Vaên kieän môùi cuûa Toøa Thaùnh
veà lieân heä Do Thaùi - Coâng Giaùo
caùch maïng ñaõ trôû thaønh chuyeän bình thöôøng
Vaên kieän môùi cuûa Toøa Thaùnh veà lieân heä Do Thaùi - Coâng Giaùo: caùch maïng ñaõ trôû thaønh chuyeän bình thöôøng.
Roma (VietCatholic News 10-12-2015) - Ngaøy 10 thaùng 12 naêm 2015, ñeå kyû nieäm 50 naêm Tuyeân Ngoân Nostra Aetate cuûa Coâng Ñoàng Vatican II, Toøa Thaùnh ñaõ cho coâng boá moät vaên kieän môùi, noùi veà moái lieân heä giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi Do Thaùi Giaùo, töïa laø "caùc ôn phuùc vaø lôøi keâu goïi cuûa Thieân Chuùa laø baát khaû thu hoài".
Chuû ñieåm laø quaû quyeát raèng keá hoaïch cöùu roãi daân Do Thaùi cuûa Thieân Chuùa khoâng bò ruùt laïi duø vôùi söï xuaát hieän cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø do ñoù, khoâng bò thay theá bôûi Kitoâ Giaùo. Vaø maëc duø con ñöôøng cöùu roãi duy nhaát laø qua Chuùa Gieâsu Kitoâ nhöng "ngöôøi Do Thaùi khoâng heà bò loaïi khoûi ôn cöùu roãi cuûa Thieân Chuùa vì khoâng tin Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Meâxia cuûa Israel".
Linh Muïc Traàn Ñöùc Anh ñaõ coù baøi töôøng thuaät ñaày ñuû veà vaên kieän treân. ÔÛ ñaây, chæ xin theâm moät vaøi chi tieát lieân quan tôùi moät soá nhaän ñònh veà vaên kieän naøy.
Trình baày vaên kieän treân taïi Roâma hoâm Thöù Naêm 10 thaùng 12 naêm 2015, Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng Coå Vuõ Hôïp Nhaát Kitoâ Giaùo, noùi raèng vaên kieän naøy coá gaéng "ñeà caäp vaø minh xaùc caùc vaán ñeà phaùt sinh töø cuoäc ñoái thoaïi Do Thaùi Giaùo vaø Coâng Giaùo".
Trong maáy tuaàn leã gaàn ñaây, ñaõ coù nhieàu hoäi nghò cuõng nhö caùc buoåi leã ñöôïc toå chöùc ñeå kyû nieäm Tuyeân Ngoân Nostra Aetate. Trong ñoù, coù buoåi cöû haønh taïi Coâng Tröôøng Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ, trong ñoù Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ daønh buoåi yeát kieán chung hoâm thöù Tö cho cuoäc ñoái thoaïi lieân toân.
Ngaøi noùi vôùi caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo raèng "thaùi ñoä ngôø vöïc hoaëc leân aùn toân giaùo ñaõ lan roäng do baïo löïc vaø chuû nghóa khuûng boá", thaønh thöû ñieàu caàn laø phaûi taäp chuù vaøo caùc giaù trò tích cöïc cuûa caùc toân giaùo.
Thöù Tö tuaàn tôùi, cuõng ñeå ñaùnh daáu 50 naêm Tuyeân Ngoân Nostra Aetate, UÛy Ban Do Thaùi Quoác Teá veà Tham Khaûo Lieân Toân vaø Söù Boä Quan Saùt Vieân Thöôøng Tröïc cuûa Toøa Thaùnh taïi Lieân Hieäp Quoác seõ ñoàng toå chöùc moät nghi leã taïi truï sôû Lieân Hieäp Quoác taïi Thaønh Phoá New York.
Vaên kieän treân cuûa Toøa Thaùnh ñöôïc coâng boá chæ ít ngaøy sau khi 25 giaùo só cuûa Do Thaùi Giaùo Chính Thoáng coâng boá moät moät tuyeân ngoân thöøa nhaän raèng Kitoâ Giaùo "khoâng phaûi laø moät chuyeän tình côø hay moät laàm lôõ, maø laø moät thaønh quaû do Thieân Chuùa muoán vaø laø moät hoàng phuùc cuûa Ngöôøi daønh caùc daân toäc".
