Quy cheá caùc vuï hieän ra thôøi Trung Coå
vaø thôøi caùc Coâng Ñoàng Chung trong Giaùo Hoäi
Quy cheá caùc vuï hieän ra thôøi Trung Coå vaø thôøi caùc Coâng Ñoàng Chung trong Giaùo Hoäi.
Roma (Vat. 17-05-2018) - Vaøo thôøi Trung Coå caùc maïc khaûi cuûa caùc thaùnh Brigida, Gertrude, Caterina thaønh Genova, Caterina thaønh Siena, Madalena de Pazzi ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù raát cao keå caû töø phiaù giaùo quyeàn. Nhöng Gioacchino da Fiore, laø ngöôøi uy tín ñaõ gôïi höùng cho moät phong traøo lôùn, laïi bò sôï haõi, chæ trích vaø ñoâi khi bò vu khoáng. Ñieàu naøy cuõng ñaõ xaûy ra cho nhieàu phong traøo ñaëc suûng thôøi Trung Coå. Ngaøy nay thaät khoù maø coù theå löôïng ñònh giaù trò vaø caùc thieáu soùt cuûa caùc nhoùm naøy, ñaëc bieät laø caùc nhoùm tin laønh, chæ ñöôïc bieát qua yù kieán cuûa caùc ngöôøi thuø nghòch vôùi hoï, cheá nhaïo hoï sau khi ñaõ ñaøn aùp vaø loaïi tröø hoï.
Baét ñaàu töø Coâng Ñoàng Laterano V trieäu taäp hoài naêm 1516, giaùo quyeàn môùi ñöa ra laäp tröôøng haïn cheá lieân quan tôùi caùc vuï hieän ra vaø caùc maïc khaûi tö. Coâng Ñoàng vieát: "Theo luaät leä thoâng thöôøng chuùng toâi muoán raèng caùc linh höùng noùi treân töø nay trôû ñi ñöôïc daønh cho söï cöùu xeùt cuûa Toaø Thaùnh, tröôùc khi ñöôïc coâng boá hay giaûng daäy cho daân Chuùa. Neáu khoâng coù theå ñôïi, hay neáu coù söï caàn thieát caáp baùch naøo ñoù khuyeân laøm khaùc ñi, thì khi ñoù vaán ñeà lieân heä ñöôïc thoâng baùo cho Giaùm Muïc sôû taïi... Giaùm Muïc seõ cuøng vôùi ba boán ngöôøi khoân ngoan vaø tin caäy xem xeùt caån thaän noäi vuï, vaø khi xem ra thích hôïp, caùc vò seõ cho pheùp, vaø chuùng toâi giao phoù söï vieäc cho löông taâm cuûa caùc vò". Caùc haïn cheá coù hai lyù do chính: thöù nhaát, treân bình dieän ñöùc tin caàn che chôû Giaùo Hoäi khoûi söï lan traøn cuûa caùc thò kieán trong moät thôøi kyø toái taêm, duy ñaïo ñöùc, baát oån, trong ñoù caàn coù söï thaän troïng. Thöù hai, treân bình dieän cai quaûn, caùc bieán coá naøy vaø caùc söù ñieäp ñòa phöông luoân luoân coù nguy cô ngaên trôû vieäc cai quaûn cuûa caùc Giaùm Muïc khaùc vaø cuûa quyeàn bính toái cao. Vì theá quyeàn giaùm muïc ñöôïc môøi goïi kín ñaùo, coù oùc pheâ bình vaø nghieâm ngaët. Keát quûa laø Coâng Ñoàng caám vieäc phoå bieán caùc lôøi noùi tröôùc maø khoâng coù pheùp cuûa Toøa Thaùnh, vaøo thôøi ñoù caàn nhieàu naêm môùi ñöôïc, vaø chæ chaáp nhaän tröø tröôøng hôïp caàn thieát vieäc höôùng daãn chuùng, maø caùc Giaùm Muïc coù traùch nhieäm nghieâm troïng tröôùc Toaø Thaùnh. Taàm quan troïng cuûa vieäc phaùn xöû cuûa caùc vò ñöôïc giaûi quyeát trong moät cho pheùp ñôn sô. Tuy nhieân, Coâng Ñoàng ñaõ duy trì nguyeân taéc quyeàn bính khoâng ñöôïc daäp taét Thaàn Khí theo lôøi thaùnh Phaoloâ daën tín höõu Thexaloânica chöông 5: "Anh em ñöøng daäp taét Thaàn Khí. Chôù khinh thöôøng ôn noùi tieân tri" (1 Tx 5,19-20).
