùng ta raèng khi ñoùn tieáp khaùch laï laø chuùng ta ñoùn tieáp Ngöôøi (x. Mt 25:35) sao? Thaùnh Beâneâñictoâ ñaõ laøm nhö theá moät caùch deã daøng, vaø maëc duø noù coù theå laøm cho cuoäc ñôøi caùc tu só cuûa Ngaøi ra "phöùc taïp", ngaøi ñaõ ra leänh raèng taát caû caùc khaùch goõ cöûa tu vieän ñeàu ñöôïc ñoùn tieáp "nhö Ñöùc Kitoâ" [85], vôùi moät cöû chæ toân kính [86]; ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi haønh höông phaûi ñöôïc gaëp vôùi "söï quan taâm vaø aân caàn vó ñaïi nhaát" [87].
103. Moät tieáp caän töông töï cuõng ñöôïc tìm thaáy trong Cöïu Öôùc: "Caùc ngöôi khoâng ñöôïc baïc ñaõi khaùch laï, hoaëc haø hieáp hoï, vì caùc ngöôi ñaõ laø khaùch laï taïi Ai Caäp" (Xh 22:21). "Khi coù moät kieàu daân ôû trong xöù cuûa caùc ngöôi, thì ñöøng haø hieáp hoï. Caùc ngöôi phaûi cö xöû vôùi kieàu daân ôû giöõa caùc ngöôi nhö ngöôøi baûn xöù, vaø haõy thöông yeâu hoï nhö chính mình, vì caùc ngöôi cuõng ñaõ laø kieàu daân ôû Ai Caäp. Ta laø Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa caùc ngöôi"(Lv 19:33-34). Ñaây khoâng phaûi laø moät khaùi nieäm ñöôïc moät soá Giaùo hoaøng phaùt minh, hoaëc moät moát nhaát thôøi ngaén nguûi. Cuõng trong theá giôùi hoâm nay, chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñi theo con ñöôøng linh ñaïo khoân ngoan ñöôïc ngoân söù Isaia ñeà ra ñeå cho thaáy ñieàu gì ñeïp loøng Thieân Chuùa. "Chaúng phaûi laø vieäc chia côm cho ngöôøi ñoùi, röôùc nhöõng ngöôøi ngheøo khoâng nôi truù nguï vaøo nhaø; thaáy ai traàn truoàng thì cho aùo maëc, chaúng ngoaûnh maët laøm ngô tröôùc anh em coát nhuïc sao? Baáy giôø aùnh saùng ngöôi seõ böøng leân nhö raïng ñoâng" (58:7-8).
Söï thôø phöôïng ñöôïc Thieân Chuùa chaáp nhaän nhaát
104. Chuùng ta coù theå nghó raèng chuùng ta toân vinh Thieân Chuùa chæ baèng vieäc thôø phöôïng vaø caàu nguyeän cuûa mình, hoaëc ñôn thuaàn baèng caùch tuaân giöõ moät soá quy taéc ñaïo ñöùc nhaát ñònh. Ñuùng laø öu tieân thuoäc veà moái lieân heä cuûa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa, nhöng chuùng ta khoâng theå queân raèng tieâu chuaån cuoái cuøng maø döïa treân ñoù cuoäc ñôøi chuùng ta seõ ñöôïc xeùt xöû laø nhöõng gì chuùng ta ñaõ laøm cho tha nhaân. Caàu nguyeän laø ñieàu quyù giaù nhaát, vì noù nuoâi döôõng moät cam keát daán thaân haøng ngaøy cho tình yeâu. Vieäc thôø phöôïng cuûa chuùng ta trôû neân ñeïp loøng Thieân Chuùa khi chuùng ta töï nguyeän soáng ñaïi löôïng, vaø ñeå cho hoàng aân Thieân Chuùa ban cho trong caàu nguyeän, ñöôïc theå hieän trong söï quan taâm cuûa chuùng ta ñoái vôùi anh chò em mình.
105. Töông töï nhö theá, caùch toát nhaát ñeå phaân bieät xem lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta coù chaân chính hay khoâng laø xeùt xem cuoäc soáng cuûa mình coù ñang ñöôïc bieán ñoåi trong aùnh saùng cuûa loøng thöông xoùt hay khoâng. Vì "loøng thöông xoùt khoâng chæ laø haønh ñoäng cuûa Chuùa Cha; maø coøn trôû thaønh moät tieâu chuaån ñeå xaùc ñònh ai laø con caùi thaät cuûa Ngaøi" [88]. Loøng thöông xoùt "chính laø neàn taûng cuûa ñôøi soáng cuûa Hoäi Thaùnh" [89]. Veà vaán ñeà naøy, toâi muoán nhaéc laïi raèng loøng thöông xoùt khoâng loaïi tröø coâng lyù vaø chaân lyù; quaû thöïc "chuùng ta phaûi noùi raèng loøng thöông xoùt laø söï troïn veïn cuûa coâng lyù vaø laø bieåu loä röïc rôõ nhaát cuûa chaân lyù cuûa Thieân Chuùa" [90]. Ñoù laø "chìa khoùa Thieân Ñaøng" [91].
106. ÔÛ ñaây, toâi nghó ñeán Thaùnh Toâma Aquinoâ, ngöôøi ñaõ hoûi nhöõng haønh ñoäng naøo cuûa chuùng ta laø cao quyù nhaát, nhöõng vieäc laøm beà ngoaøi naøo cho ngöôøi ta thaáy roõ nhaát tình yeâu Thieân Chuùa cuûa chuùng ta. Thaùnh Toâma ñaõ khoâng ngaàn ngaïi traû lôøi raèng chuùng laø nhöõng vieäc thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta, [92], thaäm chí nhieàu hôn caùc haønh vi thôø phöôïng cuûa chuùng ta: "Chuùng ta thôø phöôïng Thieân Chuùa baèng nhöõng hy sinh vaø cuûa leã beà ngoaøi, khoâng vì lôïi ích cuûa Ngaøi, maø cuûa chính chuùng ta vaø nhöõng ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta. Vì Ngaøi khoâng caàn nhöõng hy sinh cuûa chuùng ta, nhöng muoán chuùng ñöôïc daâng leân Ngaøi, ñeå khôi daäy loøng suøng kính cuûa chuùng ta vaø sinh ích cho nhöõng ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta. Vì theá, loøng thöông xoùt, maø qua ñoù chuùng ta buø ñaép nhöõng thieáu thoán cuûa ngöôøi khaùc, laø moät söï hy sinh deã ñöôïc chaáp nhaän hôn ñoái vôùi Ngaøi, vì höôùng tröïc tieáp hôn ñeán haïnh phuùc cuûa nhöõng ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta" [93].
107. Nhöõng ngöôøi thöïc söï muoán laøm vinh danh Thieân Chuùa baèng ñôøi soáng cuûa mình, nhöõng ngöôøi thöïc söï ao öôùc lôùn leân trong söï thaùnh thieän, ñöôïc môøi goïi quyeát taâm beàn chí trong vieäc thöïc haønh caùc vieäc thöông xoùt. Thaùnh Teâreâxa thaønh Calcutta ñaõ nhaän ra ñieàu naøy moät caùch roõ raøng: "Vaâng, toâi coù nhieàu loãi laàm vaø thaát baïi cuûa con ngöôøi ... Nhöng Thieân Chuùa cuùi xuoáng vaø söû duïng chuùng ta, baïn vaø toâi, ñeå thaønh tình yeâu vaø loøng töø bi cuûa Ngöôøi treân theá gian; Ngöôøi gaùnh laáy toäi loãi chuùng ta, nhöõng khoù khaên vaø loãi laàm cuûa chuùng ta. Ngöôøi leä thuoäc vaøo chuùng ta ñeå yeâu theá gian vaø cho thaáy Ngöôøi yeâu noù nhieàu nhö theá naøo. Neáu chuùng ta quaù quan taâm ñeán baûn thaân mình thì chuùng ta seõ khoâng coøn thì giôø cho ngöôøi khaùc nöõa" [94].
108. Chuû nghóa höôûng thuï vaø chuû nghóa tieâu thuï coù theå chöùng toû söï suïp ñoå cuûa chuùng ta, bôûi vì khi chuùng ta bò aùm aûnh bôûi nieàm vui cuûa chính mình, chuùng ta seõ trôû neân quaù quan taâm ñeán baûn thaân vaø caùc quyeàn lôïi cuûa mình, vaø chuùng ta caûm thaáy tuyeät voïng laø caàn phaûi coù thôøi giôø raûnh roãi ñeå höôûng laïc thuù. Chuùng ta seõ thaáy khoù maø coù theå caûm thaáy vaø chöùng toû baát kyø moái quan taâm thöïc söï naøo ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo khoù, tröø phi chuùng ta coù theå vun troàng moät ñôøi soáng giaûn dò, choáng laïi caùc nhu caàu noùng boûng cuûa moät xaõ hoäi tieâu thuï, laø ñieàu laøm cho chuùng ta trôû neân ngheøo naøn vaø khoâng thoaû maõn, boàn choàn muoán coù taát caû ngay baây giôø. Töông töï nhö theá, khi chuùng ta ñeå mình bò cuoán vaøo nhöõng tin töùc beà ngoaøi, truyeàn thoâng töùc thì vaø thöïc taïi aûo, chuùng ta coù theå laõng phí thì giôø quyù baùu vaø trôû neân thôø ô vôùi nhöõng veát thöông cuûa anh chò em mình. Tuy nhieân, ngay caû giöõa côn loác hoaït ñoäng naøy, Tin Möøng vaãn tieáp tuïc vang leân, cung caáp cho chuùng ta lôøi höùa cuûa moät cuoäc soáng khaùc, moät cuoäc soáng laønh maïnh vaø haïnh phuùc hôn.
109. Chöùng töø maïnh meõ cuûa caùc thaùnh ñöôïc toû loä trong cuoäc soáng cuûa caùc ngaøi, ñöôïc hình thaønh bôûi caùc Moái Phuùc Thaät vaø tieâu chuaån cuûa phaùn xeùt cuoái cuøng. Lôøi cuûa Chuùa Gieâsu thì raát ít vaø ñôn giaûn, nhöng thöïc teá vaø coù giaù trò ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, vì treân taát caû moïi söï, Kitoâ giaùo laø ñeå ñem ra thöïc haønh. Noù cuõng coù theå laø moät ñoái töôïng nghieân cöùu vaø suy nieäm, nhöng chæ ñeå giuùp chuùng ta soáng Tin Möøng toát hôn trong cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa mình. Toâi ñeà nghò ñoïc laïi caùc baûn vaên Thaùnh Kinh vó ñaïi naøy, ñeà caäp ñeán chuùng, caàu nguyeän vôùi chuùng, coá gaéng dieãn taû chuùng. Chuùng seõ coù ích cho chuùng ta; chuùng seõ laøm cho chuùng ta ñöôïc thöïc söï haïnh phuùc.
Chöông 4 : Caùc Ñaëc Tính Cuûa Söï Thaùnh Thieän Trong Theá Giôùi Ngaøy Nay
110. Trong khuoân khoå cuûa söï thaùnh thieän cao caû maø caùc Moái Phuùc Thaät vaø Mattheâu 25:31-46 ñöa ra, toâi muoán ñeà caäp ñeán moät soá ñaëc tính hoaëc bieåu thöùc taâm linh, theo thieån yù cuûa toâi, laø raát caàn thieát ñeå hieåu ñöôïc caùch soáng maø Chuùa môøi goïi chuùng ta. Toâi seõ khoâng ngöøng laïi ñeå giaûi thích caùc phöông tieän thaùnh hoùa ñaõ ñöôïc chuùng ta bieát ñeán: caùc phöông phaùp caàu nguyeän khaùc nhau, caùc Bí Tích Thaùnh Theå vaø Hoøa giaûi voâ giaù, vieäc daâng nhöõng hy sinh caù nhaân, caùc hình thöùc suøng kính khaùc nhau, vieäc linh höôùng vaø nhieàu vieäc khaùc nöõa. ÔÛ ñaây, toâi seõ chæ noùi veà moät soá khía caïnh cuûa ôn goïi neân thaùnh maø toâi hy voïng seõ vang aâm moät caùch ñaëc bieät.
111. Caùc ñaëc tính toâi muoán nhaán maïnh khoâng phaûi laø taát caû nhöõng gì coù theå taïo thaønh moät moâ hình neân thaùnh, nhöng chuùng laø naêm bieåu hieän tuyeät vôøi cuûa tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân maø toâi cho laø coù taàm quan troïng ñaëc bieät vì moät soá nguy cô vaø giôùi haïn naøo ñoù cuûa neàn vaên hoaù hieän nay. Trong neàn vaên hoaù naøy chuùng ta thaáy moät caûm giaùc lo laéng, ñoâi khi baïo ñoäng, laøm cho chuùng ta sao laõng vaø suy nhöôïc; söï tieâu cöïc vaø buoàn raàu; tính töï maõn ñöôïc nuoâi döôõng baèng chuû nghóa tieâu thuï; chuû nghóa caù nhaân; vaø taát caû nhöõng hình thöùc taâm linh sai laïc, khoâng gaëp gôõ ñöôïc Thieân Chuùa, hieän ñang thoáng trò thò tröôøng toân giaùo thôøi nay.
Kieân Trì, Kieân Nhaãn Vaø Hieàn Laønh
112. Ñaëc tính ñaàu tieân trong nhöõng ñaëc tính to taùt naøy coù neàn taûng vöõng chaéc nôi Thieân Chuùa, Ñaáng yeâu thöông vaø naâng ñôõ chuùng ta. Nguoàn söùc maïnh noäi taâm naøy giuùp chuùng ta kieân trì giöõa nhöõng thaêng traàm cuûa cuoäc ñôøi, nhöng cuõng giuùp chuùng ta chòu ñöïng ñöôïc söï thuø ñòch, phaûn boäi vaø thaát baïi cuûa ngöôøi khaùc. "Neáu Thieân Chuùa giuùp chuùng ta, thì ai choáng laïi ñöôïc chuùng ta?" (Rom 8:31): ñaây laø nguoàn bình an ñöôïc tìm thaáy nôi caùc thaùnh. Söùc maïnh noäi taâm nhö vaäy khieán chuùng ta coù theå laøm chöùng veà söï thaùnh thieän qua vieäc kieân nhaãn vaø kieân ñònh laøm vieäc laønh trong moät theá giôùi ñaày bieán ñoäng, oàn aøo vaø naêng noå cuûa chuùng ta. Ñoù laø loøng trung thaønh phaùt sinh töø tình yeâu, vì nhöõng ai tin töôûng vaøo Thieân Chuùa (pístis) cuõng coù theå trung thaønh vôùi tha nhaân (pistoùs). Hoï khoâng boû rôi ngöôøi khaùc trong nhöõng luùc khoù khaên; hoï ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi aáy trong côn öu phieàn vaø saàu khoå cuûa hoï, maëc duø laøm nhö theå coù theå khoâng mang laïi cho nhöõng ngöôøi aáy caùc thoaû maõn töùc thì.
113. Thaùnh Phaoloâ ñaõ xin caùc tín höõu Roâma ñöøng "laáy aùc baùo aùc" (x. Rom 12:17), ñöøng tìm caùch traû thuø (x. 19), ñöøng ñeå bò söï döõ khuaát phuïc, nhöng laáy ñieàu laønh maø khuaát phuïc söï döõ (x. 21). Thaùi ñoä naøy khoâng phaûi laø daáu chæ cuûa söï yeáu ñuoái maø cuûa söùc maïnh thaät söï, bôûi vì chính Thieân Chuùa "chaäm baát bình nhöng raát quyeàn naêng" (Nah 1:3). Lôøi Chuùa khuyeân chuùng ta haõy "loaïi boû taát caû moïi ñaéng cay, phaãn noä, giaän hôøn, chöûi bôùi, cuøng moïi ñieàu gian aùc" (Eph 4:31).