Taøi lieäu coâng boá ngaøy 3 thaùng 12 noùi treân, töïa laø "Thöïc Hieän YÙ Cha Chuùng Ta ôû Treân Trôøi: Tieán Tôùi Söï Hôïp Taùc Giöõa Ngöôøi Do Thaùi Giaùo vaø Ngöôøi Kitoâ Giaùo", vieát theâm raèng "khi phaân chia Do Thaùi Giaùo vaø Kitoâ Giaùo, Thieân Chuùa muoán moät söï phaân chia giöõa nhöõng ngöôøi huøn haïp (partners) coù nhieàu dò bieät thaàn hoïc ñaùng keå, chöù khoâng phaûi moät söï phaân chia giöõa nhöõng keû thuø".
Ngoài caïnh Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch trong buoåi giôùi thieäu vaên kieän cuûa Toøa Thaùnh coù Giaùo Só David Rosen, Giaùm Ñoác Quoác Teá cuûa Lieân Toân Söï Vuï thuoäc UÛy Ban Do Thaùi Hoa Kyø. Vò giaùo só naøy moâ taû caùc nhaän ñònh treân nhö "moät ñaùp öùng raát coù yù nghóa ñoái vôùi coâng trình ñaùng löu yù cuûa Toøa Thaùnh" vì töø xöa tôùi nay, phaàn lôùn caùc ñaùp öùng cuûa Do Thaùi ñoái vôùi cuoäc ñoái thoaïi chæ xuaát phaùt töø phía caùc giaùo só caáp tieán.
Giaùo Só Tieán Só Eugene Korn, giaùm ñoác hoïc thuaät cuûa Trung Taâm Hieåu Bieát vaø Hôïp Taùc Do Thaùi Giaùo Giaùo/Kitoâ giaùo taïi Israel, cho raèng "ñieåm khai phaù cuûa tuyeân boá naøy laø caùc giaùo só Chính Thoáng thuoäc moïi trung taâm sinh hoaït Do Thaùi Giaùo, cuoái cuøng, ñaõ thöøa nhaän raèng Kitoâ Giaùo vaø Do Thaùi Giaùo khoâng coøn daán thaân vaøo cuoäc ñoï kieám thaàn hoïc coù tính chí töû nöõa, traùi laïi ñoâi beân coù nhieàu ñieåm chung vôùi nhau veà taâm linh vaø thöïc haønh# Trong boái caûnh lòch söû ñoäc haïi, ñaây laø ñieàu chöa töøng coù trong ngaønh Chính Thoáng".
Dó nhieân, caû hai loaïi tuyeân ngoân vaø tuyeân boá treân ñeàu chöa giaûi quyeát heát moïi vaán ñeà vaãn coøn loøng thoøng trong moái lieân heä song phöông.
Trong cuoäc hoïp baùo cuûa Toøa Thaùnh, Giaùo Só David Rosen cho raèng vaên kieän cuûa Toøa Thaùnh vaãn chöa ñi xa ñuû ñeå thöøa nhaän "tính trung taâm maø Laõnh Thoå Israel voán ñoùng ñoái vôùi ñôøi soáng toân giaùo trong lòch söû vaø hieän nay cuûa daân toäc Do Thaùi" vaø ñeå daãn tôùi moät thoûa öôùc ngoaïi giao giöõa Vatican vaø Israel.
Coøn Tieán Só Kessler thì vaãn toû ra quan ngaïi tröôùc yù nieäm cho raèng Kitoâ Giaùo "ñaõ thay theá" Do Thaùi Giaùo trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, moät yù nieäm, trong nhieàu theá kyû qua, voán laø caên baûn cho caùc thaùi ñoä nghieät ngaõ cuûa ngöôøi Kitoâ Giaùo ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi.
Coù leõ vì theá, John L. Allen Jr. cho raèng: thaønh thöïc maø noùi, vaên kieän 10,000 chöõ cuûa Toøa Thaùnh chaúng coù gì goïi laø khai phaù caû. Noù laø moät tuyeân boá coù tính khaù thoâng leä, phaàn lôùn laëp laïi caùc ñieàu ñaõ ñöôïc Nostra Aetate hoaëc moät vaên kieän naøo ñoù noùi tôùi roài, trong khi nhieàu vaán ñeà ñöôïc noù thöøa nhaän nhöng khoâng giaûi quyeát, nhöõng vaán ñeà vaãn coøn noùng boûng trong moái lieân heä song phöông.
Tuy nhieân, ñieàu treân laïi laø moät ñieàu quan yeáu caàn ñöôïc löu yù: noù cho thaáy coù nhöõng luùc, chuyeän thöôøng leä töï noù coù tính caùch maïng, vì noù cho ta thaáy ta ñaõ tieán xa xieát bao!
