Phoûng vaán cha Arturo Sosa
taân Beà treân toång quyeàn doøng Teân
Phoûng vaán cha Arturo Sosa taân Beà treân toång quyeàn doøng Teân.
Roma (Oss. Rom 21-12-2016; Vat. 4-01-2017) - Ngaøy 18 thaùng 10 naêm 2016 Toång tu nghò Doøng Teân ñaõ baàu cha Arturo Sosa Abascal ngöôøi Venezuela laøm Beà treân toång quyeàn thöù 30 cuûa Doøng. Cha Sosa sinh naêm 1948, khaán troïn naêm 1982, ñaõ töøng laø coá vaán vaø ñaïi dieän cho caùc nhaø vaø caùc cô sôû lieân giaùm tænh cuûa doøng taïi Roma.
Sau ñaây laø baøi Phoûng vaán cha taân Beà treân toång quyeàn doøng Teân Arturo Sosa:
Hoûi: Thöa cha, cha coù theå cho bieát thaân theá cuûa cha, cha ñaõ trôû thaùnh linh muïc doøng teân nhö theá naøo, vaø töø vaøi thaùng nay cha laø Beà treân toång quyeàn cuûa Doøng.
Ñaùp: Ñeå bieát toâi laø ai thì chæ caàn chuù yù tôùi hai nguoàn hieän taïi laø gia ñình toâi vaø tröôøng cuûa doøng Teân taïi Caracas, nôi toâi ñaõ theo hoïc töø baäc tieåu hoïc cho tôùi trung hoïc, laø ñuû, nghóa laø töø khi toâi leân 5 tuoåi cho catôùi khi 17 tuoåi. Gia ñình toâi ñaõ sinh soáng taïi Venezuela töø ba ñôøi, nhöng oâng ngoaïi toâi laø ngöôøi goác vuøng Santander beân Taây Ban Nha, di cö sang chaâu Myõ Latinh. Chuùng toâi coù 6 anh em, toâi laø anh caû. Sau ñoù laø ñeán hai em gaùi, moät em trai hieän soáng beân Hoa Kyø vaø hai em gaùi keá. Taát caû caùc em gaùi ñeàu soáng taïi Venezuela. Gia ñình toâi laø moät gia ñình thöïc haønh ñaïo, coù moät baø dì nöõ tu, vaø moät oâng anh hoï tu só doøng Teân. Chính trong gia ñình maø toâi ñaõ hoïc caàu nguyeän vaø roäng môû cho ngöôøi khaùc. Ngay töø ngaøy coøn beù cha toâi thöôøng cho toâi ñi theo trong caùc cuoäc du haønh cuûa oâng treân toaøn nöôùc Venezuela. OÂng laø traïng sö, kinh teá gia vaø laø moät thöông gia buôùc vaøo laøm chính trò. OÂng ñaõ laø boä tröôûng taøi chaùnh trong voøng moät naêm trong chính phuû chuyeån tieáp, sau khi cheá ñoä ñoäc taøi cuûa toång thoáng Marcos Perez Jimeùnes caùo chung. Haàu nhö trong suoát theá kyû XIX Venezuela ñaõ traûi qua caùc chính quyeàn ñoäc taøi, vaø trong thaäp nieân 1950 daán thaân cuûa cha toâi laø taïo ra caùc khoâng gian daân chuû. Vaø trong gia ñình toâi ñaõ hoïc bieát raèng khoâng ai coù theå töï cöùu thoaùt moät mình. Neáu chuùng ta muoán haïnh phuùc, thì phaûi goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng haïnh phuùc cuûa quoác gia.
Hoûi: Vaø nguoàn khaùc maø cha nhaéc tôùi treân ñaây laø gì, thöa cha?
