Hai ngaøy tröôùc khi Toång Thoáng Trump
gaëp Ñöùc Phanxicoâ:
caùc vaán ñeà ñeå ñoàng yù vaø baát ñoàng
Hai ngaøy tröôùc khi Toång Thoáng Trump gaëp Ñöùc Phanxicoâ: caùc vaán ñeà ñeå ñoàng yù vaø baát ñoàng.
Roma (VietCatholic News 22-05-2017) - Cuoäc gaëp gôõ giöõa Toång Thoáng Trump vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, theo nhaø baùo John Allen, khoâng ñôn giaûn laø moät cuoäc gaëp gôõ giöõa nhöõng ngöôøi maø caùc vaán ñeà baát ñoàng vaø ñoàng yù ñaõ ñöôïc vaïch ra roõ raøng.
Thöïc vaäy, theo nhaø baùo treân, khi phaân tích tôùi chi tieát, thì söï vieäc giöõa hai vò trôû neân caøng luùc caøng phöùc taïp hôn. Veà phía Ñöùc Phanxicoâ chaúng haïn, gioáng nhö caùc vò giaùo hoaøng khaùc, ngaøi thöôøng noùi tôùi nhöõng huaán duï luaân lyù cao quùy, chöù khoâng haún caùc chính saùch chi tieát, khieán phaùt sinh nhieàu loái giaûi thích khaùc nhau. Thí duï, veà vaán ñeà di daân, tuy khaån khoaûn xin ngöôøi ta baéc caàu chöù khoâng xaây töôøng, ngaøi vaãn cho raèng caùc quoác gia coù quyeàn baûo veä bieân giôùi cuûa hoï, thaønh thöû, ngöôøi ta vaãn coù theå tìm ra caùch giao hoøa hai chuû tröông traùi ngöôïc nhau naøy.
Coøn veà phía Toång Thoáng Trump, oâng töï khen mình laø ngöôøi meàm deûo, nhöng caùc nhaø pheâ bình thì cho laø oâng baát nhaát chöù khoâng haún meàm deûo. Laäp tröôøng cuûa chính phuû oâng ñoái vôùi moät soá vaán ñeà xem ra coøn ñang dieãn bieán, chuyeån mình giöõa nhöõng lôøi hoa hoøe hoa xoùi vaø caùc chính saùch thöïc söï cuûa oâng maø ñoâi khi hieåu ñöôïc cuõng laø ñieàu khoù khaên.
Keát quaû: khi ta ñaët chuùng döôùi kính hieån vi, nhöõng ñieàu xem ra baát ñoàng coù theå trôû thaønh khoâng haún tuyeät ñoái ñeán theá, vaø cuõng vaäy, nhöõng ñieàu xem ra ñoàng thuaän baét ñaàu ñöôïc laøm roõ manh moái.
Hôn nöõa, cuoäc gaëp gôõ giöõa Ñöùc Phanxicoâ vaø OÂng Trump dieãn ra vaøo thôøi ñieåm chính phuû Trump ñaõ nhaän ra hoï khoâng theå thi haønh nhanh choùng moät soá phöông dieän trong nghò trình cuûa hoï voán laøm Ñöùc Phanxicoâ lo ngaïi.
Hoï ñaõ taïm hoõan vieäc baùc boû hieäp ñònh Paris veà thay ñoåi khí haäu. Hoï cuõng buoäc phaûi duyeät laïi vieäc chi tieâu cuûa Lieân Bang sau khi phaàn lôùn caùc chi tieâu naøy bò Quoác Hoäi baùc boû, vaø, ít nhaát laø cho tôùi nay, vaãn chöa coù ngaân khoaûn ñeå OÂng Trump xaây böùc töôøng bieân giôùi.
Döôùi goùc ñoä treân, Ñöùc Phanxicoâ vaø ñoäi nguõ cuûa ngaøi coù theå coù cô hoäi aûnh höôûng tôùi ñöôøng loái cuûa chính phuû Trump, thay vì phaûi tröïc dieän vôùi haøng loaït caùc söï kieän ñaõ roài.
