Giaùo hoäi thaàm laëng taïi Trung Quoác
Meï Giaùo hoäi khoâng bao giôø queân con caùi cuûa mình
Giaùo hoäi thaàm laëng taïi Trung Quoác: Meï Giaùo hoäi khoâng bao giôø queân con caùi cuûa mình.
Hong Kong (WHÑ 27-08-2016) - Trong moät baøi phaân tích khaù daøi vieát baèng tieáng Hoa ñeà ngaøy 31 thaùng 07 naêm 2016 nhan ñeà "Söï hieäp thoâng cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Trung Quoác vôùi Giaùo hoäi hoaøn vuõ", Ñöùc hoàng y Gioan Thang Haùn, giaùm muïc Hong Kong, ñaõ ñöa ra moät giaûi thích chi tieát veà nhöõng lyù do khieán Toaø Thaùnh tieáp tuïc ñoái thoaïi vôùi Baéc Kinh: ñeå baûo ñaûm baûo töï do toân giaùo hôn nöõa cho caùc coäng ñoàng Coâng giaùo; ñaët laïi caùc giaùm muïc khoâng ñöôïc chính quyeàn coâng nhaän vaø caùc giaùm muïc bò giam giöõ; phuïc hoài caùc giaùm muïc ñöôïc truyeàn chöùc maø khoâng ñöôïc Ñöùc giaùo hoaøng boå nhieäm.
Ñöùc hoàng y Thang Haùn cuõng ca ngôïi "Thö cuûa Ñöùc giaùo hoaøng Beâneâñictoâ XVI göûi ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác naêm 2007" laø raát giaù trò. Vaø ngaøi keát luaän: "Nhöõng nguyeân taéc ñeà ra trong Thö naøy laø hoaøn toaøn ñuùng ñaén. Khoâng chæ Thö cuûa Ñöùc giaùo hoaøng Beâneâñictoâ XVI göûi ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác naêm 2007, caùc vaên kieän cuûa Coâng ñoàng Vatican II cuõng keâu goïi ñoái thoaïi giöõa caùc thaønh vieân trong Giaùo hoäi, ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi ôû ngoaøi Giaùo hoäi, keå caû chính quyeàn daân söï".
Döïa vaøo baøi vieát cuûa cuûa Ñöùc hoàng y Thang Haùn, trang WHÑ ñaõ coù baøi ñieåm qua nhöõng neùt chính yeáu trong tieán trình ñoái thoaïi giöõa Toaø Thaùnh vaø Trung Quoác, ñeå hoïc hoûi kinh nghieäm giaûi quyeát nhöõng khoù khaên trong ñôøi soáng Giaùo hoäi [Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Trung Quoác vaø söï hieäp thoâng vôùi Toaø Thaùnh].
Cuõng döïa treân baøi vieát cuûa Ñöùc hoàng y Thang Haùn, phoùng vieân Gianni Valente cuûa Vatican Insider ñaõ ñaët moät soá caâu hoûi vôùi Ñöùc cha Giuse Nguî Caûnh Nghóa, moät giaùm muïc thuoäc "Giaùo hoäi Trung Quoác thaàm laëng" taïi Teà Teà Caùp Nhó, thuoäc tænh Haéc Long Giang ôû Ñoâng Baéc Trung Quoác. Trong quaù khöù, Ñöùc cha Giuse Nghóa ñaõ ba laàn bò baét giam vaø haïn cheá caùc quyeàn töï do caù nhaân, thôøi gian laâu nhaát laø hôn hai naêm: töø thaùng Chín naêm 1990 ñeán thaùng Möôøi Hai naêm 1992.
Ñöùc cha Giuse Nguî Caûnh Nghóa ñaõ traû lôøi moät caùch thoaûi maùi vaø vôùi söï nhaïy caûm cuûa moät muïc töû chaêm soùc caùc linh hoàn. Ñöùc cha khaúng ñònh raèng vì muoán trung thaønh vôùi Toaø Thaùnh maø ngaøi chaáp nhaän trôû thaønh moät giaùm muïc "chui", theá neân giôø ñaây ngaøi saün saøng ñoùn nhaän nhöõng chæ thò cuûa Toaø Thaùnh. Ngaøi cuõng baøy toû hy voïng raèng giai ñoaïn cuûa nhöõng thay ñoåi coù theå coù vaø ñaùng öôùc mong naøy "seõ keùo theo nhöõng hoa traùi cuûa söï hoaùn caûi nôi moïi ngöôøi chuùng ta".
