Taïp chí Rolling Stone vaø theá heä thieân nieân kyû
nhaän ñònh veà Ñöùc Phanxicoâ
nhaân kyû nieäm naêm thöù tö
Taïp chí Rolling Stone vaø theá heä thieân nieân kyû nhaän ñònh veà Ñöùc Phanxicoâ nhaân kyû nieäm naêm thöù tö.
Roma (VietCatholic News 14-03-2017) - Vôùi Ñöùc Phanxicoâ, dó nhieân vui bao giôø cuõng nhieàu hôn buoàn, ñoái vôùi caû ngaøi laãn caùc tín höõu vaø theá giôùi noùi chung. Nhöng nhaát laø theá heä nhöõng ngöôøi maø ngöôøi ta voán goïi laø thieân nieân kyû. Claire Giangraveø cuûa taïp chí Crux, ngaøy 10 thaùng Ba vöøa qua, quaû quyeát nhö theá, nhaân dòp Taïp Chí Rolling Stone cuûa YÙ ñaêng hình ngaøi ôû trang bìa, moät vinh döï maø vò tieàn nhieäm coù tieáng ñöôïc loøng truyeàn thoâng cuûa ngaøi laø Ñöùc Gioan Phaoloâ II cuõng khoâng coù.
"Pop Pope" cuûa Taïp Chí Rolling Stone
Taäp chí treân ñaët töïa cho tôø bìa laø FRANCIS, POP POPE (Ñöùc Phanxicoâ, Vò Giaùo Hoaøng Ñöôïc Ngöôøi Ta Öa Thích). Thöïc ra chöõ "pop", theo Töø Ñieån Cambridge, coù nghóa ñaày ñuû laø "ngöôøi ñöôïc nhieàu ngöôøi öa thích vaø ñöôïc hoï hieåu deã daøng". Ñònh nghóa naøy raát thích hôïp vôùi Ñöùc Phanxicoâ nhaát laø ñoái vôùi theá heä thieân nieân kyû, moät theá heä voán coù ñaëc ñieåm ngôø vöïc quyeàn löïc vaø caùc ñònh cheá noùi chung, nhaát laø Ñaïo Coâng Giaùo.
Cuõng neân bieát, taïp chí Rolling Stone cuûa Hoa Kyø voán ñaõ ñaêng hình Ñöùc Phanxicoâ naêm 2013, luùc ngaøi môùi leân ngoâi giaùo hoaøng. Thaønh thöû, coù theå keát luaän ñoäc giaû cuûa taïp chí naøy voán coù caûm tình vôùi vò giaùo hoaøng ñoäc ñaùo theo quan ñieåm cuûa hoï.
Theo moät cuoäc thaêm doø naêm 2016 cuûa chính taïp chí naøy, gaàn 50% ñoäc giaû cuûa hoï thuoäc löùa tuoåi töø 18 tôùi 34. Ñaây chính laø theá heä thieân nieân kyû, nhöõng ngöôøi sinh ra giöõa ñaàu thaäp nieân 1980 vaø ñaàu thaäp nieân 2000, theá heä maø cha meï hoï khoâng ñeå laïi cho hoï ñieàu gì ñeå tin. Ngöôøi ta goïi hoï laø theá heä "boâng tuyeát" (snowflakes). Hoï ñöoïc döôõng duïc ñeå tin raèng mình ñoäc ñaùo, cöïc kyø nhaäy caûm vaø ñi tìm an uûi nôi caùc maøn hình saùng loaùng vaø ñöôïc noái keát vôùi nhau.
Chæ coù thôøi gian môùi noùi ñöôïc thöïc ra theá heä thieân nieân kyû laø ai. Tuy nhieân, theo Giangraveø, ít ngöôøi coù theå noùi chuyeän vôùi theá heä naøy moät caùch coù khaû naêng baèng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ.
Theo cuoäc Nghieân Cöùu cuûa Trung Taâm Pew naêm 2016, theá heä thieân nieân kyû ít caàu nguyeän hôn, ít tham döï Thaùnh Leã hôn vaø noùi chung ít tin hôn caùc theá heä tröôùc. Tuy nhieân, hoï tin cuoäc soáng ñôøi sau vaø thieân ñaøng, hoûa nguïc vaø pheùp laï, gioáng nhö caùc theá heä ñaøn anh.
Phöông phaùp thoâng ñaït ñoäc ñaùo cuûa Ñöùc Phanxicoâ noùi vôùi theá heä thieân nieân kyû moät caùch raát ñaëc bieät qua tính "coù thaät" (realness) cuûa ngaøi, qua con ngöôøi baát chaáp nhöõng gì ñaõ ñöôïc thieát laäp (anti-establishment) cuûa ngaøi, qua vieäc ngaøi taäp chuù vaøo loøng thöông xoùt hieåu nhö moät thöïc haønh bao truøm moïi ngöôøi, vaø qua vieäc ngaøi söû duïng kyõ thuaät moät caùch thaønh thaïo.
