Troïn baûn vaên ghi laïi
cuoäc phoûng vaán Ñöùc Giaùo Hoaøng
treân ñöôøng ngaøi töø Phi Chaâu trôû laïi Roâma
Troïn baûn vaên ghi laïi cuoäc phoûng vaán Ñöùc Giaùo Hoaøng treân ñöôøng ngaøi töø Phi Chaâu trôû laïi Roâma.
Roma (VietCatholic News 2-12-2015) - Theo CNA/EWTN ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2015, treân chuyeán maùy bay töø Bangui, Coäng Hoøa Trung Phi, trôû veà Roâma, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ traû lôøi nhieàu caâu hoûi cuûa caùc nhaø baùo khaép theá giôùi veà caùc lieân heä lieân toân, vai troø truyeàn thoâng vaø nhöõng kyû nieäm veà Phi Chaâu maø ngaøi thích hôn caû. Sau ñaây laø troïn baûn vaên ghi laïi cuoäc phoûng vaán, ñöôïc CNA chuyeån sang tieáng Anh.
Cha Lombardi: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, xin nghinh ñoùn Ñöùc Thaùnh Cha tôùi cuoäc gaëp gôõ naøy, moät cuoäc gaëp gôõ nay ñaõ thaønh truyeàn thoáng ñeå chuùng con mong ñôïi. Chuùng con raát bieát ôn vì sau moät chuyeán ñi baän roän, Ñöùc Thaùnh Cha vaãn muoán daønh thì giôø cho chuùng con. Chuùng con hieåu roõ Ñöùc Thaùnh Cha saün loøng coù maët ñeå giuùp ñôõ chuùng con xieát bao.
Tröôùc khi baét ñaàu caùc caâu hoûi, con xin nhaân danh moät soá ñoàng nghieäp caùm ôn Lieân Hieäp Phaùt Hình AÂu Chaâu (EBU) ñaõ toå chöùc vieäc tröïc tieáp phaùt hình töø Coäng Hoøa Trung Phi. Caùc buoåi phaùt hình tröïc tieáp ra khaép theá giôùi töø Trung Phi naøy sôû dó khaû höõu laø nhôø EBU caû. Thaønh thöû con xin caùm ôn hoï nhaân daïnh moïi ngöôøi.
Baây giôø, nhö thöôøng leä, thieån nghó neân baét ñaàu vôùi caùc khaùch quùy töø caùc nöôùc chuùng ta vöøa tôùi xong. Chuùng ta coù 4 ngöôøi töø Kenya, vaø hai caâu hoûi cuûa hoï.
Bernard Namuname, Kenya Daily Nation: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, con xin kính chaøo Ñöùc Thaùnh Cha. Luùc ôû Kenya, Ñöùc Thaùnh Cha coù gaëp gôõ caùc gia ñình ngheøo ôû Kangemi, Ñöùc Thaùnh Cha nghe truyeän hoï keå veà vieäc bò loaïi khoûi caùc nhaân quyeàn caên baûn, nhö thieáu nöôùc saïch. Cuøng ngaøy, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ tôùi vaän ñoäng tröôøng Kasarani nôi Ñöùc Thaùnh Cha gaëp giôùi treû, vaø hoï cuõng ñaõ keå cho Ñöùc Thaùnh Cha nghe caùc caâu truyeän veà vieäc hoï bò loaïi tröø chæ vì loøng tham vò kyû vaø tham nhuõng cuûa ngöôøi ta. Ñöùc Thaùnh Cha caûm thaáy gì luùc nghe caùc caâu truyeän cuûa hoï? Vaø phaûi laøm gì ñeå chaám döùt baát coâng? Caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha.
Ñöùc Thaùnh Cha: Veà vaán ñeà naøy, toâi ñaõ noùi moät maïnh meõ ít nhaát ba laàn. Laàn thöù nhaát laø luùc gaëp caùc phong traøo bình daân ôû Vatican, laàn thöù hai luùc gaëp caùc phong traøo bình daân ôû Santa Cruz della Sierra (Bolivia). Roài hai laàn nöõa: trong (vaên kieän) Evangelii Gaudium (Nieàm Vui Tin Möøng) vaø cuõng raát maïnh trong thoâng ñieäp Laudato Si'. Toâi khoâng nhôù caùc con soá thoáng keâ, neân toâi yeâu caàu caùc baïn ñöøng coâng boá chuùng, vì toâi khoâng bieát lieäu chuùng coù ñuùng hay khoâng, nhöng toâi tin raèng 80% söï giaàu coù treân theá giôùi ñang naèm trong tay 17% daân soá. Toâi khoâng bieát con soá naøy coù ñuùng khoâng nhöng neáu noù khoâng ñuùng# (Ngaøi hoûi coù ai bieát soá thoáng keâ thì laøm ôn noùi giuøm ñeå ñöôïc chính xaùc hôn).
