Giôùi thieäu Hieán Chöông môùi
daønh cho giôùi y teá
Giôùi thieäu Hieán Chöông môùi daønh cho giôùi y teá nhaân dòp Ngaøy Theá giôùi caùc Beänh nhaân laàn thöù 25.
Roma (WHÑ 13-02-2017) - Saùng 6 thaùng 2 naêm 2017 Phoøng Baùo Chí Toaø Thaùnh toå chöùc cuoäc hoïp baùo nhaân dòp Ngaøy Theá giôùi caùc Beänh nhaân laàn thöù 25 seõ ñöôïc toå chöùc troïng theå taïi Loä Ñöùc vaøo ngaøy 11 thaùng 2 naêm 2017. Nhaân dòp naøy, Baûn Hieán Chöông môùi daønh cho giôùi y teá cuõng ñöôïc giôùi thieäu.
Caùc phaùt ngoân vieân goàm coù Ñöùc oâng Jean-Marie Mate Susivi Mupendawatu, Thö kyù cuûa Boä Phuïc Vuï Phaùt Trieån Con Ngöôøi Toaøn Dieän, Alessandro De Franciscis, Chuû tòch Phoøng Kieåm Chöùng Y Khoa taïi Loä Ñöùc vaø Hoäi Y Khoa Quoác Teá taïi Loä Ñöùc (AMIL), vaø Antonio Gioacchino Spagnolo, giaùo sö boä moân Ñaïo Ñöùc Sinh Hoïc vaø giaùm ñoác Vieän Ñaïo Ñöùc Sinh Hoïc cuûa Khoa Y vaø Khoa Ngoaïi taïi Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo Thaùnh Taâm, Roma.
Ñöùc hoàng y Kodwo Appiah Turkson, Boä tröôûng Boä Phuïc Vuï Phaùt Trieån Con Ngöôøi Toaøn Dieän, ñònh seõ tham döï nhöng cuoái cuøng khoâng theå ñeán ñöôïc. Vì vaäy Ñöùc oâng Mupendawatu ñoïc baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc hoàng y, giaûi thích raèng Ngaøy Theá giôùi caùc Beänh nhaân ñöôïc Thaùnh Gioan Phaoloâ II thieát laäp naêm 1992, vaø nhaân dòp kyû nieäm 25 naêm ngaøy thaønh laäp, Ngaøy naøy seõ ñöôïc toå chöùc caùch ngoaïi thöôøng, nhaân danh Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Trong soá caùc vò seõ tham döï söï kieän taïi Loä Ñöùc ngaøy 11 thaùng 2, Ñöùc hoàng y Pietro Parolin, Quoác vuï khanh Toaø Thaùnh, Ñaëc Söù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, seõ chuû söï thaùnh leã troïng theå quoác teá nhaân kyû nieäm cuoäc hieän ra ñaàu tieân cuûa Ñöùc Meï vôùi thaùnh Bernadette.
Ñöùc hoàng y cuõng gôïi nhôù laïi Ñöùc Toång giaùm muïc Zygmunt Zimowski, vöøa môùi qua ñôøi, nguyeân Chuû tòch (luùc baáy giôø) Hoäi ñoàng Giaùo Hoaøng veà Chaêm soùc Muïc vuï Y teá, ngöôøi ñaõ soaïn thaûo Baûn Hieán Chöông môùi. Baûn Hieán Chöông môùi duyeät laïi vaø caäp nhaät Hieán Chöông daønh cho giôùi y teá, moät "caåm nang" veà maët y khoa, luaân lyù vaø thaàn hoïc voán ñöôïc khôûi ñaàu töø tröïc giaùc cuûa vò Chuû tòch ñaàu tieân, Hoàng y Fiorenzo Angelini, ñaõ ñöôïc dòch sang 19 thöù tieáng vaø trong 20 naêm qua ñaõ trôû thaønh baûn vaên "goái ñaàu giöôøng" cho caùc nhaân vieân y teá.
