Ngaøy ñaày ñuû ñaàu tieân
cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Peru
Tin ghi nhanh cuûa A.P. veà ngaøy ñaày ñuû ñaàu tieân cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Peru.
Peru (VietCatholic News 20-01-2018) - Nhö ñaõ loan tin, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ töø Chile bay qua Peru chieàu hoâm 18 thaùng 1 naêm 2018. Sau ñaây laø baûn tin ghi nhanh cuûa A.P. veà ngaøy ñaày ñuû ñaàu tieân, 19 thaùng 1 naêm 2018, cuûa ngaøi taïi nöôùc thöù hai cuûa chuyeán toâng du thöù 22:
10:45 giôø saùng
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñang nhaän ñöôïc moät cuoäc chaøo ñoùn noàng nhieät taïi thaønh phoá Puerto Maldonado vuøng Amazon cuûa Peru, vôùi nhöõng ngöôøi uûng hoä ñöùng doïc ñöôøng ñöôøng ñeå chaøo ñoùn ngaøi tröôùc cuoäc gaëp gôõ ñònh tröôùc cuûa ngaøi vôùi ngöôøi daân baûn ñòa.
Moät soá ñang chaïy theo ñoaøn xe hoä toáng cuûa ngaøi, tay mang caùc bong boùng maøu traéng vaø vaøng cuûa Vatican, trong khi nhöõng ngöôøi khaùc hoan hoâ vaø vaãy tay.
Quang caûnh ngaøy thöù Saùu laø moät töông phaûn hoaøn toaøn vôùi chuyeán thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng hoài ñaàu tuaàn naøy taïi Chile, nôi ngaøi thu huùt nhöõng ñaùm ñoâng nhoû hôn vaø söï hieän dieän cuûa ngaøi ñaõ gaây nhieàu cuoäc bieåu tình phaûn ñoái.
Caùc nhaø laõnh ñaïo baûn xöù ñang hy voïng Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ ñöa ra moät thoâng ñieäp maïnh meõ khuyeán khích chính phuû coâng nhaän quyeàn sôû höõu ñaát ñai cuûa hoï vaø doïn saïch nhöõng con soâng bò oâ nhieãm do vieäc khai moû baát hôïp phaùp gaây ra.
Tröôùc ñaây, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ noùi veà nhu caàu phaûi baûo veä Amazon.
11:20 giôø saùng
Caùc nhaø laõnh ñaïo ngöôøi baûn ñòa Amazon ôû Peru ñang keâu goïi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ giuùp hoï baûo veä röøng nhieät ñôùi lôùn nhaát theá giôùi khoûi söï taán coâng cuûa nhöõng moái ñe doïa môùi laøm thay ñoåi quaàn theå sinh vaät (biome) moät caùch theâ thaûm.
Moät trong caùc nhaø laõnh ñaïo naøy laø Hector Sueyo. OÂng noùi vôùi Ñöùc Phanxicoâ raèng caùc daân toäc baûn ñòa lo laéng veà Amazon khi caây coái bieán maát, caù cheát vaø soâng ngoøi bò oâ nhieãm.
Hoâm thöù Saùu, Sueyo cho bieát "baàu trôøi ñang töùc giaän vaø ñang khoùc bôûi vì chuùng ta ñang huûy hoaïi haønh tinh."
Ñöùc Phanxicoâ tröôùc ñaây ñaõ noùi veà nhu caàu baûo veä Amazon, vuøng maø ngaøi töøng so saùnh nhö moät trong nhöõng "laù phoåi cuûa haønh tinh chuùng ta".
Haøng ngaøn ngöôøi ñaøn oâng, ñaøn baø vaø treû em baûn ñòa, nhieàu ngöôøi ñeå ngöïc traàn vaø maëc nhöõng chieác muõ ñaày maøu saéc ñaõ taäp trung taïi moät quaûng tröôøng ñeå nghe Ñöùc Phanxicoâ noùi chuyeän.
11:40 giôø saùng
Ñöùc Phanxicoâ ñaõ ñi saâu vaøo röøng nhieät ñôùi Amazon ñeå yeâu caàu chaám döùt vieäc khai thaùc goã, khí ñoát vaø vaøng cuûa noù moät caùch taøn nhaãn, vaø coâng nhaän nhöõng ngöôøi baûn ñòa laø nhöõng ngöôøi baûo quaûn chính trong vieäc xaùc ñònh töông lai cuûa "ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta".
Ñöùng vôùi haøng ngaøn ngöôøi Peru baûn ñòa mang ñuû moïi thöù aùo loâng vaø ñoà trang söùc ñính cöôøm, Ñöùc Phanxicoâ tuyeân boá Amazon laø "traùi tim cuûa Giaùo Hoäi" vaø keâu goïi baûo veä ba giaù trò söï soáng, ñaát ñai vaø vaên hoaù cuûa noù.