Hieän ñang coù moät heä thoáng kinh teá ñaët ñoàng tieàn ôû trung taâm, oâng thaàn taøi. Toâi nhôù coù laàn vò ñaïi söù Phaùp noùi vôùi toâi caâu naøy, vaø oâng khoâng phaûi laø moät ngöôøi Coâng Giaùo: "Chuùng ta ñaõ rôi vaøo vieäc thôø ngaãu thaàn tieàn baïc" (ngaøi noùi baèng tieáng Phaùp). Neáu söï vieäc cöù tieáp dieãn nhö theá naøy, thì theá giôùi taát seõ tieáp tuïc nhö theá.
OÂng hoûi xem toâi caûm nhaän ra sao khi nghe caùc chöùng töø cuûa giôùi treû vaø cuûa ngöôøi ngheøo taïi Kangemi. Toâi ñaõ noùi roõ veà nhaân quyeàn. Toâi caûm thaáy ñau ñôùn. Toâi nghó, laøm theá naøo ngöôøi ta khoâng löu yù cho ñöôïc? Toâi caûm thaáy raát ñau ñôùn. Hoâm qua, chaúng haïn, toâi tôùi moät beänh vieän nhi khoa, laø beänh vieäc duy nhaát ôû Bangui vaø coù leõ ôû caû nöôùc, vaø trong ñôn vò ñieàu trò taêng cöôøng (ICU), hoï khoâng coù duïng cuï thôû döôõng khí. ÔÛ ñaáy, coù raát nhieàu treû em thieáu dinh döôõng, nhieàu laém, vaø baùc só cho toâi hay ña soá caùc em seõ cheát nay mai vì caùc em bò soát reù raát naëng maø laïi thieáu dinh döôõng nöõa.
Toâi khoâng muoán giaûng leã ôû ñaây, nhöng Chuùa luoân traùch cöù daân Israel# raèng chuùng ta ñaõ chaáp nhaän vaø thôø ngaãu thaàn. Ngaãu thaàn laø khi ngöôøi ta ñaùnh maát caên tính cuûa mình, khoâng coøn laø con caùi Thieân Chuùa nöõa, maø thích ñi tìm moät Thieân Chuùa theo taàm côõ cuûa mình hôn. Ñoù laø khôûi ñaàu. Neáu nhaân loaïi khoâng thay ñoåi, chuùng ta seõ tieáp tuïc phaûi chòu nhieàu khoán khoå hôn, nhieàu thaûm traïng hôn, nhieàu chieán tranh hôn, nhieàu treû em cheát vì ñoùi, vì baát coâng hôn. Ngöôøi ta nghó gì veà nhöõng ngöôøi naém trong tay 80 phaàn traêm cuûa caûi theá giôùi? Ñoù khoâng phaûi laø chuû nghóa coäng saûn. Ñoù laø söï thaät. Nhöng laø moät söï thaät khoù thaáy. Caùm ôn oâng veà caâu hoûi naøy.
Michael Mumo Makau, 98.4 Capital FM Radio (Kenya): Giaây phuùt ñaùng ghi nhôù nhaát trong chuyeán vieáng thaêm Phi Chaâu laàn ñaàu cuûa Ñöùc Thaùnh Cha laø giaây phuùt naøo? Ñöùc Thaùnh Cha coù seõ trôû laïi luïc ñòa naøy nay mai khoâng? Vaø ñaâu laø chuyeán ñi ngay sau ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñöùc Thaùnh Cha: Chuùng ta neân baét ñaàu vôùi caâu hoûi choùt. Neáu söï vieäc thuaän lôïi, toâi tin chuyeán ñi keá tieáp seõ thöïc hieän ôû Meã Taây Cô. Chi tieát chöa ñöôïc xaùc ñònh. Thöù hai: toâi coù trôø laïi Phi Chaâu khoâng? Toâi khoâng bieát. Toâi ñaõ giaø vaø caùc chuyeán ñi thì nhieâu kheâ.