Naêm 1563 Coâng Ñoàng Chung Trento cuõng ñöa ra laäp tröôøng töông töï lieân quan tôùi caùc pheùp laï môùi vaø caùc hình aûnh, trong nghóa thöôøng khi ñoù laø caùc hình aûnh, laø pheùp laï vaø töø pheùp laï toùm taét taát caû nhöõng gì coù tính caùch sieâu nhieân, bao goàm caû caùc vuï hieän ra. Coâng Ñoàng vieát: "Khoâng ñöôïc chaáp nhaän pheùp laï môùi naøo... maø khoâng coù söï thöøa nhaän vaø cho pheùp cuûa Giaùm Muïc, laø ngöôøi khi vöøa ñöôïc thoâng baùo seõ hoûi yù kieán caùc thaàn hoïc gia vaø caùc ngöôøi khaùc ñaùng tin caäy, vaø haønh xöû theo söï thaät vaø loøng ñaïo ñöùc. Neáu caàn loaïò boû moät laïm duïng gaây ra caùc nghi ngôø hay khoù khaên, hoaëc neáu coù vaøi vaán ñeà nghieâm troïng hôn theâm vaøo, vò Giaùm Muïc, truôùc khi chaám döùt vieäc tranh luaän, seõ chôø ñôïi yù kieán cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc vaø caùc Giaùm Muïc khaùc cuûa giaùo tænh, hoïp nhau laïi trong coâng nghò giaùo tænh, laøm sao ñeå khoâng coù quyeát ñònh naøo ñöôïc ñöa ra maø khoâng hoûi yù kieán cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng tröôùc". Trong caùch theá naøy traùch nhieäm cuûa vò Giaùm Muïc ñöôïc ñaët döôùi traùch nhieäm cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc hay cuûa caùc Giaùm Muïc trong giaùo tænh vaø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng nhö ñaõ quyeát ñònh trong Coâng Ñoàng Laterano V. ÔÛ ñieåm naøy caû caùc ñoøi hoûi cuûa caùc ngöôøi caûi caùch tin laønh cuõng höôùng tôùi moät muïc ñích chung laø loaïi tröø caùc sai laàm thöôøng xaûy ra thôøi ñoù.
Vaøo theá kyû XVIII Ñöùc Prospero Lambertini, sau naøy seõ laø Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XIV (1740-1758), ñònh nghóa moät caùch hình thöùc hôn quy cheá cuûa caùc vuï hieän ra, töông ñoái hoaù giaù trò thöôøng bò ñöôïc phoùng ñaïi cuûa chuùng, vaø thieát ñònh nhieäm vuï cuûa huaán quyeàn trong laõnh vöïc naøy. Taøi lieäu naøy töø ñoù trôû thaønh ñieàu leä vaø khaúng ñònh nhö sau: "Chuùng toâi cho bieát raèng vieäc cho pheùp cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi moät maïc khaûi tö khoâng laø gì khaùc hôn laø söï ñoàng yù ñöôïc ban sau moät vieäc cöùu xeùt kyõ löôõng, ñeå söï maïc khaûi aáy ñöôïc thöøa nhaän cho vieäc xaây döïng vaø thieän ích cuûa caùc tín höõu. Khoâng caàn phaûi tin vaø chaáp nhaän caùc maïc khaûi ñoù, caû khi chuùng ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi thöøa nhaän. Theo caùc luaät leä cuûa söï caån troïng caàn cho chuùng söï tin töôûng nhaân loaïi, trong nghóa caùc maïc khaûi aáy coù theå coù vaø coù theå tin ñöôïc moät caùch traøn ñaày. Nhö vaäy coù theå khöôùc töø chaáp nhaän caùc maïc khaûi aáy hay khoâng chuù yù ñeán chuùng, mieãn laø ngöôøi ta laøm ñieàu ñoù vôùi söï kín ñaùo, vôùi caùc lyù do toát laønh vaø khoâng coù taâm tình khinh reû". Nhö theá, khoâng ai bò baét buoäc phaûi tin vaøo caùc vuï hieän ra caù nhaân, caû khi chuùng ñöôïc Giaùo Hoäi thöøa nhaän.