Tuy nhieân, theo John Allen, sau ñaây laø moät soá vaán ñeà coù theå xuaát hieän trong cuoäc gaëp gôõ vaén voûi cuûa hai vò:
1. Di daân
Treân bình dieän quy öôùc, Ñöùc Phanxicoâ vaø OÂng Trump ñaïi dieän cho hai cöïc ñoái laäp nhau trong cuoäc tranh luaän veà di daân. Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöôïc coi nhö nhaø laõnh ñaïo thaân thieän nhaát vôùi di daân treân theá giôùi, trong khi OÂng Trump bò coi nhö ngöôøi thuø nghòch nhaát ñoái vôùi caùc ñoái töôïng naøy.
Tuy nhieân, neáu ñi vaøo chi tieát, ñaõ coù nhieàu phaùt trieån ôû caû hai phía, cho thaáy ít nhaát cuõng coù nhöõng khía caïnh coù theå laáy khoûi cuoäc ñuïng ñoä.
Veà phía Ñöùc Giaùo Hoaøng, trong cuoäc hoïp baùo sau cuoäc toâng du Thuïy Ñieån hoài thaùng Möôøi naêm ngoaùi, ngaøi ñaõ leân ñaëc ñieåm cho laäp tröôøng khaùi quaùt cuûa ngaøi veà di daân vaø tî naïn baèng moät chuùt caûm thöùc thöïc tieãn nhö sau:
Dòp aáy, ngaøi cho bieát: "Caùc nhaø cai trò cuõng phaûi thöïc thi söï khoân ngoan. Hoï neân côæ môû nhieàu ñoái vôùi vieäc tieáp nhaän [di daân vaø tî naïn], nhöng hoï cuõng neân tính toùan phöông caùch ñònh cö nhöõng ngöôøi naøy, vì ngöôøi tî naïn khoâng nhöõng phaûi ñöôïc nghinh ñoùn maø coøn phaûi ñöôïc hoäi nhaäp nöõa. Thí duï, neáu moät nöôùc chæ coù khaû naêng hoäi nhaäp 20 ngöôøi, thì hoï chæ neân nhaän baèng aáy thoâi. Neáu moät nöôùc khaùc coù khaû naêng hôn, hoï haõy nhaän nhieàu hôn".
Veà phía oâng Trump, oâng tieáp tuïc nhaán maïnh tôùi keá hoaïch xaây böùc töôøng doïc bieân giôùi Myõ Meã cuûa oâng, nhöng hieän nay, khoâng coù ngaân khoaûn cho vieäc naøy trong döï luaät ngaân saùch 2017. Ñaûng Daân Chuû theà seõ ngaên chaën noù, thaäm chí moät soá daân bieåu Coäng Hoøa cuõng toû ra hoaøi nghi ñoái vôùi noù. Vaû laïi, hình nhö OÂng Trump muoán noái keát vieäc xaây töôøng naøy vôùi vieäc Meã phaûi ñoùng goùp cho noù, nhöng toång thoáng nöôùc naøy voán baùc boû yù töôûng naøy.
Do ñoù, oâng Trump ñeán gaëp Ñöùc Giaùo Hoaøng hoâm thöù Tö naøy khoâng phaûi laø ngöôøi ñang xaây böùc töôøng, trong khi Ñöùc Giaùo Hoaøng thì ñöa ra moät laäp tröôøng phaàn naøo ñaõ ñöôïc thöïc tieãn hoùa caên cöù theo khaû naêng cuûa töøng quoác gia caù theå.
2. Thay ñoåi khí haäu
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø nhaø laõnh ñaïo tinh thaàn cuûa phong traøo hoaøn caàu ñoøi coù haønh ñoäng choáng laïi vieäc thay ñoåi khí haäu, sau khi laø vò giaùo hoaøng ñaàu tieân trong lòch söû daønh haún moät thoâng ñieäp ñeå chuyeân baøn veà vaán ñeà naøy naêm 2015, töïa laø Laudato Si'.