Naêm möôi naêm tröôùc, baûo moái lieân heä Coâng Giaùo/Do Thaùi caêng thaúng laø ñaõ noùi quaù nheï nhaøng ñaáy. Vì laøm gì coù cuoäc trao ñoåi thaàn hoïc chính thöùc, caûm nhaän cuûa hai beân naëng tróu chuyeän lòch söû vaø veà phöông dieän chính trò, Giaùo Hoäi vaø Do Thaùi Giaùo hoaøn caàu ñoái ñaàu vôùi nhau vì chuyeän Israel.
Khi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI thaêm Ñaát Thaùnh vaøo naêm 1964, ngaøi khoâng bao giôø noùi tôùi chöõ "Israel" ôû nôi coâng coäng. Ñuû bieát, cuoäc ñoái thoaïi giöõa ñoâi beân chöa theå dieãn ra.
Ngaøy nay, chuyeän troø vaø tình baïn Coâng Giaùo/Do Thaùi ñaõ trôû neân bình thöôøng ñeán ñoä ñöôïc coi nhö chuyeän ñöông nhieân giöõa baïn beø. Hoï chöa tôùi ñích, nhöng ñang cuøng ñi moät con ñöôøng, treân ñoù, hoï baøn ñuû thöù chuyeän, keå caû nhöõng chuyeän xem ra taàm phaøo, chaúng coù gì ñaùng noùi!
Allen thuaät laïi coù laàn cuøng Ñöùc Hoàng Y Timothy Dolan cuûa New York ñi tìm döõ kieän cho moät cuoán saùch vieát chung vôùi ngaøi töïa laø "Ngöôøi Cuûa Hy Voïng". Hai ngöôøi tôùi thaêm Ñeàn Emanu-El ñeå ñoát nhöõng caây neán ñaàu tieân cho ngaøy Leã Hanukkah, theo lôøi môøi cuûa vò giaùo só thaâm nieân laø David M. Posner. Hoï tôùi hôi sôùm, neân Ñöùc Hoàng Y Dolan vaø Giaùo Só Posner coù dòp ñöùng "taùn gaãu" vôùi nhau taïi moät buïc giaûng cuûa hoäi ñöôøng.
Neân nhôù luùc aáy Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI vöøa vieáng moät hoäi ñöôøng ôû Roâma, moät dòp ñöôïc vò chuû tòch coäng ñoàng Do Thaùi ôû Roâma söû duïng ñeå laëp laïi lôøi ñaû kích Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ XII. Coøn taïi Hoa Kyø, caùc vò giaùm muïc ôû ñaây vöøa bí maät loaïi boû moät caâu trong saùch giaùo lyù noùi veà giaù trò vónh vieãn cuûa Giao Öôùc giöõa Thieân Chuùa vaø ngöôøi Do Thaùi. AÁy theá nhöng taát caû ñeàu khoâng phaûi laø ñeà taøi ñeå hai giaùo só cao caáp naøy "taùn gaãu".
Thay vaøo ñoù, hoï "taùn gaãu" vôùi nhau veà chuyeän tieàn baïc. Hoï trao ñoåi caùc nhaän ñònh lieân quan tôùi caùc phöông thöùc khaùc nhau nhaèm "ruùt" haàu bao cuûa tín höõu. Giaùo Só Posner cho hay: khaùc vôùi thoùi quen cuûa Coâng Giaùo laø chuyeån ñóa xin tieàn taïi nhaø thôø ñeå tín höõu tuøy hæ ñoùng goùp, phaàn lôùn caùc hoäi ñöôøng göûi "bill" (hoùa ñôn) haøng naêm cho caùc tín höõu ñaõ ñaêng kyù xin ñoùng goùp. Giaùo Só than phieàn veà chi phí ñieàu haønh toøa nhaø nhö hang ñoäng ôû Fifth Avenue, moät noãi baän taâm maø ngaøi bieát Ñöùc Hoàng Y Dolan hieåu roõ.
Caûnh töôïng treân cho ngöôøi ta caûm töôûng: giöõa hoï coù nhöõng giaû thieát khoâng caàn phaûi lôùn tieáng. Coù theå caû hai ñaõ tôùi ñöôïc ñieåm chung naøy: ñuùng laø coù nhöõng chuyeän nhöùc ñaàu, nhöng chuùng mình ñaõ tieán xa ñeán ñoä nhöõng chuyeän nhöùc ñaàu nhö theá heát laøm chuùng mình chia reõ nhau ñöôïc nöõa roài, chi baèng trong nhöõng luùc nhö theá naøy noùi nhöõng vaán ñeà maø baïn beø quen noùi vôùi nhau coù phaûi laø thoaûi maùi vaø xaây döïng hôn khoâng!
Vuõ Vaên An