Naïn ñoùi treân theá giôùi
baûn töôøng trình naêm 2017 cuûa toå chöùc CESVI
Naïn ñoùi treân theá giôùi, baûn töôøng trình naêm 2017 cuûa toå chöùc CESVI.
Bergamo, Italia (Vat. 19-12-2017) - Trong caùc ngaøy töø 13 tôùi 15 thaùng 10 naêm 2017 hoäi nghò thöôïng ñænh G7 veà noâng nghieäp ñaõ dieãn ra taïi Bergamo baéc Italia, vôùi söï tham döï cuûa caùc boä tröôûng vaø ñaïi dieän noâng nghieäp cuûa caùc nöôùc Italia, Phaùp, Ñöùc, Nhaät Baûn, Canada, Anh quoác, Hoa Kyø, toå chöùc Löông noâng quoác teá FAO vaø vôùi söï hieän dieän cuûa oâng Phil Hogan, uyû vieân noâng nghieäp aâu chaâu. Muïc ñích cuûa hoäi nghò thöôïng ñænh laø daán thaân choáng laïi naïn phung phí thöïc phaåm, naïn ñoùi keùm, vieäc baûo veä saûn phaåm vaø caùc ñöôøng loái chính trò cuï theå . Hoäi nghò ñaõ do oâng Maurizio Martina boä tröôûng canh noâng, löông thöïc vaø röøng cuûa Italia chuû söï. Vôùi "Tuyeân ngoân Bergamo" caùc nöôùc tham döï vieân cöông quyeát daán thaân hoaït ñoäng cuï theå töø nay cho tôùi naêm 2030 ñeå cho 500 trieäu ngöôøi ra khoûi naïn ñoùi keùm". Boä tröôûng Martina nhaán maïnh raèng söï coäng taùc noâng nghieäp laø ñieàu ñònh ñoaït giuùp ñaït muïc tieâu naøy, vì ña soá nhöõng ngöôøi bò ñoùi soáng trong caùc vuøng queâ.
Thaät theá, naïn ñoùi keùm laø moät vaán ñeà noâng nghieäp ñaàu tieân. Vì vaäy chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh taïo thuaän tieän cho vieäc saûn xuaát coù theå thöïc hieän ñöôïc ñaëc bieät beân Phi chaâu, qua vieäc chia seû caùc thöïc haønh toát giuùp gia taêng khaû naêng ñoái phoù cuûa caùc coäng ñoaøn ñòa phöông, vaø ñoàng haønh vôùi vieäc phaùt trieån cuûa hoï. Lieân quan tôùi vieäc baûo veä lôïi töùc cuûa caùc noâng daân boä tröôûng Martina ghi nhaän: Coù caùc laõnh vöïc caàn phaûi gia taêng coá gaéng nhö vieäc baûo veä ñaát ñai vaø söï khaùc bieät sinh hoïc, trong saùng hôn trong vieäc ñeà ra giaù caû thöïc phaåm, vaø trieät ñeå giaûm söï phung phí thöïc phaåm. Treân caùc bình dieän naøy caàn phaûi gia taêng yù thöùc: moãi ngöôøi phaûi caûm thaáy mình coù traùch nhieäm rieâng. Chính ñeå loâi cuoán giôùi noâng daân, baèng caùch laøm cho hoï caûm thaáy hoï laø ngöôøi ñaàu tieân tham döï vaøo chöông trình hoaït ñoäng, maø chính quyeàn Italia ñaõ toå chöùc tuaàn hoäi nghò taïi Bergamo naøy ñeå trình baày haøng chuïc ñeà taøi lieân quan tôùi quyeàn coù thöïc phaåm, tieáp tuïc coâng vieäc Italia ñaõ laøm trong cuoäc trieån laõm quoác teá taïi Milano. Ñaõ khoâng chæ coù söï ñoùng goùp cuûa ñaïi dieän caùc quoác gia, maø cuõng coù caû ngöôøi treû, caùc toå chöùc phi chính quyeàn, giôùi noâng daân, caùc cô quan vaø hieäp hoäi ñaõ ñöa ra caùc ñieåm hay ñeïp ñoái chieáu vôùi coâng vieäc cuûa caùc boä truôûng. Töø Bergamo chuùng toâi taùi ñeà ra thaùch ñoá ñeå baûo ñaûm cho quyeàn coù thöïc phaåm cuûa moãi moät ngöôøi soáng taïi baát cöù vó tuyeán naøo treân theá giôùi naøy.