114. Chuùng ta caàn phaûi vaät loân vôùi vaø ñeà phoøng caùc khuynh höôùng hung haêng vaø ích kyû cuûa mình, vaø ñöøng ñeå cho chuùng beùn reã. "Haõy noùng giaän, nhöng ñöøng phaïm toäi. Chôù ñeå maët trôøi laën treân côn giaän cuûa anh em" (Eph 4:26). Khi caûm thaáy bò ñuoái söùc, chuùng ta luoân luoân coù theå baùm laáy moû neo caàu nguyeän, laø ñieàu ñöa chuùng ta trôû laïi voøng tay Thieân Chuùa vaø nguoàn bình an cuûa chuùng ta. "Anh em ñöøng lo laéng veà baát cöù ñieàu gì, nhöng trong moïi söï, haõy daâng leân Thieân Chuùa lôøi caàu xin cuûa anh em baèng kinh nguyeän, xin ôn, vaø taï ôn. Vaø bình an cuûa Thieân Chuùa, laø bình an vöôït leân treân moïi hieåu bieát, seõ giöõ gìn loøng trí anh em..." (Pl 4: 6-7).
115. Kitoâ höõu cuõng coù theå bò cuoán vaøo maïng löôùi baïo löïc baèng lôøi noùi qua maïng internet vaø caùc dieãn ñaøn truyeàn thoâng thuaät soá khaùc nhau. Ngay caû trong caùc phöông tieän truyeàn thoâng Coâng Giaùo, caùc ranh giôùi coù theå bò vöôït qua, phæ baùng vaø vu khoáng coù theå trôû neân phoå thoâng, cuøng taát caû caùc tieâu chuaån ñaïo ñöùc vaø toân troïng danh tieáng cuûa ngöôøi khaùc coù theå bò gaït ñi. Keát quaû laø moät söï phaân ñoâi nguy hieåm, vì nhöõng gì coù theå ñöôïc noùi ôû ñoù coù theå khoâng ñöôïc chaáp nhaän trong caùc cuoäc thaûo luaän coâng khai, vaø ngöôøi ta tæm caùch buø ñaép cho söï baát maõn cuûa mình baèng caùch maï lî ngöôøi khaùc. Ñieàu ñaùng chuù yù laø ñoâi khi, coù nhöõng ngöôøi töï cho laø mình giöõ caùc ñieàu raên khaùc, nhöng laïi hoaøn toaøn boû qua ñieàu raên thöù taùm, "chôù laøm chöùng doái", vaø taøn nhaãn huyû hoaïi thanh danh ngöôøi khaùc. ÔÛ ñoù, hoï chöùng toû moät caùch khoâng giöõ gìn raèng "caùi löôõi laø "theá giôùi cuûa söï döõ" vaø "thieâu huyû toaøn theå ñôøi soáng chuùng ta, vì ñöôïc nhoùm leân bôûi löûa hoaû nguïc" (Gc 3:6).
116. Söùc maïnh noäi taâm, laø vieäc laøm cuûa aân suûng, traùnh cho chuùng ta khoûi bò kích ñoäng bôûi baïo löïc, laø ñieåu traøn ngaäp ñôøi soáng xaõ hoäi ngaøy nay, bôûi vì aân suûng laøm giaûm bôùt tính ham danh vaø giuùp ngöôøi ta deã daøng trôû neân coù loøng hieàn laønh. Caùc thaùnh khoâng phí söùc than phieàn veà nhöõng thaát baïi cuûa ngöôøi khaùc; caùc ngaøi coù theå coät löôõi cuûa mình tröôùc nhöõng loãi laàm cuûa anh chò em mình, vaø traùnh nhöõng haønh ñoäng baïo löïc baèng lôøi noùi haï nhuïc vaø ngöôïc ñaõi ngöôøi khaùc, bôûi vì caùc ngaøi cho laø mình khoâng xöùng ñaùng ñeå ñoái xöû khaéc nghieät vôùi tha nhaân, nhöng coi hoï nhö "hôn mình" (Pl 2: 3).
117. Thaät khoâng toát khi chuùng ta nhìn xuoáng ngöôøi khaùc nhö nhöõng quan toaø taøn nhaãn, coi hoï laø khoâng xöùng ñaùng vaø luoân ra veû daïy cho hoï nhöõng baøi hoïc. Ñoù chính laø moät hình thöùc baïo löïc tinh vi [95]. Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù ñaõ ñeà nghò moät con ñöôøng khaùc: "Haõy luoân luoân thích ñöôïc taát caû moïi ngöôøi daïy mình, hôn laø muoán daïy ngay caû nhöõng ngöôøi beù nhoû nhaát trong moïi ngöôøi" [96]. Vaø ngaøi theâm moät lôøi khuyeân ñeå ñuoåi xa ma quyû: "Haõy vui möøng coi nhöõng söï toát ñeïp cuûa ngöôøi khaùc nhö cuûa chính mình, vaø mong raèng hoï ñöôïc öu tieân hôn mình trong moïi söï; caùc chò phaûi heát loøng laøm ñieàu naøy. Nhö theá caùc chò seõ chieán thaéng söï döõ baèng vieäc laønh, ñaùnh ñuoåi quyû döõ, vaø coù ñöôïc moät con tim haïnh phuùc. Haõy coá gaéng thöïc haønh ñieàu naøy nhieàu hôn nöõa vôùi nhöõng ai maø caùc chò cho laø ít haáp daãn nhaát. Haõy nhaän ra raèng neáu caùc chò khoâng töï taäp luyeän theo caùch naøy, caùc chò seõ khoâng ñaït ñöôïc ñöùc aùi thaät söï hoaëc tieán boä trong nhaân ñöùc aáy" [97].
118. Khieâm toán chæ coù theå beùn reã trong loøng qua caùc sæ nhuïc. Khoâng coù chuùng, thì khoâng coù söï khieâm toán hay thaùnh thieän. Neáu anh chò em khoâng theå chòu ñöïng vaø daâng leân moät vaøi nhuïc nhaõ, thì anh chò em chöa khieâm toán vaø anh chò em chöa phaûi ñang treân con ñöôøng neân thaùnh. Söï thaùnh thieän maø Thieân Chuùa ban cho Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi ñeán qua söï nhuïc nhaõ cuûa Con Ngaøi. Ngöôøi laø ñöôøng. Söï sæ nhuïc laøm cho anh chò em gioáng Chuùa Gieâsu; ñoù laø moät khía caïnh khoâng theå traùnh ñöôïc cuûa vieäc noi göông Ñöùc Kitoâ. Vì "Ñöùc Kitoâ cuõng ñaõ chòu ñau khoå vì anh em, ñeå laïi cho anh em moät maãu göông, ngoõ haàu anh em coù theå theo böôùc chaân Ngöôøi." (1 Pr 2:21). Ngöôïc laïi, Ngöôøi toû loä söï khieâm toán cuûa Chuùa Cha, Ñaáng ñaõ xuoáng ñeå haønh trình vôùi daân Ngaøi, chòu ñöïng söï baát trung vaø ta thaùn cuûa hoï (x. Xh 34:6-9; Kn 11:23-12: 2; Lc 6:36). Vì lyù do naøy, maø caùc Toâng Ñoà, sau khi chòu sæ nhuïc, ñaõ vui möøng "laø mình ñöôïc keå nhö ñaùng chòu xæ nhuïc vì danh [Chuùa Gieâsu]" (Cv 5:41).
119. ÔÛ ñaây toâi khoâng chæ noùi veà nhöõng tình caûnh toät cuøng veà vieäc töû vì ñaïo, maø coøn veà nhöõng söï nhuïc nhaõ haøng ngaøy cuûa nhöõng ngöôøi giöõ im laëng ñeå cöùu gia ñình hoï, nhöõng ngöôøi muoán ca tuïng ngöôøi khaùc hôn laø töï haøo veà chính mình hoaëc nhöõng ngöôøi choïn nhöõng coâng vieäc khoâng ñöôïc ai hoan ngheânh, ñoâi khi thaäm chí coøn choïn chòu söï baát coâng ñeå daâng leân Chuùa. "Neáu khi anh em laøm vieäc laønh, maø bò ñau khoå, vaø anh em kieân taâm chòu ñöïng, thì ñoù laø hoàng phuùc tröôùc maët Thieân Chuùa" (1 Pr 2:20). Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø ñi loanh quanh vôùi caëp maét nhìn xuoáng, khoâng noùi lôøi naøo vaø chaïy troán xaõ hoäi. Ñoâi khi, chính vì moät ngöôøi khoâng ích kyû, hoï coù theå daùm moät caùch oân toàn baát ñoàng yù kieán, ñoøi hoûi coâng lyù hoaëc baûo veä nhöõng keû yeáu ñuoái tröôùc maët nhöõng ngöôøi quyeàn theá, ngay caû khi noù coù theå gaây thieät haïi cho hoï hoaëc danh tieáng cuûa hoï.
120. Toâi khoâng noùi raèng söï sæ nhuïc nhö vaäy laø deã chòu, vì ñoù laø chuû tröông töï haønh haï mình, nhöng ñaây laø moät caùch ñeå noi göông Chuùa Gieâsu vaø lôùn leân trong söï keát hôïp vôùi Ngöôøi. Ñieàu naøy khoâng theå hieåu noåi treân moät möùc ñoä thuaàn tuùy töï nhieân, vaø theá gian cheá dieãu baát kyø khaùi nieäm naøo nhö theá. Thay vaøo ñoù, ñaây laø moät aân suûng ñöôïc tìm kieám trong caàu nguyeän: "Laïy Chuùa, khi söï sæ nhuïc ñeán, xin giuùp con bieát raèng con ñang theo böôùc chaân Chuùa".
121. Thaùi ñoä naøy bao haøm moät con tim ñöôïc bình an nhôø Ñöùc Kitoâ, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi söï hung haêng phaùt sinh töø vieäc quaù töï ñaïi. Cuõng moät bình an aáy ñöôïc ñem ñeán bôûi aân suûng, laøm cho chuùng ta coù theå giöõ ñöôïc söï an toaøn noäi taâm vaø chòu ñöïng, cuøng kieân trì trong söï toát laønh, "duø toâi ñi qua thung luõng toái taêm cuûa söï cheát" (Tv 23:4) hoaëc "Duø moät ñaïo binh haï traïi choáng laïi toâi" (Tv 27:3). Ñöùng vöõng trong Chuùa, Ñaù Taûng, chuùng ta coù theå haùt: " Trong bình an con ngaû mình laø nguû kyõ, chæ mình Ngaøi, laïy Chuùa, laøm ñôøi con yeân oån." (Tv 4:8). Toùm taét moät lôøi, Ñöùc Kitoâ, "laø bình an cuûa chuùng ta" (Eph 2:14); Ngöôøi ñaõ ñeán "ñeå höôùng daãn ta böôùc chaân vaøo neûo bình an" (Lc 1:79). Nhö Ngöôøi ñaõ noùi vôùi Thaùnh Faustina Kowalska, "Loaøi ngöôøi seõ khoâng coù hoøa bình cho ñeán khi hoï quay laïi tín thaùc vaøo loøng thöông xoùt cuûa Ta" [98]. Vì vaäy, chuùng ta ñöøng rôi vaøo caùm doã tìm kieám söï an toaøn trong thaønh coâng, nhöõng thuù vui voâ boå, sôû höõu, quyeàn löïc treân ngöôøi khaùc hoaëc ñòa vò xaõ hoäi. Chuùa Gieâsu phaùn raèng: "Thaày ban bình an cho caùc con, nhöng khoâng nhö theá gian ban noù cho caùc con." (Ga 14:27).
Nieàm Vui Vaø Ñaàu OÙc Khoâi Haøi
122. Nhöõng ñieàu ñöôïc noùi ôû treân khoâng aùm chæ moät tinh thaàn ngaên caám, nhuùt nhaùt, ñaéng cay hoaëc u saàu, hoaëc coù moät veû maët theâ löông, caùc thaùnh vui töôi vaø coù ñaàu oùc khoâi haøi. Maëc duø hoaøn toaøn thöïc teá, caùc ngaøi toûa ra tinh thaàn tích cöïc vaø ñaày hy voïng. Cuoäc ñôøi Kitoâ höõu laø cuoäc ñôøi "vui möøng trong Chuùa Thaùnh Thaàn" (Rom 14:17), vì "keát quaû caàn thieát cuûa tình yeâu baùc aùi laø vui möøng; bôûi vì moãi ngöôøi yeâu ñeàu vui möøng khi ñöôïc keát hôïp vôùi ngöôøi mình yeâu ... aûnh höôûng cuûa loøng baùc aùi laø nieàm vui" [99]. Khi nhaän ñöôïc hoàng aân Lôøi Chuùa tuyeät myõ, chuùng ta oâm chaët laáy Lôøi aáy "giöõa bao gian khoå, vôùi nieàm vui cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" (1 Tx 1:6). Neáu chuùng ta ñeå cho Chuùa keùo chuùng ta ra khoûi caùi voû cuûa mình vaø thay ñoåi cuoäc soáng cuûa mình, thì chuùng ta coù theå laøm nhö Thaùnh Phaoloâ noùi vôùi chuùng ta: "Haõy haõy luoân vui möøng trong Chuùa. Toâi nhaéc laïi, haõy vui leân!" (Pl 4: 4).
123. Caùc ngoân söù ñaõ coâng boá thôøi ñaïi cuûa Chuùa Gieâsu, maø trong ñoù chuùng ta hieän ñang soáng, nhö moät maëc khaûi haân hoan. "Haõy reo hoø vaø haùt leân möøng rôõ!" (Is 12: 6). "Haõy treøo leân nuùi cao, hôõi ngöôøi loan baùo tin möøng cho Xion; Haõy caát cao gioïng noùi, hôõi ngöôøi loan baùo tin möøng cho Gieârusalem!" (Is 40:9). "Hôõi nuùi non haõy baät leân tieáng haùt! Vì Chuùa ñaõ an uûi daân Ngöôøi, vaø Ngöôøi seõ xoùt thöông nhöõng keû ñau khoå cuûa mình" (Is 49:13). "Hôõi con gaùi Xion, haõy vui möøng hoan hæ! Hôõi con gaùi Gieârusalem, haõy reo hoø möøng rôõ! Kìa, Ñöùc Vua cuûa ngöôi ñang ñeán cuøng ngöôi; Ñaáng Coâng Chính vaø Toaøn Thaéng laø Ngöôøi" (Dc 9: 9). Chuùng ta cuõng ñöøng queân lôøi khuyeân cuûa oâng Neâheâmia: "Ñöøng buoàn baõ, vì nieàm vui cuûa Chuùa laø söùc maïnh cuûa anh em" (8:10).
124. Ñöùc Meï Maria, khi nhaän ra söï môùi laï maø Chuùa Gieâsu mang ñeán, ñaõ haùt leân: "Linh hoàn toâi vui möøng" (Lc 1:47), vaø chính Chuùa Gieâsu "vui möøng trong Chuùa Thaùnh Thaàn" (Lc 10:21). Khi Ngöôøi ñi ngang qua, "taát caû moïi ngöôøi ñeàu vui möøng" (Lc 13:17). Sau khi Phuïc Sinh, caùc moân ñeä ñi baát cöù nôi naøo cuõng ñeàu "vui möøng" (Cv 8: 8). Chuùa Gieâsu baûo ñaûm vôùi chuùng ta raèng: "Caùc con seõ buoàn raàu, nhöng noãi buoàn cuûa caùc con seõ bieán thaønh vui möøng ... Thaày seõ gaëp laïi caùc con, vaø loøng caùc con seõ vui möøng, vaø seõ chaúng ai laáy maát nieàm vui khoûi caùc con ñöôïc" (Ga 16: 20,22). "Thaày ñaõ noùi vôùi caùc con nhöõng ñieàu aáy, ñeå nieàm vui cuûa Thaày ôû trong caùc con, vaø nieàm vui cuûa caùc con ñöôïc neân troïn" (Ga 15:11).
125. Coù nhöõng luùc khoù khaên, nhöõng thôøi gian cuûa thaäp giaù, nhöng khoâng coù gì coù theå tieâu huyû nieàm vui sieâu nhieân laø nieàm vui "thích nghi vaø thay ñoåi, nhöng luoân luoân toàn taïi ít ra nhö moät tia saùng phaùt xuaát töø nieàm tin töôûng rieâng cuûa chuùng ta raèng treân heát moïi söï, chuùng ta ñöôïc [Thieân Chuùa] yeâu thöông voâ cuøng" [100]. Nieàm vui ñoù ñem laïi moät söï an toaøn noäi taâm, moät söï thanh thaûn ñaày hy voïng cung caáp moät söï no thoaû tinh thaàn khoâng theå hieåu ñöôïc theo tieâu chuaån theá gian.