Ñöùc oâng Musivi Mupendawatu nhaán maïnh raèng söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho Ngaøy Theá giôùi caùc Beänh nhaân laàn thöù 25 naøy, nhan ñeà "Kyø dieäu thay coâng trình cuûa Chuùa: Ñaáng Toaøn Naêng ñaõ laøm cho toâi bieát bao ñieàu cao caû" (x. Lc 1,49), môøi goïi chuùng ta "theo daáu cuoäc löõ haønh cuûa thaùnh Bernadette ñeán chieâm ngaém Ñöùc Maria Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi, vaø cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Meï trong thinh laëng vaø suy nieäm". Trích daãn Baûn Hieán Chöông môùi daønh cho giôùi y teá, Ñöùc oâng khaúng ñònh raèng "töø nhaõn quan tín lyù, baûn Hieán Chöông taùi khaúng ñònh tính thaùnh thieâng vaø tính baát khaû xaâm phaïm cuûa söï soáng,vì ñoù laø hoàng aân cuûa Thieân Chuùa."
Giaùo sö Spagnolo giôùi thieäu toång quan veà taäp taøi lieäu vaø môû roäng vaán ñeà. "Vôùi söï öu thaéng cuûa nghieân cöùu y sinh hoïc vaø nhöõng thöïc taïi veà chaêm soùc y teá vaø xaõ hoäi ñaõ trôû neân gay go töø naêm 1994, cuõng nhö caùc tuyeân boá chính thöùc cuûa Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñaõ vaïch ra giôùi haïn cuûa söï soáng vaø khoa hoïc veà söùc khoûe (Caùc taøi lieäu cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, Beâneâñictoâ XVI vaø Ñöùc Phanxicoâ, vaø caùc taøi lieäu cuûa Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, cuûa Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Söï Soáng), nay caàn phaûi duyeät laïi vaø caäp nhaät Baûn Hieán Chöông daønh cho giôùi y teá. Giaùo sö giaûi thích "Baûn Hieán Chöông tuy vaäy vaãn giöõ caáu truùc ban ñaàu nhö laø moät coâng cuï giuùp chuaån bò vaø huaán luyeän tröôøng kyø caùch nghieâm tuùc cho caùc nhaân vieân y teá treân bình dieän ñaïo ñöùc ñeå duy trì taøi naêng chuyeân moân caàn thieát vaø ôn goïi cuûa hoï laø caùc thöøa taùc vieân söï soáng".
"Tröôùc heát, caàn môû roäng chuù yù hôn ñeán nhöõng ngöôøi coù lieân quan ñeán laõnh vöïc y sinh hoïc: beân caïnh nhöõng ngöôøi chuyeân moân y teá (baùc só, y taù, nhaân vieân phuï giuùp y teá), nhöõng ngöôøi khaùc lieân quan ñeán theá giôùi y khoa cuõng phaûi ñöôïc chuù yù nhö laø caùc nhaø sinh hoïc, döôïc só, nhaân vieân y teá ñòa phöông, nhöõng ngöôøi quaûn lyù y teá vaø caùc nhaø laøm luaät trong laõnh vöïc y khoa, caùc nhaân vieân trong caùc laõnh vöïc tö nhaân hay coâng coäng. Vaøi ñoaïn trong Hieán Chöông noùi vôùi nhöõng ngöôøi naøy caùch ñaëc bieät vaø noùi veà traùch nhieäm ñaëc bieät cuûa hoï khi thi haønh nhieäm vuï. Taát caû nhöõng ngöôøi naøy thi haønh nhieäm vuï thöôøng ngaøy cuûa hoï trong moái töông quan lieân vò, ñöôïc ghi daáu bôûi söï tin caäy cuûa nhöõng ngöôøi beänh taät, ngöôøi bò toån thöông, nhöõng ngöôøi tìm kieám söï giuùp ñôõ cuûa khoa hoïc vaø tri thöùc cuûa nhaân vieân y teá, vôùi öôùc mong ñöôïc trôï giuùp vaø ñöôïc chöõa laønh.
