Boái caûnh cuoäc toâng du Azerbaijan
cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Boái caûnh cuoäc toâng du Azerbaijan cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Roma (VietCatholic News 27-09-2016) - Trong cuoäc hoïp baùo ngaøy 26 thaùng Chín naêm 2016 taïi Phoøng Baùo Chí cuûa Toøa Thaùnh, OÂng Greg Burke, phaùt ngoân vieân Toøa Thaùnh, ñaõ cung caáp chi tieát veà chuyeán toâng du Georgia vaø Azerbaijan cuûa Ñöùc Phanxicoâ trong caùc ngaøy töø 30 thaùng Chín tôùi 2 thaùng Möôøi naêm 2016. Ñaây seõ laø chuyeán toâng du laàn thöù 16 cuûa ngaøi ra beân ngoaøi YÙ Ñaïi Lôïi vaø laø chuyeán toâng du taäp chuù vaøo caùc chuû ñeà hoaø bình vaø tình huynh ñeä, tieáp theo sau cuoäc toâng du tôùi Armenia hoài thaùng Saùu. Ngaøi thaêm Georgia tröôùc khi thaêm Azerbaijan.
Caùc con soá thoáng keâ veà Georgia vaø Azerbaijan
Nhaân chuyeán ñi naøy, Sôû Thoáng Keâ Trung Öông cuûa Giaùo Hoäi ñaõ coâng boá caùc soá lieäu thoáng keâ lieân quan tôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi hai quoác gia treân, ñöôïc caäp nhaät hoùa tôùi ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2015 nhö sau:
Georgia coù dieän tích 69,700 kiloâmeùt vuoâng vaø daân soá laø 4,506,000 ngöôøi, trong ñoù, coù 112,000 ngöôøi Coâng Giaùo, töông ñöông vôùi 2.5 phaàn traêm toång daân soá. Coù moät giaùo khu vaø 32 giaùo xöù. Hieän coù hai giaùm muïc, 28 linh muïc, 39 tu só (2 nam, 37 nöõ) vaø 45 giaùo lyù vieân, 14 chuûng sinh. Giaùo Hoäi coù 3 trung taâm giaùo duïc, töø maãu giaùo tôùi trình ñoä ñaïi hoïc. Veà caùc trung taâm baùc aùi vaø xaõ hoäi tröïc thuoäc Giaùo Hoäi hay do caùc giaùo só vaø tu só ñieàu khieån, thì taïi Georgia, coù 9 beänh xaù, 1 nhaø cho ngöôøi cao nieân, beänh hoaïn hay khuyeát taät, 1 nhaø moà coâi/vöôøn treû, 2 trung taâm coá vaán gia ñình, vaø 2 ñònh cheá thuoäc caùc loaïi khaùc. Georgia coù 84% laø ngöôøi Chính Thoáng Giaùo vôùi gaàn 10% laø ngöôøi Hoài Giaùo.
Azerbaijan coù dieän tích 86,600 kiloâmeùt vuoâng vaø daân soá laø 9,642.000 ngöôøi, trong ñoù, 570 laø ngöôøi Coâng Giaùo, töông ñöông vôùi 0.01% toång daân soá. Chæ coù moät giaùo phaän, 1 giaùo xöù vaø moät trung taâm muïc vuï. Hieän coù 7 linh muïc, 10 tu só (3 nam, 7 nöõ), vaø 4 giaùo lyù vieân, 1 chuûng sinh. Giaùo Hoäi coù 1 trung taâm Giaùo Duïc Coâng Giaùo baäc trung hoïc. Veà caùc trung taâm baùc aùi vaø xaõ hoäi tröïc thuoäc Giaùo Hoäi hay do caùc giaùo só hoaëc tu só ñieàu khieån, thì ôû Azerbaijan, coù 1 nhaø daønh cho ngöôøi cao nieân, beänh hoaïn hoaëc khuyeát taät. Azerbaijan coù 97% daân soá theo Hoài Giaùo (phaàn lôùn laø Shia).