Ñöùc Phanxicoâ laø nguoàn caûm höùng chính cuûa thoûa hieäp Paris veà thay ñoåi khí haäu, moät thoûa hieäp maø OÂng Trump cho bieát seõ baõi boû, duø chính phuû cuûa oâng môùi ñaây ñình hoaõn quyeát ñònh naøy cho tôùi sau Hoäi Nghò Thöôïng Ñænh G7 saép söûa khai maïc, moät ñieàu khieán oâng ñang treân ñöôøng tôùi YÙ.
OÂng Trump nhieàu laàn leân tieáng toû veû hoaøi nghi ñoái vôùi vieäc haâm noùng hoøan caàu, goïi noù laø "moät troø ñaùnh löõa raát ñaét tieàn" nhöng caùc chính saùch cuûa oâng veà vaán ñeà naøy khaù meàm deûo. Ngoaïi Tröôûng Rex Tillerson, chaúng haïn, môùi ñaây vöøa kyù vaên kieän coù teân laø "Tuyeân Boá Fairbanks", coi vieäc thay ñoåi khí haäu laø moät "ñe doïa ngieâm troïng" ñoái vôùi Baéc Cöïc, vaø keâu goïi phaûi coù haønh ñoäng ñeå giaûm thieåu caùc haäu quaû gaây haïi cuûa noù.
Trong cuoäc ñieàu traàn ñeå ñöôïc xaùc nhaän vieäc boå nhieäm, OÂng Tillerson cho bieát: tröôùc ñaây, trong tö caùch moät nhaø khoa hoïc vaø laø moät kyõ sö, oâng voán keát luaän raèng "moái nguy thay ñoåi khí haäu laø vieäc coù thaät" vaø "phaûi coù haønh ñoäng ngay" duø oâng toû ra thaän troïng ñoái vôùi caùc heä luaän cuûa nieàm tin naøy.
Tuy nhieân, ngöôøi ta phaûi chôø xem ñaâu laø caùc böôùc keá tieáp trong caùch tieáp caän cuûa chính phuû Trump, nhöng söï kieän chöa coù nhöõng quyeát ñònh chaéc chaén vaø nhanh choùng ít nhaát cuõng taïo cô hoäi ñeå Ñöùc Phanxicoâ thöïc haønh moät thuyeát phuïc luaân lyù naøo ñoù ñoái vôùi vò thöôïng khaùch cuûa ngaøi vaøo thöù Tö naøy.
3. Caùc coá gaéng choáng ngheøo ñoùi
Khi Ñöùc Phanxicoâ baét ñaàu trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi, ngaøi moâ taû giaác mô cuûa ngaøi laø laõnh ñaïo "moät Giaùo Hoäi ngheøo cho ngöôøi ngheøo".
Khaép treân theá gioùi, ngaøi ñöôïc bieát nhö laø quaùn quaân cuûa nhöõng ngöôøi bò chaø ñaïp vaø khoá raùch aùo oâm. Thaønh thöû, khoù coù theå töôûng töôïng ñöôïc vieäc ngaøi vui veû khi thaáy caùc ñoäng thaùi ban ñaàu cuûa chính phuû Trump trong caùc coá gaéng choáng ngheøo ñoùi cuûa hoï.
Trong döï luaät ngaân saùch ñaàu tieân ñöôïc oâng Trump ñeä trình Quoác Hoäi, oâng döï truø loaïi boû caùc trôï caáp chaêm soùc y teá cho ngöôøi coù thu nhaäp thaáp, baõi boû Caùc Trôï Khoaûn Phaùt Trieån Coäng Ñoàng, loaïi boû vieäc taøi trôï chöông trình Medicaid cho Puerto Rico, vaø caét giaûm vieäc caáp ngaân khoaûn cho caùc chöông trình chuaån bò Cao Ñaúng cho ngöôøi ngheøo nhö TRIO vaø GEAR UP.