Baûn Hieán Chöông khích leä söï trung thaønh ñaïo ñöùc cuûa nhaân vieân y teá, trong caùc choïn löïa vaø caùc haønh vi lieân quan ñeán söï soáng trong caùc giai ñoaïn hieän höõu: sinh ra, soáng vaø caän keà caùi cheát - laø nhöõng thôøi gian caàn ñöôïc suy tö saâu veà maët ñaïo ñöùc vaø muïc vuï.
Giaùo sö Spagnolo giaûi thích tieáp trong phaàn veà "sinh saûn": "caùc yeáu toá ñöôïc löu yù ñaëc bieät trong phöông theá trò lieäu voâ sinh vaø aùp duïng caùc phöông phaùp töï nhieân khoâng chæ trong vieäc ñieàu hoaø sinh saûn maø coøn trong vieäc thuï thai. Coù muïc noùi veà vieäc laøm ñoâng laïnh moâ buoàng tröùng (muïc 38), cuõng nhö noùi veà moät löïa choïn coù theå thích hôïp veà maët ñaïo ñöùc trong tröôøng hôïp caùc trò lieäu ung thö maø coù theå aûnh höôûng ñeán khaû naêng sinh saûn cuûa ngöôøi phuï nöõ. Baûn vaên cuõng xem xeùt ñeán vieäc sinh saûn trong phoøng thí nghieäm (muïc 39): giöõa giao töû ngöôøi vaø giao töû thuù vaät, laøm toå (implantation) phoâi ngöôøi trong töû cung thuù vaät hay töû cung nhaân taïo, sinh saûn voâ tính baèng nhaân baûn hay sinh saûn ñôn tính (parthenogenesis), hay caùc kyõ thuaät töông töï. Taát caû caùc tieán trình naøy ñeàu ñoái nghòch vôùi nhaân phaåm cuûa phoâi vaø phaåm giaù cuûa söï truyeàn sinh, vaø vì theá buoäc khoâng ñöôïc chaáp nhaän veà maët luaân lyù. Trong soá caùc chaån ñoaùn tieàn saûn (prenatal diagnoses), vaøi tröôøng hôïp coù theå ñöôïc chaáp nhaän vôùi moät soá ñieàu kieän; nhöng caàn chuù yù ñeán vieäc chaån ñoaùn tieàn laøm toå (pre-implantation diagnosis) (muïc 36), vieäc naøy khoâng theå chaáp nhaän vì noù boäc loä moät naõo traïng öu sinh vaø taïo ra vieäc phaù thai choïn loïc hôïp phaùp ñeå ngaên chaän söï sinh ra caùc treû khuyeát taät"
Trong phaàn veà "ngöôøi soáng", taøi lieäu khaúng ñònh laäp tröôøng Huaán Quyeàn hieän taïi veà phaù thai, theâm vaøo vaøi muïc môùi xem xeùt vieäc giaûm tröø phoâi (embryonic reduction), ngöøa thai, tröôøng hôïp caùc thai voâ naõo (anencephalic foetuses), thai ngoaøi töû cung vaø söï baûo veä quyeàn ñöôïc soáng (caùc muïc 51-59). Hieán Chöông löu taâm ñeán vaán ñeà phoøng beänh vaø vaéc-xin, chuû ñeà ñang ñöôïc tranh luaän (caùc muïc 69-70). Taøi lieäu cuõng baøn ñeán lieäu phaùp gen vaø y hoïc taùi taïo (caùc muïc 80-82). Treân bình dieän xaõ hoäi, taøi lieäu taäp trung vaøo vaán ñeà cung caáp chaêm soùc y teá vaø kyõ thuaät (muïc 91) cho nhöõng ngöôøi ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, ñaëc bieät laø nhöõng nöôùc ñang baáp beânh veà chính trò vaø thieáu thoán nguoàn taøi nguyeân, maø ñaïi ña soá daân chuùng bò gaït ra. Caùc nhaân vieân y teá vaø caùc