Ñöùc Thaùnh Cha tieáp kieán
ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh
Ñöùc Thaùnh Cha tieáp kieán ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh.
Vatican (Vat. 8-01-2018) - Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ pheâ bình nöôùc giaøu maïnh aùp ñaët caùc "nhaân quyeàn môùi" nhö "quyeàn phaù thai", hoân nhaân tính, v.v... cho caùc nöôùc ngheøo laø moät hình thöùc môùi "thöïc daân yù thöùc heä".
Treân ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha ñeà caäp ñeán trong dieãn vaên daøi khi tieáp ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh, luùc 10 giôø 30, saùng ngaøy 8 thaùng 1 naêm 2018, ñeán chuùc möøng ngaøi nhaân dòp ñaàu naêm môùi 2018.
Hieän dieän taïi buoåi tieáp kieán coù caùc ñaïi dieän cuûa 183 quoác gia vaø toå chöùc quoác teá coù quan heä treân caáp ñaïi söù. Trong soá naøy, coù 83 ñaïi söù thöôøng truù ôû Roma vaø 100 vò khaùc töø caùc nhieäm sôû khaùc cuõng ñeán Vatican trong dòp naøy.
Buoåi tieáp kieán ngoaïi giao ñoaøn cuõng laø dòp ñeå Ñöùc Thaùnh Cha kieåm ñieåm tình hình theá giôùi ñoàng thôøi baøy toû laäp tröôøng cuûa Toøa Thaùnh ñoái vôùi caùc vaán ñeà thôøi söï.
Sau lôøi chaøo môû ñaàu cuûa vò Nieân tröôûng ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh, laø Ñaïi Söù cuûa Angola, OÂng Armindo Fernandes do Espírito Santo Vieira, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ leân tieáng chaøo thaêm vaø chuùc möøng naêm môùi taát caû caùc vò ñaïi söù vaø caùm ôn vò nieân tröôûng ngoaïi giao ñoaøn. Ngaøi nhaéc ñeán caùc vò ñaïi söù ñeán töø ngoaøi Roma vôùi con soá gia taêng, vaø moät soá hieäp ñònh ñaõ ñöôïc kyù keát trong naêm qua giöõa Toøa Thaùnh vaø moät soá nöôùc nhö Coäng hoøa daân chuû Congo, Coäng hoøa Lieân bang Ñöùc, vaø Lieân bang Nga. Ñöùc Thaùnh Cha khoâng queân nhaéc ñeán nhöõng chuyeán vieáng thaêm ngaøi thöïc hieän trong naêm vöøa qua nhö Ai Caäp, Boà ñaøo nha, Colombia, Myanmar vaø Bangladesh.
Noäi dung toång quaùt
Trong dieãn vaên daøi, Ñöùc Thaùnh Cha laàn löôït ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà thôøi söï cuûa theá giôùi, töø vieäc kyû nieäm 70 naêm coâng boá Tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn cuûa Lieân Hieäp Quoác, cho ñeán hieän töôïng naûy sinh nhöõng caùi goïi laø "caùc nhaân quyeàn môùi" nhieàu khi maâu thuaãn vôùi nhau vaø khoâng luoân luoân giuùp thaêng tieán caùc quan heä thaân höõu giöõa caùc quoác gia. Ngaøi cuõng noùi veà vieäc giaûi tröø voõ trang, ñaëc bieät laø caùc voõ khí haït nhaân. Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi hoã trôï moïi coá gaéng ñoái thoaïi ôû baùn ñaûo Trieàu Tieân, vaø giaûi quyeát hieän töôïng soá ngöôøi di daân vaø tò naïn ngaøy caøng gia taêng.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc ñeán nhöõng vuøng khoù khaên, töø töông quan giöõa Israel vaø Palestine, tình traïng taïi Venezuela, Nam Sudan, Coäng hoøa daân chuû Congo, Ucraina. Roài ngaøi choáng laïi thaùi ñoä sôï haõi tröôùc nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn, ñoàng thôøi ca ngôïi nhöõng chính phuû quaûng ñaïi ñoùn nhaän vaø giuùp ñôõ nhieàu ngöøôi di daân vaø tò naïn, trong ñoù coù nhöõng ngöôøi Rohingya töø Myanmar chaïy sang Bangladesh. Ngaøi hy voïng trong naêm 2018 Lieân Hieäp Quoác seõ ñaït tôùi hai hieäp öôùc hoaøn caàu veà ngöôøi di daân vaø tò naïn, tieán tôùi söï di cö an toaøn, coù traät töï vaø hôïp phaùp. Sau cuøng Ñöùc Thaùnh Cha cuõng taùi khaúng ñònh quyeàn coù coâng aên vieäc laøm, nghóa vuï baûo veä traùi ñaát nhö caên nhaø chung cuûa chuùng ta. Sau ñaây laø moät soá ñoaïn noåi baät trong dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha tröôùc caùc vò ñaïi söù caùc nöôùc.
