Hoäi nghò quoác teá Paris veà beänh lieät khaùng
Hoäi nghò quoác teá Paris veà beänh lieät khaùng.
Paris (Vat. 1-08-2017) - Trong caùc ngaøy cuoái thaùng 7 naêm 2017 Hoäi nghò quoác teá veà beänh Lieät khaùng SIDA ñaõ dieãn ra taïi Paris vôùi söï tham döï cuûa nhieàu baùc só, nhaân vieân y teá, ñaëc bieät laø Hieäp hoäi caùc baùc só khoâng bieân giôùi, caùc nhaø nghieân cöùu vaø ñaïi dieän giôùi chöùc chính quyeàn. Hoäi nghò ñaõ do Hieäp hoäi quoác teá veà beänh Lieät khaùng trieäu taäp nhaèm muïc dích duyeät xeùt tình hình chung treân theá giôùi lieân quan tôùi beänh SIDA cuõng nhö caùc phöông phaùp trò lieäu vaø hieäu quaû cuûa chuùng.
Theo thoáng keâ cuûa Hieäp hoäi trong naêm 2015 vaãn coøn coù 1.1 trieäu beänh nhaân lieät khaùng qua ñôøi vì vi ruùt HIV, maëc duø hoï ñaõ ñöôïc ñieàu trò choáng beänh vôùi caùc phöông phaùp ñöôïc cho laø coù theå aùp duïng vaø höõu hieäu nhaát töø tröôùc tôùi nay. Hieän nay toå chöùc Caùc baùc só khoâng bieân giôùi ñang trôï giuùp hôn 230.000 beänh nhaân vôùi phöông phaùp trò lieäu choáng vi ruùt HIV taïi 19 quoác gia. Toå chöùc ñaëc bieät chuù yù tôùi vieäc saên soùc mieãn phí coù phaåm chaát cao, bao goàm caû caùc phöông phaùp thöû nghieäm vaø chöõa trò töùc thôøi, yeåm trôï vieäc chaáp nhaän ñieàu trò vaø caùc moâ thöùc trôï giuùp khaùc nhau. Tuy nhieân trong ñaïi hoäi vöøa qua taïi Paris hoäi baùo ñoäng raèng taïi caùc nöôùc mieàn nam sa maïc Sahara vaãn coøn coù quaù nhieàu beänh nhaân SIDA qua ñôøi vì vi ruùt HIV. Nhöng ñieàu teä haïi hôn ñoù laø trong thôøi ñaïi coù caùc thuoác choáng virut HIV maø coøn coù 50 % caùc beänh nhaân ñöôïc chöõa trò trong caùc nhaø thöông do toå chöùc Caùc Baùc Só voâ bieân giôùi ñieàu haønh cho thaáy caùc daáu chæ söï thaát baïi cuûa vieäc ñieàu trò.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò thoâng caùo chung keát hoäi nghò coâng boá ngaøy 25 thaùng 7 naêm 2017.
Thoâng caùo vieát: Thaät laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc söï kieän vaãn coøn coù moät soá cao nhöõng ngöôøi tieáp tuïc cheát vì caùc beänh gaén lieàn vôùi beänh Lieät khaùng SIDA trong toaøn vuøng Phi chaâu nam sa maïc Sahara. Theo toå chöùc Caùc Baùc Só voâ bieân giôùi nhöõng ngöôøi naøy bò loaïi tröø khoûi coá gaéng traû lôøi toaøn caàu cho beänh Lieät khaùng, hoï khoâng ñöôïc chöõa trò phoøng ngöøa hay khoâng coù ñöôïc caùc saên soùc y teá maø hoï caàn coù cho beänh cuûa hoï.