Trong töông lai Toaø Thaùnh seõ theo caùc nguyeân taéc naøy, khi ñöa ra caùc saéc leänh trong theá kyû XIX. Boä Phuïng Töï ñaõ laáy laïi caùc nguyeân taéc treân trong moät soá caùc thö traû lôøi vaø caùc saéc leänh coâng boá. Chaúng haïn trong thö traû lôøi cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc Santiago di Chile lieân quan tôùi Ñöùc Baø Mercede ngaøy muøng 6 thaùng 2 naêm 1875; thö traû lôøi ngaøy 12 thaùng 5 naêm 1877 cho caùc vuï Ñöùc Meï hieän ra taïi Loä Ñöùc vaø La Salette; thö traû lôøi ngaøy 31 thaùng 8 naêm 1904 lieân quan tôùi AÙo Ñöùc Baø Pellevoisin. Thö vieát: "Cho duø loøng suøng moä naøy ñaõ ñöôïc chaáp nhaän - noù ñaõ ñöôïc ÑGH Pio X thöøa nhaän trong buoåi tieáp kieán ngaøy 30 thaùng gieâng naêm 1900, vaø ñöôïc taùi khaúng ñònh vôùi moät taøi lieäu ban haønh ngaøy muøng 4 thaùng 4 cuøng naêm - khoâng theå suy dieãn töø söï chaáp nhaän aáy, vieäc thöøa nhaän tröïc tieáp hay giaùn tieáp naøo ñoái vôùi söï hieän ra, maïc khaûi, ôn khoûi beänh hay caùc ñieàu khaùc, baát cöù chuùng laø gì vaø xaûy ra caùch naøo ñi nöõa".
Trong thoâng ñieâp Pascendi coâng boá ngaøy muøng 8 thaùng 9 naêm 1907 Ñöùc Giaùo Hoaøng Pio X xaùc nhaän thaùi ñoä naøy vôùi caùc lôøi leõ khaùc nhau. Ngaøi cho pheùp vieäc gaén boù vôùi caùc truyeàn thoáng ñaïo ñöùc vaø maïc khaûi tö, nhöng vôùi caùc thaän troïng vaø deø daët. Quyeàn bính cuûa Giaùo Hoäi khoâng baûo ñaûm cho söï thaät cuûa söï kieän caû trong tröôøng hôïp naøy. Noù chæ haïn cheá ôû vieäc khoâng ngaên caûn ngöôøi ta tin vaøo nhöõng ñieàu maø khoâng thieáu caùc lyù do cuûa nieàm tin nhaân baûn." Sau khi trích laïi saéc leänh ban haønh naêm 1877, Ñöùc Pio X nhaán maïnh: Ñaây laø moät luaät leä cuûa söï chaéc chaén, bôûi vì ñoái töôïng cuûa vieäc toân suøng laø moät vaøi vuï hieän ra cuûa caùc vuï hieän ra trong nghóa chuùng lieân quan tôùi chính söï kieän laø töông ñoái vaø luoân luoân bao goàm nhö laø ñieàu kieän söï thöïc cuûa söï kieän; nhöng nhö laø tuyeät ñoái noù ñöôïc döïa treân söï thaät, bôûi vì noù quy chieáu veà chính con ngöôøi cuûa caùc thaùnh ñöôïc toân kính. Ngöôøi ta cuõng coù theå noùi cuøng ñieàu naøy vôùi caùc thaùnh tích". Trong tröôøng hôïp naøy ÑGH aùp duïng moät luaät leä chung coù giaù trò ñoái vôùi caùc hình aûnh vaø caùc leã nghi. Neáu coù theå toân kính khoâng deø daët Chuùa Kitoâ vaø caùc thaùnh ñöôïc toân phong, thì daáu chæ ñöôïc duøng - nghóa laø caùc hình aûnh, caùc thaùnh tích hay vieäc hieän ra luoân luoân ñöôïc coi laø töông ñoái.