Hoøa bình
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc ñeán kyû nieäm trong naêm 2018, kyû nieäm 100 naêm chaám döùt theá chieán thöù I. "Töø nhöõng tro taøn cuûa Theá chieán naøy, ngöôøi ta coù theå ruùt ra nhöõng lôøi caûnh caùo, nhöng raát tieác nhaân loaïi khoâng bieát hieåu ngay nhöõng ñieàu ñoù, ñeå roài 20 naêm sau laïi laâm vaøo theá chieán thöù hai taøn haïi hôn tröôùc.
Lôøi caûnh giaùc ñaàu tieân laø: chieán thaéng khoâng bao giôø coù nghóa laø haï nhuïc ñoái phöông bò thaát traän. Hoøa bình khoâng ñöôïc xaây döïng nhö moät söï khaúng ñònh quyeàn cuûa keû chieán thaéng treân keû chieán baïi. Khoâng phaûi luaät sôï haõi ngaên caûn ñöôïc nhöõng gaây haán trong töông lai, nhöng laø söùc maïnh cuûa lyù trí hieàn laønh thuùc ñaåy ñoái thoaïi vaø caûm thoâng laãn nhau, ñeå chöõa laønh nhöõng dò bieät. Töø ñoù coù lôøi caûnh giaùc thöù hai, ñoù laø hoøa bình ñöôïc cuûng coá khi caùc nöôùc coù theå ñoái chieáu vôùi nhau trong baàu khoâng khí bình ñaúng..
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc nhôû raèng "Caû caùc quan heä giöõa caùc quoác gia, cuõng nhö caùc quan heä giöõa con ngöôøi vôùi nhau, phaûi ñöôïc ñieàu haønh trong söï thaät, coâng lyù, trong tình lieân ñôùi thöïc söï vaø trong töï do". Ñieàu naøy bao goàm nguyeân taéc theo ñoù toaøn theå caùc coäng ñoàng chính trò bình ñaúng vôùi nhau veà phaåm giaù töï nhieân, cuõng nhö söï nhìn nhaän caùc quyeàn hoã töông, cuøng vôùi söï chu toaøn caùc nghóa vuï töông öùông. Ñeå coù thaùi ñoä nhö theá, ñieàu tieân quyeát laø khaúng ñònh phaåm giaù cuûa moãi ngöôøi; söï khinh reû vaø khoâng nhìn nhaän phaåm giaù aáy seõ ñöa tôùi nhöõng haønh vi man rôï, xuùc phaïm ñeán löông taâm cuûa nhaân loaïi.
Kyû nieäm 70 naêm Tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn
Trong boái caûnh treân ñaây, Ñöùc Thaùnh Cha ñeà caäp ñeán kyû nieäm 70 naêm coâng boá tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn, ñöôïc Lieân Hieäp Quoác coâng boá ngaøy 10 thaùng 12 naêm 1948.
Ngaøi noùi:
"Ñoái vôùi Toøa Thaùnh, noùi veà caùc quyeàn con ngöôøi, coù nghóa tröôùc tieân laø taùi ñaët laïi vò trí trung taâm cuûa con ngöôøi, trong tö caùch ñöôïc Thieân Chuùa muoán vaø taïo döïng neân theo hình aûnh gioáng Thieân Chuùa.. Trong nhaõn giôùi Kitoâ giaùo, coù moät töông quan yù nghóa giöõa söù ñieäp Tin Möøng vaø söï nhìn nhaän caùc quyeàn con ngöôøi, trong tinh thaàn cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ soaïn thaûo Tuyeân ngoân Quoác teá nhaân quyeàn'.