126. Nieàm vui Kitoâ giaùo thöôøng ñöôïc ñi keøm vôùi tính haøi höôùc. Ñieån hình nhö chuùng ta thaáy roõ ñieàu naøy nôi Thaùnh Toâma More, Thaùnh Vincenteâ ñeä Phaoloâ vaø Thaùnh Philipeâ ñeä Neri. Khoâi haøi tuïc tóu khoâng phaûi laø daáu chæ cuûa söï thaùnh thieän. "Haõy ñaåy lui saàu naõo khoûi taâm hoàn anh em" (Gv 11:10). Chuùng ta nhaän ñöôïc raát nhieàu töø Chuùa "ñeå vui höôûng" (1 Tm 6:17), cho neân ñoâi khi buoàn raàu coù lieân heä vôùi söï voâ ôn cuûa chuùng ta, vì chuùng ta chæ bieát nghó ñeán mình neân khoâng theå nhaän ra hoàng aân cuûa Thieân Chuùa [101].
127. Vôùi tình yeâu cuûa moät ngöôøi Cha, Thieân Chuùa môøi goïi chuùng ta: "Con ôi, haõy ñoái xöû toát vôùi mình ... Ñöøng choái töø höôûng moät ngaøy vui" (Hc 14:11,14). Ngaøi muoán chuùng ta tích cöïc, bieát ôn vaø khoâng quaù phöùc taïp: "Trong ngaøy thònh vöôïng, haõy vui veû ... Thieân Chuùa ñaõ taïo ra con ngöôøi voán ngay thaúng, nhöng hoï ñaõ toan tính nhieàu ñieàu" (Gv 7:14,29). Trong moïi hoaøn caûnh, phaûi giöõ moät tinh thaàn linh ñoäng vaø baét chöôùc Thaùnh Phaoloâ: "Toâi ñaõ hoïc caùch haøi loøng vôùi nhöõng gì toâi coù" (Ph 4:11). Ñoù laø caùch Thaùnh Phanxicoâ Assisi soáng; ngaøi coù theå traøn ngaäp loøng bieát ôn tröôùc moät maåu baùnh mì cöùng ngaéc, hoaëc haân hoan chuùc tuïng Thieân Chuùa chæ vì moät ngoïn gioù nheï nhaøng vuoát ve khuoân maët ngaøi.
128. Toâi khoâng noùi veà nieàm vui tieâu thuï vaø caù nhaân nhö ñang hieän dieän trong moät soá kinh nghieäm vaên hoaù ngaøy nay. Thöïc ra, chuû nghóa tieâu thuï chaúng laøm gì ngoaøi vieäc bieán con tim thaønh naëng neà. Thænh thoaûng noù coù theå mang laïi cho chuùng ta nhöõng khoaùi laïc choùng qua, nhöng khoâng phaûi laø nieàm vui. ÔÛ ñaây, toâi noùi ñeán nieàm vui soáng trong söï hieäp thoâng, laø chia seû vaø tham gia, vì "cho ñi thì coù phuùc hôn laø nhaän laïi." (Cv 20:35) vaø "Thieân Chuùa yeâu ngöôøi vui veû cho ñi" (2 Cr 9: 7). Tình yeâu huynh ñeä laøm taêng khaû naêng vui möøng, vì noù laøm cho chuùng ta coù khaû naêng vui vì lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc: "Haõy vui möøng vôùi ngöôøi vui möøng" (Rom 12: 15). "Chuùng toâi vui möøng khi chuùng toâi yeáu ñuoái vaø anh em maïnh meõ" (2 Cr 13:9). Maët khaùc, neáu chuùng ta "chæ bieát nghó ñeán caùc nhu caàu cuûa mình, chuùng ta töï keát aùn mình baèng moät cuoäc soáng ít haïnh phuùc" [102].
Taùo Baïo Vaø Nhieät Thaønh
129. Söï thaùnh thieän ñoàng thôøi cuõng laø parrhesía (duõng caûm): ñoù laø söï taùo baïo, laø moät ñoäng löïc thuùc ñaåy vieäc Phuùc AÂm hoaù vaø ñeå laïi daáu aán treân theá gian naøy. Ñeå cho chuùng ta coù theå laøm ñieàu aáy, chính Chuùa Gieâsu ñeán gaëp chuùng ta vaø noùi vôùi chuùng ta moät laàn nöõa, caùch bình thaûn nhöng chaéc chaén, raèng: "Ñöøng sôï" (Mc 6:50). "Thaày ôû vôùi caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá" (Mt 28:20). Nhöõng lôøi naøy cho pheùp chuùng ta ñi ra vaø phuïc vuï vôùi cuøng moät loøng can tröôøng maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ khuaáy leân trong caùc Toâng Ñoà, thuùc ñaåy caùc ngaøi rao giaûng Chuùa Gieâsu Kitoâ. Söï taùo baïo, söï haêng say, noùi naêng töï do, nhieät tình toâng ñoà, taát caû nhöõng ñieàu naøy ñöôïc bao goàm trong töø duõng caûm, moät töø maø Thaùnh Kinh cuõng duøng ñeå moâ taû söï töï do cuûa moät cuoäc ñôøi roäng môû cho Thieân Chuùa vaø cho tha nhaân (x. Cv 4:29, 9:28, 28:31; 2 Cr 3:12; Eph 3:12; Dt 3:6, 10:19).
130. Chaân Phöôùc Phaoloâ VI khi ñeà caäp ñeán nhöõng trôû ngaïi cho vieäc Phuùc AÂm hoaù, ñaõ noùi veà söï thieáu duõng caûm laø ñieàu "caøng traàm troïng hôn bôûi vì noù xuaát phaùt töø beân trong" [103]. Chuùng ta thöôøng bò caùm doã ñeå luaån quaån gaàn bôø! Tuy nhieân, Chuùa keâu goïi chuùng ta ñi ra choã nöôùc saâu vaø thaû löôùi (x. Lc 5: 4). Ngöôøi môøi goïi chuùng ta hieán thaân phuïc vuï Ngöôøi. Khi baùm chaët vaøo Ngöôøi, chuùng ta ñöôïc höùng khôûi ñeå ñem taát caû caùc ñaëc suûng cuûa mình ra phuïc vuï tha nhaân. Nguyeän xin cho chuùng ta luoân caûm thaáy ñöôïc tình yeâu cuûa Ngöôøi thuùc ñaåy (2 Cr 5:14) vaø cuøng noùi vôùi Thaùnh Phaoloâ raèng: "Khoán cho toâi neáu toâi khoâng rao giaûng Tin Möøng!" (1 Cr 9:16).
131. Chuùng ta haõy nhìn leân Chuùa Gieâsu. Loøng töø bi saâu thaúm cuûa Ngöôøi khoâng phaûi laø ñieàu ñaët troïng taâm vaøo mình, khoâng phaûi laø moät töø bi laøm cho teâ lieät, sôï haõi hay xaáu hoå nhö bao nhieâu laàn xaûy ra vôùi chuùng ta, maø hoaøn toaøn ngöôïc laïi. Ñoù laø moät loøng töø bi thuùc ñaåy Chuùa ra khoûi chính mình vôùi quyeàn naêng ñeå rao giaûng vaø sai nhöõng ngöôøi khaùc ñi laøm söù vuï chöõa laønh vaø giaûi thoaùt. Chuùng ta haõy nhìn nhaän söï yeáu ñuoái cuûa mình, nhöng ñeå cho Chuùa Gieâsu naém laáy noù trong tay Ngöôøi vaø sai chuùng ta ñi truyeàn giaùo. Chuùng ta yeáu ñuoái, nhöng chuùng ta vaãn mang moät kho baùu coù theå bieán mình thaønh to lôùn vaø laøm cho nhöõng ngöôøi ñoùn nhaän kho baùu aáy trôû neân toát hôn vaø haïnh phuùc hôn. Söï taùo baïo vaø loøng can ñaûm toâng ñoà laø moät phaàn thieát yeáu cuûa vieäc truyeàn giaùo.
132. Duõng caûm laø daáu aán cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn; noù laøm chöùng cho tính xaùc thöïc cuûa vieäc rao giaûng cuûa chuùng ta. Ñoù laø moät ñaûm baûo vui möøng daãn chuùng ta ñeán vinh quang trong Tin Möøng maø chuùng ta coâng boá. Ñoù laø nieàm tin khoâng theå lay chuyeån ñöôïc vaøo Chöùng Nhaân trung tín, cho chuùng ta söï chaéc chaén raèng khoâng gì coù theå "taùch rôøi chuùng ta khoûi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa" (Rom 8:39).
133. Chuùng ta caàn söï thuùc giuïc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå khoâng bò teâ lieät bôûi söï sôï haõi vaø thaän troïng quaù möùc, ñeå khoâng coøn thoùi quen luaån quaån trong nhöõng ranh giôùi an toaøn. Chuùng ta haõy nhôù raèng nhöõng gì bò ñoùng kín seõ coù muøi aåm öôùt vaø laøm cho chuùng ta bò beänh. Khi caùc Toâng Ñoà bò caùm doã bôûi söï sôï haõi vaø nguy hieåm, caùc ngaøi ñaõ cuøng nhau caàu nguyeän ñeå xin ôn duõng caûm: "Vaø giôø ñaây, laïy Chuùa, xin ñeå yù ñeán nhöõng lôøi ngaêm ñe cuûa hoï, vaø cho caùc toâi tôù Ngaøi ñaây ñöôïc noùi Lôøi Ngaøi vôùi taát caû söï maïnh daïn" (Cv 4:29). Keát quaû laø, "khi caùc ngaøi caàu nguyeän xong, thì nôi caùc ngaøi hoïp nhau rung chuyeån; ai naáy ñeàu ñöôïc traøn ñaày Thaùnh Thaàn vaø baét ñaàu maïnh daïn noùi lôøi Thieân Chuùa" (Cv 4:31).
134. Nhö ngoân söù Gioâna, chuùng ta luoân luoân bò caùm doã chaïy troán ñeán moät nôi aån naùu an toaøn, laø nôi coù theå coù nhieàu teân: chuû nghóa caù nhaân, chuû nghóa duy linh, kheùp mình trong voû soø, nghieän ngaäp, thích nghi, laäp khuoân, giaùo ñieàu, soáng trong quaù khöù, bi quan, naáp döôùi caùc luaät leä vaø quy taéc. Ñoâi khi chuùng ta khoù maø coù theå ra ngoaøi nhöõng laõnh thoå maø mình bieát vaø bieát roõ nhö treân ñaàu ngoùn tay. Tuy nhieân, nhöõng khoù khaên coù theå nhö côn baõo, con caù voi, con saâu laøm heùo caây thaàu daàu cuûa oâng Giona, hoaëc côn gioù vaø maët trôøi ñoát chaùy ñaàu cuûa oâng. Vôùi chuùng ta, cuõng nhö vôùi oâng, chuùng coù theå ñöôïc duøng ñeå ñöa chuùng ta trôû laïi vôùi Thieân Chuùa nhaân hieàn, Ñaáng muoán daãn chuùng ta ñi moät cuoäc haønh trình lieân tuïc vaø ñoåi môùi .
135. Thieân Chuùa luoân luoân laø söï môùi laï. Ngaøi khoâng ngöøng thuùc ñaåy chuùng ta laïi ra ñi vaø ñoåi choã ñeå thoaùt ra ngoaøi nhöõng gì laø quen thuoäc, ñeán nhöõng vuøng ngoaïi vi vaø bieân giôùi. Ngaøi daãn chuùng ta ñeán nôi maø nhaân loaïi bò toån thöông nhaát, nôi maø con ngöôøi döôùi veû beà ngoaøi cuûa moät söï ñoàng nhaát hôøi hôït, tieáp tuïc tìm kieám caâu traû lôøi cho caâu hoûi veà yù nghóa cuoäc ñôøi. Thieân Chuùa khoâng sôï! Ngaøi khoâng sôï! Ngaøi luoân ôû treân caùc keá hoaïch cuûa chuùng ta vaø khoâng sôï vuøng ngoaïi vi. Chính Ngaøi ñaõ trôû thaønh moät ngoaïi vi (x. Pl 2:6-8; Ga 1:14). Vì vaäy, neáu chuùng ta daùm ñi ñeán vuøng ngoaïi vi thì chuùng ta seõ tìm thaáy Ngaøi ôû ñoù; thaät söï, Ngaøi ñaõ coù maët ôû ñoù roài. Chuùa Gieâsu ñaõ ñi tröôùc chuùng ta trong traùi tim cuûa anh chò em chuùng ta, trong xaùc thòt bò thöông tích cuûa hoï, trong cuoäc soáng bò aùp böùc cuûa hoï, trong linh hoàn bò bieán thaønh ñen toái cuûa hoï. Ngöôøi ñaõ ôû ñoù roài.
136. Ñuùng laø chuùng ta caàn môû cöûa con tim cuûa mình cho Chuùa Gieâsu, bôûi væ Ngöôøi goõ cöûa vaø goïi (xem Kh 3:20). Nhöng ñoâi khi toâi töï hoûi, vì khoâng khí ngoät ngaït cuûa vieäc chæ quy veà mình cuûa chuùng ta, coù theå Chuùa Gieâsu ñaõ ôû trong chuùng ta vaø goõ cöûa ñeå chuùng ta môû cho Ngöôøi thoaùt ra ngoaøi. Trong Tin Möøng, chuùng ta thaáy Chuùa Gieâsu ñaõ "ñi qua caùc thaønh thò vaø laøng maïc, rao giaûng vaø coâng boá Tin Möøng veà Nöôùc Thieân Chuùa" (Lc 8:1). Sau Phuïc Sinh, khi caùc moân ñeä ñi khaép moïi nôi, Chuùa ñaõ ñoàng haønh vôùi caùc ngaøi (x. Mc 16:20). Ñaây laø ñieàu xaûy ra nhö laø keát quaû cuûa cuoäc gaëp gôõ thaät söï.
137. Thoùi quen laø ñieàu thaät quyeán ruõ ñoái vôùi chuùng ta; noù cho chuùng ta bieát raèng khoâng coù lyù do gì ñeå coá gaéng thay ñoåi söï vieäc, raèng chuùng ta khoâng theå laøm gì ñöôïc tröôùc hoaøn caûnh naøy, bôûi vì ñaây laø caùch maø moïi söï vaãn luoân nhö theá vaø chuùng ta phaûi tieáp tuïc laøm nhö vaäy. Nhôø thoùi quen chuùng ta khoâng coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi söï döõ vaø "ñeå moïi söï xaûy ra nhö thöôøng", hoaëc nhö ngöôøi naøo khaùc ñaõ quyeát ñònh raèng chuùng phaûi nhö theá. Tuy nhieân, chuùng ta haõy ñeå Chuùa ñeán ñaùnh thöùc chuùng ta khoûi côn meâ cuûa mình, ñeå giaûi phoùng chuùng ta khoûi tính uø lyø! Chuùng ta haõy ñöông ñaàu vôùi thoùi quen cuûa mình; haõy môû maét ra, môû tai ra, vaø treân heát môû loøng mình ra, ñeå chuùng ta coù theå ñöôïc kích ñoäng bôûi nhöõng gì xaûy ra chung quanh mình vaø bôûi tieáng keâu goïi cuûa Lôøi Haèng Soáng vaø hieäu quaû cuûa Chuùa Phuïc Sinh.