Trong soá caùc daán thaân cuûa Tuyeân ngoân Bergamo coù söï chuù yù tôùi vieäc baûo veä lôïi töùc cuûa caùc noâng daân saûn xuaát, ñaëc bieät laø caùc noâng daân beù nhoû, ñang gaëp khoù khaên vì cuoäc khuûng hoaûng do naïn thay ñoåi khí haäu gaây ra. Hoäi nghò ñaõ giao cho toå chöùc Löông Noâng quoác teá FAO nhieäm vuï nghieân cöùu moät chöông trình haønh ñoäng cuï theå vaø nhaän dieän moät ñònh nghóa thoáng nhaát veà tai öông, hieän coøn ñang thieáu. Vieäc coäng taùc noâng nghieäp vôùi Phi chaâu tieán haønh qua söï phaùt trieån vieäc keát nghóa anh em, vaø cung caáp caùc hieåu bieát vaø kyõ thuaät cho Phi chaâu, hieän laø vuøng coù 20% daân khoå ñau vì ngheøo thöïc phaåm. Beân caïnh ñoù laø vieäc trong saùng xaùc ñònh giaù caû ñeå baûo veä giôùi noâng daân ñöùng tröôùc cuoäc khuûng hoaûng thò tröôøng vaø suït giaû caû trong caùc naêm qua. Toå chöùc FAO seõ cung caáp cho caùc giôùi saûn xuaát caùc duïng cuï caàn thieát ñeå xaùc ñònh giaù caû, baèng caùch chuù yù tôùi caùc döï ñoaùn höôùng ñi cuûa caùc thò tröôøng. Ngoaøi ra ñeà taøi noùng boûng nhaát ñaõ ñöôïc thaûo luaän trong hoäi nghò laø naïn phung phí thöïc phaåm. Caàn phaûi coù söï coäng taùc giöõa moïi quoác gia vaø ñeà ra caùc haønh ñoäng vaø luaät leä giuùp giaûm naïn dö thöøa thöïc phaåm lieân quan tôùi moät phaàn ba toång daân soá theá giôùi. Sau cuøng, caàn theo doõi caùc heä thoáng saûn xuaát ñòa phöông, qua vieäc theo ñuoåi caùc ñöôøng loái chính trò höõu hieäu, ñöôïc nghieân cöùu kyõ löôõng, vaø thaêng tieán töông quan giöõa vuøng ñaát phaùt xuaát, caùc chi nhaùnh phoå bieán, vaø baûo veä ngöôøi tieâu thuï khoûi naïn löøa ñaûo thöïc phaåm.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò baøi phoûng vaán oâng Giangi Milesi, chuû tòch toå chöùc phi chính quyeàn coäng taùc vaø phaùt trieån Italia goïi taét laø CESVI, veà naïn ñoùi keùm treân theá giôùi hieän nay. Töø naêm 2008 toå chöùc CESVI coâng boá baûn töôøng trình haèng naêm lieân quan tôùi teä naïn naøy. OÂng Milesi ñaõ hoaït ñoäng choáng naïn ñoùi treân theá giôùi töø 30 naêm qua, vaø hieän nay toå chöùc CESVI hoaït ñoäng taïi 27 quoác gia trong caùc boái caûnh khoù khaên nhaát, nôi naïn ñoùi khieán cho maïng soáng cuûa haøng traêm ngaøn ngöôøi gaëp nguy hieåm.