Sau ñaây laø noäi dung cuoäc trao ñoåi:
* * *
- Thöa Ñöùc cha, Ñöùc cha laø moät giaùm muïc Trung Quoác, ñieåm naøo taùc ñoäng ñeán Ñöùc cha nhieàu nhaát trong baøi vieát cuûa Ñöùc hoàng y Thang Haùn veà nhöõng khaû naêng coù theå xaûy ra trong quan heä giöõa Toaø Thaùnh, Giaùo hoäi taïi Trung Quoác vaø chính phuû Trung Quoác trong vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc?
+ Baøi vieát cuûa Ñöùc hoàng y Thang Haùn veà "Söï hieäp thoâng cuûa Giaùo hoäi taïi Trung Quoác vôùi Giaùo hoäi hoaøn vuõ" gaây aán töôïng cho toâi veà tính môùi meû cuûa noù. Ñieàu toâi aán töôïng nhaát laø aùnh saùng maø Ñöùc hoàng y Thang Haùn ñaõ nhaän ñöôïc töø trôøi cao, aùnh saùng aáy ñaõ soi saùng cho ngaøi vaø giuùp ngaøi nhìn toaøn boä vaán ñeà vôùi ñoâi maét môùi. Ngaøi baét ñaàu töø caùch thöùc Thieân Chuùa ñaõ choïn ñeå giao tieáp vôùi con ngöôøi, vaø ngaøi gôïi yù raèng chuùng ta cuõng haõy söû duïng nhaõn quan töông töï ñeå nhìn vaøo cuoäc ñoái thoaïi giöõa Toaø Thaùnh vaø Baéc Kinh. Vì theá Ñöùc hoàng y coù theå nhìn thaáy tröôùc nhöõng phaùt trieån raát quan troïng vaø tích cöïc.
- Ñöùc hoàng y Thang Haùn vieát raèng "Toaø Thaùnh coù quyeàn xaùc ñònh nhöõng phöông thöùc thích hôïp nhaát cho vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc ôû Trung Quoác", vaø Ñöùc Thaùnh Cha "coù thaåm quyeàn cuï theå xem xeùt caùc ñieàu kieän ñaëc bieät cuûa Giaùo hoäi beân trong quoác gia vaø thieát laäp nhöõng luaät leä ñaëc bieät, maø khoâng vi phaïm caùc nguyeân lyù cuûa ñöùc tin vaø khoâng phaù huûy söï hieäp thoâng cuûa Giaùo hoäi. Vaäy caùc giaùm muïc ñöôïc coi laø "thuoäc Giaùo hoäi thaàm laëng", trong ñoù coù Ñöùc cha, coù saün saøng nhìn nhaän thöïc teá naøy?
+ Khi thöïc thi quyeàn cuûa mình trong caùc vaán ñeà naøy, Ñöùc Thaùnh Cha vaø Toaø Thaùnh chaéc chaén seõ khoâng maâu thuaãn vôùi ñöùc tin vaø seõ khoâng laøm phöông haïi ñeán söï hieäp thoâng vaø hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi. Caùc tín höõu Trung Quoác soáng ôû Trung Quoác, duø thuoäc Giaùo hoäi thaàm laëng hay Giaùo hoäi coâng khai, ñeàu laø ngöôøi Coâng giaùo. Vaø ngöôøi Coâng giaùo thì trung thaønh vôùi Toaø Thaùnh. Chính vì muoán trung thaønh vôùi Toaø Thaùnh maø toâi chaáp nhaän trôû thaønh moät giaùm muïc "chui"! Giôø ñaây sao toâi laïi coù theå töø khöôùc nhöõng gì Toaø Thaùnh chæ thò? Chính vì chuùng toâi muoán tuyeân xöng roõ raøng loøng trung thaønh vôùi Ñöùc Thaùnh Cha vaø Toaø Thaùnh maø chuùng toâi ñaõ trôû thaønh moät coäng ñoaøn "chui", hay ñuùng hôn laø khoâng chính thöùc coù teân trong heä thoáng daân söï. Vaø vì theá, giôø ñaây sao chuùng toâi laïi töø choái nhöõng gì ñeán töø Ñöùc Thaùnh Cha vaø Toaø Thaùnh?