Coøn caâu hoûi thöù nhaát, veà gì nhæ? Veà thôøi khaéc, toâi nhôù ñuùng chöù? Ñaùm ñoâng. Nieàm vui. Khaû naêng coù theå cöû haønh leã trong luùc buïng roãng. Nhöng ñoái vôùi toâi, Phi Chaâu laø moät ngaïc nhieân. Toâi nghó, Thieân Chuùa laøm chuùng ta ngaïc nhieân, nhöng Phi Chaâu coøn laøm chuùng ta ngaïc nhieân hôn nöõa. Coù nhieàu giaây phuùt nhö theá laém. Nhöng caùc ñaùm ñoâng, hoï caûm thaáy hoï ñöôïc vieáng thaêm. Hoï coù caûm thöùc lôùn ñöôïc nghinh ñoùn. Toâi thaáy ôû caû ba quoác gia: daân chuùng ñeàu coù caûm thöùc ñöôïc nghinh ñoùn naøy vì hoï raát sung söôùng ñöôïc vieáng thaêm. Hôn nöõa, moãi nöôùc coù moät baûn saéc rieâng. Kenya thì hôi taân tieán, phaùt trieån hôn moät chuùt. Uganda coù baûn saéc töû ñaïo. Daân chuùng Uganda, caû Coâng Giaùo laãn Anh Giaùo, ñeàu toân kính caùc vò töû ñaïo. Toâi coù maët ôû caû hai ñeàn thaùnh. Ñeàn Anh Giaùo roài ñeàn Coâng Giaùo. Kyù öùc veà caùc vò töû ñaïo laø "theû caên cöôùc" cuûa hoï, loøng can ñaûm hy sinh maïng soáng vì moät chính nghóa. Coäng Hoøa Trung Phi: khaùt voïng hoøa bình, hoøa giaûi, tha thöù. Cho tôùi caùch nay 4 naêm, hoï soáng chung vôùi nhau, Coâng Giaùo, Theä Phaûn, Hoài Giaùo, nhö anh chò em! Hoâm qua, toâi ñi gaëp caùc ngöôøi Tin Laønh, laøm vieäc chaêm chæ. Vaø buoåi toái, hoï tôùi tham döï Thaùnh Leã. Hoâm nay, toâi tôùi ñeàn thôø Hoài Giaùo. Toâi caàu nguyeän taïi ñeàn thôø Hoài Giaùo naøy. Ngay vò giaùo só Hoài Giaùo cuõng leân giaùo hoaøng xa laøm moät voøng quanh vaän ñoäng tröôøng nhoû. Ñoù laø nhöõng cöû chæ nhoû moïn, laø ñieàu hoï muoán. Vì, ôû ñaáy coù moät nhoùm nhoû. Toâi nghó nhoùm aáy laø Kitoâ höõu, hay hoï noùi nhöõng ngöôøi ñoù laø Kitoâ höõu, moät nhoùm raát baïo ñoäng. Toâi thöïc söï khoâng hieàu ñöôïc ñieàu ñoù. Nhöng, nhoùm naøy khoâng phaûi laø ISIS, noù laø moät nhoùm khaùc. Nhoùm Kitoâ Giaùo. (Daân chuùng) thì muoán hoøa bình. Giôø ñaây, hoï saép söûa toå chöùc caùc cuoäc baàu cöû. Hoï ñaõ choïn moät tình traïng chuyeån tieáp. Hoï ñaõ choïn moät phuï nöõ tröôùc ñaây laø thò tröôøng ñeå laøm Toång Thoáng Chuyeån Tieáp, vaø baø aáy hieän ñang toå chöùc caùc cuoäc baàu cöû. Nhöng hoï ñang tìm kieám hoøa bình, hoaø giaûi chöù khoâng haän thuø nöõa.Khoâng haän thuø.
Phil Pulella, Reuters: Taïi Uganda, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ öùng khaåu vaø cho bieát: tham nhuõng coù maët khaép nôi, caû ôû Vatican nöõa. Caâu hoûi cuûa con laø: ñaâu laø taàm quan troïng cuûa baùo chí, cuûa baùo chí töï do, theá tuïc trong vieäc nhoå taän goác naïn tham nhuõng ôû baát cöù nôi naøo noù hieän dieän?