Hoûi: Thöa oâng Milesi, trong baûn töôøng trình môùi veà naïn ñoùi treân theá giôùi, ngöôøi ta nhaän thaáy taïi nhieàu quoác gia naïn ñoùi keùm ôû möùc baùo ñoäng. Ñaâu laø caùc chöôùng ngaïi chính caûn ngaên vieäc caûi tieán tình hình naøy thöa oâng?
Ñaùp: Trong luùc naøy ñaây keû thuø lôùn nhaát cuûa cuoäc chieán choáng teä naïn ñoùi keùm laø söï baát oån chính trò, do caùc chính quyeàn khoâng cai trò, vaø do caùc cuoäc chieán khoâng tuyeân boá gaây ra. Taïi caùc nöôùc nhö Siria vaø Libia hieän nay chaúng haïn, thì khoâng theå naøo thaønh coâng trong vieäc choáng laïi naïn ñoùi keùm. Cuõng nhö taïi AÁn Ñoä, nôi thoùi tuïc phaân bieät giai caáp ñöa tôùi hieän töôïng noâ leä.
Hoûi: Chuùng ta bieát raèng caùc lyù do cuûa naïn ñoùi treân theá giôùi raát laø phöùc taïp. Trong soá caùc lyù do naøy cuõng coù söï kieän khí haäu thay ñoåi nöõa. Söï thay ñoåi khí haäu coù söùc naëng naøo ñoái vôùi hieän töôïng ñoùi keùm thöa oâng?
Ñaùp: Caùc thay ñoåi khí haäu coù caùc aûnh höôûng saâu roäng. Tröôùc heát chuùng khieán cho caùc muøa trong naêm thay ñoåi. Theo sau caùc vuï haïn haùn keùo daøi laø caùc traän möa luõ lôùn tôùi ñoä gaây ra luït loäi vaø soi moøn ñaát ñai, khieán cho muøa maøng noâng nghieäp bò thieät haïi. Töø nhieàu naêm nay chuùng toâi ñang choáng laïi naïn luõ luït taïi AÙ chaâu, khieán cho haøng trieäu ngöôøi phaûi di taûn. Hieän nay chuùng toâi ñang chieán ñaáu choáng laïi naïn haïn haùn trong vuøng Söøng Phi chaâu vaø vuøng trung Phi chaâu, nôi coù theâm naïn baát oån chính trò nöõa. Trong caùc quoác gia coù neàn noâng nghieäp voán ñaõ ngheøo naøn naøy, söï baát oån chính trò taïo ra caùc thieät haïi to lôùn, bôûi vì caùc noâng daân vaø nhöõng ngöôøi soáng veà ngheà chaên nuoâi thuù vaät maát heát moïi söï, vaø phaûi boû khoâng canh taùc ñaát ñai hay chaên nuoâi. Söï kieän naøy taïo ra caùc hieän töôïng phöùc taïp nhö thu mua ñaát ñai boû hoang vaø caùc tieán trình di cö.
Hoûi: Thaùi ñoä cuûa caùc ngöôøi thöông thuyeát veà hieän töôïng khí haäu thay ñoåi nhö cuûa toång thoáng Donald Trump cuûa Hoa Kyø, coù theå taïo ra caùc aûnh höôûng naøo treân noã löïc ñang ñöôïc thöïc hieän caû vôùi hoäi nghò quoác teá veà caùc thay ñoåi khí haäu COP 23 trong tuaàn ñaàu thaùng 11 vöøa qua, thöa oâng?
Ñaùp: Söï kieän toång thoáng Hoa Kyø nhaùy maét ñoái vôùi loaïi chính trò naøy ñöông nhieân gaây aâu lo. Vieäc Hoa Kyø boû ruùt lui khoûi Thoaû hieäp Paris cuõng seõ lieân quan tôùi vieäc saûn xuaát vaø söû duïng than ñaù, gaây ra hieän töôïng haâm noùng traùi ñaát. Ngoaøi ra, chaâu Myõ ñang phaûi traû giaù raát kinh khuûng vì caùc thay ñoåi khí haäu naøy. Vuøng quaàn ñaûo Caraibi laø moät trong caùc vuøng hay bò cuoàng phong taøn phaù naëng neà nhaát, vaø noù ñöa hieän töôïng El Ninho tôùi khaép nôi treân theá giôùi, vôùi caùc haäu quaû taøn phaù maø chuùng ta töøng bieát. Tuy nhieân, cuõng thaät laø chính saùch thöông thuyeát ñaõ bò doàn vaøo chaân töôøng, vaø caû Trung Quoác cuõng baét ñaàu chuù yù tôùi naïn oâ nhieãm moâi sinh, caû khi cho tôùi nay hoï chæ aâu lo mieäng.