138. Ñieàu naøy ñöôïc baét ñaàu baèng göông cuûa nhieàu linh muïc, tu só vaø giaùo daân ñaõ daán thaân ñeå rao giaûng vaø phuïc vuï tha nhaân moät caùch trung thaønh, nhieàu khi nguy hieåm ñeán tính maïng cuûa hoï vaø chaéc chaén laø phaûi traû giaù baèng vieäc hy sinh söï thoaûi maùi cuûa mình. Chöùng töø cuûa hoï nhaéc nhôû chuùng ta raèng Hoäi Thaùnh khoâng caàn quaù nhieàu quan laïi vaø coâng chöùc, nhöng caàn caùc nhaø truyeàn giaùo ñöôïc loøng nhieät thaønh thoâng truyeàn söï soáng thaät aên töôi nuoát soáng. Caùc thaùnh laøm cho chuùng ta ngaïc nhieân vaø luùng tuùng, bôûi vì ñôøi soáng cuûa caùc ngaøi môøi goïi chuùng ta ra khoûi tình traïng taàm thöôøng bình thaûn vaø teâ lieät cuûa mình.
139. Chuùng ta haõy caàu xin Chuùa ban ôn khoâng ngaàn ngaïi khi Chuùa Thaùnh Thaàn ñoøi hoûi chuùng ta tieán leân moät böôùc. Chuùng ta haõy xin ôn can ñaûm toâng ñoà ñeå chia seû Tin Möøng cho ngöôøi khaùc vaø töø boû vieäc coá gaéng bieán ñôøi soáng Kitoâ höõu cuûa mình thaønh moät vieän baûo taøng kyû nieäm. Trong moïi tröôøng hôïp, Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå laøm cho chuùng ta chieâm ngaém lòch söû döôùi aùnh saùng cuûa Chuùa Gieâsu Phuïc Sinh. Baèng caùch naøy, Hoäi Thaùnh thay vì bò öù ñoïng, seõ luoân luoân ñoùn nhaän caùc söï ngaïc nhieân cuûa Chuùa.
Trong Coäng Ñoàng
140. Thaät khoù maø choáng laïi ñöôïc khuynh höôùng thieân veà söï döõ cuõng nhö nhöõng caïm baãy vaø caùm doã cuûa ma quyû vaø tính ích kyû cuûa theá gian neáu chuùng ta soáng quaù coâ laäp. Cuoäc taán coâng duï doã chuùng ta ñeán noãi, neáu quaù coâ ñôn, chuùng ta deã maát yù thöùc veà thöïc taïi vaø söï saùng suoát beà trong, vaø chòu thua.
141. Vieäc thaùnh hoaù laø moät haønh trình trong coäng ñoàng, ñöôïc thöïc thi töøng caëp. Moät soá coäng ñoàng thaùnh phaûn aùnh ñieàu naøy. Trong vaøi tröôøng hôïp, Hoäi Thaùnh ñaõ phong thaùnh cho toaøn theå coäng ñoàng ñaõ soáng Tin Möøng moät caùch anh duõng hoaëc daâng leân Thieân Chuùa cuoäc ñôøi cuûa taát caû caùc thaønh vieân cuûa hoï. Chaúng haïn nhö baûy vò thaùnh saùng laäp cuûa Doøng caùc Toâi Tôù Ñöùc Meï, baûy nöõ tu chaân phöôùc cuûa Tu vieän ñaàu tieân cuûa doøng Thaêm Vieáng ôû Madrid, caùc vò töû vì ñaïo Nhaät Baûn Thaùnh Phaoloâ Miki vaø ñoàng baïn, caùc vò töû vì ñaïo Haøn Quoác Thaùnh Anreâ Taegon vaø ñoàng baïn, hoaëc caùc vò töû vì ñaïo Nam Myõ Thaùnh Roque Gonzaùlez, Thaùnh Alonso Rodríguez vaø ñoàng baïn. Chuùng ta cuõng neân nhôù laïi moät chöùng töø gaàn ñaây cuûa caùc tu só Xitoâ ôû Tibhirine, Algeria, nhöõng vò ñaõ chuaån bò nhö moät coäng ñoàng ñeå chòu töû vì ñaïo. Trong nhieàu cuoäc hoân nhaân thaùnh cuõng vaäy, moãi vôï hay choàng trôû thaønh moät phöông tieän maø Ñöùc Kitoâ duøng ñeå thaùnh hoùa ngöôøi kia. Soáng hoaëc laøm vieäc cuøng vôùi ngöôøi khaùc chaéc chaén laø moät con ñöôøng phaùt trieån taâm linh. Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù ñaõ noùi vôùi moät trong caùc moân ñeä cuûa ngaøi: "Con ñang soáng vôùi ngöôøi khaùc laø ñeå ñöôïc ñaøo luyeän vaø thöû thaùch" [104].
142. Coäng ñoàng ñöôïc môøi goïi ñeå taïo ra moät "khoâng gian thaàn hoïc trong ñoù ngöôøi ta coù theå caûm nghieäm ñöôïc söï hieän dieän maàu nhieäm cuûa Chuùa Phuïc Sinh" [105]. Vieäc cuøng nhau chia seû Lôøi Chuùa vaø cöû haønh Thaùnh Leã nuoâi döôõng tình huynh ñeä vaø bieán chuùng ta thaønh moät coäng ñoàng thaùnh vaø truyeàn giaùo. Noù laøm naûy sinh nhöõng kinh nghieäm huyeàn bí ñích thöïc ñöôïc soáng trong coäng ñoàng. Ñoù laø tröôøng hôïp cuûa Thaùnh Beâneâñictoâ vaø Scholastica, hoaëc cuoäc gaëp gôõ taâm linh tuyeät vôøi maø Thaùnh Augustinoâ vaø meï ngaøi, Thaùnh Monica, ñaõ cuøng traûi qua. "Khi gaàn ñeán ngaøy meï con töø giaõ coõi ñôøi naøy, moät ngaøy maø chæ mình Ngaøi bieát chöù khoâng phaûi chuùng con, ngaøy aáy ñaõ xaûy ra, bôûi vieäc laøm cuûa Ngaøi, con tin laø theo caùch saép ñaët huyeàn nhieäm cuûa Ngaøi, khi meï con vaø con ñöùng moät mình töïa vaøo cöûa soå nhìn ra moät khu vöôøn [...]. Chuùng con tha thieát môû mieäng taâm hoàn mình ra cho nhöõng doøng nöôùc sieâu nhieân cuûa nguoàn suoái cuûa Ngaøi, nguoàn suoái söï soáng trong Ngaøi [...]. Vaø khi chuùng con noùi chuyeän cuøng khao khaùt söï khoân ngoan, chuùng con chæ thoaùng naém ñöôïc moät chuùt söï khoân ngoan aáy trong trí moät caùch hoaøn toaøn ñoät ngoät [...]. Söï soáng ñôøi ñôøi [gioáng nhö] trong giaây phuùt tröïc giaùc aáy laøm cho chuùng con luyeán tieác" [106].
143. Tuy nhieân, nhöõng kinh nghieäm nhö vaäy khoâng phaûi laø ñieàu thöôøng gaëp nhaát maø cuõng khoâng phaûi laø ñieàu quan troïng nhaát. Cuoäc soáng chung, duø laø trong gia ñình, giaùo xöù, coäng ñoàng toân giaùo hay baát kyø nôi naøo khaùc, ñeàu ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng ñieàu nho nhoû haøng ngaøy. Ñieàu naøy ñuùng vôùi coäng ñoaøn thaùnh ñöôïc hình thaønh bôûi Chuùa Gieâsu, Meï Maria vaø Thaùnh Giuse, laø coäng ñoàng ñaõ phaûn aùnh moät caùch göông maãu veû ñeïp cuûa söï hieäp thoâng Ba Ngoâi. Noù cuõng ñuùng vôùi cuoäc soáng maø Chuùa Gieâsu ñaõ chia seû cuøng caùc moân ñeä vaø nhöõng ngöôøi bình thöôøng.
144. Chuùng ta haõy nhôù laïi raèng Chuùa Gieâsu môøi goïi caùc moân ñeä chuù yù ñeán chi tieát.
Chi tieát nhoû veà vieäc heát röôïu trong moät böõa tieäc.
Chi tieát nhoû veà moät con chieân laïc.
Chi tieát nhoû veà vieäc chuù yù ñeán ngöôøi goaù phuï daâng cuùng hai ñoàng xu nhoû.
Chi tieát nhoû veà vieäc coù daàu döï tröõ cho ñeøn, trong tröôøng hôïp chaøng reå ñeán chaäm.
Chi tieát nhoû veà vieäc hoûi caùc moân ñeä xem caùc oâng coù bao nhieâu oå baùnh.
Chi tieát nhoû veà vieäc ñoát löûa vaø nöôùng caù khi Ngöôøi chôø ñôïi caùc moân ñeä luùc tinh söông.
145. Coäng ñoàng giöõ gìn nhöõng chi tieát nhoû veà tình yeâu [107], ôû ñoù caùc thaønh vieân chaêm soùc cho nhau vaø taïo ra moät khoâng gian côûi môû vaø Phuùc AÂm hoaù, laø nôi Chuùa Phuïc Sinh hieän dieän, thaùnh hoùa noù theo keá hoaïch cuûa Chuùa Cha. Ñoâi khi, nhôø moùn quaø yeâu thöông cuûa Chuùa, chuùng ta ñöôïc Thieân Chuùa ban cho nhöõng kinh nghieäm an uûi giöõa caùc chi tieát nho nhoû naøy. "Moät buoåi toái muøa ñoâng toâi ñaõ laøm vieäc phuïc vuï nhoû cuûa toâi nhö thöôøng leä [...] Ñoät nhieân, toâi nghe thaáy ôû xa nhöõng aâm thanh haøi hoøa cuûa moät nhaïc cuï. Sau ñoù toâi töôûng töôïng ra moät phoøng khaùch saùng suûa, loùng laùnh vaøng, ñaày nhöõng phuï nöõ treû tuoåi trang ñieåm thanh lòch ñang troø chuyeän vôùi nhau vaø trao ñoåi nhöõng lôøi khen ngôïi vaø nhöõng nhaän xeùt khaùc thuoäc veà theá gian. Sau ñoù, aùnh maét cuûa toâi nhìn ñeán moät phuï nöõ taøn taät ngheøo maø toâi ñang giuùp ñôõ. Thay vì nhöõng doøng nhaïc xinh ñeïp, toâi ñoâi khi chæ nghe thaáy nhöõng lôøi than van cuûa baø ta [...] Toâi khoâng theå dieãn taû ñöôïc ñieàu gì ñaõ xaûy ra trong loøng toâi, ñieàu toâi bieát laø Chuùa ñaõ soi saùng noù baèng nhöõng tia saùng chaân lyù vöôït quaù söï huy hoaøng u aùm cuûa nhöõng leã hoäi traàn theá, maø toâi khoâng theå tin ñöôïc trong haïnh phuùc cuûa toâi" [108].
146. Traùi ngöôïc vôùi chuû nghóa tieâu thuï caù nhaân ñang caøng ngaøy caøng coù khuynh höôùng coâ laäp chuùng ta trong moät cuoäc tìm kieám haïnh phuùc taùch bieät khoûi tha nhaân, con ñöôøng neân thaùnh cuûa chuùng ta khoâng theå ngöøng laøm cho chuùng ta ñoàng hoaù vôùi öôùc ao cuûa Chuùa Gieâsu "xin cho taát caû ñöôïc neân moät, laïy Cha, nhö Cha ôû trong Con vaø Con ôû trong Cha" (Ga 17:21).
Trong Caàu Nguyeän Lieân Lyû
147. Cuoái cuøng, maëc duø coù veû nhö hieån nhieân, chuùng ta phaûi nhôù raèng söï thaùnh thieän bao goàm vieäc thöôøng xuyeân môû loøng ra cho söï sieâu vieät, ñöôïc theå hieän qua vieäc caàu nguyeän vaø toân thôø. Caùc thaùnh laø nhöõng ngöôøi coù tinh thaàn caàu nguyeän vaø nhu caàu hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa. Caùc ngaøi khoâng theå chòu noåi vieäc bò ngoät ngaït trong noäi taïi ñoùng kín cuûa theá giôùi naøy, giöõa nhöõng noã löïc vaø cam keát cuûa caùc ngaøi, caùc ngaøi khao khaùt Chuùa, caùc ngaøi ra khoûi chính mình trong chuùc tuïng vaø chieâm ngaém Chuùa. Toâi khoâng tin coù söï thaùnh thieän maø khoâng coù caàu nguyeän, maëc duø lôøi caàu nguyeän aáy khoâng nhaát thieát phaûi daøi doøng hoaëc lieân quan ñeán nhöõng caûm xuùc maõnh lieät.
148. Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù khuyeân chuùng ta: "Haõy coá gaéng luoân ôû trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, duø laø thaät, hay töôûng töôïng, hoaëc hieäp nhieäm, theo möùc ñoä maø coâng vieäc cuûa con cho pheùp" [109]. Cuoái cuøng, loøng ao öôùc Thieân Chuùa cuûa chuùng ta chaéc chaén seõ phaûi ñöôïc toû loä trong cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa mình: "Haõy coá gaéng caàu nguyeän lieân lyû, maø khoâng boû noù giöõa caùc coâng vieäc beà ngoaøi. Cho duø con aên uoáng, noùi chuyeän vôùi ngöôøi khaùc, hoaëc laøm baát cöù vieäc gì, haõy luoân luoân öôùc ao Thieân Chuùa vaø giöõ Ngaøi trong tình quyù meán cuûa con tim" [110].
149. Tuy nhieân, ñeå cho ñieàu naøy coù theå xaûy ra, caàn phaûi coù moät ít giaây phuùt daønh rieâng cho Thieân Chuùa, moät mænh vôùi Ngaøi. Ñoái vôùi thaùnh Teâreâxa thaønh Avila, caàu nguyeän laø "moät tình baèng höõu maät thieát, vaø thöôøng xuyeân ôû moät mình ñôn ñoäc, vôùi Ñaáng maø chuùng ta bieát raèng yeâu thöông chuùng ta" [111]. Toâi phaûi nhaán maïnh raèng ñieàu naøy ñuùng khoâng chæ cho moät soá ít ngöôøi ñaëc quyeàn, maø coøn cho taát caû chuùng ta, vì "taát caû chuùng ta ñeàu caàn söï im laëng ñaày söï hieän dieän cuûa Ñaáng ñöôïc toân thôø" [112]. Lôøi caàu nguyeän ñaày tin töôûng laø moät ñaùp traû cuûa moät con tim môû ra ñeå gaëp Thieân Chuùa maët ñoái maët, ôû ñoù moïi tieáng noùi ñeàu im baët ñeå laéng nghe tieáng dòu daøng cuûa Chuùa vang leân giöõa thinh laëng.
150. Trong söï thinh laëng aáy, chuùng ta coù theå phaân bieät, döôùi aùnh saùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, con ñöôøng neân thaùnh maø Chuùa ñang môøi goïi chuùng ta. Neáu khoâng, taát caû caùc quyeát ñònh cuûa chuùng ta chæ laø "caùc ñoà trang trí", thay vì ñeà cao Tin Möøng trong ñôøi soáng chuùng ta, seõ che phuû hoaëc laøm noù ngaït thôû. Ñoái vôùi moãi moân ñeä, ñieàu caàn thieát laø phaûi ôû vôùi Thaày, laéng nghe Ngöôøi, vaø luoân luoân hoïc töø Ngöôøi. Neáu chuùng ta khoâng laéng nghe, taát caû nhöõng lôøi cuûa chuùng ta seõ chæ laø nhöõng lôøi nhaûm nhí voâ ích.