Taïi sao Azerbaijan? Caùc chìa khoùa ñeå hieåu cuoäc toâng du cuûa Ñöùc Phanxicoâ
Khi Toøa Thaùnh coâng boá chuyeán ñi Azerbaijan cuûa Ñöùc Phanxicoâ, nhieàu ngöôøi cau maøy. Hoï bieát raát ít veà ñaát nöôùc naøy, thaäm chí noù naèm ôû ñaâu, hoï cuõng khoâng roõ.
Cha Stefan Kormancik laø moät trong soá ít linh muïc Coâng Giaùo töøng phuïc vuï taïi Azerbaijan, vaø ngaøi laø moät trong nhöõng vò chuû choát ñoùng goùp vaøo vieäc thieát laäp ra trung taâm truyeàn giaùo Saleâdieâng, laø trung taâm phuïc vuï coäng ñoàng Coâng Giaùo heát söùc nhoû beù taïi ñaát nöôùc naøy vì chæ goàm khoaûng 500 giaùo daân nhö treân ñaõ noùi. Ngaøi cho RomeReports bieát vaøi ñieàu chuû yeáu veà chuyeán ñi cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Lôøi Cha Stefan Kormancik: "Tröôùc khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II thaêm vieáng Azerbaijan, chuùng toâi tuyeät ñoái khoâng ñöôïc nhaø nöôùc nhaän bieát vì chuùng toâi laø moät coäng ñoàng heát söùc nhoû beù; nhöng sau khi ngaøi tôùi thaêm, chuùng toâi nhaän ñöôïc ñaát ñai, xaây ñöôïc nhaø thôø, laäp ñöôïc moät coäng ñoàng nhoû nhöng gaây aûnh höôûng ôû Azerbaijan, vaø chuùng toâi hy voïng tieáp tuïc ñöôøng loái naøy, nhôø theá, nhieàu hoaït ñoäng Coâng Giaùo, ñaëc tröng Coâng Giaùo, seõ ñöôïc nhaø nöôùc chaáp nhaän, sau chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Phanxicoâ".
Cuoäc tranh chaáp Nagorno-Karabakh laø cuoäc tranh chaáp laõnh thoå giöõa Azerbaijan vaø Armenia veà vuøng Nagorno-Karabakh, moät vuøng khoâng Hoài Giaùo vaø veà phöông dieän saéc toäc laø cuûa ngöôøi Armenia. Cuoäc tranh chaáp naøy ñaõ coù töø thaäp nieân 1990 vaø ñaõ gaây nhieàu töû vong, trong ñoù, coù 75 binh lính cheát hoài thaùng Tö naêm ngoaùi. Cha Kormancik hy voïng chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Phanxicoâ seõ coå vuõ söï hoøa giaûi.
Lôøi Cha Kormancik: "toâi nghó khoâng ai muoán coù cuoäc tranh chaáp naøy trong töông lai, neân chuùng toâi caàn phaûi tha thöù, ñem thöông xoùt vaø yeâu thöông ñeán cho nhau, vaø chuùng toâi hy voïng chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ mang yù töôûng naøy ñeán cho cuoäc tranh chaáp".
Trong chuyeán vieáng thaêm, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ seõ gaëp Ñaïi Giaùo Tröôûng Hoài Giaùo Vuøng Caucasus. Theo Cha Kormancik, Azerbaijan laø ñieån hình lôùn lao cuûa tinh thaàn hôïp taùc lieân toân cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ.
Lôøi Cha Kormancik: "Taïi Azerbaijan, coù moät hoaøn caûnh heát söùc ñaëc bieät, trong ñoù, hai toân giaùo soáng chung vôùi nhau moät caùch hoøa bình vaø töï do, chuùng toâi thaêm vieáng nhau, nhieàu laàn toâi tham döï leã laïc cuûa Hoài Giaùo, caùc ñaïi dieän Hoài Giaùo töøng tham döï caùc leã laïc Kitoâ Giaùo. Baïn khoâng thaáy ñieàu aáy thöôøng xuyeân ñaâu".
