Khoâng phaûi ngöôøi tò naïn Palestine naøo ôû Jordan
cuõng muoán trôû veà queâ höông
Khoâng phaûi ngöôøi tò naïn Palestine naøo ôû Jordan cuõng muoán trôû veà queâ höông.
Jordan (WHÑ 20-12-2017) - Hôn 50 naêm sau khi ñeán vöông quoác Hashemite cuûa Jordan, nhöõng ngöôøi Palestine ngaøy caøng ít quan taâm ñeán vieäc trôû veà "queâ höông".
Trong traïi tò naïn Al-Husn, treû em qua laïi giöõa tröôøng nam sinh vaø tröôøng nöõ sinh xaây raát gaàn nhau. Khi aáy, chuùng phaûi ñi ngang qua nhieàu toøa nhaø cuûa Hieäp hoäi Theå thao cuûa traïi, vaø treân caùc böùc töôøng cuûa nhöõng toaø nhaø naøy ñaày nhöõng tranh veõ mang maøu saéc chính trò. Coù moät böùc tranh moâ taû moät gia ñình Palestine treân ñöôøng ñeán Gieârusalem vaø thaùnh ñöôøng Hoài giaùo Al-Aqsa. Böùc tranh khaùc veõ moät caùi caân: ñóa caân beân naøy laø baûn ñoà Palestine vaø ñóa beân kia laø töø vieát taét "Lieân hieäp quoác". Baûn ñoà Palestine roõ raøng naëng hôn.
Salem Deep, thaønh vieân cuûa Hieäp hoäi Theå thao giaûi thích: "Hình aûnh naøy cho thaáy queâ höông cuûa chuùng toâi lôùn hôn Lieân hieäp quoác vaø Lieân hieäp quoác thì baát coâng vì luoân ñöùng veà phía Israel. Chuùng toâi muoán treû em khoâng bao giôø queân raèng chuùng coù quyeàn trôû veà Palestine vaø quyeàn ñöôïc soáng ôû ñoù".
Coù khoaûng 25,000 ngöôøi Palestine, haäu dueä cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ troán chaïy cuoäc chieán naêm 1967, soáng ôû traïi Al-Husn veà phía Baéc Jordan. Ñöôïc xaây döïng treân söôøn ñoài, traïi naøy gioáng nhö baát cöù moät thò traán ngheøo naøn ñieån hình naøo khaùc cuûa Jordan, vôùi nhöõng toøa nhaø xaùm xòt vaø nhöõng con heûm nhoû ñaày buïi.
Trong tröôøng nam sinh, thaøy giaùo lòch söû cho bieát moân cuûa oâng ñaõ bò xem nheï keå töø khi hieäp öôùc hoøa bình Wadi Araba giöõa Jordan vaø Israel ñöôïc kyù keát naêm 1994. Treân thöïc teá, thanh thieáu nieân trong traïi ngaøy nay bieát raát ít veà xöù sôû cuûa hoï.
Caäu beù Hamed 15 tuoåi ñang baän roän dôõ nhöõng thuøng rau ôû cöûa haøng thöïc phaåm cuûa cha mình, nhìn nhaän: "Palestine aø? Toâi ñaõ queân heát veà nôi ñoù roài. Toâi chæ bieát Gieârusalem thoâi. Toâi nghó ôû ñoù coù chieán tranh."
Brahim baïn cuûa Hamed, tuy bieát ñöôïc thaønh phoá goác gaùc maø gia ñình caäu ñaõ töøng soáng ôû ñoù, nhöng khoâng bieát nhöõng gì ñaõ xaûy ra taïi ñoù vaøo naêm 1948 hoaëc naêm 1967. Caäu noùi: "Cha toâi ñaõ laøm vieäc taïi Palestine, nhöng oâng chaúng bao giôø noùi vôùi toâi veà ñieàu aáy".
Hôn moät nöûa daân soá Jordan laø ngöôøi Palestine. Hôn 10 ngaøy qua, haøng ngaøn ngöôøi bieåu tình phaûn ñoái quyeát ñònh cuûa toång thoáng Hoa Kyø coâng nhaän Jerusalem laø thuû ñoâ cuûa Nhaø nöôùc Do Thaùi. "Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi bieåu tình khoâng ñoøi hoûi quyeàn trôû veà", Kathem Ayesh, giaùm ñoác Hoäi Tò naïn Jordan nhìn nhaän. "Daân chuùng taäp trung vaøo vaán ñeà Jerusalem."