hieäp hoäi chuyeân ngaønh y ñöôïc yeâu caàu daãn ñaàu trong vieäc khôi daäy yù thöùc cuûa caùc Vieän y teá, caùc toå chöùc nhaân ñaïo, coâng ngheä y khoa# ñeå toaøn theå daân chuùng ñöôïc höôûng quyeàn baûo veä söùc khoûe, ñaït ñöôïc coâng baèng trong chaêm soùc y teá, baûo veä vieäc duy trì caû nghieân cöùu y khoa vaø heä thoáng y teá. Theâm ñieàu môùi nöõa laø taøi lieäu baøn ñeán vieäc thöû nghieäm treân treû nhoû hay nhöõng ngöôøi lôùn maát khaû naêng quyeát ñònh, nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông vaø caùc phuï nöõ ñang tuoåi sinh ñeû trong caùc tình huoáng caáp cöùu".
"Cuoái cuøng, phaàn naøy laøm saùng toû vai troø cuûa vieäc tham vaán ñaïo ñöùc laâm saøng (muïc 140), vieäc naøy coù theå giuùp phaân ñònh caùc moái nghi ngôø vaø xung ñoät ñaïo ñöùc maø caùc nhaân vieân y teá, beänh nhaân vaø thaân nhaân coù theå gaëp phaûi trong vieäc ñieàu trò, vaø töø ñoù coù theå gôïi yù caùc giaûi phaùp vôùi nhöõng löïa choïn veà chaån ñoaùn vaø ñieàu trò, trong vieäc toân troïng caùc giaù trò rieâng veà y khoa vaø ñaïo ñöùc".
Phaàn "caän töû", taøi lieäu xem xeùt thaùi ñoä vaø traùch nhieäm ñaïo ñöùc cuûa nhaân vieân y teá ñoái vôùi beänh nhaân trong giai ñoaïn cuoái cuûa beänh (muïc 145). Trong laõnh vöïc naøy, Baûn Hieán Chöông xem xeùt moät khía caïnh thôøi söï, moät chuû ñeà ñang ñöôïc Nghò Vieän YÙ thaûo luaän trong nhöõng ngaøy naøy - ñoù laø vieäc baøy toû "di chuùc soáng" cuûa beänh nhaân (muïc 150) veà caùc phöông theá trò lieäu maø beänh nhaân muoán hay khoâng muoán thöïc hieän khi maø hoï khoâng coøn khaû naêng dieãn ñaït yù muoán nöõa. Hieán Chöông khaúng ñònh raèng caùc yù muoán hôïp lyù vaø caùc quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa beänh nhaân neân luoân luoân ñöôïc toân troïng, nhöng thaày thuoác khoâng chæ ñôn thuaàn laø ngöôøi thöïc hieän, maø hoï baûo toaøn quyeàn vaø nhieäm vuï töø choái moät yeâu caàu traùi vôùi löông taâm thaày thuoác.
Moät ñeà taøi khoâng keùm quan troïng laø vieäc cung caáp nöôùc vaø chaát dinh döôõng, ngay caû khi phaûi duøng ñöôøng nhaân taïo (muïc 152), ñöôïc xem nhö laø chaêm soùc cô baûn phaûi laøm cho ngöôøi caän töû, tröø khi caùc phöông theá naøy gaây ra gaùnh naëng quaù möùc cho beänh nhaân hay chuùng khoâng ñem laïi lôïi ích gì. Vieäc coá yù loaïi boû söï cung caáp naøy, trong chöøng möïc caùc chaát dinh döôõng vaø nöôùc coøn ñem laïi lôïi ích cho beänh nhaân, coù theå mang yù nghóa cuûa vieäc laøm cheát eâm dòu. Baûn Hieán Chöông khaúng ñònh tính ñaïo ñöùc cuûa vieäc söû duïng thuoác an thaàn maïnh trong giai ñoaïn caän töû, döïa theo caùc thoâng soá y khoa theo doõi thöôøng xuyeân.