- Trong baøi vieát khaù daøi aáy, Ñöùc hoàng y Thang Haùn vieát: "Moät soá ngöôøi lo ngaïi raèng caùc cuoäc ñaøm phaùn giöõa Trung Quoác vaø Vatican seõ daãn ñeán vieäc loaïi boû caùc giaùm muïc khoâng chính thöùc [khoâng ñöôïc chính quyeàn coâng nhaän]". Ñöùc cha laø moät giaùm muïc khoâng ñöôïc chính quyeàn coâng nhaän - Ñöùc cha nghó sao?
+ Toâi töï hoûi: ñaâu laø nhöõng ñaëc quyeàn hôïp phaùp cuûa caùc coäng ñoaøn "chui" voán coù nguy cô seõ trôû thaønh maâu thuaãn hoaëc chuoác laáy thaát voïng trong caùc cuoäc ñaøm phaùn giöõa Trung Quoác vaø Toaø Thaùnh? Coù giaùo luaät vaø coù daân luaät, nhöng töø caû hai quan ñieåm naøy, cuoäc ñoái thoaïi giöõa Toaø Thaùnh vaø chính phuû Trung Quoác seõ khoâng hy sinh moät ñoøi hoûi chính ñaùng naøo cuûa caùc coäng ñoaøn "chui". Veà lo ngaïi raèng Toaø Thaùnh, trong khi ñaøm phaùn, coù theå boû queân caùc giaùm muïc ñang bò giam trong tuø - nhöõng lo ngaïi aáy xem ra hoaøn toaøn voâ caên cöù. Laøm sao Giaùo hoäi laø moät ngöôøi meï, laïi coù theå queân ñöôïc con caùi cuûa mình, nhöõng ñöùa con tuyeân xöng ñöùc tin ñeán möùc phaûi traû giaù baèng ñau khoå? Ñieàu ñoù khoâng theå xaûy ra, vì khoâng theå coù chuyeän Chuùa Thaùnh Thaàn boû rôi Giaùo hoäi.
- Ñöùc hoàng y Thang Haùn vieát raèng Toaø Thaùnh, vôùi thoaû thuaän maø chuùng ta ñang noùi ñeán, mong muoán thuùc ñaåy söï hieäp thoâng troïn veïn cuûa Giaùo hoäi taïi Trung Quoác, vaø ñaõ hình dung ra moät Hoäi ñoàng Giaùm muïc quy tuï taát caû caùc giaùm muïc hieäp thoâng vôùi Ñöùc giaùo hoaøng, sau khi tröôøng hôïp caùc giaùm muïc ñöôïc truyeàn chöùc traùi pheùp vaø bò vaï tuyeät thoâng ñöôïc giaûi quyeát. Lieäu seõ coù söï choáng ñoái trong caùc coäng ñoàng Coâng giaùo Trung Quoác khoâng, sau nhieàu thaäp kyû chia reõ?
+ Giaùo hoäi cuûa Thieân Chuùa, trong cuoäc löõ haønh qua lòch söû, goàm nhöõng toäi nhaân. Neáu Giaùo hoäi aáy mang hình daïng - moät Hoäi ñoàng Giaùm muïc Trung Quoác hieäp thoâng vôùi Ñöùc giaùo hoaøng - thì taát caû caùc giaùm muïc naøy seõ laø nhöõng ngöôøi ñaõ hoaùn caûi ñeå cuøng nhau ñi veà Vöông quoác cuûa Thieân Chuùa. Loái nhìn naøy, nhaõn quan naøy, thaät laø ñeïp. Ñaây laø ñieàu chuùng toâi mong ñöôïc nhìn thaáy töø laâu roài, laø ñieàu chuùng toâi ñaõ caàu nguyeän nhieàu. Coäng ñoàng caùc tín höõu Trung Quoác seõ khoâng phaûn ñoái. Nhöng chuùng toâi cuõng hy voïng raèng ñieàu naøy seõ keùo theo nhöõng hoa traùi cuûa vieäc hoaùn caûi nôi taát caû moïi ngöôøi chuùng toâi. Ñaây laø luùc taát caû moïi ngöôøi chuùng ta phaûi nhìn vaøo tình traïng cuï theå cuûa ñöùa con hoang ñaøng, nhö Tin Möøng ñaõ thuaät laïi: ñöùa con boû nhaø ra ñi trong nhieàu naêm, roài cuoái cuøng ñeå soáng coøn ñaõ phaûi ñi chaên heo. Chuùng ta coù theå hình dung ra thaân theå ñöùa con aáy ñaày muøi cuûa heo, neân khi trôû veà nhaø, phaûi taém röûa caøng sôùm caøng toát, bôûi vì khoâng ai muoán ôû gaàn ngöôøi boác muøi hoâi. Chuùng ta khoâng muoán thaáy ñöùa con hoang ñaøng, sau khi ñöôïc ngöôøi cha oâm laáy, laïi trôû veà vôùi tình traïng baån thæu cuûa ñaøn heo, laïi nguïp laën trong ñoáng buøn nhô, vaø khoâng muoán ñöôïc thoaùt khoûi raùc röôûi vaø hoâi haùm. Neáu ai coù thaùi ñoä aáy vaø trôû veà vôùi buøn nhô, thì coù nghóa laø keû aáy khoâng coù caên tính, khoâng coù caûm giaùc thuoäc veà, vaø ai cuõng seõ xa laùnh keû aáy.