Söï nghieâm ngaët cuûa caùc haïn cheá naøy ñaõ ñöôïc ñaët laïi vaán ñeà do saùng kieán cuûa linh muïc C. Balíc, chuû tòch vaø laø ngöôøi thaønh laäp Hoïc Vieän Thaùnh Maãu Quoác Teá Marianum. Cha Balíc coâng khai ñöa vaán ñeà ra cho vieäc töï do thaûo luaän trong Ñaïi hoäi thaùnh maãu hoïc quoác teá, toå chöùc taïi Loä Ñöùc nhaân dòp kyû nieäm 100 naêm Ñöùc Meï hieän ra vôùi chò Bernadette Soubiroux naêm 1854. Tieáng vang cuûa ñaïi hoäi vaø söï soát saéng cuûa caùc Giaùo Hoaøng - ñaëc bieät ÑGH Pio XII chuaån bò sang tham döï moät caùch bí maät, nhöng sau ñoù vì lyù do söùc khoeû ñaõ khoâng theå tham döï - ñaõ cho ngöôøi ta caûm töôûng ñaây khoâng phaûi chæ laø moät vieäc cho pheùp ñôn sô, cuõng khoâng phaûi vieäc chaáp nhaän ñôn thuaàn cuûa nieàm tin cuûa con ngöôøi, maø moät khích leä tích cöïc lieân quan tôùi loøng tin nôi Thieân Chuùa, khoù coù theå khoâng chaáp nhaän maø khoâng khinh reû huaán quyeàn. Töø ñoù cha Balíc ñöa ra hai caâu hoûi: thöù nhaát, vieäc khoâng cho chaáp nhaän caùc vuï hieän ra vaø caùc maïc khaûi tö naøy coù phaûi laø loøng tin nôi Thieân Chuùa hay khoâng? Traû lôøi caâu hoûi naøy do caùc tu só Caùt Minh Salamanca beân Taây Ban Nha ñöa ra, cha Balíc nhaéc nhôù cho chuùng ta bieát raèng caùc hoïc giaû Suarez vaø Lugo choáng laïi ba hoïc giaû Caetano, M. Cano vaø Banhez , ñaõ ñöa ra caâu traû lôøi tích cöïc, khi vieát: "Tín höõu ñaõ coù moät maïc khaûi ñeán töø Thieân Chuùa vaø nhaän thöùc noù laø nhö vaäy, thì laøm sao maø khoâng cho noù moät vieäc chaáp nhaän cuûa loøng tin thieân linh ñöôïc?" Coâng Ñoàng Chung Trento seõ chaáp nhaän caùc chaéc chaén loaïi naøy trong khoaûn tuyeân boá raèng: "Ai noùi raèng vôùi moät söï chaéc chaén tuyeät ñoái vaø khoâng theå sai laàm laø coù moät ôn cuûa vieäc bieän minh ñöôïc baûo ñaûm cho tôùi söï kieân trì cuoái cuøng, thì bò chuùc döõ, tröø khi hoï ñaõ khoâng nhaän ñöôïc töø moät maïc khaûi ñaëc bieät". Söï deø daët naøy cuûa Coâng Ñoàng vì lo laéng khoâng kieåm duyeät moät giaùo lyù ñaõ nhaän laõnh, cho pheùp giaûm thieåu vaø quaân bình hoaù caùc haïn heïp cuûa caùc vaên baûn luaät chính thöùc.
Caâu hoûi thöù hai cha Balíc ñöa ra ñoù laø: Caùc chaáp thuaän chính thöùc caùc vuï Ñöùc Meï hieän ra taïi Loä Ñöùc vaø Fatima töø phía caùc Giaùo Hoaøng, khoâng vöôït quaù vieäc ñôn sô cho pheùp hay sao? Chuùng khoâng daán thaân söï baát khaû ngoä sao? Vaø cha noùi raèng: "Tính caùch sieâu nhieân cuûa söï kieän Loä Ñöùc khoâng chæ coù moät khaû theå ñôn sô vaø nheï nhaøng maø thoâi, maø laø moät söï chaéc chaén luaân lyù. Caùc vuï Ñöùc Meï hieän ra taïi Loä Ñöùc phaûi ñöôïc coi nhö moät chöông rieâng cho noù vaø töï noù, chöù khoâng ñöôïc laãn loän vôùi caùc vuï hieän ra khaùc, chæ ñöôïc Giaùm Muïc baûn quyeàn hay Toaø Thaùnh chaáp nhaän vôùi ñieàu leä haïn cheá: "theo nhöõng gì ngöôøi ta noùi". Coù theå hoûi xem trong tröôøng hôïp naøy coù moät vieäc cho pheùp khoâng theå sai laàm khoâng, vaø thay vì moät cöû chæ cuûa "nieàm tin chæ coù tính caùch nhaân baûn", thì traùi laïi phaûi cho caùc vuï hieän ra taïi Loä Ñöùc moät söï chaáp nhaän cuûa "nieàm tin thaàn hoïc".
Linh Tieán Khaûi
(Vatican News)