Hoûi: Ñaâu laø vai troø toå chöùc CESVI cuûa oâng trong boái caûnh naøy?
Ñaùp: Nhieäm vuï cuûa noù laø duy trì cao söï chuù yù tôùi tính caùch phöùc taïp naøy cuûa naïn ñoùi. Khoâng coù caùc ñôn thuoác ñôn sô saün saøng trong cuoäc chieán choáng laïi naïn ñoùi, laø moät hieän töôïng ña chieàu kích, nhöng caàn phaûi duy trì moät caùi nhìn toaøn caàu vaø laïc quan. Söï thieáu tin töôûng gaây thieät haïi cho nhieàu coá gaéng, trong khi caùc daáu chæ cho thaáy raèng coù theå ñaùnh baïi naïn ñoùi, vaø coù theå coù ñuû thöïc phaåm cho moïi ngöôøi. Chæ caàn bieát phaân phoái toát hôn, thaéng vöôït caùc baát bình ñaúng, phaùt trieån moät ñöôøng loái chính trò hoaø bình, vaø chieán ñaáu choáng laïi caùc thay ñoåi khí haäu.
Hoûi: Muïc tieâu khoâng naïn ñoùi do Lieân Hieäp Quoác ñeà ra töø nay cho tôùi naêm 2030 coù thöïc teá khoâng thöa oâng?
Ñaùp: Moät caùch toång quaùt thì toâi tin laø khoâng. Coøn coù quaù nhieàu "loã ñen", vaø caàn phaûi coù moät coá gaéng lôùn ñeå thay ñoåi vaøi chieán thuaät, laøm sao ñeå caùc quyeàn con ngöôøi ñöôïc toân troïng. Cuõng coù caùc quoác gia, nhö Congo, Libia, Sudan vaø Siria, trong ñoù thieáu caùc döõ kieän vaø ñieàu naøy giaû thieát raèng tình traïng theâ thaûm. Ngoaøi ra cuõng coù hai nöôùc Somalia vaø Burundi nöõa.
Hoûi: Thöa oâng Milesi, vaäy ñaâu laø caùc thaùch ñoá ñoái vôùi töông lai? Vaø oâng tieáp caän chuùng nhö theá naøo?
Ñaùp: Phöông phaùp coøn höõu hieäu laø suy nghó moät caùch toaøn caàu, vaø haønh ñoäng moät caùch toaøn caàu. Chuùng toâi seõ theo ñuoåi khaû naêng ñoái phoù vôùi va chaïm cuûa caùc coäng ñoaøn trong caùc chöông trình noâng nghieäp, baèng caùch laøm cho caùc taùc nhaân trôû thaønh caùc ngöôøi ñöôïc höôûng lôïi. Song song chuùng toâi cuõng tieáp tuïc vôùi caùc can thieäp caáp baùch, ñeå phaân phaùt thöïc phaåm ôû nhöõng nôi naøo caùc tình traïng raát laø nguy ngaäp, nhöng noã löïc moät caùch chính yeáu laø yeåm trôï caùc döï aùn cho noâng daân coù caùc taøi nguyeân caàn thieát ñeå hoï ñöøng boû hoang ñaát ñai, vaø baét ñaàu trôû laïi hay khôûi söï caùc hoaït ñoäng môùi. Coù moät ñeà taøi noøng coát trong hieän töôïng ñoù laø soá ngöôøi soáng taïi thaønh thò ñoâng hôn soá ngöôøi soáng taïi noâng thoân, nôi ngöôøi daân coù cuoäc soáng ngheøo hôn. Vieäc taäp trung veà caùc thaønh phoá naøy taïo ra caùc thieät haïi khaùc nöõa, nhö trong tröôøng hôïp Haiti, nôi ñaõ xaûy ra traän ñoäng ñaát lôùn naêm 2010. Traän ñoäng ñaát ñaõ gaây ra caùc thieät haïi to lôùn, chính vì caùc thaønh phoá ñöôïc xaây döïng vôùi caùc vaät lieäu taïm bôï vaø treân caùc vuøng ñaát deã suït lôû.