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ seõ daønh ngaøy 2 thaùng Möôøi naêm 2016 cho Azerbaijan, moät cuoäc vieáng thaêm raát ngaén nhöng raát thaâm haäu. Ngaøi seõ tôùi ñoù sau khi ñaõ thaêm Georgia. Hai cuoäc vieáng thaêm naøy cuøng vôùi cuoäc vieáng thaêm Armenia hoài thaùng Saùu cho thaáy yù höôùng cuûa ngaøi muoán baét tay vôùi vuøng Caucasus.
Mang laïi hoøa bình
Möôøi boán naêm sau cuoäc thaêm vieáng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, moät laàn nöõa, Azerbaijan laïi ñang chuaån bò ñoùn tieáp moät vò giaùo hoaøng khaùc. Ñöùc Phanxicoâ khoâng nhöõng seõ thaêm vieáng moät coäng ñoàng Coâng Giaùo nhoû nhoi ôû ñaây, maø coøn seõ coá gaéng ñem laïi hoøa bình cho moät vuøng ñau khoå laâu ñôøi vì tranh chaáp.
Naèm treân bôø Bieån Caspian, Baku laø moät thaønh phoá raát ñeïp neáu quùy ñoäc giaû queân ñi nhöõng khu nhaø cao taàng xaây töø hoài Soâvieát coøn laøm möa laøm gioù. Ñaäm nhieàu neùt Ñoâng Phöông, kinh ñoâ naøy laø moät toång hôïp töø nhieàu thôøi kyø lòch söû khaùc nhau, baét ñaàu laø coå thaønh vôùi nhöõng ñöôøng ñi boä chaät heïp, nhöõng dinh thöï coå ñieån vaø nhöõng ñeàn hoài giaùo coå kính, tôùi khu Baroque töø thôøi buøng noå kyõ ngheä daàu hoûa ñaàu theá kyû 20, qua khu cöïc hieän ñaïi cuûa thôøi buøng noå daàu hoûa môùi ñaây; ôû khu naøy, nhöõng kieán truùc taùo baïo nhaát treân ñòa caàu ñaõ coù cô nôû roä.
Ñaát nöôùc giaàu coù, phaûi noùi laø raát giaàu coù, nhôø daàu hoûa khieán ngöôøi ta khoâng theøm löu yù tôùi baát cöù döï aùn naøo khaùc. Thaäm chí "Dubai cuûa Bieån Caspian"coøn döï tính seõ taïo ra nhieàu hoøn ñaûo nhaân taïo, gioáng nhö thoùi quen hieän nay cuûa caùc vöông quoác giaàu coù ôû Baùn Ñaûo AÛ Raäp. Chín möôi laêm phaàn traêm taøi nguyeân cuûa nöôùc naøy phaùt xuaát töø daàu hoûa. Ñieàu naøy coù nghóa: nöôùc naøy khoâng thoaùt khoûi caùc haäu quaû cuûa vieäc giaûm giaù daàu thoâ treân theá giôùi hieän nay. Caùc döï aùn vó moâ nhö noái daøi heä thoáng xe ñieän ngaàm ñaõ phaûi ngöng laïi trong khi nhieàu vaán ñeà ngaân saùch ñaõ loä dieän roõ neùt.
Luùc caùc nöõ tu cuûa Meï Teâreâxa tôùi ñaây naêm 2006 ñeå phuïc vuï ngöôøi ngheøo, caùc dì ñöôïc ngöôøi ta cho hay: ôû Azebijan laøm gì coù ngöôøi ngheøo ñeå phuïc vuï! Tuy nhieân, vaãn coù nhöõng ngöôøi bò heä thoáng laõng queân; ñoù laø nhöõng ngöôøi hoaøi nhôù thôøi Soâvieát luùc ai cuõng ñöôïc laõnh trôï caáp.