Hoâm thöù Saùu, Ñöùc Giaùo Hoaøng caûnh baùo raèng caùc daân toäc baûn ñòa ñang bò ñe doïa nhieàu hôn bao giôø heát. Ñöùc Phanxicoâ noùi theâm raèng ñieàu thieát yeáu laø caùc chính phuû vaø caùc ñònh cheá khaùc phaûi coi caùc boä laïc laø caùc ñoái taùc hôïp phaùp khi ñaøm phaùn caùc döï aùn phaùt trieån vaø baûo toàn. Ngaøi noùi raèng caùc quyeàn lôïi, caùc neàn vaên hoaù, caùc ngoân ngöõ vaø truyeàn thoáng cuûa hoï phaûi ñöôïc toân troïng vaø phuïc hoài.
Ñöùc Phanxicoâ ñaõ noùi vôùi ñaùm ñoâng: "Anh chò em laø moät kyù öùc soáng ñoäng cuûa söù meänh maø Thieân Chuùa ñaõ giao phoù cho taát caû chuùng ta: baûo veä ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta."
12:20 giôø tröa
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ toá caùo naïn baét phuï nöõ laøm noâ leä tình duïc ôû Amazon; nhöõng ngöôøi naøy bò buoân baùn vaø buoäc phaûi maõi daâm. Ngaøi noùi raèng neàn vaên hoaù "töï toân nam tính" (machismo) khoâng theå ñöùng vöõng ñöôïc.
Trong moät dieãn vaên vôùi nhöõng ngöôøi Peru soáng vaø laøm vieäc taïi khu röøng nhieät ñôùi aåm thaáp, Ñöùc Phanxicoâ noùi raèng thaät ñau ñôùn vì "raát nhieàu phuï nöõ bò maát giaù trò, boâi nhoï vaø phôi baøy cho baïo löïc baát taän".
Nhieàu phuï nöõ laøm ngheà maõi daâm ôû caùc quaùn bar taïi khu vöïc, phuïc vuï caùc khaùch haøng thöôøng laøm vieäc trong caùc moû vaøng vaø caùc ngaønh coâng nghieäp khai thaùc khaùc ñang gaây oâ nhieãm cho soâng ngoøi Amazon, phaù huûy caùc caùnh röøng cuûa noù vaø laøm hoûng heä sinh thaùi moûng manh cuûa noù.
Hoâm thöù Saùu 19 thaùng 1 naêm 2018, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ leân aùn caùc "thaàn giaû" cuûa côn soát tìm vaøng vaø noùi raèng caùc "ngaãu thaàn tham lam, tieàn baïc vaø quyeàn löïc" laøm cho con ngöôøi vaø caùc ñònh cheá thoái naùt vaø huûy hoaïi röøng giaø.
2:10 giôø chieàu
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ chæ trích caùc chieán dòch trieät saûn nhaém vaøo ngöôøi daân baûn ñòa trong moät baøi phaùt bieåu taïi caùc coäng ñoàng Amazon ôû Peru.
Ñoù laø moät chuû ñeà chaéc chaén noåi baät taïi moät quoác gia maø hôn 300,000 phuï nöõ ñaõ bò trieät saûn trong thôøi kyø 1990-2000 döôùi thôøi cöïu Toång thoáng Alberto Fujimori. Caùc vieân chöùc hoài ñoù cho bieát chieán dòch nhaèm giaûm ngheøo ñoùi.
Hoâm thöù Saùu, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ leân aùn caùc toå chöùc coå vuõ "caùc chính saùch sinh saûn nghieâng veà phía voâ sinh" vaø cho bieát moät soá ngöôøi vaãn tieáp tuïc coå vuõ vieäc trieät saûn phuï nöõ - thaäm chí khoâng coù söï ñoàng yù cuûa hoï.
Nhieàu phuï nöõ bò trieät saûn döôùi thôøi chính phuû Fujimori khoâng bieát chöõ vaø phaùt xuaát töø caùc coäng ñoàng ngöôøi ngheøo, baûn ñòa. Hôn 2,000 ngöôøi sau ñoù ñaõ leân tieáng khieáu naïi raèng hoï ñaõ bò trieät saûn moät caùch baét buoäc.
Ñöùc Phanxicoâ daáu caùc nhaän xeùt cuûa ngaøi döôùi hình thöùc moät ghi chuù trong baøi phaùt bieåu cuûa ngaøi, coù leõ vì bieát raèng caùc nhaän xeùt naøy nhaïy caûm veà chính trò.
3:55 giôø toái
Chuû tòch toå chöùc lôùn nhaát cuûa ngöôøi baûn ñòa Amazon ñang ca ngôïi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vì lôøi keâu cuûa ngaøi nhaèm baûo veä heä sinh thaùi moûng manh vaø nhìn nhaän caùc daân toäc baûn xöù cuûa noù.
Lizardo Cauper laø moät trong soá hôn 2,000 ngöôøi baûn ñòa tuï taäp taïi moät ñaáu tröôøng ôû Peru vaøo ngaøy thöù Saùu ñeå nghe vò giaùo hoaøng noùi chuyeän.
Cauper noùi cuoäc gaëp gôõ vôùi Ñöùc Phanxicoâ laø "quan troïng vaø coù tính lòch söû" vaø thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng laø "ñieàu chuùng toâi mong muoán ñöôïc nghe."