Ñöùc Thaùnh Cha: Baùo chí töï do, theá tuïc vaø caû toân giaùo nöõa, nhöng phaûi chuyeân nghieäp; vì baùo chí, theá tuïc hay toân giaùo, ñeàu phaûi chuyeân nghieäp caû. Ñieàu quan troïng laø hoï thöïc söï chuyeân nghieäp, khoâng ñöôïc thao tuùng tin töùc. Ñoái vôùi toâi vieäc naøy quan troïng, vì toá caùo tham nhöõng, baát coâng, laø vieäc toát, vì quaû coù tham nhuõng. Vaø ngöôøi coù traùch nhieäm phaûi laøm ñieàu gì ñoù, phaûi keát aùn, phaûi ñöa ra toøa. Baùo chí chuyeân nghieäp phaûi noùi heát, khoâng neân rôi vaøo ba toäi raát thoâng thöôøng laø ñöa tin sai, chæ noùi moät nöûa khoâng chòu noùi nöûa kia; noùi haønh ñaâu phaûi chuyeân nghieäp, khi khoâng coù chuyeân nghieäp, oâng boâi baån ngöôøi khaùc, duø ñuùng söï thaät hay khoâng; vaø phæ baùng, laøm maát danh thôm tieáng toát cuûa ngöôøi cho tôùi nay chöa heà laøm baát cöù ñieàu gì sai quaáy cho baát cöù ai, coù theå laø moät vieäc trong quaù khöù. Ñoù laø ba thieáu soùt taán coâng thaúng vaøo tính chuyeân nghieäp cuûa baùo chí. Ta caàn tính chuyeân nghieäp, ñieàu ñuùng laø: söï vieäc nhö theá nhö theá. Coøn veà tham nhuõng thì sao? Nhìn kyõ söï kieän vaø noùi ra: ñieàu naøy, ñieàu naøy vaø ñieàu naøy. Neáu coù tham nhuõng thì hoï phaûi noùi noù ra. Vaø neáu moät nhaø baùo maø noùi sai, thì phaûi xin loãi, neáu hoï thöïc söï chuyeân nghieäp. Moïi söï seõ toát ñeïp neáu haønh ñoäng nhö theá.
Philippine De Saint-Pierre, KTO (France): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Thaùnh Cha ca ngôïi cöông lónh do moät vò toång giaùm muïc, moät giaùo só Hoài Giaùo vaø moät muïc sö ôû Bangui ñöa ra. Ngaøy nay hôn bao giôø heát, chuùng ta bieát raèng chuû nghóa cöïc ñoan ñang ñe doïa toaøn theå haønh tinh. Chuùng ta cuõng ñaõ thaáy ñieàu ñoù taïi Paris. Tröôùc moái nguy hieåm naøy, Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó raèng caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo neân can thieäp nhieàu hôn vaøo laõnh vöïc chính trò? (Ñöùc Thaùnh Cha hoûi cho roõ)... caùc "chöùc saéc" toân giaùo, giaùm muïc vaø giaùo só Hoài Giaùo?
Ñöùc Thaùnh Cha: "Can thieäp vaøo laõnh vöïc chính trò". Neáu ñieàu naøy coù nghóa laø laøm chính trò, thì khoâng. Baát cöù ai laø linh muïc, muïc sö, giaùo só Hoài Giaùo hay giaùo só Do Thaùi Giaùo, ñaây laø ôn goïi cuûa hoï, nhöng hoï laøm "chính trò soáng" baèng caùch rao giaûng caùc giaù trò. Caùc giaù trò chaân thöïc. Vaø moät trong caùc giaù trò lôùn nhaát chính laø tình huynh ñeä giöõa chuùng ta. Taát caû chuùng ta ñeàu laø con caùi cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta coù ngöôøi Cha chung. Theo nghóa naøy, chuùng toâi phaûi laøm cuoäc chính trò hôïp nhaát, hoøa giaûi. Moät chöõ maø toâi khoâng öa nhöng phaûi duøng laø "khoan dung". Nhöng khoâng chæ khoan dung, caû soáng chung vaø tình baèng höõu nöõa. Söï vieäc phaûi nhö theá. Chuû nghóa cöïc ñoan laø côn beänh coù maët trong moïi toân giaùo. Ngöôøi Coâng Giaùo chuùng toâi cuõng coù moät ít ngöôøi, khoâng phaûi chæ moät ít, maø nhieàu ngöôøi laém, tin raèng hoï coù söï thaät tuyeät ñoái vaø hoï ñi khaép nôi mang theo noùi haønh, phæ bang vaø laøm meách loøng ngöôøi ta, hoï laøm meách loøng. Vaø toâi noùi ñieàu naøy vì ñaây laø Giaùo Hoäi cuûa toâi, caû chuùng toâi nöõa, moïi ngöôøi chuùng ta. Caàn phaûi ñaû phaù noù. Chuû nghóa cöïc ñoan toân giaùo khoâng phaûi laø toân giaùo. Taïi sao? Vì thieáu Thieân Chuùa. Noù thôø ngaãu thaàn, vì tieàn baïc chính laø ngaãu thaàn. Laøm chính trò theo nghóa thuyeát phuïc nhöõng ai coù khuynh höôùng treân laø moät neàn chính trò maø caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo cuûa chuùng ta neân laøm, coøn chuû nghóa cöïc ñoan thì luoân keát cuïc trong thaûm hoïa hay toäi aùc, trong ñieàu xaáu maø toân giaùo naøo cuõng coù chuùt chuùt.