Ñaõ ñaønh, phaàn lôùn caùc ñeà nghò treân ñaõ bò baùc boû trong moät thoûa thuaän löôõng ñaûng nhaèm traùnh vieäc ñoùng cöûa caùc cô quan chính phuû, voán bò coi nhö moät thua cuoäc lôùn cuûa chính phuû. Tuy nhieân, coù töôøng trình cho raèng caùc daân bieåu Coäng Hoøa ñang xem xeùt nhieàu caét giaûm môùi ñoái vôùi caùc chöông trình löôùi an toaøn (safety-net) nhö tem phieáu thöïc phaåm, trôï caáp xaõ hoäi, phuï caáp thu nhaäp cho ngöôøi khuyeát taät vaø coù theå caû phuùc lôïi cuûa cöïu chieán binh, trong coá gaéng giaûm thieåu thieáu huït ngaân saùch Lieân Bang.
Ñieàu treân coäng vôùi 880 tyû caét giaûm Medicaid nhôø baõi boû Ñaïo Luaät Chaêm Soùc Y Teá cuûa Obama. Caùc nhaø pheâ bình cho raèng nhöõng caét giaûm aáy ñeø naëng moät caùch baát caân xöùng leân ngöôøi ngheøo Hoa Kyø.
4. Töï do toân giaùo
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø ngöôøi coå vuõ töï do toân giaùo, trong ñoù, coù quyeàn phaûn ñoái löông taâm döïa treân xaùc tín toân giaùo, ñieàu ñöôïc ngaøi coi laø "nhaân quyeàn neàn taûng". Khi tôùi thaêm Hoa Kyø hoài thaùng Chín, naêm 2015, ngaøi goïi töï do toân giaùo laø "moät trong caùc sôû höõu quùy giaù nhaát cuûa Hoa Kyø".
Ngaøi noùi: "Vaø, nhö caùc hieàn huynh cuûa toâi, caùc giaùm muïc Hoa Kyø, voán nhaéc nhôû chuùng ta, moïi ngöôøi ñöôïc môøi goïi thaän troïng trong vieäc duy trì vaø baûo veä quyeàn töï do naøy khoûi moïi ñieàu coù theå ñe doïa hay gaây haïi cho noù".
Vì theá, Ñöùc Phanxicoâ vaø caùc phuï taù cuûa ngaøi chaéc chaén coù nhieàu nhaän ñònh tích cöïc ñeå noùi tôùi leänh haønh phaùp gaàn ñaây veà caùc vaán ñeà töï do toân giaùo cuûa OÂng Trump, nhaát laø lôøi ñoan höùa seõ baõi boû chæ thò ngöøa thai do chính phuû Obama aùp ñaët tröôùc ñaây nhö moät phaàn trong cuoäc caûi toå heä thoáng chaêm soùc y teá cuûa Hoa Kyø.
Trong cuøng cuoäc toâng du Hoa Kyø noùi treân, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ baát ngôø tôùi thaêm coäng ñoaøn caùc Tieåu Muoäi Ngöôøi Ngheøo, roõ raøng ñeå yeåm trôï hoï trong cuoäc ñaáu tranh choáng laïi chæ thò treân.
Tuy nhieân, caû ôû ñaây, caùc chính saùch thöïc söï cuûa chính phuû cuõng khoâng cuøng nhòp vôùi lôøi noùi cuûa toång thoáng. Khoâng laâu tröôùc khi OÂng Trump ñoan höùa seõ loaïi boû chæ thò, caùc luaät sö cuûa Boä Tö Phaùp xin theâm thì giôø ñeå hoï ñeä trình caùc giaûi thích nhaèm beânh vöïc noù, thaønh thöû ñieàu naøy khieán ngöôøi ta khoâng bieát ñöôøng naøo maø moø ñoái vôùi caùc yù ñònh thöïc söï cuûa chính phuû Trump.