Hoûi: OÂng coù theå ñôn cöû vaøi thí duï cuûa bieát bao döï aùn maø toå chöùc CESVI theo ñuoåi trong daán thaân choáng laïi naïn ñoùi hay khoâng?
Ñaùp: Coù moät döï aùn ñoàng thôøi cuõng trôû thaønh moät tröôøng hôïp nghieân cöùu raát hay ñoù laø döï aùn chuùng toâi ñang thöïc hieän taïi Zimbabwe giaùp giôùi vôùi Botswana. Taïi ñaây toå chöùc CESVI ñaõ ñöôïc Uyû ban aâu chaâu tieáp xuùc ñeå taùi linh hoaït vieäc troàng cam, ñaõ bò giaùn ñoaïn vì caùc thay ñoåi khí haäu khieán cho caùc caây cam coøn nhoû bò cheát. Ngoaøi can thieäp kyõ thuaät ñaõ cho pheùp phuïc hoài nöôùc döôùi loøng ñaát vaø töôùi boùn caùc caùnh ñoàng, coâng vieäc quan troïng nhaát ñaõ laø saùt caùnh vôùi coäng ñoaøn ñòa phöông ñeå cho pheùp hoï gia nhaäp thò tröôøng thöông maïi theá giôùi, vaø coù theå quaûn lyù sinh hoaït moät caùch töï laäp. Trong röøng vuøng Amazzonia traùi laïi, chuùng toâi lo vieäc laáy haït deû cuûa Brasil laø moät thöïc phaåm cöïc toát, qua moät döï aùn phaùt trieån vaø duy trì röøng. Ngoaøi ra, töø nhieàu naêm nay chuùng toâi coù caùc chöông trình phaùt trieån daân chuû trong vuøng tam giaùc cuûa nöôùc Myanmar, bò haïn haùn, luõ luït vaø soi moøn. Taïi ñaây chuùng toâi ñaõ taïo thuaän tieän cho vieäc thaønh laäp caùc uyû ban trong laøng quyeát ñònh caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp cuûa noâng daân.
Hoûi: Thöa oâng, coù moät khía caïnh khaùc nöõa maø toå chöùc raát chuù yù ñoù laø vieäc giaûi phoùng nöõ giôùi, caû trong laõnh vöïc noâng nghieäp nöõa, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Ñuùng theá, bôûi vì caàn chuù yù raèng 80% söùc lao ñoäng daán thaân trong noâng nghieäp laø phuï nöõ, nhöng laïi chæ coù 2% trong soá hoï laø chuû ñaát ñai maø thoâi. Ñem trôû laïi cho hoï caùc quyeàn lôïi tö höõu laø moät phöông theá giuùp baûo ñaûm moät söï phaùt trieån noâng nghieäp, vì nöõ giôùi chuù yù nhieàu hôn tôùi vieäc ñaàu tö vaø laø caùc ngöôøi voâ ñòch trong vieäc traû laïi voán. Noùi moät caùch ngaén goïn, chò em phuï nöõ coáng hieán nhieàu baûo ñaûm thaønh coâng ñoái vôùi caùc döï aùn nhaém tôùi hoï nhö laø caùc taùc nhaân chính. Con ñöôøng cho moät theá giôùi toát laønh hôn ñi ngang qua caùc löïa choïn caù nhaân.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)