Ñöùc Thaùnh Cha beânh vöïc
caùc thoå daân choáng laïi naïn boùc loät
Ñöùc Thaùnh Cha beânh vöïc caùc thoå daân choáng laïi naïn boùc loät.
San Cristobal De Las Casas, Mexicoâ (Vat. 15-02-2016) - Trong thaùnh leã cöû haønh saùng ngaøy 15 thaùng 2 naêm 2016 taïi San Cristobal de las Casac, tröôùc söï tham döï cuûa haøng traêm ngaøn thoå daân, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ leân aùn naïn boùc loät vaø coi reû neàn vaên hoùa cuûa caùc thoå daân.
Chuyeán ñi San Cristobal laø chuyeán ñi daøi nhaát Ñöùc Thaùnh Cha thöïc hieän trong noäi ñòa cuûa Meâhicoâ. Töø thuû ñoâ Meâhicoâ, ngaøi ñaùp maùy bay ñeán phi tröôøng thaønh phoá Tuxtla Gutieùrrez caùch ñoù 750 caây soá veà höôùng ñoâng nam. Roài töø ñaây Ñöùc Thaùnh Cha laïi ñaùp tröïc thaêng ñeå bay ñeán San Cristobal de Las Casas, ôû höôùng ñoâng. Thaønh phoá naøy coù hôn 185,500 daân cö ôû vuøng thung luõng treân cao ñoä 2,262 meùt, ñöôïc thaønh laäp naêm 1528 vaø laø moät trong nhöõng thaønh phoá ñaàu tieân ôû Baéc Myõ thôøi thuoäc ñòa Taây Ban Nha.
San Cristobal de las Casas thuoäc bang Chiapas, ngheøo nhaát trong soá 31 bang ôû Meâhicoâ, vôùi ña soá daân laø thoå daân baûn xöù thuoäc caùc boä toäc khaùc nhau. Sau cuoäc noåi loaïn cuûa phieán quaân thoå daân Zapata, chính phuû Meâhicoâ ñaõ ñoå raát nhieàu tieàn vaøo bang Chiapas, nhöng cho ñeán nay 75% daân cö taïi bang naøy vaãn thuoäc haøng ngheøo nhaát nöôùc.
Giaùo phaän taïi ñaây coù 1 trieäu 400 ngaøn tín höõu Coâng Giaùo vôùi 67 linh muïc giaùo phaän, 41 LM doøng, vaø 316 phoù teá vónh vieãn laø caùc thoå daân baûn xöù. Tröôùc ñaây, thôøi Ñöùc Cha Samuel Ruiz laøm GM sôû taïi, phaàn lôùn caùc cuoäc truyeàn chöùc taïi ñòa phöông laø cho caùc phoù teá vónh vieãn coù gia ñình, vaø coù yù coå voõ vieäc truyeàn chöùc Linh Muïc cho nhöõng ngöôøi naøy, neân haàu nhö khoâng coù cuoäc truyeàn chöùc Linh Muïc naøo trong nhieàu naêm trôøi. Vì theá ba boä cuûa Toøa Thaùnh ñaõ can thieäp, vôùi söï chaáp thuaän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 14, yeâu caàu Ñöùc Cha Ruiz ngöng truyeàn chöùc cho caùc phoù teá vónh vieãn vaø heát söùc coå voõ ôn goïi linh muïc. Naêm 2014, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ taùi cho pheùp giaùo phaän San Cristobal ñöôïc truyeàn chöùc cho caùc phoù teá vónh vieãn.