Trong baûn töôøng trình töïa ñeà "Söï chôø ñôïi khoâng phaûi laø moät löïa choïn: phoøng ngöøa vaø soáng coøn vôùi beänh lieät khaùng ñaõ tôùi thôøi kyø naëng" toå chöùc Caùc baùc só khoâng bieân giôùi cho bieát caùc thoáng keâ do caùc nhaø thöông ñöôïc toå chöùc hoã trôï taïi caùc nöôùc Coäng hoaø daân chuû Congo, Guinea, Kenya vaø Malawi, caùc beänh nhaân cho thaáy hoï khoâng coù ñöôïc moät heä thoáng mieãn nhieãm ñaày ñuû nghieâm troïng tôùi ñoä soá ngöôøi cheát vì beänh leân tôùi 30-40%. Gaàn moät phaàn ba caùc vuï töû vong aáy xaûy ra noäi trong voøng 48 giôø ñoàng hoà. Caùc lyù do chính cuûa beänh vaø caùi cheát laø söï thaát baïi cuûa vieäc chöõa trò, ngöng chöõa trò hay chaån beänh quaù treã khieán khoâng coøn kòp thôøi giôø ñeã chöõa trò nöõa. Khaùc vôùi caùc naêm ñaàu tieân cuûa thaäp nieân 2000 khi coù ít phöông phaùp trò lieäu, hôn 50% caùc beänh nhaân lieät khaùng trong caùc nhaø thöông do toå chöùc Caùc baùc só khoâng bieân giôùi hoã trôï ngaøy nay ñaõ baét ñaàu vieäc trò lieäu choáng viruùt HIV, nhöng nhieàu beänh nhaân cho thaáy caùc daáu hieäu thaát baïi cuûa vieäc chöõa trò.
Baùc só David Maman, chuyeân vieân nghieân cöùu dòch HIV cuûa toå chöùc, cho bieát maëc duø khaû theå roäng raõi coù thuoác choáng viruùt lieät khaùng, taïi caùc nöôùc ñang treân ñöôøng phaùt trieån ngöôøi ta nhaän thaáy soá ngöôøi maéc beänh trong giai ñoaïn khaù naëng khoâng thuyeân giaûm. Ñieàu thay ñoåi ñoù laø giöõa caùc beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò trong caùc nhaø thöông, ña soá ñaõ ñöôïc chaån beänh vaø nhieàu beänh nhaân ñaõ ñang ñöôïc chöõa trò töø nhieàu naêm. Taïi Homa-Bay beân Kenya, nôi coù caùc loaïi thuoác choáng vi ruùt HIV töø nhieàu naêm qua, nhöng phaân nöûa caùc beänh nhaân lieät khaùng cho thaáy caùc daáu hieäu thaát baïi cuûa vieäc chöõa trò. Chuùng toâi ñang tranh ñaáu ñeå nhanh choùng chuyeån caùc beänh nhaân naøy sang giai ñoaïn trò lieäu vôùi caùc thöù thuoác choáng HIV loaïi hai.
Treân bình dieän coäng ñoaøn, caùc ñieàu tra treân daân chuùng cuûa toå chöùc Caùc baùc só khoâng bieân giôùi chöùng minh cho thaáy moät phaàn caùc beänh nhaân lieät khaùng trong caùc coäng ñoaøn Nam Phi chaâu vaø
Ñoâng Phi chaâu khoâng ñöôïc thöû nghieäm vaø khoâng ñöôïc chöõa trò. Khoaûng 10% caùc ngöôøi maéc beänh soáng trong caùc quaän lî nöôùc Malawi, Kenya vaø Nam Phi ñaõ ôû trong tình traïng beänh phaùt trieån, vaø 47% ñaõ khoâng bao giôø ñöôïc thöû nghieäm vaø trò lieäu. Baùc só Gilles van Cutsem, chuyeân vieân nghieân cöùu beänh SIDA cuûa toå chöùc, cho bieát nhieàu ngöôøi tieáp tuïc ñöôïc chaån beänh treã. Chuùng ta caàn coù caùc phöông caùch nhaän dieän ra beänh sôùm hôn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ bò gaït boû, ñeå traùnh cho hoï tình traïng khi tôùi nhaø thöông thì ñaõ quaù treã traøng roài hay cheát taïi nhaø tröôùc khi nhaän ñöôïc caùc chöõa trò.
Vieäc bò gaït boû ngoaøi leà xaõ hoäi vaø thieáu thoâng tin töùc lieân quan tôùi beänh SIDA vaãn coøn raát cao vaø khieán xaûy ra tình traïng treã traøng hay thieáu thöû nghieäm trong vieäc trò lieäu. Taát caû nhöõng ñieàu naøy minh nhieân vieäc caàn thieát phoái hôïp moät caùch roäng raõi hôn cuoäc chieán choáng vi truøng HIV treân bình dieän coäng ñoaøn vôùi vieäc trôï giuùp caùc beänh nhaân ñang ñöôïc chöõa trì töø nhieàu naêm moät caùch toát ñeïp hôn.