Ñaùp: Noù cuõng quan troïng nhö nguoàn thöù nhaát vaäy. Taïi tröôøng thaùnh Ignazio, nôi toâi ñaõ theo hoïc haàu nhö 13 naêm, töø naêm 1953 cho tôùi naêm 1966, ñaõ coù raát ñoâng caùc tu só doøng Teân treû, vaø chuùng toâi ôû tröôøng töø saùng cho tôùi chieàu, töø thöù hai cho tôùi thöù baåy. Sau tuaàn hoïc caùc tu só daãn chuùng toâi ñi thaêm caùc nhaø thöông hay ñi daïo ngoaøi ñoàng queâ ñeå tieáp xuùc vôùi caùc noâng daân. Toâi nhôù tôùi caùc naêm naøy nhö moät moâi tröôøng raát laø saùng taïo. Toâi cuõng ñaõ laø thaønh vieân cuûa moät hieäp hoäi thaùnh maãu, vaø hoài ñoù thuù thaät laø toâi chôi caùc moân theå thao nhö boùng ñaù, boùng baàu duïc vaø boùng roå raát dôû. Sau khi maõn trung hoïc toâi ñaõ caûm thaáy laø ñeå goùp phaàn toát hôn cho thieän ích cuûa taát caû moïi ngöôøi toâi phaûi gia nhaäp doøng Teân. Vaø theá laø ngaøy 14 thaùng 9 naêm 1966, ít ngaøy tröôùc khi leân 18 tuoåi, toâi ñaõ xin nhaäp doøng.
Hoûi: Nhö vaäy caùc naêm huaán luyeän ñaõ ra sao vaø caùc naêm sau ñoù cha ñaõ laøm gì?
Ñaùp: Vieäc chuaån bò toâi aáy aø? Ñoù laø vieäc ñaøo taïo huaán luyeän cuûa doøng Teân theo caùc chaëng: caùc naêm nhaø taäp, chöông trình hoïc trieát hoïc vaø thaàn hoïc taïi ñaïi hoïc coâng giaùo Andres Bello trong thuû ñoâ Caracas, roài moät thôøi gian taïi Trung taâm Gumilla do caùc tu só doøng Teân ñieàu khieån nhaèm trôï giuùp caùc hôïp taùc xaõ tieát kieäm vaø tín duïng taïi mieàn trung Venezuela, roài theo hoïc thaàn hoïc taïi Roma trong tröôøng Chuùa Gieâsu vaø ñaïi hoïc giaùo hoaøng Gregoriana giöõa caùc naêm 1974-1977, laø naêm toâi ñöôïc thuï phong Linh Muïc. Nhöng toâi ñaõ trôû veà Venezuela ñeå hoïc boå tuùc veà thaàn hoïc, trong khi toâi doïn luaân aùn tieán só veà caùc khoa hoïc chính trò taïi ñaïi hoïc chính cuûa thuû ñoâ Caracas. Ñaây laø moân toâi ñaõ daäy taïi trung taâm Gumilla cuõng nhö taïi ñaïi hoïc Andres Bello, ñaëc bieät laø lòch söû caùc tö töôûng. Trong gaàn 20 naêm toâi cuõng ñaõ laø giaùm ñoác nguyeät san "Sic" cuûa doøng Teân. Töø naêm 1996 tôùi 2004 toâi ñaõ laø beà treân giaùm tænh cuûa doøng taïi Venezuela, vaø sau cuøng laø vieän tröôûng ñaïi hoïc coâng giaùo Taùchira töø naêm 2004 cho tôùi naêm 2014. Naêm 2014 cha Beà treân toång quyeàn ñaõ goïi toâi veà Roma ñeå ñaëc traùch caùc nhaø quoác teá cuûa doøng, nôi coù 400 tu só doøng Teân laøm vieäc döôùi quyeàn cuûa ngaøi.
Hoûi: Thöa Cha, söï kieän laàn ñaàu tieân trong lòch söû cuûa doøng moät linh muïc khoâng phaûi ngöoøi aâu chaâu ñöôïc baàu laøm Beà treân toång quyeàn coù yù nghóa gì?