Ngöôøi Hoài Giaùo Sunni laø thieåu soá ôû Azerbaijan vôùi öôùc chöøng töø 15% tôùi 30% daân soá. Chính phuû raát quan taâm theo doõi baát cöù möu toan cöïc ñoan hoùa naøo, khoâng nhöõng vì baûn chaát toân giaùo maø coøn vì nhöõng vang doäi do tình hình Trung Ñoâng hieän nay taïo ra nöõa. Duø chæ chieám quaù 2% daân soá moät chuùt, toân giaùo quan troïng thöù hai laø Chính Thoáng Giaùo. Trong quaù khöù, toân giaùo naøy leân tôùi nöûa trieäu tín höõu, nhöng hieän nay giaûm xuoáng coøn chöøng 200,000 ngöôøi, khi moät nöûa soá ngöôøi Nga rôøi nöôùc naøy sau khi nöôùc naøy ñöôïc ñoäc laäp. Giaùo Hoäi Chính Thoáng coù moät toøa giaùm muïc vôùi chöøng 15 giaùo xöù vaø coù moái lieân heä toát vôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Moät nhaø thôø Coâng Giaùo ñöôïc xaây ôû ñaây naêm 1912 luùc coù cuoäc buøng noå kyõ ngheä daàu hoûa laàn thöù nhaát, nhöng ñaõ bò ñoùng cöûa khi ngöôøi Boânseâvích tôùi ñaây naêm 1920 vaø sau ñoù bò phaù huûy vaøo thaäp nieân 1930. Khi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo trôû laïi ñaây naêm 1992, chæ chöøng moät chuïc tín höõu giaø nua coøn soùt laïi ôû moät coäng ñoaøn töøng coù tôùi 10,000 thaønh vieân. Ngaøy nay, coäng ñoàng naøy cuõng chæ goàm treân döôùi 500 thaønh vieân ñòa phöông, phaàn lôùn nhôø caùc cuoäc hoân nhaân hoãn hôïp vaø khoaûng 1,000 thaønh vieân ngoaïi quoác trong ñoù coù 300 ngöôøi Phi Luaät Taân: nhìn trong töông quan vôùi toaøn boä xöù sôû, thì ñaây quaû laø moät hieän dieän chæ coù tính bieåu töôïng. Tính trung bình, khoaûng 500 tín höõu tuï hoïp nhau haøng tuaàn.
Cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II mang laïi nhieàu keát quaû kyø dieäu cho coäng ñoàng nhoû beù naøy, voán ñöôïc coi nhö moät ñòa ñieåm truyeàn giaùo. Thöïc vaäy, nhôø cuoäc vieáng thaêm naøy, toång thoáng ñaõ taëng Giaùo Hoäi moät khu ñaát ñeå xaây Nhaø Thôø Ñöùc Meï Voâ Nhieãm. Moät töôïng Ñöùc Meï khaù lôùn ñöôïc ñaët tröôùc maët nhaø thôø vaø loâi cuoán ñöôïc raát nhieàu ngöôøi, keå caû nhieàu ngöôøi Hoài Giaùo, nhaát laø phuï nöõ.
Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Azerbaijan chæ coù moät giaùo xöù duy nhaát vôùi moät nhaø thôø vaø moät nhaø nguyeän do saùu linh muïc quaûn nhieäm. Coäng ñoàng nhoû beù naøy cuõng bao goàm 5 nöõ tu thuoäc Doøng Baùc AÙi Truyeàn Giaùo cuûa Meï Thaùnh Teâreâxa Calcutta vaø 2 nöõ tu Doøng Saleâdieâng, döôùi quyeàn laõnh ñaïo cuûa moät giaùm quaûn toâng toøa, Ñöùc OÂng Vladimir Fekete, moät tu só Doøng Saleâdieâng ngöôøi Slovenia.
Ngaøy 29 thaùng Naêm naêm 2016, vò linh muïc ñaàu tieân ngöôøi Azerbaijan ñaõ ñöôïc taán phong taïi Saint Petersburg: ñaây quaû laø nieàm vui lôùn cho Giaùo Hoäi ôû Azerbaijan. Vì ñaây laø nuï boâng ñaàu tieân cuûa söï hieän dieän kín ñaùo nhöng thöïc söï truyeàn giaùo naøy.
Vuõ Vaên An