Trong baûn töôøng trình caùc baùc só khoâng bieân giôùi baày toû aâu lo nhieàu hôn ñoái vôùi tình traïng thieáu chuù yù vaø thieáu caùc phöông tieän giuùp phoøng ngöøa vaø chöõa trò beänh lieät khaùng beân Phi chaâu. Ngaøy 24 thaùng 7 naêm 2017 toå chöùc Söùc Khoeû theá giôùi OMS ñaõ coâng boá caùc ñöôøng höôùng ñaàu tieân ñoái vôùi vieäc ñieàu trò beänh AIDS trong caùc boái caûnh coù phöông tieän haïn cheá. Ñaây laø moät böôùc tieán tích cöïc, nhöng noù ñoøi hoûi vieäc thöïc thi khaån caáp caùc ñöôøng loái höôùng daãn naøy vôùi caùc bieän phaùp boå tuùc giuùp ñöông ñaàu vôùi söùc khaùng cöï coù theå xaûy ra ñoái vôùi thuoác vaø vieäc thaát baïi ñieàu trò.
Trong soá caùc can thieäp neàn taûng caàn thieát ñeå phoøng ngöøa vaø trò beänh AIDS coù vieäc nhanh choùng aùp duïng phöông phaùp thöû nghieäm vaø baét ñaàu: thöû nghieäm ñeå ñeám soá glicoproteina CD4, laø moät chaát ñaïm xuyeân maøng teá baøo thuoäc gia ñình mieãn nhieãm, tröôùc khi baét ñaàu phöông phaùp trò lieäu choáng vi ruùt HIV, thöû nghieäm thöôøng xuyeân söùc cuûa viruùt, thöû nghieäm chaån beänh ho lao khi baét ñaàu vieäc chöõa trò, aùp duïng vieäc chöõa trò toát hôn cho beänh vieâm maøng naõo criptococcica, nhanh choùng chuyeån qua phöông phaùp choáng viruùt HIV haïng hai cho caùc beänh nhaân trong thôøi kyø naëng hôn hay ñaõ ñöôïc ghi nhaän moät thaát baïi trong vieäc ñieàu trò, vieäc trò lieäu nhanh choùng, höõu hieäu vaø coù theå ñaït tôùi ñöôïc cho caùc laây nhieãm thích hôïp.
Taïi Malawi caùc baùc só ñaõ taäp trung vieäc nghieân cöùu vaøo giôùi treû vò thaønh nieân laø moät trong caùc nhoùm cho thaáy tyû soá CD4 cuûa hoï thaáp. Noù cuõng cho thaáy caùc töông quan xaõ hoäi laø yeáu toá ñònh ñoaït lôùn hôn ñoái vôùi söùc khoûe. Ngöôøi treû vaø nhöõng ngöôøi saên soùc hoï bieát roõ vi truøng HIV, vieäc laây nhieãm vaø taàm quan troïng cuûa vieäc thöôøng xuyeân chuù yù tôùi söùc khoeû cuûa hoï, nhöng vì thieáu kheùo leùo, thieáu caùc chieán thuaät cuï theå, thieáu tin töôûng vaø thieáu söï hoã trôï cuûa xaõ hoäi lieân quan tôùi vieäc thoâng tin. Trong tröôøng hôïp naøy caùc moâ thöùc saên soùc caàn thích hôïp vôùi caùc thöïc taïi maø ngöôøi bò beänh lieät khaùng phaûi ñoái phoù. Vaø coäng ñoaøn maø hoï laø thaønh phaàn phaûi coi hoï nhö hoï laø vaø naâng ñôõ hoï chöù khoâng ñöôïc xaáu hoå xa laønh vaø gaït boû hoï. Coù moät ñieàu ñaëc bieät quan troïng ñoù laø vieäc theo doõi khaùm beänh haèng naêm vaø mau choùng töôøng trình caùc keát quaû, noäi trong voøng 2 tuaàn. Vieäc thieáu töôøng trình caùc keát quaû cuõng laøm chaäm treã caùc bieän phaùp ñieàu chænh vieäc chöõa trò cho caùc beänh nhaân. Chaàn chöø khoâng tieán tôùi giai ñoaïn hai cuûa vieäc ñieàu trò ñoâi khi daãn tôùi caùi cheát cuûa caùc beänh nhaân.