Haàu heát nhöõng ngöôøi tò naïn ôû traïi Al-Husn noùi raèng hoï muoán soáng taïi Palestine. Tuy nhieân, ña soá nhöõng ngöôøi naøy ñöôïc sinh ra taïi Jordan vaø khoâng coù döï ñònh cuï theå trôû veà queâ höông mình.
Moät cö daân cuûa traïi tò naïn thaúng thaén cho bieát: "Ngöôøi ta chaúng coøn gì ôû ñoù: khoâng gia ñình, khoâng baïn beø vaø khoâng vieäc laøm"; ngöôøi ñaøn oâng naøy 33 tuoåi, ñaõ hoäi nhaäp hoaøn toaøn vaøo xaõ hoäi Jordan. "Neáu baïn cho hoï choïn tieàn hoaëc queâ höông, hoï seõ choïn tieàn".
Kareem 41 tuoåi, laøm ngheà sôn nhaø cöûa, ñaõ soáng caû ñôøi taïi Al-Husn, thöøa nhaän: "Toâi khoâng nghó mình seõ trôû veà Palestine ngay caû nhö neáu coù theå. Nhöõng ngöôøi Palestine ôû ñoù nghó raèng chuùng toâi ñaõ thöïc söï boû ñi". Cuõng nhö haàu heát nhöõng ngöôøi tò naïn, Kareem coù quoác tòch Jordan. OÂng noùi oâng caûm thaáy mình laø ngöôøi Jordan hôn laø ngöôøi Palestine.
Tuy nhieân, nhieàu ngöôøi tò naïn vaãn raát gaén boù vôùi queâ höông vaø baûn saéc Palestine cuûa hoï. Chaúng haïn Khaldoun, moät sinh vieân coâng ngheä thoâng tin soáng taïi Amman thuû ñoâ cuûa Jordan, anh öôùc mô ñöôïc "soáng vaø cheát" taïi Palestine. Anh noùi: "Cha meï toâi vaãn giöõ chìa khoùa nhaø cuûa oâng baø taïi Palestine. Nhieàu gia ñình cuõng laøm nhö theá, chöù khoâng phaûi chæ coù gia ñình toâi". Anh khoâng quan taâm laém ñeán tình hình chính trò hieän nay ôû phía beân kia soâng Jordan. Anh nghi ngôø söï hoøa giaûi beà ngoaøi ñang dieãn ra giöõa hai phe nhoùm Palestine lôùn nhaát laø Fatah vaø Hamas.
Kathem Ayesh vaø Hoäi Tò naïn ñang coá gaéng khôi laïi chính nghóa cuûa ngöôøi Palestine vaø quyeàn trôû veà. OÂng noùi: "Hieäp öôùc hoøa bình Wadi Arabi caàn phaûi huûy boû theo ñuùng luaät vì Palestine ñöôïc xem nhö moät laõnh thoå bò chieám ñoùng vaø vì vaán ñeà naøy phaûi ñöôïc ñöa vaøo chöông trình thaûo luaän cuûa theá giôùi moät laàn nöõa".
Theo Ayesh, quyeát ñònh cuûa toång thoáng Trump coâng nhaän Jerusalem laø thuû ñoâ cuûa Israel ñaõ khieán giôùi truyeàn thoâng taäp trung chuù yù vaøo Thaønh Thaùnh, vaø ñoàng thôøi, khôi laïi chính nghóa cuûa Palestine. "Toâi seõ caûm ôn oâng Donald Trump neáu toâi coù theå," oâng noùi ñaày mæa mai.
Ngöôøi Palestine: moät daân toäc bò phaân maûnh
Hieän nay coù 4.8 trieäu ngöôøi Palestine soáng trong nhöõng vuøng bò chieám: 3 trieäu ngöôøi trong soá naøy soáng ôû Bôø Taây vaø 1.8 trieäu taïi Daûi Gaza. Coù 1.7 trieäu ngöôøi Palestine soáng taïi Israel trong toång soá daân 8.4 trieäu ngöôøi, töùc 20% daân soá Israel; ñoâi khi hoï ñöôïc goïi laø "ngöôøi Israel goác AÛ Raäp".
Theo cô quan Lieân Hieäp Quoác veà ngöôøi tò naïn Palestine, hieän coù 3.5 trieäu ngöôøi tò naïn Palestine soáng taïi Jordan, Syria vaø Liban; haàu heát trong soá naøy soáng taïi Jordan (2.3 trieäu ngöôøi).
Taïi Liban, coù khoaûng 530,000 ngöôøi tò naïn Palestine, phaàn lôùn soáng trong caùc traïi tò naïn. Hoï bò caám laøm vieäc trong moät soá laõnh vöïc, ñaëc bieät laø laõnh vöïc y khoa.
(Theo La Croix)
Giuse Tuaán