Ñeán nôi vaøo luùc 9 giôø 40 phuùt saùng, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ñeán trung taâm theå thao cuûa thaønh phoá ñeå cöû haønh thaùnh leã luùc 10 giôø 15 cho hôn 100 ngaøn tín höõu, trong ñoù ña soá laø caùc thoå daán ñeán töø nhieàu nôi trong bang Chiapas. Ngoaøi ra cuõng coù moät phaùi ñoaøn thoå daân töø nöôùc Guatemala laùng gieàng goàm nhieàu Giaùm Muïc vaø caùc thuû laõnh cuûa nhieàu boä toäc thoå daân ôû vuøng bieân giôùi giöõa Guatemala vaø Meâhicoâ. Ngoaøi tieáng Taây Ban Nha trong thaùnh leã coøn coù caùc ngoân ngöõ khaùc cuûa thoå daân nöôùc tieáng Tseltal, tieáng ch'ol, vaø tsotsil.
Khi Ñöùc Thaùnh Cha ñi xe díp tieán qua caùc loái ñi ñeå chaøo caùc tín höõu, hoï ca haùt vaø hoâ nhöõng khaåu hieäu: "Chaøo möøng vò Giaùo Hoaøng hoøa bình, chaøo möøng vò Giaùo Hoaøng thöông xoùt, coâng lyù, töï do, chaøo möøng vò Giaùo Hoaøng ñaáu tranh"!.
Ñeàn thôø ñöôïc trang trí theo kieåu Nhaø thôø chính toøa San Cristobal theo vaên hoùa cuûa caùc thoå daân.
Baøi giaûng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Trong baøi giaûng thaùnh leã baèng tieáng Taây Ban Nha vaø ñöôïc dòch sang thoå ngöõ cho caùc tín höõu, Ñöùc Thaùnh Cha ñaëc bieät nhaéc ñeán khaùt voïng töï do cuûa caùc thoå daân, hoï voán bò ñaøn aùp vaø boùc loät. Ngaøi noùi:
"Qua nhieàu hình thaùi vaø caùch thöùc khaùc nhau, ngöôøi ta muoán laøm im baët vaø xoùa boû khaùt voïng aáy, qua nhieàu theå thöùc, ngöôøi ta tìm caùch gaây meâ taâm hoàn, döôùi nhieàu caùch thöùc ngöôøi ta chuû tröông laøm cho cuoäc soáng cuûa con caùi vaø ngöôøi treû cuûa chuùng ta laâm vaøo traïng thaùi tieàm sinh vaø nguû yeân, vôùi nhöõng lôøi aån yù cho raèng khoâng gì coù theå thay ñoåi hoaëc nhöõng giaác mô aáy chæ laø nhöõng ñieàu khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Ñöùng tröôùc nhöõng hình thöùc aáy, caû thieân nhieân cuõng bieát leân tieáng.
Ñöùc Thaùnh Cha trích daãn thoâng ñieäp "Laudato sí" cuûa ngaøi veà vaán ñeà naøy vaø noùi raèng: "Thieân nhieân, ngöôøi anh em cuûa chuùng ta, phaûn ñoái vì tai öông chuùng ta gaây ra, vì söï laïm duïng voâ traùch nhieäm, laïm duïng nhöõng thieän ích maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët nôi traùi ñaát maøy. Chuùng ta lôùn leân vaø nghó raèng chuùng ta laø nhöõng chuû nhaân oâng vaø nhöõng ngöôøi thoáng trò, ñöôïc pheùp cöôùp boùc traùi ñaát. Baïo löïc ôû trong taâm hoàn con ngöôøi bò thöông toån vì toäi loãi cuõng bieån hieän qua nhöõng trieäu chöùng beänh taät maø chuùng ta nhaän thaáy nôi ñaát ñai, nöôùc, vaø khoâng khí cuõng nhö trong caùc sinh vaät. Vì theá, trong soá nhöõng ngöôøi bò boû rôi vaø ngöôïc ñaõi nhaát, coù traùi ñaát cuûa chuùng ta bò aùp böùc vaø taøn phaù, "ñang reân xieát vaø chòu ñau ñôn nhö phuï nöõ saép sinh con" (Rm 8,22) (Laudato sì, 2).
Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng thaùch ñoá moâi tröôøng maø chuùng ta soáng vaø nhöõng caên coäi do con ngöôøi gaây ra coù lieân heä tôùi taát caû chuùng ta (Xc ibidel 4). Chuùng ta khoâng coøn coù theå laøm boä nhö khoâng coù gì xaûy ra, ñöùng tröôùc moät trong nhöõng cuoäc khuûng hoaûng veà moâi sinh lôùn nhaát trong lòch söû. Veà ñieåm naøy, anh chò em (thoå daân) coù nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng toâi. Caùc daân toäc anh chò em, nhö caùc Giaùm Muïc Myõ chaâu la tinh ñaõ nhìn nhaän, bieát quan heä hoøa hôïp vôùi thieân nhieân, toân troïng thieân nhieân nhö "nguoàn löông thöïc, caên nhaø chung, baøn thôø chia seû giöõa con ngöôøi vôùi nhau" (Vaên kieän Aparecida 472). Nhöng nhieàu khi, caùc daân toäc cuûa anh chò em ñaõ - nhaát loaït vaø coù heä thoáng - khoâng ñöôïc caûm thoâng vaø bò loaïi ra ngoaøi xaõ hoäi. Moät soá ngöôøi coi caùc giaù trò cuûa anh chò em laø thaáp keùm hôn caùc giaù trò, vaên hoùa vaø truyeàn thoáng cuûa hoï. Coù nhöõng ngöôøi khaùc bò beänh hoaïn vì quyeàn löïc, tieàn baïc vaø luaät leä thò tröôøng, hoï boùc loät, töôùc ñoaït ñaát ñai cuûa anh chò em, hoaëc hoï thöïc hieän nhöõng coâng trình gaây oâ nhieãm. Thaät laø ñieàu ñau buoàn döôøng naøo! Moät ñieàu thaät laø toát ñoái vôùi chuùng ta laø xeùt mình vaø hoïc caùch noùi: xin loãi! Theá giôùi ngaøy nay, bò neàn vaên hoùa gaït boû boùc loät, ñang caàn anh chò em! Nhöõng ngöôøi treû ngaøy nay, ñang bò caùm doã muoán loaïi boû moïi phong phuù vaø nhöõng ñaëc tính vaên hoùa, ñeå theo ñuoåi moät theá giôùi ñoàng nhaát, hoï ñang caàn laøm sao ñeå söï khoân ngoan cuûa tieàn nhaân hoï khoâng bò maát ñi. Theá giôùi ngaøy nay, bò chuû nghóa thöïc tieãn ñeø naëng, ñang caàn hoïc laïi giaù trò cuûa söï nhöng khoâng!
Cuoái thaùnh leã, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chaøo nhieàu ñaïi dieän cuûa caùc thoå daân vaø ngaøi thoâng baùo quyeát ñònh cuûa Boä Phuïng Töï chính thöùc chaáp thuaän vieäc duøng caùc ngoân ngöõ ñòa phöông trong caùc kinh nguyeän phuïng vuï, nhö hai thoå ngöõ Tseltal vaø tsotsil ñaõ ñöôïc duøng trong thaùnh leã ngaøi cöû haønh. Daân chuùng nhieät lieät voã tay taùn thöôûng. Moät cuoán kinh thaùnh ñöôïc dòch ra thoå ngöõ cuõng ñöôïc trình leân Ñöùc Thaùnh Cha.
Sau thaùnh leã, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ veà toøa Giaùm Muïc ñeå duøng böõa tröa vôùi caùc ñaïi dieän cuûa thoå daân cuøng vôùi toaøn tuøy tuøng. Ban chieàu ngaøi vieáng thaêm nhaø thôø chính toøa San Cristobal tröôùc khi ñaùp maùy bay tröïc thaêng veà thaønh phoá Tuxla Gutieùrrez ñeå gaëp gôõ caùc gia ñình taïi saân vaän ñoäng ôû ñòa phöông, roài bay trôû veà thuû ñoâ.
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)