151. Chuùng ta haõy nhôù raèng "chính vieäc chieâm ngaém dung nhan Chuùa Gieâsu, chòu cheát vaø Soáng Laïi, phuïc hoài nhaân tính cuûa chuùng ta, ngay caû khi noù ñaõ bò ñoå vôõ vì nhöõng khoù nhoïc cuûa cuoäc ñôøi hoaëc bò ñaùnh daáu bôûi toäi loãi. Chuùng ta khoâng ñöôïc thuaàn hoaù quyeàn naêng cuûa dung nhan Ñöùc Kitoâ" [113]. Vì vaäy, toâi xin hoûi anh chò em: Coù nhöõng giaây phuùt naøo anh chò em ñaët mình tröôùc söï hieän dieän cuûa Chuùa, hoaëc anh chò em nghæ ngôi vôùi Ngöôøi, vaø anh chò em ñeå cho mình ñöôïc Ngöôøi nhìn ngaém khoâng? Anh chò em coù ñeå löûa cuûa Ngöôøi ñoát chaùy loøng anh chò em khoâng? Neáu anh chò em khoâng ñeå cho Ngöôøi nhoùm löûa tình yeâu vaø söï dòu hieàn cuûa Ngöôøi, anh chò em seõ khoâng coù löûa. Vaø nhö theá laøm sao anh chò em coù theå ñoát chaùy traùi tim cuûa nhöõng ngöôøi khaùc baèng vieäc laøm nhaân chöùng vaø lôøi noùi cuûa anh mình? Neáu, tröôùc dung nhan cuûa Ñöùc Kitoâ, anh chò em caûm thaáy khoâng theå ñeå cho mình ñöôïc chöõa laønh vaø bieán ñoåi, thì haõy böôùc vaøo Thaùnh Taâm cuûa Chuùa, vaøo veát thöông cuûa Ngöôøi, vì ñoù laø toaø cuûa Loøng Thöông Xoùt Chuùa [114].
152. Tuy nhieân, toâi caàu xin ñeå chuùng ta khoâng bao giôø coi söï im laëng trong caàu nguyeän laø moät hình thöùc troán chaïy vaø choái boû theá giôùi chung quanh mình. "Ngöôøi haønh höông Nga", ngöôøi ñaõ ñi boä trong caàu nguyeän lieân tuïc, noùi raèng caàu nguyeän nhö vaäy ñaõ khoâng taùch rôøi oâng aáy khoûi nhöõng gì ñaõ xaûy ra chung quanh oâng. "Moïi ngöôøi ñeàu töû teá vôùi toâi; nhö theå taát caû moïi ngöôøi ñeàu yeâu toâi ... Khoâng nhöõng toâi ñaõ chæ caûm thaáy [haïnh phuùc vaø an uûi] trong linh hoàn, maø toaøn theå theá giôùi beân ngoaøi ñoái vôùi toâi döôøng nhö cuõng ñaày quyeán ruõ vaø thích thuù" [115].
153. Lòch söû cuõng khoâng bieán maát. Caàu nguyeän, chính vì ñöôïc nuoâi döôõng baèng hoàng aân cuûa Thieân Chuùa ñöôïc ñoå vaøo cuoäc ñôøi chuùng ta, neân phaûi luoân ñaày kyû nieäm. Kyû nieäm veà caùc coâng trình cuûa Thieân Chuùa laø neàn taûng cuûa kinh nghieäm giao öôùc giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi. Thieân Chuùa muoán ñi vaøo lòch söû, vaø vì theá lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta ñöôïc ñan keát vôùi nhöõng kyû nieäm. Khoâng nhöõng chæ nhôù veà Lôøi ñöôïc maïc khaûi cuûa Ngaøi, maø coøn veà cuoäc soáng cuûa chuùng ta, cuoäc soáng cuûa tha nhaân, vaø taát caû nhöõng gì Chuùa ñaõ laøm trong Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi. Ñoù chính laø trí nhôù bieát ôn maø Thaùnh Ignatioâ Loyola ñaõ ñeà caäp ñeán trong saùch Chieâm nieäm ñeå ñaït ñeán Tình yeâu cuûa ngaøi [116], khi ngaøi yeâu caàu chuùng ta phaûi löu yù ñeán taát caû nhöõng ôn phuùc maø chuùng ta ñaõ laõnh nhaän töø Chuùa. Haõy nhìn ñeán lòch söû cuûa chính mình khi anh chò em caàu nguyeän, vaø ôû ñoù anh chò em seõ tìm thaáy nhieàu thöông xoùt. Ñoàng thôøi, ñieàu naøy cuõng giuùp anh chò em yù thöùc nhieàu hôn raèng Chuùa luoân quan taâm ñeán mình; Ngöôøi khoâng bao giôø queân anh chò em. Vì vaäy, thaät laø coù lyù khi xin Ngöôøi soi saùng nhöõng chi tieát nhoû nhaát cuûa ñôøi mình, vì chuùng khoâng thoaùt khoûi [maét] Ngöôøi.
154. Khaån nguyeän laø moät caùch dieãn taû cuûa moät taâm hoàn tin töôûng vaøo Thieân Chuùa vaø yù thöùc raèng mình khoâng theå laøm ñöôïc moät vieäc gì. Cuoäc soáng cuûa daân trung tín cuûa Thieân Chuùa ñöôïc ñaùnh daáu baèng lôøi khaån caàu lieân tuïc phaùt sinh töø tình yeâu ñaày ñöùc tin vaø loøng tín thaùc saâu xa. Chuùng ta ñöøng coi thöôøng lôøi khaån nguyeän, laø ñieàu thöôøng laøm dòu loøng chuùng ta vaø giuùp chuùng ta kieân trì trong hy voïng. Chuyeån caàu coù moät giaù trò ñaëc bieät, vì laø moät haønh ñoäng tín thaùc vaøo Thieân Chuùa, ñoàng thôøi dieãn taû tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän cuûa mình. Coù nhöõng ngöôøi nghó, döïa treân linh ñaïo moät chieàu, raèng caàu nguyeän phaûi laø chieâm nieäm thuaàn tuyù veà Thieân Chuùa, khoâng ñöôïc phaân taâm, nhö theá teân tuoåi vaø khuoân maët cuûa ngöôøi khaùc, moät caùch naøo ñoù, laø moät söï quaáy raày caàn phaûi traùnh. Nhöng thöïc ra, lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta seõ caøng vui loûng Thieân Chuùa hôn vaø hieäu quaû hôn cho söï lôùn leân cuûa chuùng ta trong söï thaùnh thieän neáu, qua chuyeån caàu, chuùng ta coá gaéng thöïc haønh ñieàu raên keùp maø Chuùa Gieâsu ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta. Caàu nguyeän chuyeån caàu laø moät quyeát taâm daán thaân huynh ñeä cho tha nhaân khi chuùng ta coù theå bao goàm cuoäc soáng cuûa ngöôøi khaùc, nhöõng lo aâu saâu thaúm nhaát cuûa hoï vaø nhöõng giaác mô ñeïp nhaát cuûa hoï. Veà nhöõng ngöôøi quaûng ñaïi hieán ñôøi mình ñeå chuyeån caàu cho tha nhaân, chuùng ta coù theå möôïn lôøi Thaùnh Kinh maø noùi: "Ñaây laø ngöôøi yeâu meán anh em mình vaø caàu nguyeän nhieàu cho daân" (2 Mcb 15:14).
155. Neáu chuùng ta thaät söï nhaän ra raèng Thieân Chuùa hieän höõu, thì chuùng ta khoâng theå naøo khoâng thôø phöôïng Ngaøi, ñoâi khi trong söï im laëng ñaày kính phuïc, haùt möøng Ngaøi baèng nhöõng lôøi chuùc tuïng haân hoan. Nhö theá, chuùng ta chia seû kinh nghieäm cuûa Chaân Phöôùc Charles de Foucauld, ngöôøi ñaõ noùi: "Töø khi toâi tin raèng coù moät Thieân Chuùa, thì toâi hieåu raèng toâi khoâng theå laøm gì khaùc hôn laø soáng cho Ngaøi" [117]. Ngay caû trong ñôøi soáng cuûa daân löõ haønh, coù nhieàu cöû chæ giaûn dò cuûa söï phuïng thôø thuaàn khieát, nhö laø "aùnh maét cuûa moät ngöôøi haønh höông nhìn chaêm chuù vaøo moät hình aûnh bieåu töôïng cho söï dòu hieàn vaø gaàn guõi cuûa Thieân Chuùa. Tình yeâu döøng laïi, chieâm nieäm maàu nhieäm aáy, vaø thöôûng thöùc noù trong thinh laëng" [118].
156. Vieäc ñoïc trong caàu nguyeän Lôøi Chuùa, "ngoït ngaøo hôn maät ong" (Tv 119:103), nhöng laø moät "thanh göôm hai löôõi" (Dt 4:12), cho pheùp chuùng ta taïm döøng laïi vaø laéng nghe tieáng cuûa Thaày ñeå Lôøi Chuùa trôû neân ngoïn ñeøn soi böôùc chuùng ta vaø aùnh saùng soi ñöôøng chuùng ta (x. Tv 119:105). Nhö caùc giaùm muïc AÁn Ñoä ñaõ nhaéc nhôû, "Vieäc toân kính Lôøi Chuùa khoâng chæ ñôn thuaàn laø moät trong nhieàu vieäc suøng kính, moät vieäc ñeïp ñeõ nhöng tuyø nghi choïn löïa. Noù thuoäc veà con tim vaø chính caên tính cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Lôøi Chuùa coù trong chính Miình quyeàn naêng bieán ñoåi ñôøi soáng" [119].
157. Vieäc gaëp gôõ Chuùa Gieâsu trong Thaùnh Kinh daãn chuùng ta ñeán Bí Tích Thaùnh Theå, nôi maø cuõng Lôøi aáy ñaït ñöôïc hieäu quaû cao nhaát, vì coù söï hieän dieän thaät söï cuûa Ñaáng laø Lôøi Haèng Soáng. ÔÛ ñoù, Ñaáng Tuyeät Ñoái duy nhaát nhaän ñöôïc söï thôø phöôïng vó ñaïi nhaát maø theá gian naøy coù theå daâng leân Ngaøi, vì chính Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng töï daâng hieán Mình. Khi chuùng ta tieáp nhaän Ngöôøi trong vieäc Röôùc Leã, chuùng ta taùi laäp giao öôùc cuûa mình vôùi Ngöôøi vaø ñeå cho Ngöôøi thöïc hieän nhieàu hôn nöõa coâng trình bieán ñoåi cuûa Ngöôøi.
Chöông 5: Cuoäc Chieán, Caûnh Giaùc Vaø Phaân Ñònh
158. Cuoäc ñôøi Kitoâ höõu laø moät cuoäc chieán ñaáu lieân tuïc. Chuùng ta caàn söùc maïnh vaø loøng can ñaûm ñeå choáng laïi nhöõng caùm doã cuûa ma quyû vaø loan baùo Tin Möøng. Traän chieán naøy laø traän chieán ngoït ngaøo, vì noù cho pheùp chuùng ta vui möøng moãi khi Chuùa chieán thaéng trong cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta.
Cuoäc Chieán Vaø Caûnh Giaùc
159. Chuùng ta khoâng chæ ñôn thuaàn ñöông ñaàu vôùi moät cuoäc chieán choáng laïi theá gian vaø naõo traïng theá gian laø ñieàu coù theå löøa doái chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta ra ñaàn ñoän vaø taàm thöôøng, thieáu nhieät tình vaø nieàm vui. Cuoäc chieán naøy cuõng khoâng theå thu heïp laïi thaønh moät cuoäc vaät loän vôùi nhöõng söï yeáu ñuoái vaø caùc xu höôùng nhaân loaïi chuùng ta (laø löôøi bieáng, tham duïc, ghanh tò, ghen töông hay baát kyø ñieàu gì khaùc). Noù cuõng laø moät cuoäc chieán ñaáu lieân tuïc choáng laïi ma quyû, oâng hoaøng cuûa söï döõ. Chính Chuùa Gieâsu möøng nhöõng chieán thaéng cuûa chuùng ta. Ngöôøi vui möøng khi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi tieán boä trong vieäc rao giaûng Tin Möøng vaø thaéng ñöôïc söï choáng ñoái cuûa aùc thaàn: "Thaày thaáy Satan rôi xuoáng nhö seùt töø trôøi" (Lc 10:18).
Coøn hôn moät huyeàn thoaïi
160. Chuùng ta seõ khoâng coâng nhaän coù ma quyû neáu chuùng ta chæ nhìn ñôøi soáng theo caùc tieâu chuaån thöïc nghieäm maø khoâng coù moät caûm thöùc sieâu nhieân naøo. Chính nieàm tin raèng quyeàn löïc ñoäc aùc naøy hieän dieän ôû giöõa chuùng ta cho pheùp chuùng ta hieåu ñöôïc laøm sao maø söï döõ ñoâi khi coù theå coù quaù nhieàu söùc taøn phaù nhö theá. Ñuùng vaäy, caùc taùc giaû Thaùnh Kinh coù moät haønh trang khaùi nieäm giôùi haïn ñeå dieãn taû moät soá thöïc taïi nhaát ñònh, nhö trong thôøi Chuùa Gieâsu, ngöôøi ta coù theå laãn loän beänh ñoäng kinh vôùi vieäc quyû aùm chaúng haïn. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng ñöa chuùng ta ñeán vieäc quaù ñôn giaûn hoaù thöïc taïi baèng caùch noùi raèng taát caû caùc tröôøng hôïp ñöôïc töôøng thuaät trong Tin Möøng ñeàu lieân quan ñeán caùc beänh taâm thaàn, vaø do ñoù khoâng coù ma quyû hoaëc ma quyû khoâng hoaït ñoäng. Söï hieän dieän cuûa noù ñöôïc tìm thaáy ngay trong nhöõng trang ñaàu cuûa Thaùnh Kinh, laø saùch keát thuùc vôùi chieán thaéng cuûa Thieân Chuùa treân ma quyû [120]. Quaû thaät, khi ñeå laïi cho chuùng ta Kinh Laïy Cha, Chuùa Gieâsu muoán chuùng ta keát thuùc noù baèng caùch xin Chuùa Cha "cöùu chuùng con khoûi moïi söï döõ". Lôøi cuoái cuøng naøy khoâng ñeà caäp ñeán söï döõ tröøu töôïng; moät caùch dòch chính xaùc hôn phaûi laø "thaàn döõ". Noù aùm chæ moät caù theå ñang taán coâng chuùng ta. Chuùa Gieâsu ñaõ daïy chuùng ta moãi ngaøy caàu xin ôn giaûi cöùu naøy ñeå quyeàn naêng cuûa noù khoâng laøm chuû chuùng ta.
161. Nhö theá, chuùng ta khoâng neân nghó veà ma quyû nhö moät huyeàn thoaïi, moät bieåu hieän, moät bieåu töôïng, moät hình aûnh hoaëc moät yù töôûng [121]. Sai laàm naøy seõ daãn chuùng ta ñeán lô laø vieäc ñeà phoøng cuûa mình, baát caån, vaø keát cuoäc deã bò laøm moài cho noù hôn. Ma quyû khoâng caàn phaûi sôû höõu (aùm) chuùng ta. Noù ñaàu ñoäc chuùng ta baèng noïc ñoäc cuûa haän thuø, buoàn raàu, ghen tò vaø caùc taät xaáu. Cuõng theá, khi chuùng ta lô laø vieäc ñeà phoøng cuûa mình, noù taän duïng ñieàu aáy ñeå huyû hoaïi cuoäc ñôøi chuùng ta, gia ñình chuùng ta vaø coäng ñoàng chuùng ta. "Nhö sö töû gaàm theùt, noù ñi loanh quanh ñi tìm moài ñeå caén xeù" (1 Pr 5: 8).
Caûnh giaùc vaø tin caäy
162. Lôøi Chuùa môøi goïi chuùng ta moät caùch roõ raøng, "haõy ñöùng vöõng tröôùc nhöõng möu chöôùc cuûa ma quyû" (Eph 6:11) vaø "daäp taét taát caû caùc teân löûa cuûa AÙc Thaàn" (Eph 6:16). Ñaây khoâng phaûi laø nhöõng lôøi hoa myõ, vì con ñöôøng daãn ñeán söï thaùnh thieän cuûa chuùng ta laø moät traän chieán lieân tuïc. Nhöõng ai khoâng nhaän ra ñieàu naøy seõ laøm moài ngon cho söï thaát baïi hoaëc taàm thöôøng. Vôùi cuoäc chieán naøy, chuùng ta coù theå döïa vaøo caùc vuõ khí maïnh meõ maø Chuùa ñaõ ban cho chuùng ta: ñöùc tin ñöôïc theå hieän qua caàu nguyeän, suy nieäm Lôøi Chuùa, cöû haønh Thaùnh Leã, chaàu Thaùnh Theå, Bí Tích Hoøa Giaûi, caùc vieäc baùc aùi, ñôøi soáng coäng ñoàng, vaø tham gia vieäc truyeàn giaùo. Neáu chuùng ta baát caån, nhöõng lôøi höùa cuoäi cuûa thaàn döõ seõ deã daøng quyeán ruõ chuùng ta. Nhö thaùnh linh muïc Brochero ñaõ noùi: "Coù ñieàu gì laø toát laønh khi Lucifer höùa cho anh chò em töï do, vaø ñoå ñaày treân anh chò em taát caû nhöõng lôïi ích, neáu nhöõng lôïi ích aáy laø giaû doái vaø coù chaát ñoäc?" [122].