- Ñöùc cha coù nghe noùi gì lieân quan ñeán noäi dung cuûa caùc cuoäc ñaøm phaùn giöõa Toaø Thaùnh vaø chính phuû Trung Quoác khoâng?
+ Chuùng toâi khoâng bieát chi tieát, nhöng chuùng toâi bieát raèng hoï ñang laøm vieäc, coâng vieäc ñang tieán haønh, vaø theá coù nghóa laø moïi thöù ñang tieán trieån. Khoâng caàn phaûi voäi vaõ, bôûi vì seõ raát toát neáu coâng vieäc tieáp dieãn ñeàu ñaën. Nhöng ñoàng thôøi, chuùng toâi hy voïng raèng hai beân seõ sôùm ñaït ñöôïc moät keát quaû cuï theå, ñieàu ñoù seõ toát cho taát caû moïi ngöôøi. Vaø ñieàu naøy caøng ñeán sôùm caøng toát.
- Theo moät soá nhaø bình luaän, ñoái thoaïi laø khoâng thöïc teá vaø coøn coù haïi neáu tröôùc heát khoâng loaïi boû aùp löïc cuûa Hoäi Coâng giaùo Yeâu nöôùc. Coù phaûi nhö theá khoâng?
+ Khi Toaø Thaùnh vaø Trung Quoác baét ñaàu ñaøm phaùn, hoï phaûi ñöôïc töï do noùi veà taát caû moïi thöù. Keå caû Hoäi Coâng giaùo Yeâu nöôùc. Nhöng khoâng ñöôïc aùp ñaët ñieàu kieän tieân quyeát. Chuùng ta phaûi noùi nhöõng gì chuùng ta nghó, vaø cuõng neâu ra nhöõng ñeà nghò, nhöng tröôùc heát Ñöùc Thaùnh Cha phaûi caûm thaáy ñöôïc chuùng ta uûng hoä hoaøn toaøn, vaø tin töôûng vaøo ngaøi. Chuùng ta khoâng ñöôïc aùp ñaët caùc ñieàu kieän cho ngaøi, baûo ngaøi laøm caùi naøy hay khoâng laøm caùi kia, keå caû mong muoán aùp ñaët nhöõng yù töôûng cuûa chuùng ta cho ngaøi. Trong Tin Möøng, Chuùa Gieâsu ñaõ trao cho Pheâroâ nhieäm vuï cuûng coá anh em mình trong ñöùc tin. Chuùa Gieâsu cuõng naâng ñôõ Ñöùc giaùo hoaøng trong nhieäm vuï naøy. Vaø chuùng ta ñöøng mong daïy cho Ñöùc giaùo hoaøng laøm nhö theá naøo.
- Nhöng neáu coù ai ñoù vaãn cöù hoaøi nghi thì sao?