Moät con ngöôøi bình thöôøng
Theo Giangraveø, thöïc ra, ngay töø luùc Ñöùc Phanxicoâ, laàn ñaàu tieân, töø maät nghò hoäi baàu giaùo hoaøng böôùc ra ban-coâng nhaø thôø Thaùnh Pheâroâ ngaøy 13 thaùng Ba, naêm 2013 vaø leân tieáng chaøo ñaùm ñoâng ñang tuï taäp döôùi quaûng tröôøng "Fratelli e sorelle, buonasera!" (chaøo möøng anh chò em moät buoåi toái toát laønh), thì khoâng nhöõng ñaùm ñoâng haân hoan ñeán nhö ñieân nhö daïi maø caû baùo chí vaø caùc cô sôû truyeàn thoâng khaép theá giôùi ñeàu phaûi giôùi thieäu ngaøi nhö laø Vò Giaùo Hoaøng cuûa Daân.
Chính ngaøi, naêm 2014, ñaõ noùi vôùi tôø baùo YÙ Corriere della Sera raèng: "Giaùo hoaøng laø ngöôøi bieát cöôøi, bieát khoùc, bieát nguû an laønh vaø coù baèng höõu y nhö moïi ngöôøi khaùc, moät con ngöôøi bình thöôøng".
Hoài coøn treû, ngaøi voán laø moät nhaân vieân an ninh (bouncer) trong moät quaùn ba ôû AÙ Caên Ñình, coù baïn gaùi, thöôûng thöùc aâm nhaïc vaø theå thao. Taát caû nhöõng ñieàu naøy laøm ngaøi trôû thaønh ngöôøi deã baét lieân laïc (relatable), "ngöôøi coù thaät". Ngaøi chuïp hình töï xöôùng, soáng taïi moät khaùch saïn teä nhaát ôû Vatican vaø deã daøng nhaän giaûi "giaùo hoaøng loâi thoâi nhaát".
Nhöng nhöõng ñieàu treân chöa ñuû ñoái vôùi theá heä thieân nieân kyû, moät theá heä quaù quen thuoäc vôùi caùc thuû thuaät quaûng baù caùc nhaân vaät coâng coäng vaø thuø nghòch caùc ñònh cheá, nhaát laø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Bieán nhöõng ñieàu khoâng maáy lieân heä trôû thaønh lieân heä
Ñieàu thöïc söï laøm Ñöùc Phanxicoâ trôû thaønh "pop pope" chính laø khaû naêng "minh tinh truyeàn hình soáng" (reality TV star) cuûa ngaøi: moät khaû naêng bieán caû caùc hoaøn caûnh ít lieân heä nhaát trôû thaønh coù lieân heä, moät ñieàu khieán moät soá ngöôøi Coâng Giaùo cao nieân caûm thaáy boái roái nhöng theá heä thieân nieân kyû thì chæ mong sao ñöôïc thaáy nhieàu hôn.
Theo moät cuoäc nghieân cöùu cuûa Morley Winograd vaø Michael Hais, hôn 80% ngöôøi thieân nieân kyû tin raèng quaù nhieàu quyeàn löïc ñaõ bò taäp trung trong tay moät soá ít coâng ty vó ñaïi. Vaø Bernie Sanders, ngöôøi ñaáu tranh cho 99%, ñaõ chieám ñöôïc 2 trieäu phieáu cuûa nhöõng ngöôøi döôùi 30 tuoåi, hôn caû Clinton vaø Trump coäng laïi.
Theá heä naøy laøm moïi ngöôøi thaáy roõ: hoï khoâng coù moät chuùt nieàm tin naøo vaøo caùc coâng ty, chính phuû vaø Giaùo Hoäi. Neáu ñeå yù ñeán vieäc theá heä thieân nieân kyû gia nhaäp löïc löôïng lao ñoäng vaøo khoaûng naêm 2008, trong caùc hoaøn caûnh gioáng heät caùc hoaøn caûnh cuûa thôøi Ñaïi Suy Thoaùi naêm 1930, thì ñieàu vöøa noùi khoâng gaây ngaïc nhieân chi.
Ñöùc Phanxicoâ, nhö moïi ngöôøi ñeàu bieát, raát löu taâm tôùi nhöõng ngöôøi khoâng coù vieäc laøm. Tröông muïc Tweeter Pontifex naêm 2013 cuûa ngaøi töøng vieát raèng "Taâm tö toâi höôùng veà taát caû nhöõng ai khoâng coù vieäc laøm, thöôøng laø keát quaû cuûa moät naõo traïng töï laáy mình laøm taâm ñieåm chæ bieát lôïi nhuaän baèng baát cöù giaù naøo".
Ngaøi noùi ñeán tieàn baïc nhö "phaân thoái cuûa ma quûi" vaø töøng naëng neà chæ trích thò tröôøng töï do, chuû nghóa tö baûn vaø neàn kinh teá nhoû gioït.
Leân tieáng chæ trích con ngöôøi maø vaãn deã baét lieân laïc, Ñöùc Phanxicoâ quaû ñaõ trôû thaønh "keû phaûn loaïn" maø ngöôøi thieân nieân kyû thích ñöôïc yeâu meán.