"Caùc quyeàn aáy ruùt tieàn ñeà cuûa chuùng ta baûn tính chung cuûa moãi ngöôøi trong nhaân loaïi. Caùc quyeàn aáy ñöôïc tuyeân boá ñeå loaïi boû nhöõng böùc töôøng chia caùch, phaân reõ gia ñình nhaân loaïi vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ñieàu maø giaùo huaán xaõ hoäi Coâng Giaùo goïi laø "söï phaùt trieån nhaân baûn toaøn dieän" vì noù nhaém thaêng tieán moïi ngöôøi vaø toaøn dieän con ngöôøi, bao truøm caû toaøn theå nhaân loaïi. Traùi laïi, quan nieäm heïp hoøi veà con ngöôøi môû ñöôøng cho söï phoå bieán baát coâng, baát bình ñaúng vaø tham nhuõng.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng qua doøng thôøi gian, nhaát laø theo sau nhöõng phong traøo xaõ hoäi hoài naêm 1968, ngöôøi ta daàn daàn giaûi thích caùc quyeàn con ngöôøi vaø thay ñoåi chung, ñeán ñoä bao goàm nhieàu thöù quyeàn môùi nhieàu khi traùi ngöôïc nhau. Tình traïng naøy khoâng giuùp thaêng tieán caùc quan heä thaân höõu giöõa caùc quoác gia, vì ngöôøi ta khaúng ñònh nhöõng yù nieäm gaây tranh caõi veà caùc quyeàn con ngöôi, töông phaûn vôùi vaên hoùa cuûa nhieàu nöôùc, vì theá caùc nöôùc naøy caûm thaáy khoâng ñöôïc toân troïng trong caùc truyeàn thoáng vaên hoùa xaõ hoäi cuûa mình, nhöng caùc nöôùc aáy laïi bò lô laø tröôùc nhöõng nhu caàu thöïc söï maø hoï phaûi ñöông ñaàu. Vì theá coù nguy cô laø nhaân daønh cuõng nhöõng nhaân quyeàn, ngöôøi ta thieát laäp nhöõng hình thöùc môùi veà söï thöïc daân hoùa yù thöùc heä cuûa nhöõng keû giaøu maïnh hôn treân nhöõng ngöôøi yeáu ngheøo hôn. Ñoàng thôøi caàn ñeå yù raèng caùc truyeàn thoáng cuûa moãi daân toäc khoâng theå ñöôïc naïi ñeán nhö caùi côù ñeå lô laø nghóa vuï phaûi toân troïng caùc quyeàn caên baûn ñöôïc noùi ñeán trong Tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn.
Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh raèng "70 naêm sau khi coâng boá tuyeân ngoân nhaân quyeàn aáy, thaät laø ñau loøng maø phaûi nhaän raèng nhieàu quyeàn caên baûn ngaøy nay vaãn coøn bò chaø ñaïp. Ñöùng ñaàu laø quyeàn soáng, quyeàn ñöôïc töï do, söï baát khaû xaâm phaûm cuûa moãi nhaân vò. Khoâng nhöõng chieán tranh hoaëc baïo löïc laøm thöông toån caùc quyeàn aáy nhöng ngaøy nay coøn coù nhöõng hình thöùc tinh vi hôn: tröôùc tieân toâi nghó ñeán caùc treû em voâ toäi bò gaït boû tröôùc khi sinh ra; nhieàu khi caùc em khoâng ñöôïc ngöôøi ta muoán chì vì caùc em bò taät hoaëc dò hình, hoaëc vì söï ích kyû cuûa ngöôøi lôùn. Toâi nghó ñeán nhöõng ngöôøi giaø, nhieàu khi hoï cuõng bò gaït boû, nhaát laø neáu hoï beänh taät, bò coi laø gaùnh naëng. Toâi nghó ñeán caùc phuï nöõ, nhieàu khi bò baïo haønh, nhaát laø trong gia ñình hoï. Toâi nghó ñeán bao nhieâu naïn nhaân cuûa naïn buoân ngöôøi, teä naïn naøy vi phaïm luaät caám moïi hình thöùc noâ leä. Bao nhieâu ngöôøi, nhaát laø ñeå troán chaïy ngheøo ñoùi vaø chieán tranh, ñaõ bò bieán thaønh nhöõng moùn haøng cuûa nhöõng keû voâ löông taâm.