Baây giôø, Cauper noùi raèng, caùc coäng ñoàng baûn ñòa seõ chôø ñôïi xem lieäu chính phuû coù ñeå hoï can döï nhieàu hôn vaøo caùc quyeát ñònh coù aûnh höôûng ñeán quaàn theå sinh vaät hay khoâng.
Trong baøi phaùt bieåu cuûa mình, Ñöùc Phanxicoâ goïi Amazon laø "traùi tim cuûa Giaùo Hoäi" vaø yeâu caàu chaám döùt vieäc khai thaùc goã, khí ñoát vaø vaøng moät caùch taøn nhaãn.
5:15 chieàu
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñang goïi tham nhuõng ôû chaâu Myõ Latinh laø moät "loaïi vi khuaån xaõ hoäi" laây nhieãm vaøo moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng vaø phaûi bò ñaùnh baïi.
Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi vôùi Toång Thoáng Peru Pablo Kuczynski vaø caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa xaõ hoäi daân söï vaøo hoâm thöù Saùu raèng phaûi laøm moïi chuyeän ñeå choáng laïi "tai hoïa xaõ hoäi naøy".
Ngaøi keâu goïi taêng cöôøng tính trong saùng giöõa xaõ hoäi daân söï vaø caùc laõnh vöïc coâng vaø tö vaø noùi theâm raèng "khoâng ai coù theå bò loaïi ra ngoaøi dieãn trình naøy."
Lôøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöôïc noùi ra chæ chöa ñaày moät thaùng sau khi Toång Thoáng Kuczynski thoaùt khoûi vieäc ñaøn haëc lieân quan ñeán moái lieân heä giöõa coâng ty tö vaán tö cuûa oâng vôùi Odebrecht, moät coâng ty xaây döïng cuûa Brazil bò tai tieáng tham nhuõng lôùn nhaát Chaâu Myõ Latinh.
Hai cöïu toång thoáng Peru bò buoäc toäi nhaän tieàn töø Odebrecht.
5:40 giôø toái
Ñöùc Giaùo Hoaøng coù theå khoâng sai laàm, nhöng döôøng nhö ngaøi sai laàm veà vieäc ñeå loáp xe xì hôi.
Ñöùc Phanxicoâ phaûi thay xe hôi doïc ñöôøng tôùi Lima töø saân bay, vaøo hoâm thöù Saùu sau khi chieác Fiat 500 ngaøi ñang ñi bò xì baùnh xe.
Phaùt ngoân vieân cuûa Vatican, oâng Greg Burke, ñaõ xaùc nhaän vieäc thay ñoåi keá hoaïch trong moät tin nhaén göûi cho caùc nhaø baùo.
OÂng cho bieát loáp baét ñaàu maát hôi caùch dinh toång thoáng vaøi daëm, nôi Ñöùc Phanxicoâ seõ hoäi kieán vôùi Toång Thoáng Peru Pedro Pablo Kuczynski.
Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ khoâng maát nhòp, khi ngaøi söû duïng cuoäc hoäi kieán vaø baøi phaùt bieåu sau ñoù tröôùc caùc nhaø caàm quyeàn Peru ñeå toá caùo tham nhuõng nhö moät "loaïi vi khuaån xaõ hoäi" laây nhieãm moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng vaø phaûi bò ñaùnh baïi.
8 giôø toái.
Tuaàn traêng maät, coù theå noùi nhö theá, roõ raøng ñaõ khoâng coøn.
Moät ngaøy sau khi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ chieám ñöôïc caùc haøng tít ñaàu qua vieäc tuyeân boá hai tieáp vieân phi haønh laø choàng vaø vôï trong khi ñang bay 36,000 boä treân khoâng phaän Chile, ban bình luaän cuûa phe Coâng Giaùo baûo thuû hoâm thöù Saùu ñaõ tra vaán tính hôïp phaùp cuûa thöù bí tích thöïc hieän ñeå traùnh maéc côõ vì "tieàn daâm haäu thuù (shotgun wedding) vaø caûnh caùo raèng vieäc naøy coù theå laøm giaûm giaù trò cuûa vieäc chuaån bò hoân nhaân.
Blog duy truyeàn thoáng Rorate Caeli hoùt (tweeted) raèng: "Baïn coù bieát cuoäc 'hoân nhaân' saün saøng ñeå ñöôïc tuyeân boá voâ hieäu laø gì khoâng? Laø cuoäc hoân nhaân cöû haønh roõ raøng vì yù thích chôït naåy ra treân moät chieác maùy bay maø ngöôøi cöû haønh thaäm chí khoâng bieát chaéc lieäu caùc beân coù ñaõ chòu pheùp röûa thaønh söï hay khoâng."
Ñöùc Phanxicoâ vaøo hoâm thöù Naêm ñaõ chuû trì leã cöôùi cuûa Paula Podest vaø Carlos Ciuffardi, hai tieáp vieân phi haønh treân chuyeán bay ñöa Ñöùc Giaùo Hoaøng, phaùi ñoaøn cuûa ngaøi vaø ñoaøn baùo chí cuøng ñi töø Santiago ñeán Iquique.
Vuõ Vaên An