Vò Thuû töôùng Trung Hoa Daân Quoác

trôû thaønh ñan só Doøng Bieån Ñöùc

Vò Thuû töôùng Trung Hoa Daân Quoác trôû thaønh ñan só Doøng Bieån Ñöùc.

Chuyeån ngöõ: Minh Ñöùc

Noyelles-sur-Mer (WHÑ 16-11-2018) - Noyelles-sur-Mer laø moät ngoâi laøng bình thöôøng vôùi moät nghóa ñòa noåi tieáng cuûa thôøi Theá chieán II. Naèm ôû cöûa soâng Somme, Noyelles laø baûn doanh cuûa Quaân ñoaøn Lao ñoäng Trung Hoa Daân Quoác (Republic of China) trong Theá chieán thöù nhaát, ñieàu naøy giaûi thích taïi sao soá moä ôû nghóa ñòa naøy cuõng gaàn baèng soá daân trong laøng.

Ngöôøi ta coù theå ngaïc nhieân khi thaáy moä cuûa raát nhieàu ngöôøi khoâng phaûi laø quaân nhaân laïi ôû xa nhaø ñeán theá, nhöng ñieàu ñaùng ngaïc nhieân hôn laø quaù moät nöûa trong soá 841 ngöôøi an nghæ taïi Noyelles ñaõ cheát sau Ngaøy Ñình Chieán. Töø Sung Hsi P'eng, ngöôøi qua ñôøi vaøo ngaøy 11 thaùng 11 naêm 1918, cho ñeán Chiu Hsiu Feng, qua ñôøi vaøo ngaøy 23 thaùng 3 naêm 1920, hôn 450 ngöôøi lao ñoäng ñaõ cheát khi cuoäc chieán tranh ñaõ thöïc söï chaám döùt. Caùi goïi laø "Cuùm Taây Ban Nha" ñaõ gaây ra caùi cheát cuûa moät soá ngöôøi, nhöng cuõng thaät khuûng khieáp khi ngöôøi ta goïi noù moät caùch vaên hoa laø "doïn deïp chieán tröôøng". Tai naïn noái tieáp tai naïn, nhöõng ngöôøi lao ñoäng Trung Quoác soáng soùt sau nhöõng naêm chieán tranh laïi sôùm bò ñaåy xuoáng moà khi doïn deïp bom ñaïn chöa noå coøn soùt laïi thôøi haäu chieán.

Cuoäc ñaïi chieán thöïc söï laø moät cuoäc chieán tranh theá giôùi, taùc ñoäng toaøn caàu cuûa noù vöôn ñeán taän Ñoâng AÙ. Khi chieán tranh baét ñaàu vaøo naêm 1914, nöôùc Coäng hoøa Trung Hoa môùi thaønh laäp ñaõ choïn con ñöôøng trung laäp, sôï raèng seõ bò keùo vaøo moät cuoäc chieán khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc. Tuy nhieân, xung ñoät ñaâu coù deã daøng traùnh ñöôïc nhö vaäy.

Vaøo thaùng 11 naêm 1914, caûng Thanh Ñaûo (Qingdao) ôû Ñoâng Baéc, do nöôùc Ñöùc cai trò töø naêm 1898, bò quaân ñoäi Nhaät vaø Anh chieám ñoùng. Ngay sau ñoù, khi Nhaät Baûn yeâu caàu kieåm soaùt toaøn boä tænh Sôn Ñoâng, ngöôøi Trung Quoác nhaän ra hy voïng duy nhaát cuûa hoï ñeå giaønh laïi quyeàn kieåm soaùt laø chieám ñöôïc moät choã trong cuoäc ñaøm phaùn hoøa bình khi chieán tranh keát thuùc. Ñeå ñaït muïc tieâu aáy, nhaø laõnh ñaïo Trung Quoác cung caáp 50,000 quaân cho Anh Quoác. Ñeà nghò naøy bò töø choái.

Naêm sau, ngöôøi Trung Quoác laïi ñeà nghò cung caáp haøng ngaøn lao ñoäng khoâng vuõ trang ñeå ñoåi laáy moät gheá taïi hoäi nghò hoøa bình. Sau nhöõng mieãn cöôõng ban ñaàu, vaø duø muoän hôn nhieàu so vôùi ngöôøi Phaùp vaø Nga, cuoái cuøng ngöôøi Anh cuõng chaáp nhaän lôøi ñeà nghò, cho pheùp haøng chuïc ngaøn lao ñoäng Trung Quoác sang chaâu AÂu töø naêm 1916 trôû ñi ñeå söûa chöõa xe taêng, laép raùp ñaïn döôïc vaø ñaøo giao thoâng haøo.

Ñoùng goùp cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng Trung Quoác cho cuoäc chieán naøy raát lôùn nhöng, maëc duø laøm vieäc vaø cheát cho Anh Quoác ñeán naêm 1920, ngöôøi Trung Quoác ñaõ khoâng ñaït ñöôïc ñieàu hoï muoán taïi Hoäi nghò Hoøa bình Versailles. Tröôùc söï söõng sôø cuûa ngöôøi Trung Quoác, Sôn Ñoâng ñaõ ñöôïc giao cho ngöôøi Nhaät.

Laõnh ñaïo Ñoaøn ñaïi bieåu Trung Hoa Daân Quoác taïi Hoäi nghò Versailles laø Boä tröôûng ngoaïi giao noåi tieáng, Lu Zhengxiang. Maëc duø phaûi chòu aùp löïc raát lôùn, oâng ñaõ töø choái kyù Hieäp öôùc Versailles, vaø laø ñaïi bieåu duy nhaát coù thaùi ñoä duõng caûm nhö theá.