Phaàn naøy döïa treân neàn taûng laø baûo veä phaåm giaù cuûa ngöôøi caän töû, toân troïng ngöôøi beänh trong giai ñoaïn cuoái ñôøi, loaïi tröø vieäc thuùc ñaåy caùi cheát (laøm cheát eâm dòu), vaø taøi lieäu khoâng khuyeán khích caùi goïi laø "trò lieäu taán coâng hung baïo".
"Chaéc chaén, Baûn Hieán Chöông khoâng theå baøn thaûo caën keõ moïi vaán naïn vaø vaán ñeà trong laõnh vöïc söùc khoûe vaø beänh taät", Giaùo sö Spagnolo keát luaän, "nhöng Baûn Hieán Chöông ñöôïc ban haønh ñeå cung caáp nhöõng höôùng daãn roõ raøng nhaát coù theå veà caùc vaán naïn ñaïo ñöùc maø giôùi y teá thöôøng phaûi ñöông ñaàu, trong söï hoaø hôïp vôùi giaùo huaán cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø vôùi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi".
- - - - - - -
Caùc tham khaûo môùi sau naêm 1994 cuûa Huaán Quyeàn ñöôïc trích daãn trong Baûn Hieán Chöông:
Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Tin Möøng Söï Soáng (Evangelium vitae, 1995);
Gioan Phaoloâ II, Dieãn Töø göûi cho caùc tham döï vieân trong Hoäi nghò Quoác Teá veà Thaùp gheùp cô quan (29/8/2000), soá. 4: AAS 92 (2000), 823-824;
Beâneâñictoâ XVI, Thoâng Ñieäp Ñöôïc Cöùu Roãi trong Nieàm Hy Voïng (Spe salvi) (2007) vaø Baùc AÙi trong Chaân Lyù (Caritas in veritate, 2009);
Beâneâñictoâ XVI, Dieãn Töø göûi cho caùc tham döï vieân trong Hoäi nghò Quoác Teá toå chöùc bôûi Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Söï Soáng veà ñeà taøi hieán taïng (2008).
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Toâng Huaán NieàmVui cuûa Tin Möøng (Evangelii Gaudium, 2013).
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Söù ñieäp göûi caùc tham döï vieân cuûaToång hoäi cuûa Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Söï Soáng nhaân dòp kyû nieäm 20 naêm thaønh laäp (2014).
Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Responsa ad quaestiones ab Episcopali Conferentia Foederatorum Americae Statuum propositas circa cibum et potum artificialiter praebenda (2007) (Traû lôøi moät soá caâu hoûi cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa kyø veà vieäc cung caáp nöôùc vaø chaát dinh döôõng cho beänh nhaân trong tình traïng thöïc vaät tröôøng kyø).
Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin , Huaán Thò Phaåm Giaù Con ngöôøi (Dignitas personae, 2008).
Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Söï Soáng, Vieãn caûnh veà vieäc thaùp gheùp dò loaïi: Nhaän ñònh veà phöông dieän Khoa Hoïc vaø Ñaïo Ñöùc (Prospects for Xenotransplantation - Scientific Aspects and Ethical Considerations, Vatican City, 2001).
Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Söï Soáng, Suy Tö Luaân Lyù veà vieäc Vaéc-xin cheá taïo töø caùc teá baøo cuûa thai nhi bò phaù (Moral reflections on vaccines prepared from cells derived from aborted human foetuses, 2005).
Nguoàn: http://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2017/02/06/170206b.html
BS Traàn Nhö YÙ Lan chuyeån ngöõ