Ñaùp: Ñaây chaéc chaén laø hoa traùi cuûa söï thay ñoåi ñang xaûy ra trong toaøn Giaùo Hoäi, vaø laø moät daáu chæ cuûa tính caùch coâng giaùo cuûa noù, cuõng nhö trong bieán coá baàu Ñöùc Bergoglio laøm Giaùo Hoaøng. Tuy nhieân, toâi muoán nhaán maïnh moät döõ kieän lòch söû raát quan troïng, khoâng theå choái caõi ñöôïc: ñoù chính laø tinh thaàn truyeàn giaùo quaûng ñaïi cuûa AÂu chaâu ñaõ cho pheùp ñieàu naøy, vaø taïo thuaän tieän cho vieäc hoäi nhaäp vaên hoaù, laø neùt ñaëc thuø cuûa caùc tu só doøng Teân vaø cuûa caùc cöù ñieåm truyeàn giaùo do caùc tu só ñieàu khieån. Tieán trình naøy ñaõ keùo daøi moät theá kyû röôõi, vaø ngaøy nay ñaõ ñöa doøng tôùi choã laø moät thöïc taïi ña vaên hoùa, nhaäp theå vaøo trong haøng chuïc neàn vaên hoùa khaùc nhau, ñeå giuùp con ngöôøi vaø caùc xaõ hoäi trôû thaønh nhaân baûn hôn, baèng caùch chæ cho thaáy Chuùa Gieâsu Kitoâ, dung nhan cuûa Thieân Chuùa. Ñaây laø moät söï phong phuù khoång loà ñoái vôùi caùc tu só doøng Teân vaø taát caû moïi Giaùo Hoäi. Chaúng haïn nhö Giaùo Hoäi chaâu myõ latinh laø moät Giaùo Hoäi raát sinh ñoäng, nhöng thöôøng bò trình baày moät caùch baát coâng, bò san baèng treân neàn thaàn hoïc giaûi phoùng, laø neàn thaàn hoïc cuõng hay bò giôùi thieäu moät caùch cheá nhaïo nhö laø maùc xít: ñaây laø moät trung gian cuûa ñöùc tin kitoâ, maø toâi ñaõ ñònh nghóa laø khoâng theå ñöôïc, trong moät baøi vieát hoài thaäp nieân 1970.
Hoûi: Thöa cha, söùc khoeû cuûa doøng Teân hieän nay ra sao? Noù ñaõ maát ñi phaân nöûa caùc tu só so vôùi nöûa theá kyû tröôùc, chæ coøn laïi vaøi traêm thaày, maø tröôùc ñaây ñoâng hôn nhieàu. Vaø vieäc ñaøo taïo hieän nhö theá naøo?
Ñaùp: Soá tu só khoâng phaûi laø moät tieâu chuaån ñeå phaùn ñoaùn söùc khoûe cuûa caùc tu só doøng Teân: ngay töø ñaàu thaùnh Ignazio ñaõ noùi tôùi "moät hoäi doøng toái thieåu". Chuùng toâi thích phaåm chaát hôn, vaø khoâng coù nghi ngôø laø söï nghieâm ngaët cuûa vieäc ñaøo taïo cuûa chuùng toâi ngaøy nay coøn lôùn hôn xöa kia raát nhieàu. Chaéc chaén roài, toâi khoâng choái cuoäc khuûng hoaûng maïnh maø chuùng troâi ñang traûi qua beân AÂu chaâu vaø beân Hoa Kyø, chính yeáu laø vì phong traøo tuïc hoùa vaø cuoäc khuûng hoaøng daân soá. Vieäc ñaøo taïo haøn laâm vaø tinh thaàn thieâng lieâng phaûi chuù yù tôùi söï kieän coù nhieàu chuyeân vieân gia nhaäp doøng. Vaø moâi tröôøng ñaøo taïo cuõng khaùc xöa raát nhieàu, vaø môû roäng ra trong laõnh vöïc taâm lyù, caùc khoa hoïc xaõ hoäi, caùc laõnh vöïc khoa hoïc. Caû ñoái vôùi vieäc naâng cao trình ñoä vaên hoùa chung cuõng caàn phaûi thoåi khoâng khí vaøo caùc tu só, xöa kia voán raát ñoâng. Vaø toâi phaûi haõnh dieän noùi raèng ôn goïi cuûa toâi laø nhôø caùc tu só raát nhieàu, nhôø caùc tu só giaùo taäp, giaùo sö, cuõng nhö nhôø caùc tu só treû chöa laø linh muïc. Raát nhieàu laàn toâi caâm nín tröôùc kinh nghieäm veà Thieân Chuùa cuûa caùc anh em naøy, laø caùc tu huynh khoâng linh muïc. Toâi ñaëc bieät nhôù tôùi moät thaày suoát ñôøi laøm vieäc trong moät noâng traïi chaên nuoâi gia suùc: thaày ñaõ laø moät ngöôøi chieâm nieäm. Tuy nhieân, caàn nhôù raèng hình thöùc lyù töôûng cuûa doøng Teân laø hình thöùc cuûa caùc tu só khaán, töùc caùc tu só ñaõ tôùi lôøi khaán thöù boán, ngaøy nay chieám ña soá, so vôùi caùc trôï só khoâng khaán noù, vaø so vôùi caùc tu só kinh vieän, ñang coøn trong thôøi kyø ñaøo taïo, vaø vôùi caùc tu huynh.