163. Trong cuoäc haønh trình naøy, vieäc phaùt trieån nhöõng söï toát ñeïp, vieäc tröôûng thaønh trong ñôøi soáng taâm linh vaø lôùn leân trong tình yeâu laø caùch ñoái phoù toát nhaát vôùi söï döõ. Khoâng ai choáng laïi ñöôïc noù neáu choïn ôû laïi trong ngoõ cuït, neáu haøi loøng vôùi moät ít, hoaëc ngöøng mô öôùc taän hieán moät caùch quaûng ñaïi hôn cho Chuùa. Teä hôn nöõa, neáu hoï coù caûm giaùc thaát baïi, vì "ai baét ñaàu maø khoâng töï tin, thì ñaõ thua moät nöûa traän chieán roåi, vaø choân vuøi taøi naêng cuûa hoï... Chieán thaéng cuûa Kitoâ höõu luoân luoân laø moät thaäp giaù, nhöng moät thaäp giaù ñoàng thôøi cuõng laø bieåu töôïng cuûa chieán thaéng, ñöôïc thöïc hieän vôùi vieäc thaän troïng chieân ñaáu choáng laïi nhöõng cuoäc taán coâng cuûa söï döõ" [123].
Söï baïi hoaïi tinh thaàn
164. Con ñöôøng neân thaùnh laø nguoàn bình an vaø yeân vui, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho chuùng ta, nhöng ñoàng thôøi cuõng ñoøi hoûi chuùng ta phaûi tænh thöùc vaø giöõ cho "ñeøn cuûa mình ñöôïc chaùy saùng" (Lc 12:35). "Haõy traùnh xa moïi hình thöùc xaáu xa" (1 Tx 5:22). "Haõy tænh thöùc" (Mt 24:42; Mc 13:35). "Chuùng ta ñöøng nguû queân" (1 Tx 5:6). Nhöõng ngöôøi nghó raèng hoï khoâng phaïm toäi troïng traùi vôùi Luaät cuûa Thieân Chuùa coù theå rôi vaøo tình traïng meâ muoäi hoaëc teâ meâ. Vì hoï khoâng thaáy ñieàu gì nghieâm troïng ñeå töï traùch mình, hoï khoâng nhaän ra raèng tình traïng thôø ô naøy cuûa hoï seõ daàn daàn laøm chuû ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa hoï vaø cuoái cuøng chính hoï seõ bò suy yeáu vaø baïi hoaïi.
165. Söï baïi hoaïi tinh thaàn coøn toài teä hôn vieäc sa ngaõ cuûa moät ngöôøi toäi loãi, vì ñoù laø moät hình thöùc muø quaùng trong thoaûi maùi vaø töï maõn. Moïi söï ñeàu coù veû nhö coù theå chaáp nhaän ñöôïc: löøa doái, phæ baùng, ích kyû vaø caùc hình thöùc tinh vi khaùc cuûa vieäc quy ngaõ (chæ bieát ñeán mình), vì "ngay caû Satan cuõng nguî trang laø thieân söù cuûa söï saùng" (2 Cr 11:14). Soâloâmoân ñaõ keát thuùc nhöõng ngaøy cuûa oâng nhö theá, trong khi keû phaïm ñaïi toäi laø Ñavít bieát caùch thaéng vöôït tình traïng khoán naïn cuûa mình. Trong moät ñoaïn Thaùnh Kinh, Chuùa Gieâsu ñaõ caûnh baùo chuùng ta veà caùm doã quyû quyeät naøy, laø ñieàu deã daøng daãn chuùng ta ñeán hö ñoán: Ngöôøi noùi veà moät keû ñöôïc giaûi thoaùt khoûi quyû aùm, nghó raèng ñôøi mình giôø ñaây ñaõ ñöôïc thanh saïch, cuoái cuøng bò aùm bôûi baûy quyû khaùc (xem Lc 11:24-26). Moät ñoaïn Thaùnh Kinh khaùc noùi thaúng raèng: "Con choù quay trôû laïi aên chính ñoà noù möûa ra" (2 Pr 2:22; x. Cn 26:11).
Söï Phaân Bieät
166. Laøm sao ñeå bieát ñöôïc laø moät ñieàu ñeán töø Chuùa Thaùnh Thaàn hay ñeán töø tinh thaàn theá gian hoaëc tinh thaàn ma quyû? Caùch duy nhaát laø qua söï phaân bieät, laø ñieàu ñoøi hoûi khoâng nhöõng moät khaû naêng toát ñeå lyù luaän vaø bieát leõ thöôøng, maø coøn laø moät hoàng aân caàn phaûi ñöôïc caàu xin. Neáu chuùng ta tin töôûng caàu xin Chuùa Thaùnh Thaàn ôn naøy, ñoàng thôøi tìm caùch vun troàng noù baèng caàu nguyeän, suy nieäm, ñoïc saùch vaø lôøi khuyeân toát, thì chaéc chaén chuùng ta seõ lôùn leân trong khaû naêng tinh thaàn naøy.
Moät nhu caàu khaån caáp
167. Ngaøy nay khaû naêng phaân bieät caøng ngaøy caøng trôû neân caàn thieát. Thöïc ra, cuoäc soáng hieän taïi cung caáp cho chuùng ta raát nhieàu ñieàu khaû thi ñeå laøm vaø phaân taâm, vaø taát caû chuùng ñeàu ñöôïc theá giôùi trình baøy nhö coù giaù trò vaø toát. Moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø giôùi treû, ñeàu chòu aûnh höôûng bôûi moät neàn vaên hoùa baám nuùt ñoåi ñaøi lieân tuïc. Chuùng ta coù theå ñoàng thôøi coi hai hoaëc ba maøn aûnh vaø töông taùc trong nhöõng caûnh töôïng aûo cuøng moät luùc. Neáu khoâng coù söï khoân ngoan cuûa vieäc phaân bieät, chuùng ta coù theå deã daøng bieán thaønh caùi bung xung cho moïi xu höôùng choùng qua.
168. Ñieàu naøy ñaëc bieät quan troïng khi moät söï môùi meû xuaát hieän trong ñôøi soáng cuûa chuùng ta. Vaø nhö theá, chuùng ta phaûi phaân bieät xem ñoù laø röôïu môùi ñeán töø Thieân Chuùa hoaëc söï môùi meû gian traù cuûa tinh thaàn theá tuïc hay tinh thaàn cuûa ma quyû. Trong nhöõng luùc khaùc, ñieàu ngöôïc laïi coù theå xaûy ra, bôøi vì caùc theá löïc cuûa söï döõ khoâng cho chuùng ta thay ñoåi, cöù ñeå yeân moïi söï nhö cuõ, choïn aùn binh baát ñoäng hay cöùng nhaéc. Tuy nhieân, nhö theá chuùng ta ngaên chaën hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Chuùng ta ñöôïc töï do, vôùi söï töï do cuûa Chuùa Gieâsu. Tuy nhieân, Ngöôøi yeâu caàu chuùng ta kieåm tra nhöõng gì ñang ôû trong mình - caùc öôùc muoán, lo aâu, sôï haõi vaø kyø voïng cuûa chuùng ta - vaø nhöõng gì xaûy ra chung quanh chuùng ta - "caùc daáu chæ cuûa thôøi gian" - ñeå nhaän ra nhöõng con ñöôøng ñöa ñeán töï do hoaøn toaøn. "Haõy xem xeùt moïi söï; haõy giöõ laáy nhöõng gì laø toát" (1 Tx 5:21).
Luoân luoân trong aùnh saùng cuûa Chuùa
169. Söï phaân bieät caàn thieát khoâng chæ vaøo nhöõng thôøi ñieåm baát thöôøng, khi chuùng ta caàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà nghieâm troïng vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh quan troïng. Ñoù laø moät coâng cuï ñeå chieán ñaáu giuùp chuùng ta theo Chuùa moät caùch toát hôn. Chuùng ta luoân caàn noù, ñeå giuùp mình nhaän ra nhöõng thôøi ñieåm cuûa Thieân Chuùa vaø aân suûng cuûa Ngaøi, ñeå khoâng laõng phí ôn linh öùng cuûa Chuùa vaø boû qua lôøi môøi goïi lôùn leân cuûa Ngöôøi. Thöôøng thì ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän trong nhöõng vieäc nhoû, trong nhöõng vieäc coù veû taàm thöôøng, vì söï vó ñaïi ñöôïc toû loä trong nhöõng vieäc ñôn giaûn haøng ngaøy [124]. Ñoù laø laøm vieäc voâ haïn ñònh cho nhöõng gì to lôùn, cho nhöõng gì toát hôn vaø ñeïp hôn, ñoàng thôøi cuõng chuù yù ñeán nhöõng gì beù nhoû, ñeán nhöõng boån phaän hoâm nay. Vì theá, toâi yeâu caàu taát caû caùc Kitoâ höõu ñöøng boû qua vieäc ñaøm ñaïo vôùi Chuùa laø Ñaáng yeâu thöông chuùng ta vaø vieäc xeùt mình moät caùch chaân thaønh moãi ngaøy. Ñoàng thôøi, söï phaân bieät cuõng daãn chuùng ta ñeán vieäc nhaän ra nhöõng phöông tieän cuï theå maø Chuùa cung caáp saün trong keá hoaïch maàu nhieäm vaø yeâu thöông cuûa Ngöôøi, ñeå giuùp chuùng ta khoâng ngöøng laïi chæ ôû nhöõng yù ñònh toát laønh.
Moät moùn quaø sieâu nhieân
170. Ñuùng laø söï phaân bieät thieâng lieâng khoâng loaïi tröø nhöõng ñoùng goùp cuûa caùc hieåu bieát veà con ngöôøi, veà söï hieän höõu, taâm lyù, xaõ hoäi hoïc hay luaân lyù. Nhöng noù vöôït treân chuùng. Caû caùc tieâu chuaån vöõng chaéc cuûa Hoäi Thaùnh cuõng chöa ñuû. Chuùng ta phaûi luoân luoân nhôù raèng phaân bieät laø moät aân suûng. Maëc duø noù bao goàm lyù trí vaø söï caån troïng, noù vöôït treân chuùng, vì noù laø vaán ñeà thoaùng nhìn vaøo maàu nhieäm cuûa keá hoaïch ñoäc ñaùo vaø khoâng theå laäp laïi maø Thieân Chuùa daønh cho moãi ngöôøi chuùng ta, vaø noù thöïc hieän giöõa raát nhieàu hoaøn caûnh vaø giôùi haïn khaùc nhau. Noù khoâng chæ laø moät haïnh phuùc taïm bôï, hay moät söï haøi loøng vì ñaõ laøm moät ñieàu gì höõu ích, hoaëc öôùc muoán coù moät löông taâm thanh thaûn. Ñieàu quan troïng laø yù nghóa cuoäc ñôøi toâi tröôùc maët Chuùa Cha, laø Ñaáng bieát toâi vaø yeâu thöông toâi, yù nghóa thöïc söï cuûa cuoäc ñôøi toâi, maø khoâng ai bieát roõ hôn Ngaøi. Chung cuoäc, söï phaân bieät daãn ñeán chính nguoàn suoái cuûa cuoäc soáng baát dieät, nghóa laø, bieát Ñöùc Chuùa Cha, Ñaáng duy nhaát laø Thieân Chuùa Thaät, vaø Ñaáng maø Ngaøi ñaõ sai ñeán, laø Chuùa Gieâsu Kitoâ (x. Ga 17:3). Noù khoâng ñoøi hoûi nhöõng khaû naêng ñaëc bieät, cuõng khoâng chæ daønh cho nhöõng ngöôøi thoâng minh hôn hoaëc coù trình ñoä hoïc vaán cao, vaø Chuùa Cha ñaõ vui loøng toû mình ra cho nhöõng ngöôøi beù nhoû (x. Mt 11:25).
171. Maëc duø Chuùa noùi vôùi chuùng ta baèng raát nhieàu caùch khaùc nhau, trong coâng vieäc, qua ngöôøi khaùc vaø ôû moïi luùc, nhöng chuùng ta khoâng theå boû qua söï im laëng cuûa caàu nguyeän laâu giôø ñeå hieåu roõ hôn ngoân ngöõ cuûa Thieân Chuùa, ñeå giaûi thích yù nghóa thöïc söï cuûa nhöõng caûm höùng maø chuùng ta nghó raèng mình ñaõ nhaän ñöôïc, ñeå laøm cho nhöõng lo aâu cuûa mình laéng dòu vaø ñeå taùi laäp toaøn theå cuoäc ñôøi mình trong aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa. Baèng caùch naøy, chuùng ta coù theå cho pheùp söï ra ñôøi cuûa moät toång hôïp môùi phaùt sinh töø moät cuoäc ñôøi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng.
Laïy Chuùa, xin haõy phaùn
172. Tuy nhieân, coù theå ngay caû trong chính luùc caàu nguyeän, chuùng ta traùnh ñeå cho mình ñoái dieän vôùi söï töï do cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng haønh ñoäng tuyø theo yù Ngaøi. Chuùng ta phaûi nhôù raèng söï phaân bieät trong caàu nguyeän ñoøi buoäc chuùng ta phaûi baét ñaàu töø moät loøng saün saøng laéng nghe: laéng nghe Chuùa, laéng nghe ngöôøi khaùc, vaø laéng nghe chính thöïc taïi, laø nhöõng gì luoân luoân thaùch ñoá chuùng ta baèng nhöõng caùch môùi meû. Chæ nhöõng ai saün saøng laéng nghe môùi coù töï do ñeå töø boû nhöõng yù töôûng rieâng cuûa mình hoaëc nhöõng yù töôûng chöa ñaày ñuû, nhöõng thoùi quen cuûa mình, vaø nhöõng toan tính cuûa mình. Baèng caùch naøy, chuùng ta saün saøng chaáp nhaän ôn goïi, laø ñieàu coù theå phaù vôõ söï an toaøn cuûa chuùng ta, nhöng daãn ñeán moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn, bôûi vì moïi söï ñeàu xuoâi chaûy, moïi söï ñeàu an bình, thì chöa ñuû. Thieân Chuùa coù theå cho chuùng ta moät ñieàu gì ñoù toát hôn nhieàu, nhöng vì söï sao laõng bieáng nhaùc cuûa mình, chuùng ta khoâng nhaän ra ñöôïc ñieàu aáy.
173. Ñöông nhieân laø thaùi ñoä laéng nghe naøy ñoøi hoûi phaûi vaâng theo Tin Möøng nhö laø tieâu chuaån toái haäu, nhöng coøn phaûi vaâng theo Huaán Quyeàn, laø cô caáu baûo veä noù, trong luùc tìm kieám trong kho baùu cuûa Hoäi Thaùnh baát cöù ñieàu gì coù hieäu quaû nhaát cho vieäc cöùu roãi "ngaøy nay". Khoâng phaûi laø vaán ñeà aùp duïng caùc coâng thöùc hoaëc laëp laïi quaù khöù, bôûi vì [söû duïng] cuøng nhöõng giaûi phaùp khoâng phaûi laø ñieàu hôïp lyù trong moïi hoaøn caûnh, vaø ñieàu höõu ích trong moät boái caûnh coù theå khoâng höõu ích trong moät boái caûnh khaùc. Söï phaân bieät caùc thaàn khí giaûi thoaùt chuùng ta khoûi söï cöùng nhaéc, laø ñieàu khoâng coù choã ñöùng tröôùc "ngaøy hoâm nay" baát dieät cuûa Chuùa Phuïc Sinh. Chæ coù Thaàn Khí môùi bieát caùch thaám nhaäp vaøo nhöõng gì mòt môø vaø kín ñaùo nhaát cuûa thöïc taïi vaø ñeám taát caû moïi saéc thaùi cuûa noù, ñeå söï môùi meû cuûa Tin Möøng coù theå noåi baät baèng moät aùnh saùng khaùc.