Cristiana Caricato, TV2000 (Italy): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, saùng nay, khi chuùng ta coøn ôû Bangui, thì ôû Roâma, coù phieân xöû môùi xöû Ñöùc OÂng Vallejo Balda, Baø Chaouqui, (Maio) vaø hai nhaø baùo. Con muoán hoûi Ñöùc Thaùnh Cha, vaø ñaây laø moät caâu hoûi maø nhieàu ngöôøi töøng hoûi chuùng ta: taïi sao laïi coù hai vieäc boå nhieäm naøy? Laøm theá naøo coù theå coù vieäc trong dieãn trình caûi toå maø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khôûi söï, hai ngöôøi nhö theá laïi coù theå loït vaøo moät uûy ban nhö COSEA ñöôïc? Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó laø Ñöùc Thaùnh Cha sai laàm khoâng?
Ñöùc Thaùnh Cha: Toâi nghó ñaõ coù söï sai laàm. Ñöùc OÂng Vallejo Balda ñaõ böôùc vaøo vai troø ngaøi coù vaø ngaøi coù vai troø ñoù cho tôùi nay. Ngaøi laø thö kyù cuûa Phuû Kinh Teá Söï Vuï. Ngaøi ñaõ böôùc vaøo nhö theá. Coøn laøm sao baø aáy böôùc vaøo ñöôïc, thì toâi khoâng bieát chaéc, nhöng toâi nghó toâi ñuùng, nhöng toâi nghó, toâi khoâng bieát chaéc, toâi nghó chính Ñöùc OÂng giôùi thieäu baø aáy nhö moät phuï nöõ hieåu bieát theá giôùi thöông maõi vaø nhöõng ñieàu nhö theá, phaûi khoâng? Hoï laøm vieäc ñöôïc. Khi coâng vieäc ñaõ xong, trong caùc thaønh vieân cuûa UÛy Ban goïi laø COSEA, moät soá tieáp tuïc nhieäm sôû taïi Vatican. Ñöùc OÂng Vallejo Balda laø moät trong soá naøy. Coøn ngöôøi phuï nöõ teân Chaouqui thì khoâng ôû laïi Vatican vì baø aáy böôùc vaøo vôùi UÛy Ban neân ñaõ khoâng ôû laïi. Moät soá ngöôøi noùi raèng baø aáy baát maõn veà vieäc naøy, nhöng caùc thaåm phaùn seõ cho ta bieát söï thöïc trong yù höôùng, hoï ñaõ laøm vieäc ñoù nhö theá naøo. Ñoái vôùi toâi, ñaây khoâng phaûi laø moät ngaïc nhieân. Toâi khoâng maát nguû vì vieäc naøy cho thaáy vieäc laøm ñaõ ñuôïc baét ñaàu vôùi uûy ban caùc Hoàng Y, nhoùm C9, ñang ñieàu tra tham nhuõng vaø nhöõng ñieàu khoâng höõu hieäu. Vaø ôû ñaây, toâi muoán noùi moät ñieàu, khoâng phaûi veà Ñöùc OÂng Vallejo Balda vaø baø Chaouqui, maø veà moïi söï. Vaø toâi seõ trôû laïi vaán ñeà naøy neáu coâ muoán.
Chöõ "tham nhuõng" ñaõ ñöôïc moät trong hai nhaø baùo Kenya nhaéc tôùi. Möôøi ba ngaøy tröôùc khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II qua ñôøi, trong Chaëng Ñaøng Thaùnh Giaù naêm ñoù, Ñöùc Hoàng Y Ratzinger luùc aáy, laø ngöôøi höôùng daãn Ñaøng Thaùnh Giaù, coù noùi tôùi raùc röôûi trong Giaùo Hoäi. Ngaøi toá caùo noù ñaàu tieân. Roài, trong tuaàn taùm ngaøy Leã Phuïc Sinh sau Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II qua ñôøi vaø ngaøi trôû thaønh giaùo hoaøng. Nhöng, trong Thaùnh Leã caàu cho vieäc baàu cöû giaùo hoaøng, ngaøi laø Nieân Tröôûng, hay ngaøi laø Nhieáp Chính, khoâng, Nieân Tröôûng, vaø ngaøi cuõng noùi laïi ñieàu aáy, vaø chuùng toâi ñaõ baàu ngaøi vì ngaøi ñaõ töï do noùi leân söï vieäc. Thaønh thöû töø ñoù, ngöôøi ta môùi khaùo nhau laø coù tham nhuõng ôû Vatican. Maø coù tham nhuõng ôû ñoù thaät.