Ñaøng khaùc, coøn coù nhieàu khía caïnh trong leänh haønh phaùp cho thaáy OÂng Trump khoâng haún haøi loøng, trong ñoù, coù vieäc baõi boû Tu Chính AÙn Johnson ngaên caám caùc Giaùo Hoäi khoâng ñöôïc uûng hoä caùc öùng cöû vieân chính trò.
Ñöùc Phanxicoâ nhieàu laàn cho hay: ngaøi seõ khoâng ñeå mình lieân luïy vaøo neàn chính trò phe phaùi, vaø töøng thuùc giuïc haøng giaùo só phaûi xa laùnh noù, neân baát cöù bieän phaùp naøo xem ra coù theå laøm môø ñöôøng ranh naøy chaéc chaén khoâng phaûi laø ñieàu ngaøi muoán.
5. Caùc vaán ñeà phoø söï soáng
So vôùi chính phuû cuûa Toång thoáng Obama, OÂng Trump cho ñeán nay ñaõ ñöôïc caùc nhaø laõnh ñaïo phoø söï soáng nhìn baèng con maét thuaän lôïi hôn nhieàu, cho duø moät soá ngöôøi vaãn tieáp tuïc nuoâi döôõng moät möùc ñoä nghi ngôø naøo ñoù veà söï chaân thaønh trong cam keát cuûa oâng.
Ví duï, hoài thaùng Gieâng chæ maáy ngay sau khi nhaäm chöùc, oâng Trump ñaõ phuïc hoài "Chính saùch Thaønh phoá Mexico" ngaên caám vieäc Hoa Kyø caáp ngaân khoaûn cho caùc toå chöùc phi chính phuû thöïc hieän hoaëc coå vuõ caùc vuï phaù thai thoâng qua caùc quyõ keá hoaïch hoùa gia ñình.
Gaàn ñaây chính phuû ñaõ môû roäng chính saùch ñoù, aùp duïng noù vaøo caùc hình thöùc vieän trôï nöôùc ngoaøi khaùc nhö hoã trôï y teá toaøn caàu.
Vaøo thaùng Tö, OÂng Trump ñaõ boå nhieäm Charmaine Yoest, ngöôøi töøng giöõ chöùc Chuû tòch vaø Giaùm ñoác ñieàu haønh cuûa American United for Life (AUL), laøm trôï lyù boä tröôûng phuï traùch caùc vaán ñeà coâng vuï, cuõng nhö Teresa Manning, cöïu vaän ñoäng haønh lang vôùi UÛy ban Quyeàn soáng Quoác gia (NRLC) laøm phoù trôï lyù boä tröôûng phuï traùch caùc vaán ñeà daân soá. Caû hai ñoäng thaùi ñeàu ñöôïc caùc nhaø laõnh ñaïo phoø söï soáng hoan ngheânh.
Töông töï nhö vaäy, vieäc boå nhieäm Neil Gorsuch vaøo Toøa aùn toái cao Hoa Kyø ñöôïc coi nhö moät chieán thaéng cho laäp tröôøng phoø söï soáng, moät phaàn döïa treân tuyeân boá cuûa oâng naøy trong moät cuoán saùch naêm 2006 raèng "khoâng heà coù cô sôû hieán phaùp naøo ñeå ngöôøi ta chuoäng quyeàn töï do cuûa ngöôøi meï hôn söï soáng cuûa ñöùa con".
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, hieån nhieân, cam keát saâu saéc ñoái vôùi chính nghóa phoø söï soáng, vì ngaøi voán ñònh nghóa phaù thai nhö moät toäi aùc "khuûng khieáp", vaø thöôøng lieät keâ nhöõng ñöùa treû chöa sinh vaøo soá nhöõng naïn nhaân cuûa ñieàu ngaøi goïi laø "neàn vaên hoaù vöùt boû".