Luaän Lyù veà quaø taëng vaø veà thaäp giaù
174. Moät ñieàu kieän thieát yeáu cho söï tieán boä trong vieäc phaân ñònh laø hoïc bieát veà söï kieân nhaãn cuûa Thieân Chuùa vaø caùc thôøi ñieåm cuûa Ngaøi, voán khoâng bao giôø laø cuûa chuùng ta. Thieân Chuùa khoâng cho löûa xuoáng ñoát nhöõng keû baát trung (xem Lc 9:54), hoaëc cho pheùp nhöõng ngöôøi nhieät thaønh nhoå coû luøng moïc leân giöõa luùa mì (x. Mt 13:29). Cuõng caàn coù loøng quaûng ñaïi, vì "cho ñi thì coù phuùc hôn laø nhaän laïi" (Cv 20:35). Chuùng ta khoâng phaân bieät ñeå khaùm phaù ra nhöõng gì chuùng ta coù theå ruùt ra ñöôïc töø cuoäc soáng naøy, maø ñeå nhaän ra laøm sao chuùng ta coù theå hoaøn thaønh toát hôn söù vuï ñöôïc uûy thaùc cho mình khi laõnh nhaän Bí Tích Röûa Toäi. Ñieàu naøy coù nghóa laø phaûi saün saøng hy sinh, ñeán möùc hy sinh heát moïi söï. Thöïc ra, haïnh phuùc laø moät ñieàu nghòch lyù, vaø cho chuùng ta nhöõng kinh nghieäm toát nhaát khi chuùng ta chaáp nhaän luaän lyù nhieäm maàu naøy, khoâng phaûi luaän lyù cuûa theá gian. Nhö Thaùnh Bonaventura quaû quyeát khi noùi veà thaäp giaù: "Ñaây laø luaän lyù cuûa chuùng ta" [125]. Moät khi chuùng ta böôùc vaøo ñoäng naêng naøy, chuùng ta seõ khoâng ñeå cho löông taâm cuûa mình bò teâ lieät vaø seõ ñaïi löôïng môû roäng loøng ra ñeå phaân bieät.
175. Khi chuùng ta tìm nhöõng con ñöôøng cuûa ñôøi soáng trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, thì chuùng ta khoâng theå loaïi ra baát cöù laõnh vöïc naøo. Trong taát caû moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng, chuùng ta coù theå tieáp tuïc phaùt trieån vaø daâng leân Thieân Chuùa moät ñieàu gì lôùn hôn, ngay caû trong nhöõng khía caïnh maø chuùng ta caûm thaáy khoù khaên nhaát. Tuy nhieân, chuùng ta caàn phaûi xin Chuùa Thaùnh Thaàn giaûi thoaùt mình vaø xua ñuoåi sôï haõi, laø ñieàu khieán chuùng ta khoâng cho Ngaøi ñi vaøo moät soá laõnh vöïc naøo ñoù cuûa ñôøi mình. Ngaøi laø Ñaáng ñoøi hoûi chuùng ta moïi söï, nhöng cuõng ban cho chuùng ta moïi söï, vaø Ngaøi khoâng muoán vaøo trong chuùng ta ñeå laøm cho chuùng ta ra taøn taät hoaëc bò yeáu ñi, nhöng ñeå mang ñeán chuùng ta söï sung maõn. Ñieàu naøy cho chuùng ta thaáy raèng vieäc phaân bieät khoâng phaûi laø moät vieäc töï phaân tích duy ngaõ, hoaëc moät hình thöùc noäi quan (töï xeùt noâi taâm) quy ngaõ, nhöng laø moät tieán trình thaät söï ñi ra ngoaøi chính mình ñeå tieán veà maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa, laø Ñaáng giuùp chuùng ta soáng söù vuï maø Ngaøi ñaõ môøi goïi chuùng ta, vì lôïi ích cuûa anh chò em chuùng ta.
* * *
176. Toâi caàu mong Ñöùc Trinh Nöõ Maria laøm cho suy nieäm naøy neân hoaøn haûo, bôûi vì Meï ñaõ soáng Caùc Moái Phuùc Thaät cuûa Chuùa Gieâsu moät caùch khoâng ai saùnh baèng. Meï laø Ñaáng vui möøng tröôùc maët Thieân Chuùa, laø Ñaáng giöõ moïi söï trong loøng, vaø laø Ñaáng ñaõ ñeå cho löôõi göôm ñaâm thaâu loøng mình. Ñöùc Meï Maria laø moät vò thaùnh trong soá caùc thaùnh, coù phuùc hôn moïi thaùnh nhaân. Meï chæ cho chuùng ta con ñöôøng neân thaùnh vaø luoân ñoàng haønh vôùi chuùng ta. Meï khoâng ñeå cho chuùng ta tieáp tuïc naèm döôùi ñaát sau khi chuùng ta sa ngaõ, vaø ñoâi khi Meï coøn beá chuùng ta leân trong voøng tay Meï maø khoâng xeùt ñoaùn chuùng ta. Troø chuyeän vôùi Meï an uûi chuùng ta, giaûi thoaùt chuùng ta vaø vaø thaùnh hoùa chuùng ta. Meï khoâng caàn nhieàu lôøi. Meï khoâng caàn chuùng ta cho Meï bieát ñieàu gì ñang xaûy ra trong cuoäc ñôøi mình. Taát caû nhöõng gì chuùng ta caàn laøm laø thì thaàm, laäp ñi laäp laïi: "Kính möøng Maria ..."
177. Toâi hy voïng raèng nhöõng trang naøy seõ coù ich vì giuùp cho toaøn theå Hoäi Thaùnh moät laàn nöõa hieán thaân ñeå phoå bieán öôùc muoán neân thaùnh. Chuùng ta haõy xin Chuùa Thaùnh Thaàn ñoå treân chuùng ta moät khao khaùt neân thaùnh nhieät thaønh vì vinh quang cao caû cuûa Thieân Chuùa, vaø chuùng ta haõy giuùp ñôõ nhau trong noã löïc naøy. Baèng caùch naøy, chuùng ta seõ chia seû haïnh phuùc maø theá gian seõ khoâng theå laáy ñi khoûi chuùng ta ñöôïc.
Ban haønh taïi Roâma, ôû Ñeàn Thaùnh Pheâroâ,
vaøo ngaøy 19 thaùng 3, Leã troïng kính Thaùnh Giuse, naêm 2018, laø naêm thöù saùu cuûa trieàu ñaïi cuûa toâi.
Phanxicoâ
Phaoloâ Phaïm Xuaân Khoâi chuyeån ngöõ
(Theo baûn Anh ngöõ cuøng söûa laïi theo caùc baûn YÙ ngöõ vaø Phaùp ngöõ)
-------------------
[1] Benedictoâ XVI, Baøi giaûng Môû Ñaàu Taùc Vuï Pheâroâ (ngaøy 24 thaùng 4, 2005): AAS 97 (2005), 708.
[2] Ñieàu naøy luoân coi laø ñöôïc moïi ngöôøi bieát veà söï thaùnh thieän vaø thöïc haønh, ít ra ôø möùc ñoä bình thöôøng, caùc nhaân ñöùc Kitoâ giaùo: x. Töï Saéc Maiorem Hac Dilectionem (ngaøy 11 thaùng 7, 2017), Art. 2c: L'Osservatore Romano, 12 thaùng 7 2017, tr. 8.
[3] Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá Tin Lyù veà Hoäi Thaùnh, Lumen Gentium, 9
[4] X. Joseph Malegue, Pierres noires. Les classes moyennes du Salut, Paris, 1958.
[5] Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, Hieán cheá Tin Lyù veà Hoäi Thaùnh, Lumen Gentium, 12
[6] Verborgenes Leben und Epiphanie: GW XI, 145.
[7] Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Novo Millennio Ineunte (ngaøy 6 thaùng 1, 2001), 56: AAS 93 (2001), 307.
[8] Thoâng Ñieäp Tertio Millennio Adveniente (ngaøy 10 thaùng 11,1994), 37: AAS 87 (1995), 29.
[9] Baøi Giaûng trong cuoäc Töôûng Nieäm Ñaïi Keát cho vieäc Laøm Chöùng cho Ñöùc Tin trong Theá Kyû thöù Hai Möôi (ngaøy 7 thaùng 5, 2000), 5: AAS 92 (2000), 680-681.
[10] Hieán cheá Tin Lyù veà Hoäi Thaùnh, Lumen Gentium, 11.
[11] X. Hans Urs Von Balthasar, "Theology and Holiness", in Communio 14/4 (1987), 345.
[12] Ca Khuùc Taâm Linh, Red. B, Môû Ñaàu, 2.
[13] X. ibid., 14-15, 2.
[14] X. Baøi Giaùo Lyù, Trieàu Yeát Chung ngaøy 19 thaùng 11, 2014: Insegnamenti II/2 (2014), 555.
[15] Phanxicoâ Ñeä Saleâ, Tieåu luaän veà Tình Yeâu Thieân Chuùa, VIII, 11
[16] Naêm Caùi Baùnh vaø Hai Con Caù, Pauline Books and Media, 2003, tt. 9, 13
[17] Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Taân Taây Lan, Tình Yeâu Chöõa Laønh - Healing Love, ngaøy 1 thaùng 1, 1988.
[18] Linh Thao, 102-312.
[19] Giaùo Lyù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, 515.
[20] Ibid., 516.
[21] Ibid., 517.
[22] Ibid., 518.
[23] Ibid., 521.
[24] Benedictoâ XVI, Giaùo Lyù, Trieàu Yeát Chung ngaøy 13 thaùng 4, 2011: Insegnamenti VII (2011), 451.
[25] Ibid., 450.
[26] X. Hans Urs Von Balthasar, "Theology and Holiness", in Communio 14/4 (1987), 341-350.
[27] Xavier Zubiri, Naturaleza, historia, Dios, Madrid, 19933, 427
[28] Carlo M. Martini, Le confessioni di Pietro, Cinisello Balsamo, 2017, 69
[29] Chuùng ta caàn phaân bieät giöõa loaïi giaûi trí phieán dieän naøy vôùi neàn vaên hoaù giaûi trí laønh maïnh, laø ñieàu môû loøng chuùng ta ra cho tha nhaân vaø chính thöïc taïi trong moät tinh thaàn côûi môû vaø chieâm nieäm.
[30] Gioan Phaoloâ II, Baøi Giaûng trong Thaùnh Leã Phong Hieån Thaùnh (ngaøy 1 thaùng 10, 2000), 5: AAS 92 (2000), 852.
[31] Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vuøng Taây Phi, Söù Ñieäp Muïc Vuï Keát Thuùc Cuoäc Hoïp Thöôøng Kyø Laàn Thöù Hai, ngaøy 29 thaùng 2, 2016, 2.
[32] La femme pauvre - Ngöôøi phuï nöõ ngheøo, Paris, II, 27.
[33] X. Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Thö Placuit Deo veà Moät Soá Khía Caïnh cuûa Cöùu Ñoä Kitoâ giaùo (ngaøy 22 thaùng 2, 2018), 4, trong L'Osservatore Romano, 2 thaùng 3, 2018, tt. 4-5: "Caû chuû nghóa caù nhaân taân-Pelagioâ vaø taân-Ngoä Ñaïo coi reû thaân xaùc laøm maát veû ñeïp cuûa tuyeân xöng ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Cöùu Ñoä Phoå Quaùt Duy Nhaát". Taøi lieäu naøy cung caáp caùc neàn taûng tín lyù cho vieäc hieåu bieát veà ôn cöùu ñoä Kitoâ giaùo trong töông quan vôùi caùc khuynh höôùng taân-ngoä-ñaïo vaø taân-Pelagioâ.
[34] Toâng Huaán Evangelii Gaudium (ngaøy 24 thaùng 11, 2013), 94: AAS 105 (2013), 1060.
[35] Ibid.: AAS 105 (2013), 1059.
[36] Baøi giaûng trong Thaùnh Leã ôø Casa Santa Marta, ngaøy 11 thaùng 11, 2016: L'Osservatore Romano, 12 thaùng 11, 2016, p. 8.
[37] Nhö Thaùnh Bonaventura daïy, "chuùng ta phaûi ñình chæ taát caû hoaït ñoäng cuûa trí khoân, vaø chuùng ta phaûi bieán ñoåi cao ñieåm cuûa nhöõng tình caûm cuûa mình, höôùng chuùng veà moät mình Thieân Chuùa... Vì thieân nhieân khoâng ñaït ñöôïc ñieàu gì vaø noã löïc caù nhaân chæ ñöôïc raát ít, caàn phaûi coi vieäc ñieàu nghieân laø ít quan troïng vaø vieäc xöùc daàu laø quan troïng hôn nhieàu, noùi naêng laø ít vaø nieàm vui noäi taâm laø nhieàu, lôøi noùi hay chöõ vieát laø ít nhöng taát caû cho hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, nghóa laø Chuùa Thaønh Thaàn, phaûi coi caùc thuï taïo laø ít hay khoâng quan troïng, nhöng taát caû cho Ñaáng Taïo Hoaù, Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn": BONAVENTURA, Itinerarium Mentis in Deum, VII, 4-5.
[38] X. Thö göûi Vieän Tröôøng Giaùo Hoaøng Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo AÙ Caên Ñình nhaân dòp kyû nieäm 100 naêm thaønh laäp Phaân Khoa Thaàn Hoïc (ngaøy 3 thaùng, 2015): L'Osservatore Romano, ngaøy 9-10 thaùng 3, 2015, p. 6.
[39] Toâng Huaán Evangelii Gaudium (24 Thaùng 11, 2013), 40: AAS 105 (2013), 1037.
[40] Video Söù ñieäp truyeàn hình göûi caùc Tham Döï Vieân Ñaïi Hoäi Thaàn Hoïc Quoác Teâ ñöôïc toå chöùc taïi Giaùo Hoaøng Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo AÙ Caên Ñình (ngaøy 1-3 thaùng 9, 2015): AAS 107 (2015), 980.
[41] Toâng Huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Vita Consecrata (ngaøy 25 thaùng 3, 1996), 38: AAS 88 (1996), 412.
[42] Thö göûi Vieän Tröôøng Giaùo Hoaøng Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo AÙ Caên Ñình nhaân dòp kyû nieäm 100 naêm thaønh laäp Phaân Khoa Thaàn Hoïc (ngaøy 3 thaùng 3, 2015): L'Osservatore Romano, ngaøy 9-10 thaùng 3, 2015, t. 6.
[43] Thö göûi Huynh Ñeä Anthony, 2: FF 251.
[44] De septem donis, 9, 15.
[45] In IV Sent. 37, 1, 3, ad 6.
[46] Toâng Huaán Evangelii Gaudium (ngaøy 24 thaùng 11, 2013), 94: AAS 105 (2013), 1059.
[47] X. Bonaventura, De sex alis Seraphim, 3, 8: "Non omnes omnia possunt". Caâu naøy ñöôïc hieåu theo Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, 1735.
[48] X. Toâma Aquinoâ, Summa Theologiae II-II, q. 109, a. 9, ad 1: "Nhöng ôû ñaây aân suûng theo moät möùc ñoä naøo ñoù thì chöa hoaøn haûo, cuõng nhö noù khoâng hoaøn toaøn chöõa laønh con ngöôøi, nhö chuùng toâi ñaõ noùi".
[49] X. De natura et gratia, 43, 50: PL 44, 271.
[50] Töï Thuù - Confessiones, X, 29, 40: PL 32, 796.
[51] X. Toâng Huaán Evangelii Gaudium (ngaøy 24 thaùng 11, 2013), 44: AAS 105 (2013), 1038.
[52] Trong söï hieåu bieát veà ñöùc tin Kitoâ giaùo, aân suûng ñi tröôùc, ñi cuøng vaø ñi theo taát caû moïi haønh ñoäng cuûa chuùng ta. (X. Coâng Ñoàng Trentoâ, Khoaù VI, Saéc Leänh veà Ôn Coâng Chính Hoaù, ch. 5: DH 1525).