Roài tôùi söï kieän treân chuyeán bay töø Brazil trôû laïi Roâma naêm 2013, caâu noùi "Neáu moät ngöôøi naøo ñoù laø ñoàng tính nhöng bieát tìm kieám Thieân Chuùa vaø coù thieän chí, thì toâi laø ai maø daùm pheâ phaùn hoï?" cuûa Ñöùc Phanxicoâ ñaõ ñeå laïi moät söù ñieäp laâu daøi, cho thaáy söï côûi môû cuûa ngaøi ñoái vôùi ñoàng tính luyeán aùi trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, nhaát laø nôi ngöôøi thieân nieân kyû.
Theo moät cuoäc thaêm doø veà toân giaùo naêm 2007, so vôùi caùc theá heä ñi tröôùc, con soá ngöôøi thieân nieân kyû uûng hoä hoân nhaân ñoàng tính ñaõ taêng gaáp ñoâi.
Baûo veä moâi tröôøng
Chöa heát. Moät cuoäc thaêm doø naêm 2016 cuûa Nghò Hoäi Kinh Teá Theá Giôùi (World Economic Forum), töøng phoûng vaán hôn 26,000 ngöôøi thieân nieân kyû cuûa 181 nöôùc, cho thaáy 45.2% nhöõng ngöôøi traû lôøi noùi raèng thay ñoåi khí haäu vaø vieäc huûy hoaïi caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân laø caùc quan taâm haøng ñaàu cuûa hoï.
Trong thoâng ñieäp Laudato Si vaø trong nhieàu laàn xuaát hieän tröôùc coâng chuùng cuûa ngaøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ leân tieáng veà vieäc baûo veä ñòa caàu vaø nhieäm vuï cuûa chuùng ta phaûi che chôû noù.
Veà caùc vaán ñeà xaõ hoäi khaùc raát thaân thieát ñoái vôùi söï nhaäy caûm cuûa theá heä thieân nieân kyû nhö di daân, söï baøi ngoaïi vaø baát bình ñaúng phaùi tính, Ñöùc Phanxico cuõng voán laø moät taùc nhaân ñaùng tin caäy vaø lôùn tieáng cho söï thay ñoåi.
Söû duïng kyõ thuaät
Trong moät tuyeân boá vaøo naêm 2014, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ goïi Internet laø moät "ôn phuùc cuûa Thieân Chuùa" vaø tieán xa hôn baèng caùch môøi goïi tín höõu "maïnh daïn trôû thaønh coâng daân cuûa theá giôùi kyõ thuaät soá".
Duø khoâng phaûi laø vò giaùo hoaøng ñaàu tieân söû duïng Twitter, vì Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI chính laø vò naøy, Ñöùc Phanxicoâ laø vò ñaàu tieân daán thaân vaøo theá giôùi Instagram, hieän coù 3 trieäu 6 traêm ngaøn ngöôøi theo doõi.
Nhöng trong moät cuoäc nghieân cöùu gaàn ñaây cuûa Taäp San Y Khoa Phoøng Ngöøa Hoa Kyø, caùc nhaø tìm toøi cuûa Ñaïi Hoïc Pittsburgh thaáy raèng nhöõng ngöôøi treû naøo naêng söû duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi coù nguy cô 3 laàn caûm thaáy bò coâ laäp veà phöông dieän xaõ hoäi nhieàu hôn.
Thaønh thöû chính Ñöùc Phanxicoâ cuõng ñaõ lôùn tieáng ñeà caäp tôùi söï quan troïng cuûa vieäc ñöøng ñi tìm tình yeâu hay haïnh phuùc trong caùc duïng cuï hay thieát bò cuûa ta; thaäm chí, ngaøi coøn ñaët caâu hoûi khoâng bieát chuùng ta coù löu yù ñeán vieäc cuõng mang theo Thaùnh Kinh nhö mang theo ñieän thoaïi di ñoäng hay khoâng.
Ngöôøi ta cuõng caàn phaûi nhôù raèng phaàn lôùn nhöõng ngöôøi thieân nieân kyû khoâng theo doõi sinh hoaït noäi boä cuûa Toøa Thaùnh vaø caùc naêng ñoäng tính phöùc taïp cuûa Giaùo Trieàu. Thaønh thöû khi Ñöùc Phanxicoâ thu huùt ñöôïc caûm tình cuûa hoï, thì haún laø nhôø khaû naêng thoâng ñaït cuûa ngaøi.
Theo moät cuoäc nghieân cöùu cuûa Vieän Giuseppe Toniolo, 90 phaàn traêm ngöôøi YÙ thuoäc theá heä thieân nieân kyû tin raèng ngaøi coù caùc kyõ naêng thoâng ñaït vó ñaïi, 80% thích ngaøi vaø 70% cho raèng ngaøi gôïi höùng cho hoï. Khoâng laï gì, taïp chí Rolling Stone cuûa hoï ñaõ cuøng leân toa taàu hôïp loøng hoï.
Vuõ Vaên An