+ Caùc tieâu chí phaûi theo khoâng phaûi laø yù kieán cuûa rieâng ai, nhöng laø Tin Möøng vaø ñöùc tin cuûa caùc Toâng ñoà. Khoâng ai ñöôïc tin raèng yù töôûng cuûa mình vöôït treân lôøi Chuùa Gieâsu ñaõ noùi. Vaø Chuùa Gieâsu, trong Tin Möøng, cuõng baûo chuùng ta haõy tin vaøo Pheâroâ, vò Toâng ñoà ñaõ phaûn boäi Ngöôøi, vaø ñaõ ñöôïc Ngöôøi tha thöù, bôûi vì Pheâroâ uûng hoä Ngöôøi. Chaéc chaén, chuùng ta phaûi ñi theo chaân lyù maø chuùng ta nhaän thöùc trong löông taâm mình. Nhöng chính ñöùc tin soi saùng cho löông taâm cuûa chuùng ta, chöù khoâng phaûi ngöôïc laïi.
- Ñaâu laø nhöõng cô hoäi lôùn vaø caû nhöõng caïm baãy nguy hieåm nhaát maø Ñöùc cha nhìn thaáy, vôùi tö caùch moät muïc töû, trong hieän taïi vaø töông lai cuûa Giaùo hoäi taïi Trung Quoác?
+ Luùc naøy, trong xaõ hoäi Trung Quoác, ngöôøi ta cho raèng caàn coù nhöõng ñieåm tham chieáu veà ñaïo ñöùc, bôûi vì tham nhuõng taøn phaù vaø huûy dieät moïi thöù. Vì vaäy, khaép nôi ñeàu gôïi leân moät khaùt voïng veà ñieàu thieän haûo, laøm vieäc vì toân troïng ngöôøi khaùc vaø vì lôïi ích chung. Vaø nhö theá, theo yù kieán cuûa toâi, ñang coù moät baàu khí thuaän lôïi cho tinh thaàn Tin Möøng. Chuùng toâi thaáy raèng chuùng toâi coù theå cuøng nhau laøm vieäc. Xaõ hoäi Trung Quoác hy voïng vaøo söï ñoùng goùp tích cöïc vaø xaây döïng cuûa ngöôøi Kitoâ höõu chuùng ta. Nguy cô laø chuùng ta seõ khoâng taän duïng ñöôïc hoaøn caûnh thuaän lôïi naøy, bôûi vì chuùng ta bò phaân taâm vaø laïc loái trong nhieàu chuyeän khaùc. Gioáng nhö töø choái loan baùo Tin Möøng, ñuùng vaøo luùc nhieàu ngöôøi coù theå hoan hæ ñoùn nhaän.
- Caùch nay moät vaøi thaùng, Ñöùc hoàng y Thang Haùn ñaõ taùi khaúng ñònh caàn phaûi "Trung Quoác hoaù" Giaùo hoäi taïi Trung Quoác, ñeå Giaùo hoäi khoâng bò coi laø moät hình thöùc cuûa thöïc daân toân giaùo. Ñaây coù phaûi laø moät tieán trình khoù khaên?
+ Nhöng Matteo Ricci ñaâu coù ñem "Tin Möøng cuûa YÙ" hay "Tin Möøng cuûa Phaùp" ñeán Trung Quoác. OÂng ñaõ ñem Tin Möøng. Vaø oâng ñaõ theo caùch thöùc cuûa Trung Quoác ñeå ñem Tin Möøng vaøo Trung Quoác.
- Lieäu roài ngöôøi ta coù theå deã daøng nghe ñöôïc caùc baøi giaûng vaø lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ôû Trung Quoác?
+ Chaéc chaén nhö theá. Nhöõng lôøi aáy ñaõ ñöôïc coâng boá treân nhieàu trang web, vaø ñöôïc ngöôøi naøy chuyeàn cho ngöôøi khaùc. Chuùng toâi ñang theo doõi töøng böôùc taát caû caùc ñeà nghò lieân quan ñeán Naêm Thaùnh Loøng Thöông xoùt. Treân internet, toâi cuõng thaáy coù nhieàu ngöôøi Trung Quoác gaëp Ñöùc Thaùnh Cha trong caùc buoåi Tieáp kieán chung ôû Roma, hoï gaëp ngaøi taïi Quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ. Ñöùc Thaùnh Cha thöôøng chaøo hoûi hoï. So vôùi tröôùc ñaây, ngöôøi Trung Quoác deã daøng ñeán Roma hôn ñeå nhìn thaáy vaø chaøo Ñöùc Thaùnh Cha nöõa. Coù moät söï gaàn guõi höõu hình vôùi Ñöùc Giaùm muïc Roma, maø tröôùc ñaây khoâng coù. Moïi thöù ñaõ thay ñoåi vaø coøn tieáp tuïc thay ñoåi.