Theo nhieàu caùch, cuoäc ñôøi cuûa oâng Lu ñaõ phaûn aùnh ñôøi soáng cuûa ñaát nöôùc oâng trong nöûa ñaàu theá kyû 20. Sinh ra trong moät gia ñình Tin Laønh, oâng ñaõ sôùm daønh tình yeâu cho phöông Taây, vaø oâng ñaõ phuïc vuï ñaát nöôùc mình trong vai troø ñaïi söù taïi Haø Lan vaø Nga. OÂng keát hoân vôùi moät phuï nöõ Bæ vaø nhôø aûnh höôûng cuûa baø, oâng trôû thaønh tín höõu Coâng giaùo vaøo naêm 1911.

Nhöõng naêm sau chieán tranh laø thôøi gian thaát voïng eâ cheà veà chính trò cho Trung Hoa Daân Quoác vaø cho oâng Lu, maëc duø Sôn Ñoâng cuoái cuøng ñaõ trôû veà Trung Quoác vaøo nhöõng naêm 1920. Khi nöôùc coäng hoøa baét ñaàu tan raõ, vôï oâng Lu ngaõ beänh, khieán oâng quyeát ñònh nghæ höu, rôøi khoûi chính tröôøng. Sau moät thôøi gian ngaén laøm thuû töôùng Trung Hoa Daân Quoác (Republic of China), oâng Lu chuyeån ñeán Thuïy Só ñeå chaêm soùc vôï vaø laøm ñaïi söù taïi Thuïy Só vaø Hoäi Quoác Lieân.

Khi söùc khoûe cuûa vôï oâng xaáu ñi, oâng ñoïc cho baø nghe saùch cuûa Elisabeth Leseur vaø ñi haønh höông Roma thay cho baø. Khi baø qua ñôøi vaøo naêm 1926, coõi loøng oâng tan naùt vaø moät naêm sau, nhö moät nghóa cöû cuûa loøng thuûy chung, oâng ñaõ quyeát ñònh xin vaøo tu taäp taïi Ñan vieän Saint-Andreù ôû gaàn Bruges, ñeå trôû thaønh moät ñan só Doøng Bieån Ñöùc.

Neáu Trung Quoác khi ñoù bò coâ laäp veà maët chính trò, thì oâng Lu cuõng böôùc vaøo giai ñoaïn soáng aån daät cuûa chính mình. Tuy nhieân, giai ñoaïn coâ laäp naøy cuûa Trung Quoác cuoái cuøng ñaõ chaám döùt khi Nhaät Baûn moät laàn nöõa naém quyeàn kieåm soaùt moät phaàn luïc ñòa Trung Quoác; söï kieän naøy ñaõ ñöôïc ñöa vaøo moät cuoán saùch cuûa moät trong nhöõng ngöôøi baïn cuûa oâng Lu. The Blue Lotus cuûa Hergeù, taäp thöù naêm trong boä saùch "Nhöõng cuoäc phieâu löu cuûa Tintin", ñöôïc gôïi höùng raát nhieàu töø tình baïn cuûa taùc giaû vôùi vò ñan só Trung Quoác.

Sau khi Ñöùc Quoác xaõ xaâm chieám Bæ, oâng Lu bò cuoán vaøo côn loác chính trò. Khi caùc ñan só bò truïc xuaát khoûi ñan vieän, oâng baét ñaàu vieát moät cuoán saùch tuyeät vôøi, "Töø Khoång Töû ñeán Ñöùc Kitoâ", vaø ñoùng moät vai troø coâng khai taïi Bruges cho ñeán khi Gestapo ñoät kích moät trong nhöõng buoåi noùi chuyeän cuûa oâng vaø baét giöõ caùc thính giaû. OÂng ñaønh phaûi choïn traùnh xa nhöõng nguy hieåm khi chieán tranh vaãn coøn.

Khi oâng Lu qua ñôøi vaøo ñaàu naêm 1949, Quaân ñoaøn Lao ñoäng Trung Quoác vaø vai troø cuûa oâng taïi Hoäi nghò Hoøa bình Versailles ñeàu bò laõng queân. Nhöng lòch söû coù caùch phuïc hoài kyù öùc thaät laï luøng. Vaøo Ngaøy Ñình Chieán naøy, chuùng ta caàn nhaéc nhôù khoâng chæ nhöõng ngöôøi lính ñaõ cheát cho ñaát nöôùc mình maø caû nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñaõ giuùp ñôõ hoï, vaø moät nhaø chính trò ñaõ trôû thaønh ñan só Bieån Ñöùc, con ngöôøi ñaõ vöôït leân nhöõng khoù khaên cuûa thôøi ñaïi mình.

Taùc giaû: Roy Peachey*

(Nguoàn: Taïp chí Catholic Herald, soá 6889, xuaát baûn 9/11/2018, truy caäp baûn ñieän töû ngaøy 15/11/2018)

* Roy Peachey laø taùc giaû cuûa Out of the Classroom and Into the World (Ra khoûi Lôùp hoïc vaø Ñi vaøo theá giôùi). Cuoán tieåu thuyeát ñaàu tay cuûa oâng, chuû yeáu noùi veà Quaân ñoaøn Lao ñoäng Trung Hoa Daân Quoác (Republic of China), seõ ñöôïc Eyrie Press xuaát baûn vaøo naêm 2019.

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page