Hoûi: Thöa cha taïi sao doøng Teân laïi khoâng coù nhaùnh nöõ vaäy?
Ñaùp: Ñaõ coù raát nhieàu nöõ tu, vaø hoï laø caùc nöõ tu ñaõ laáy höùng töø tinh thaàn tu ñöùc cuûa thaùnh Ignazio, hoï chia seû tinh thaàn tu ñöùc ñoù. Vaø toâi muoán noùi theâm raèng khoâng coù phuï nöõ thì moät caùch ñôn thuaàn seõ khoâng theå nghó tôùi söù meänh cuûa doøng Teân ñöôïc. Ñaøng khaùc, ôû nguoàn goác cuûa caùc tu só doøng Teân ñaõ coù moät nhoùm nhöõng ngöôøi nam ñaõ ñuôïc truyeàn chöùc quyeát ñònh soáng moät kieåu thaùnh hieán môùi: cuøng nhau soáng nhö laø caùc baïn ñöôøng vaø phuïc vuï Giaùo Hoäi hoaøn vuõ.
Hoûi: Nghóa laø moät doøng naûy sinh ñeå ñöùng ôû haøng tieàn ñaïo taïi caùc vuøng bieân giôùi. Theá ngaøy nay doøng ñang ôû ñaâu vaø di chuyeån nhö theá naøo? Ñaâu laø caùc bieân giôùi cuûa doøng Teân hieän nay thöa cha Beà treân toång quyeàn?
Ñaùp: Chuùng toâi laø caùc thöøa sai vaø caùc bieân giôùi, nhö trong suoát lòch söû cuûa doøng chuùng toâi cho thaáy, thì nhieàu laém: giaùo duïc, truyeàn thoáng cuõng nhö bình daân, phuïc vuï ngöôøi di cö tî naïn, hoaït ñoäng trong laõnh vöïc raát roäng lôùn cuûa vieäc tranh ñaáu cho coâng baèng xaõ hoäi, vaø ñaøo taïo daán thaân chính trò. Cuøng vôùi cuoäc soáng tu só ñaây laø moät trong caùc ñam meâ cuûa toâi: ñoù laø chieán ñaáu vaø chieâm nieäm, ñeå duøng laïi kieåu noùi cuûa vaøi thaäp nieân tröôùc.
Hoûi: Caùc tu só doøng Teân coù coøn laø caùc ngöôøi ñaøo taïo vaø caùc vò linh höôùng nöõa khoâng, thöa cha?
Ñaùp: Coù chöù. Ngaøy nay hôn bao giôø heát. Hieän nay vieäc phuïc vuï cuoäc soáng thieâng lieâng naøy ñaõ gia taêng caùc phöông caùch, caùc nôi choán vaø con ngöôøi. Caùc cuoäc tónh taâm theo tinh thaàn cuûa thaùnh Ignazio keùo daøi moät thaùng hay caû moät tuaàn khoâng coøn coù theå laøm nöõa vì caùc tieát nhòp cuûa cuoäc soáng thôøi ñaïi. Vaø ngöôøi ra ñeà nghò caùc hình thöùc khaùc trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy, coù theå keùo daøi taùm hay chín thaùng. Vaø giaûng giaûi khoâng phaûi chæ coù caùc tu só doøng Teân vaø coøn coù nhieàu ngöôøi khaùc nöõa, nöõ giaùo daân cuõng nhö caùc nöõ tu, nam giôùi vaø nöõ giôùi. Sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, laø moät ôn suûng Chuùa ban, chuùng toâi nhaäy caûm hôn raát nhieàu ñoái vôùi söï khaùc bieät cuûa caùc ôn goïi vaø caùc ôn ñeán töø Thieân Chuùa.
(Oss. Rom 21-12-2016)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)