- Lieäu vai troø cuûa Hoäi Coâng giaùo Yeâu nöôùc cuõng seõ phaùt trieån?
+ Caù nhaân toâi hy voïng raèng roài noù seõ trôû thaønh chuyeän cuûa quaù khöù. Bôûi vì raát nhieàu ngöôøi chaúng coøn nhôù Hoäi naøy coù vai troø gì trong raát nhieàu hoaøn caûnh. Ñieàu quan troïng laø phaûi tìm ra nhöõng phöông caùch môùi ñeå giuùp ngöôøi Coâng giaùo baøy toû tình yeâu cuûa mình vôùi ñaát nöôùc.
- Ñöùc cha ñaõ khoâng nghi ngôø gì sau caâu chuyeän cuûa Ñöùc cha Tañeâoâ Maõ Ñaït Khaâm, Giaùm muïc Thöôïng Haûi, vaø yù kieán cuûa Ñöùc cha Tañeâoâ veà vai troø tích cöïc cuûa Hoäi Coâng giaùo Yeâu nöôùc. Nhöng coù ngöôøi ñaõ goïi Ñöùc cha Tañeâoâ laø moät keû ñaøo nguõ, moät keû phaûn boäi.
+ Khoâng ai coù ñuû tö caùch ñeå ñaùnh giaù, phæ baùng vaø thoaù maï ngöôøi khaùc laø keû phaûn boäi. Khoâng ai coù quyeàn laøm ñieàu ñoù, vaø baát cöù ai laøm theá, laø laøm moät ñieàu raát xaáu xa. Chuùng ta coù theå bieát gì veà ñieàu ñang dieãn ra trong taâm hoàn cuûa Ñöùc cha Maõ Ñaït Khaâm, sau kinh nghieäm maø ngaøi ñaõ traûi qua, vaø sau khi ngaøi bò ngaên caûn thi haønh taùc vuï giaùm muïc suoát boán naêm?
- Ñöùc cha coù theå hình dung ñöôïc, hay hôn chuùng con, ñieàu ñaõ dieãn ra trong taâm hoàn cuûa Ñöùc cha Maõ Ñaït Khaâm.
+ Toâi khoâng coù kinh nghieäm nhö Ñöùc cha Maõ Ñaït Khaâm. Nhöng coâ ñôn thì coù, vaø coøn coù moät thöïc teá laø bò chuyeån töø choã naøy sang choã khaùc. Trong nhöõng tröôøng hôïp aáy, baïn khoâng bao giôø coâ ñoäc: baïn ôû tröôùc maët Thieân Chuùa, vaø ñieàu baïn nghó vaø laøm, baïn nghó vaø laøm tröôùc maët Thieân Chuùa. Coù leõ caùc tín höõu khoâng thaáy ñöôïc nhöõng ñieàu naøy, coù leõ nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ phaûn boäi baïn, nhöng baïn luoân ôû tröôùc maët Thieân Chuùa. Vaø ñieàu ñoù ñaùng giaù hôn. Chuùng toâi caàu nguyeän cho Ñöùc cha Maõ Ñaït Khaâm vôùi loøng toân troïng ngaøi, nhöng khoâng cho pheùp mình phaùn xeùt taâm hoàn ngöôøi khaùc.
- Cha Lombardi, khi coøn laø Giaùm ñoác Phoøng Baùo chí Toaø Thaùnh, ñaõ noùi raèng Ñöùc Thaùnh Cha caàu nguyeän cho Ñöùc cha Maõ Ñaït Khaâm vaø cho moïi ngöôøi Trung Quoác.
+ Ñöùc Thaùnh Cha laø moät ngöôøi cha; ngaøi nhìn vaø phaùn ñoaùn söï vieäc vôùi con maét cuûa moät ngöôøi cha. Ñöùc cha Maõ Ñaït Khaâm laø moät con ngöôøi caàu nguyeän, Ñöùc Thaùnh Cha bieát ñieàu naøy vaø ngaøi tin töôûng Ñöùc cha. Ñoái vôùi moät ngöôøi cha, ñieàu quan troïng nhaát laø theå hieän tình yeâu thöông vôùi con caùi mình.
Minh Ñöùc chuyeån ngöõ