[53] X. In Ep. ad Romanos, 9, 11: PG 60, 470.
[54] Homilia de Humilitate: PG 31, 530.
[55] Giaùo Luaät 4: DH 374.
[56] Khoaù Hoïp VI, Saéc Leänh veà Ôn Coâng Chính Hoaù, ch. 8: DH 1532.
[57] Soá. 1998.
[58] Ibid., 2007.
[59] Toâma Aquinoâ, Summa Theologiae, I-II, q. 114, a. 5.
[60] Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu, "Kinh Daâng Tình Yeâu Thöông Xoùt" (Caàu Nguyeän, 6).
[61] Lucio Gera, Sobre el misterio del pobre, in P. GRELOT-L. GERA-A. DUMAS, El Pobre, Buenos Aires, 1962, 103.
[62] Toùm laïi, ñaây laø hoïc thuyeát veà "coâng traïng" ñi theo vieäc coâng chính hoaù: noù lieân quan ñeán söï coäng taùc cuûa ngöôøi ñöôïc coâng chính hoaù ñeå lôùn leân trong ñôøi soáng aân suûng (X. Giaùo Lyù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, 2010). Nhöng söï coâng taùc naøy khoâng bao giôø bieán chính söï coâng chính hoaù hay tình baèng höõu vôùi Thieân Chuùa thaønh muïc tieâu cuûa coâng traïng cuûa con ngöôøi.
[63] X. Toâng Huaán Evangelii Gaudium (ngaøy 24 thaùng 11, 2013), 95: AAS 105 (2013), 1060.
[64] Summa Theologiae I-II, q. 107, art. 4.
[65] Phanxicoâ, Baøi giaøng trong Thaùnh Leã möøng Naêm Thaùnh cuûa Nhöõng Ngöôøi Bò Xaõ Hoäi Khai Tröø (ngaøy 13 thaùng 11, 2016): L'Osservatore Romano, ngaøy 14-15 thaùng 11, 2016, p. 8.
[66] X. Baøi Giaûng trong Thaùnh Leã ôû Casa Santa Marta, ngaøy 9 thaùng 6, 2014: L'Osservatore Romano, 10 Thaùng 6, 2014, t. 8.
[67] Thöù töï cuûa Moái Phuùc thöù hai vaø thöù ba thay ñoåi tuyø theo truyeàn thoáng vaên baûn.
[68] Linh Thao - Spiritual Exercises, 23d.
[69] Thaûo Baûn - Manuscript C, 12r.
[70] Tö thôøi caùc giaùo phuï, Hoäi Thaùnh ñaõ toân troïng ôn khoùc loùc, nhö ñöôïc thaáy trong kinh "Ad petendam compunctionem cordis". Ñöôïc ñoïc theá naøy: "Laïy Thieân Chuùa Toaøn Naêng vaø raát hay thöông xoùt, Ñaáng ñaõ laøm voït ra nöôùc haèng soáng töø taûng ñaù cho daân ñang khaùt nöôùc cuûa Chuùa: xin laøm chaûy ra nöôùc maét vaø loøng thoáng hoái töø söï cöùng loøng cuûa chuùng con, ñeå chuùng con ñau buoàn vì toäi loãi mình, vaø nhôø löôïng töø bi Chuùa, chuùng con ñöôïc tha thöù" (X. Missale Romanum, ed. typ. 1962, t. [110]).
[71] Giaùo Lyù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, 1789; X. 1970.
[72] Ibid., 1787.
[73] Gieøm pha vaø noùi haønh laø nhöõng haønh ñoäng khuûng boá: moät quaû bom ñöôïc tung ra, noù noå, vaø keû taán coâng bình thaûn vaø haøi loøng boû ñi. Ñieàu naøy hoaøn toaøn khaùc vôùi söï cao quyù cuûa nhöõng ngöôøi noùi vôùi ngöôøi khaùc giaùp maët, chaân thaønh vaø thaúng thaén, vì thaät söï quan taâm ñeán söï toát laønh cuûa ngöôøi aáy.
[74] Ñoâi khi, coù theå caàn phaûi noùi veà nhöõng khoù khaên cuøa moät anh chò em naøo ñoù. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö theá, ñieàu coù theå xaûy ra laø ngöôøi ta truyeàn laïi moät caét nghóa thay vì moät döõ kieän khaùch quan. Tình caûm coù theå laøm cho hieåu sai hay thay ñoåi caùc döõ kieän, vaø cuoái cuøng noù ñöôïc chuyeàn ñi vaø ñöôïc pha theâm vôùi nhöõng yeáu toá chuû quan. Baèng caùch naøy, chính caùc döõ kieän hoaëc söï thaät khoâng ñöôïc toân troïng.
[75] Toâng Huaán, Evangelii Gaudium (ngaøy 24 thaùng 11, 2013), 218: AAS 105 (2013), 1110.
[76] Ibid., 239: 1116.
[77] Ibid., 227: 1112.
[78] Thoâng Ñieäp Centesimus Annus (ngaøy 1 thaùng 5, 1991), 41c: AAS 81 (1993), 844-845.
[79] Toâng Thö Novo Millennio Ineunte (ngaøy 6 thaùng 1, 2001), 49: AAS 93 (2001), 302.
[80] Ibid.
[81] Töï Saéc Misericordiae Vultus (ngaøy 11 thaùng 4, 2015), 12: AAS 107 (2015), 407.
[82] Chuùng ta coù theå nhôù laïi phaûn öùng cuûa ngöôøi Samaritanoâ nhaân töø khi gaëp ngöôøi bò cöôùp taán coâng vaø boû cho cheát (X. Lk 10:30-37).
[83] UÛy Ban Xaõ Hoäi Cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Coâng Giaùo Gia Naõ Ñaïi, Thö Ngoû göûi caùc Thaønh Vieân Quoác Hoäi, Coâng Ích hay Loaïi Tröø: Moät Choïn Löïa cho ngöôøu Gia Naõ Ñaïi (ngaøy 1 thaùng 2, 2001), 9.
[84] Ñaïi Hoäi Thöôøng Kyø cuûa caùc Giaùm Muïc Chaâu Myõ Latinh vaø Caribbeâ, khi vang voïng laïi giaùo huaán coá höõu cuûa Hoâi Thaùnh, ñaõ noùi raèng con ngöôøi "luoân luoân thaùnh thieâng, töø luùc thuï thai, ôû taát caû caùc gia ñoaïn cuûa cuoäc soáng, cho ñeán khi cheát töï nhieân, vaø sau khi cheát", vaø cuoäc soáng aáy phaûi ñöôïc baûo veä "baét ñaàu töø khi thuï thai, trong moïi giai ñoaïn cuûa noù, cho ñeán luùc cheát töï nhieân" (Taùi lieäu Aparecida, ngaøy 29 thaùng 6, 2007, 388; 464).
[85] Quy Luaät, 53, 1: PL 66, 749.
[86] X. ibid., 53, 7: PL 66, 750.
[87] Ibid., 53, 15: PL 66, 751.
[88] Töï Saéc Misericordiae Vultus (ngaøy 11 thaùng 4, 2015), 9: AAS 107 (2015), 405.
[89] Ibid., 10, 406.
[90] Toâng Huaán Haäu Thöông Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Amoris Laetitia (ngaøy 19 thaùng 3, 2016), 311: AAS 108 (2016), 439.
[91] Toâng Huaán Evangelii Gaudium (ngaøy 24 thaùng 11, 2013), 197: AAS 105 (2013), 1103.
[92] X. Summa Theologiae, II-II, q. 30, a. 4.
[93] Ibid., ad 1.
[94] Ñöôïc trích (trong baûn dòch Taây Ban Nha) trong: Cristo en los Pobres, Madrid, 1981, 37-38.
[95] Coù moät soá hình thöùc baét naït, trong khi coù veû thanh nhaõ hay toân troïng vaø thaäm chí raát taâm linh, gaây ra thieät haïi lôùn cho söï töï troïng cuûa ngöôøi khaùc.
[96] Nhöõng Ñeà Phoøng - Precautions, 13.
[97] Ibid., 13.
[98] X. Nhaät Kyù. Loøng Thöông Xoùt trong Linh Hoàn toâi, Stockbridge, 2000, t. 139 (300).
[99] Toâma Aquinoâ, Toång Löôïc Thaàn Hoïc, I-II, q. 70, a. 3.
[100] Toâng Huaán Evangelii Gaudium (ngaøy 24 thaùng 11, 2013), 6: AAS 105 (2013), 1221.
[101] Toâi ñeà nghò caàu nguyeän baèng kinh ñöôïc gaùn cho Thaùnh Toâma More: "Laïy Chuùa, xin ban cho con trí lónh hoäi, vaø caû ñieàu ñeå lónh hoäi. Xin cho con thaân theå khoûe maïnh, vaø tính haøi höôùc toát ñeïp caàn thieát ñeå giöõ söùc khoûe ñoù. Xin cho con moät linh hoàn ñôn sô bieát quyù taát caû nhöõng gì toát ñeïp, ñöøng deã daøng sôï haõi tröôùc maët söï döõ, nhöng bieát tìm caùch ñaët laïi moïi chuyeän vaøo ñuùng choã cuûa noù. Xin cho con moät linh hoàn khoâng buoàn chaùn, khoâng caøu nhaøu, thôû daøi hay than van, cuõng khoâng caêng thaúng quaù ñoä, vì nhöõng ñieàu naøy ngaên caûn moät chuyeän: Con chính laø 'Con'. Laïy Chuùa, xin cho con moät trí haøi höôùc toát ñeïp. Xin cho con ôn coù theå noùi moät caâu ñuøa ñeå tìm ñöôïc chuùt vui veû trong ñôøi, vaø coù theå chia seû nieàm vui ñoù vôùi ngöôøi khaùc". (Baûn dòch trích trong Conggiao.info).
[102] Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Amoris Laetitia (ngaøy 19 thaùng 3, 2016), 110: AAS 108 (2016), 354.
[103] Toâng Huaán Evangelii Nuntiandi (8 thaùng 12, 1975), 80: AAS 68 (1976), 73. Ñieàu ñaùng löu yù laø baûn vaên naøy cuûa Chaân Phöôùc Phaoloâ VI ieân keát chaët cheõ nieàm vui vôùi duõng caûm (parrhesía). Trong khi than phieàn veà söï "thieáu nieàm vui vaø hy voïng" nhö moät trôû ngaïi cho vieõc Phuùc AÂm hoaù, ngaøi ñeà cao "nieàm vui thuù vò vaø an uûi cuûa vieäc Phuùc AÂm hoaù", ñöôïc noái keát vôùi "söï haêng say noäi taâm maø khoâng ai hay khoâng gì coù theå daäp taét ñöôïc". Ñieàu naøy ñaûm baûo raèng theá gian khoâng nhaän ñöôïc Tin Möøng töø "nhöõng ngöôøi rao giaûng Tin Möøng buoàn naûn [vaø] thaát voïng". Trong Naêm Thaùnh 1975, Ñöùc Phaoloâ ñaõ daønh Toâng Huaán Gaudete in Domino cuûa ngaøi cho nieàm vui (9 thaùng 5, 1975): AAS 67 (1975), 289-322.
[104] Nhöõng Ñeà Phoøng - Precautions, 15.
[105] Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán Vita Consecrata (ngaøy 25 thaùng 3, 1996), 42: AAS 88 (1996), 416.
[106] Töï Thuù - Confessiones, IX, 10, 23-25: PL 32, 773-775.
[107] Toâi ñaëc bieät nghó ñeán ba töø "laøm ôn", "caùm ôn", vaø "xin loãi". "Nhöõng lôøi ñuùng noùi ñuùng luùc, haèng ngaøy baûo veä vaø nuoâi naáng tình yeâu": Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Amoris Laetitia (ngaøy 19 thaùng 3, 2016), 133: AAS 108 (2016), 363.
[108] Teârexa Haøi Ñoàng Gieâsu, Thaûo Baûn C, 29 v-30r.
[109] Caùc möùc ñoä Hoaøn Thieän, 2.
[110] ID., Caùc Lôøi Khuyeân moät Tu Só laøm sao ñeå Ñaït Ñeán Hoaøn Thieän, 9.
[111] Töï Thuaät - Autobiography, 8, 5.
[112] Gioan Phaoloâ II, Toâng Thö Orientale Lumen (2 thaùng 5, 1995), 16: AAS 87 (1995), 762.
[113] Gaëp Gôõ caùc Tham Döï Vieân Ñaïi Hoäi Giaùo Hoäi YÙ Ñaïi Lôïi Laàn Thöù Naêm, Florence, (ngaøy 10 thaùng 11, 2015): AAS 107 (2015), 1284.
[114] X. Bernañoâ Clairvaux, Caùc baøi gaûing veà saùch Nhaõ Ca (Canticum Canticorum), 61, 3-5: PL 183:1071-1073.
[115] Con Ñöôøng cuûa moät Löõ Kaùch - The Way of a Pilgrim, New York, 1965, tt. 17, 105-106.
[116] X. Linh Thao - Spiritual Exercises, 230-237.
[117] Thö göûi Henry de Castries, 14 Thaùng 8, 1901.
[118] Ñaïi Hoäi Thöôøng Kyø Caùc Giaùm Muïc Chaâu Myõ latinh Vaø Caribbeâ, Taøi lieäu Aparecida (ngaøy 29 thaùng 6, 2007), 259.
[119] Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Coâng Giaùo AÁn Ñoä, Tuyeân Ngoân Keát Thuùc Ñaïi Hoäi Thöôøng Kyø laàn Thöù Hai Möôi Moát, ngaøy 18 thaùng 2, 2009, 3.2.
[120] X. Baøi giaûng trong Thaùnh Leã ôû Casa Santa Marta, 11 thaùng 10, 2013: L'Osservatore Romano, ngaøy 12 thaùng 10, 2013, p. 2.
[121] X. Phaoloâ VI, Baøi Giaùo Lyù, Trieàu Yeát Chung ngaøy 15 Nthaùng 11, 1972: Insegnamenti X (1972), tt. 1168-1170: "Moät trong caùc nhu caàu lôùn nhaát cuûa chuùng ta laø phoøng thuû choáng laïi söï döõ maø chuùng ta goïi laø quyû döõ... Söï döõ khoâng ñôn thuaàn laø moät söï khieám khuyeát nhöng laø moät naêng löïc, moät moät höõu theå tinh thaàn soáng ñoäng, bò hö hoûng vaø laøm cho ngöôøi khaùc ra hö hoûng. Moät thöïc theå khuûng khieáp, bí nhieäm vaø ñaùng sôï. Nhöõng ai töø choái nhìn nhaän söï hieän höõu cuûa noù, hoaëc bieán noù thaønh moät nguyeân lyù ñoäc laäp khoâng baét nguoàn töø Thieân Chuùa nhö caùc thuï taïo khaùc, hoaëc giaûi thích noù nhö moät nguî thöïc taïi, moät vieäc nhaân caùch hoaù nhöõng nguyeân nhaân aån taøng cuûa caùc söï baát haïnh cuûa chuùng ta. Nhöõng ngöôøi aáy khoâng coøn ôû trong phaïm vi giaùo huaán cuûa Thaùnh Kinh vaø Hoäi Thaùnh nöõa".
[122] Joseù Gabriel Del Rosario Brochero, "Plaùtica de las banderas", in CONFERENCIA EPISCOPAL ARGENTINA, El Cura Brochero. Cartas y sermones, Buenos Aires, 1999, 71.
[123] Toâng Huaán Evangelii Gaudium (24 thaùng 11, 2013), 85: AAS 105 (2013), 1056.
[124] Moä phaàn cuûa Thaùnh Ignatioâ Loyola coù khaéc haøng chöõ khieán chuùng ta phaûi suy nghó naøy: Non coerceri a maximo, conteneri tamen a minimo divinum est ("Khoâng bò ñieàu lôùn nhaát giam giöõ, nhöng ñöôïc chöùa ñöïng trong ñieàu nhoû nhaát, laø thuoäc veà Thieân Chuùa").
[125] Collationes in Hexaemeron, 1, 30.