Neáu coù söï khaùc bieät giöõa hai vò naøy trong maët traän phoø söï soáng, thì chæ laø trong gioïng ñieäu hôn laø thöïc chaát. Vieäc uûng hoä cuûa OÂng Trump döôøng nhö hay phaùt xuaát töø khuoân khoå vaên hoùa giao chieán, trong khi Ñöùc Phanxicoâ coù xu höôùng laø ngöôøi cuûa ñoái thoaïi nhieàu hôn. Tuy nhieân, söï töông phaûn naøy coù leõ khoâng ngaên ñöôïc vò giaùo hoaøng ñaùnh giaù cao laäp tröôøng cuûa chính phuû Hoa Kyø trong laõnh vöïc naøy.
6. Caùc Kitoâ höõu bò baùch haïi
ÖÙng cöû vieân Trump theà seõ laøm cho vieäc baûo veä caùc Kitoâ höõu bò baùch haïi ôû Trung Ñoâng trôû thaønh moät öu tieân trong chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Hoa Kyø, trong khi ñoù Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhieàu laàn baøy toû söï aâu lo cuûa ngaøi ñoái vôùi soá phaän caùc Kitoâ höõu trong vuøng. Do ñoù, treân nguyeân taéc, ñaây haún laø moät khu vöïc maø hai nhaø laõnh ñaïo coù theå tìm thaáy cô sôû chung.
Tuy nhieân, coù hai neáp nhaên coù theå laøm phöùc taïp cho böùc tranh.
Thöù nhaát, nhö ñaõ noùi, caùc chính saùch cuûa chính phuû laø moät böùc tranh ñang chuyeån ñoäng, chòu aûnh höôûng moät phaàn bôûi thöïc teá chính trò.
Ví duï, phieân baûn ban ñaàu cuûa leänh haønh phaùp gaây tranh caõi cuûa OÂng Trump veà ngöôøi tò naïn ñaùng leõ ñaõ daønh vieäc ñoái xöû öu tieân cho caùc naïn nhaân bò baùch haïi toân giaùo ôû Trung Ñoâng. Phieân baûn naøy coù leõ laø khía caïnh duy nhaát ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ uûng hoä. Tuy nhieân, vì bò choáng ñoái maïnh meõ, yeáu toá treân ñaõ bò huyû boû.
Vaán ñeà thöù hai laø OÂng Trump vaø Ñöùc Phanxicoâ coù theå coù nhöõng vieãn kieán khaùc nhau veà yù nghóa cuûa vieäc baûo veä caùc Kitoâ höõu bò baùch haïi.
Xin ñôn cöû moät ví duï, thaùng Tö, OÂng Trump ñaõ ñaûo ngöôïc chính saùch ñoái vôùi Syria, khi cho pheùp baén 59 hoûa tieãn Tomahawk vaøo caên cöù khoâng quaân do chính phuû Syria kieåm soaùt sau khi coù baùo caùo cho raèng Toång thoáng Bashar al-Assad ñaõ söû duïng vuõ khí hoùa hoïc. Noùi chung, hieän nay, OÂng Trump döôøng nhö coù xu höôùng seõ söû duïng ñoøn baåy cuûa Myõ ñeå coá buoäc Assad phaûi ra ñi.
Tuy nhieân, caùc nhaø laõnh ñaïo Kitoâ giaùo ôû nöôùc naøy raát nghi ngôø caùc coá gaéng nhö theá, sôï raèng baát cöù ñieàu gì xaåy ra sau thôøi OÂng Assad seõ teä hôn nhieàu cho caùc caùc nhoùm thieåu soá toân giaùo cuûa ñaát nöôùc naøy.
Ñöùc Phanxicoâ coù theå cho raèng vieäc baûo veä caùc Kitoâ höõu bao goàm caû vieäc löu yù tôùi caùc quan taâm cuûa hoï khi soaïn thaûo chính saùch ñoái ngoaïi vaø caùc quyeát ñònh quaân söï. Khoâng hoaøn toaøn roõ raøng, ít nhaát vaøo luùc naøy, lieäu OÂng Trump vaø chính phuû cuûa oâng coù löu yù tôùi thoâng ñieäp naøy hay khoâng.
Vuõ Vaên An