Toân troïng quyeàn ñöôïc saên soùc söùc khoûe
Ñöùc Thaùnh Cha noùi theâm raèng "baûo veä quyeàn soáng vaø söï toaøn veïn theå lyù, coù nghóa laø baûo veä quyeàn ñöôïc söùc khoûe cho baûn thaân vaø gia ñình. Quyeàn naøy bao haøm nhöõng ñieàu vöôït quaù yù höôùng ban ñaàu cuûa Tuyeân ngoân quoác teá nhaân quyeàn, nhaém khaúng ñònh quyeàn cuûa moãi ngöôøi ñöôïc saên soùc y teá vaø caùc dòch vuï xaõ hoäi caàn thieát. Trong vieãn töôïng naøy toâi caàu mong raèng trong caùc dieãn ñaøn quoác teá coù thaåm quyeàn, caùc vò höõu traùch noã löïc taïo ñieàu kieän ñeå moïi ngöôøi coù theå ñöôïc höôûng söï saên soùc söùc khoûe. Ñieàu quan troïng laø caàn hieäp löïc ñeå coù theå coù nhöõng chính saùch coù theå ñaûm baûo vôùi giaù phaûi chaêng söï cung caáp caùc thuoác men thieát yeáu cho söï soáng coøn cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo, maø khoâng lô laø vôùi vieäc nghieân cöùu vaø phaùt trieån caùc phöông phaùp chöõa trò, duø chuùng khoâng quan troïng veà kinh teá ñoái vôùi thò tröôøng. Nhöõng nghieân cöùu vaø phaùt trieån aáy giöõ vai troø chuû yeáu trong vieäc cöùu vaõn sinh maïng con ngöôøi.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng lieân quan tôùi baûo veä söï soáng laø noã löïc tích cöïc xaây döïng hoøa bình, vaø töø ñoù ngaøi noùi ñeán söï giaûi giaùp toaøn dieän vaø söï phaùt trieån toaøn dieän, hai ñieàu coù lieân heä maät thieát vôùi nhau. Ñaøng khaùc, söï tìm kieám hoøa bình laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå phaùt trieån, noù bao haøm söï baøi tröø nhöõng baát coâng vaø loaïi boû moät caùch oân hoøa nhöõng nguyeân nhaân gaây ra baát thuaän ñöa tôùi chieán tranh.
Giaûi tröø voõ trang
Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh raèng "söï lan traøn voõ khí chaéc chaén laø laøm cho nhöõng tình traïng xung ñoät trôû neân traàm troïng hôn vaø bao goàm nhöõng toán phí lôùn lao veà nhaân maïng vaø vaät chaát, laøm toån haïi cho söï phaùt trieån vaø tìm kieám hoøa bình laâu daøi."
Ngaøi nhaéc laïi söï kieän Toøa Thaùnh ñaõ kyù nhaän vaø pheâ chuaån Hieäp öôùc caám caùc voõ khí haït nhaân, trong vieãn töôïng ñaõ ñöôïc thaùnh Gioan 23 Giaùo Hoaøng trình baøy trong thoâng ñieäp Hoøa bình döôùi theá, theo ñoù "coâng lyù, söï khoân ngoan vaø tình nhaân ñaïo ñoøi phaûi ngöng cuoäc chaïy ñua voõ trang, ñoàng thôøi cuøng nhau giaûm bôùt caùc voõ khí hieän höõu, nghieâm caám caùc voõ khí haït nhaân".
Hoã trôï saùng kieán ñoái thoaïi taïi Baùn ñaûo Trieàu Tieân
Trong vieãn töôïng treân ñaây, Ñöùc Thaùnh Cha noùi: "Ñieàu raát quan troïng laø coù theå hoã trôï moïi coá gaéng ñoái thoaïi ôû baùn ñaûo Trieàu Tieân, vôùi muïc ñích tìm ra nhöõng con ñöôøng môùi ñeå vöôït leân treân nhöõng ñoái nghòch hieän nay, gia taêng söï tín nhieäm nhau vaø ñaûm baûo moät töông lai an bình cho daân toäc Ñaïi Haøn vaø cho toaøn theá giôùi.