Ngoaøi ra toå chöùc Caùc baùc só voâ bieân giôùi cuõng ñoøi hoûi caùc moâ thöùc saên soùc nhaém muïc ñích phoøng ngöøa, chöõa trò vaø naâng ñôõ caùc beänh nhaân lieät khaùng vaø phuïc vuï nhaø thöông mieãn phí cho hoï.
Caùc baùc só cuûa toå chöùc cuõng lo sôï raèng tình traïng coù theå toài teä hôn bôûi vì caùc taøi trôï cho vieäc choáng vi ruùt HIV toaøn caàu ñaõ ngöng. Ngaân quyõ Hoa Kyø daønh cho caùc chöông trình choáng lieät khaùng toaøn caàu naøy seõ bò caét giaûm 17% vaø cho Chöông trình trôï giuùp khaån thieát cho beänh Lieät khaùng PEPFAR 11% baét ñaàu töø naêm 2018 tôùi ñaây. Söï kieän naøy seõ baét buoäc nhieàu nöôùc phaûi ñöông ñaàu vôùi tình traïng haïn heïp taøi trôï gaây thieät haïi cho caùc noã löïc choáng AIDS treân bình dieän coäng ñoàng bao goàm moïi thöû nghieäm vaø caùc lieäu phaùp nhö ñaõ lieät keâ treân ñaây. Chuùng laø caùc phöông tieän caàn thieát cho caùc baùc só vaø nhaân vieân y teá, cho caùc phoøng thí nghieäm vaø caùc duïng cuï chaån ñoaùn vi ruùt HIV.
Nöõ baùc só Mit Philips chuyeân vieân veà caùc chính saùch yù teá cho bieát moãi beänh nhaân lieät khaùng laø moät chöùng minh kinh khuûng cuûa söï khoù khaên laøm caùc cuoäc thöû nghieäm, coù ñuôïc vieäc trò lieäu vaø theo ñuoåi phöông phaùp trò lieäu choáng vi ruùt HIV moät caùch lieân tuïc. Vôùi vieäc giaûm daán thaân chính trò toaøn caàu vaø caùc taøi trôï cho cuoäc chieán choáng vi truøng HIV, khoâng chæ coù vieäc chieán ñaáu roäng raõi choáng beänh lieät khaùng phaûi gaëp nguy cô ñi thuït luøi, maø cuõng giaûm thieåu ñaùng keå hy voïng hoài phuïc cho caùc beänh nhaân tìm ñeán nhaø thöông trong tình traïng naëng nöõa.
Khi chaát ñaïm xuyeân maøng teá baøo thuoäc gia ñình mieãn nhieãm CD4 ôû döôùi möùc 200 ñoù laø daáu chæ beänh HIV ñaõ naëng. Hieân nay toå chöùc Caùc baùc só voâ bieân giôùi ñang hoã trôï trò lieäu cho 230,000 beänh nhaân lieät khaùng trong caùc nhaø thöông thuoäc 19 quoác gia vôùi caùc phöông phaùp trò lieäu vaø thuoác men coù phaåm chaát cao. Toå chöùc cung caáp vaø hoã trôï mieãn phí cho caùc beänh nhaân AIDS trong 4 nhaø thöông Phi chaâu mieàn nam sa maïc Sahara: nhaø thöông Home Bay beân Kenya vôùi 200 giöôøng, nhaø thöông Nsanje beân Malawi vôùi 200 giöôøng, nhaø thöông Donka taïi Konakry vôùi 31 giöôøng, nhaø thöông Kabinda 42 giöôøng vaø nhaø thöông Vua Baudoin taïi Kinshasa beân Coäng hoaø daân chuû Congo. Caùc nhaø thöông naøy coäng taùc vôùi caùc trung taâm trò lieäu chung quanh ñeå caûi tieán vieäc chöõa trò cho caùc beänh nhaân lieät khaùng cuõng nhö toå chöùc caùc khoaù ñaøo taïo nhaân vieân y teá nhaèm naâng cao phaåm chaát cuûa vieäc chaån beänh vaø chöõa trò cho caùc beänh nhaân AIDS beân Phi chaâu.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)