Hoøa bình taïi Siria vaø Irak
Cuõng vaäy, ñieàu quan troïng laø tieáp tuïc nhöõng saùng kieán hoøa bình khaùc nhau hieän nay ñeå giuùp ñôõ Siria, haàu chaám döùt cuoäc xung ñoät keùo daøi, gaây ra nhöõng ñau khoå voâ bieân cho daân nöôùc naøy. Mong öôùc cuûa moïi ngöôøi laø sau bao nhieâu taøn phaù, nay ñaõ ñeán luùc taùi thieát. Ñieàu quan troïng hôn vieäc taùi thieát nhaø cöûa, ñoù laø taùi taïo con tim, deät laïi söï tín nhieäm nhau, laø tieàn ñeà khoâng theå thieáu ñöôïc ñeå cho baát kyø xaõ hoäi naøo coù theå trieån nôû. Vì theá caàn coá gaéng laøm vieäc ñeå taïo ra nhöõng ñieàu kieän phaùp lyù, chính trò vaø an ninh, ñeå phuïc hoài ñôøi soáng xaõ hoäi, trong coù moãi coâng daân Siria, khoâng phaân bieät chuûng toäc vaø toân giaùo, coù theå tham gia vaøo vieäc phaùt trieån ñaát nöôùc. Trong chieàu höôùng naøy, caàn phaûi baûo veä caùc nhoùm toân giaùo thieåu soá, trong ñoù coù caùc tín höõu Kitoâ, töø bao theå kyû hoï vaãn tích cöïc goùp phaàn cho lòch söû cuûa Siria.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh raèng ñieàu quan troïng laø laøm sao giuùp hoài höông nhöõng ngöôøi tò naïn Siria ôû caùc nöôùc laùng gieàng, ñaëc bieät laø Giordani, Liban vaø Thoå Nhó Kyø.
Ngaøi cuõng coå voõ yù chí caàn thieát cho cuoäc ñoái thoaïi taïi Irak, ñeå caùc thaønh phaàn chuûng toäc vaø toân giaùo khaùc nhau coù theå tìm laïi con ñöôøng hoøa giaûi vaø soáng chung hoøa bình, coäng taùc vôùi nhau. Ñieàu naøy cuõng caàn phaûi thöïc hieän ôû Yemen, vaø caùc ni khaùc trong vuøng, cuõng nhö taïi Afganistan.
Israel vaø Palestine
Ñöùc Thaùnh Cha noùi theâm raèng: Toâi ñaëc bieät nghó ñeán ngöôøi Israel vaø Palestine, sau nhöõng caêng thaúng trong nhöõng tuaàn leã gaàn ñaây. Toøa Thaùnh baøy toû ñau buoàn vì nhöõng ngöôøi bò thieät maïng trong caùc cuoäc ñuïng ñoä gaàn ñaây, vaø taùi tha thieát keâu goïi nghó ñeán caùc saùng kieán ñeå traùnh laøm gia taêng söï ñoái nghòch, ñoàng thôøi Toøa Thaùnh môøi goïi cuøng daán thaán toân troïng caùc nghò quyeát cuûa Lieân Hieäp Quoác lieân quan ñeán qui cheá hieän nay cuûa thaønh Jerusalem, Thaønh Thaùnh ñoá vôùi caùc tín höõu Kitoâ, Do thaùi vaø Hoài giaùo.
Di daân vaø tò naïn
Ñeà caäp theâm veà vaán ñeà di daân vaø tò naïn, Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng: Ngaøy nay ngöôøi ta noùi nhieàu veà nhöõng ngöôøi di daân vaø caùc cuoäc di cö, nhieàu khi chæ nhaém khôi leân söï sôï haõi truyeàn thoáng. Khoâng ñöôïc queân raèng caùc cuoäc di cö vaãn luoân coù trong lòch söû nhaân loaïi. Trong truyeàn thoáng Do thaùi Kitoâ, lòch söû cöùu ñoä chuû yeáu laø lòch söï caùc cuoäc di cö. Khoâng ñöôïc queân raèng töï do di chuyeån, cuõng nhö töï do rôøi boû queâ höông mình, vaø trôû laïi ñoù, thuoäc veà nhöõng quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi. Vì theá caàn phaûi ra khoûi nhöõng laäp luaän gaàn ñaây veà vaán ñeà di cö, vaø ñi töø nhaän xeùt coát yeáu theo ñoù, nhöõng keû ñöùng tröôùc chuùng ta, tröôùc tieân laø nhöõng con ngöôøi.
Ñöùc Thaùnh Cha taùi caùm ôn nhöõng chính quyeàn quoác gia trong nhöõng naêm qua ñaõ giuùp ñôõ nhieàu ngöôøi di daân ñeán bieân giôùi ñaát nöôùc lieân heä, trong ñoù coù nhieàu nöôùc AÙ Phi. Ngaøi noùi: "Toâi vaãn coøn nhôù cuoäc gaëp gôõ taïi Dacca vôùi moät soá ngöôøi tò naïn thuoäc daân toäc Roghingya vaø taùi baøy toû taâm tình bieát ôn ñoái vôùi chính quyeàn Bangladesh vì ñaõ giuùp ñôõ hoï treân laõnh thoå cuûa mình".
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)