Coøn veà vuï xöû naøy: toâi ñaõ trao cho caùc thaåm phaùn caùc traùch nhieäm cuï theå, vì ñieàu quan troïng ñoái vôùi beân bieän hoä laø vieäc leân caùo traïng. Toâi khoâng ñoïc caùc lôøi keát toäi thöïc söï, coù tính kyõ thuaät, khoâng phaûi sao? Toâi muoán keát thuùc vuï xöû tröôùc ngaøy 8 thaùng Möôøi Hai vì Naêm Thaùnh Thöông Xoùt, nhöng toâi khoâng nghó hoï coù khaû naêng laøm ñöôïc nhö vaäy, vì toâi muoán moïi luaät sö bieän hoä coù ñuû thì giôø ñeå bieän hoä, hoï ñöôïc töï do bieän hoä. Taát caû. Nhö hoï ñaõ choïn, thì (nghe khoâng roõ). Nhöng tham nhuõng thì ñaõ quanh quaån töø laâu.
Caricato: Ñöùc Thaùnh Cha döï tính laøm gì? Ñöùc Thaùnh Cha döï tính tieán haønh ra sao ñeå nhöõng vieäc naøy khoâng taùi dieãn?
Ñöùc Thaùnh Cha: Toâi chæ bieát taï ôn Chuùa vì Lucrezia Borgia khoâng quanh quaån ñaâu ñaây. (Cöôøi). Nhöng, toâi khoâng bieát, (chaéc phaûi) tieáp tuïc vôùi caùc vò Hoàng Y, vôùi caùc uûy ban ñeå trong saïch hoùa.
Nestor Ponguta Puerto, Radio Colombia: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, tröôùc nhaát, con xin caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha vì taát caû nhöõng gì Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ laøm cho hoøa bình taïi ñaát nöôùc chuùng con, taïi Colombia vaø taát caû nhöõng gì Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ laøm cho theá giôùi. Nhaân dòp naøy, con moán hoûi Ñöùc Thaùnh Cha moät caâu hoûi hôïp thôøi: Coù moät chuû ñeà lieân quan tôùi vieäc "thay ñoåi baøn côø" ôû Myõ Chaâu La Tinh töøng ñem OÂng Macri ôû chính queâ höông Ñöùc Thaùnh Cha (leân caàm quyeàn) sau hôn 12 naêm cuûa chuû nghóa Kirchner, nay söï vieäc ñaõ thay ñoåi ñoâi chuùt, Ñöùc Thaùnh Cha nghó gì veà nhöõng thay ñoåi môùi meû naøy, veà vieäc höôùng ñi môùi ñang thaéng löôùt nhö theá naøo ñoái vôùi luïc ñòa Myõ Chaâu La Tinh, nôi Ñöùc Thaùnh Cha xuaát thaân?
Ñöùc Thaùnh Cha: Toâi coù nghe moät soá yù kieán, nhöng thuù thöïc veà vaán ñeà ñòa chính trò naøy trong luùc naøy, toâi thuïc söï khoâng bieát phaûi noùi gì, toâi khoâng bieát vì vaøo luùc naøy ôû nhieàu quoác gia cuõng coù vaán ñeà nhö theá. Nhöng, quaû thöïc, toâi khoâng bieát taïi sao noù khôûi söï vaø khôûi söï nhö theá naøo. Toâi thöïc söï khoâng bieát. Söï kieän nhieàu nöôùc Myõ Chaâu La Tinh ñang ôû trong tình theá coù moät soá thay ñoåi ñöôøng loái laø söï kieän coù thaät, nhöng toâi khoâng bieát giaûi thích söï kieän naøy.
Juergen Baetz, DPA (Germany): Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, HIV ñang taøn phaù Phi Chaâu. Thuoác men tuy coù nghóa nhieàu ngöôøi ngaøy nay soáng laâu hôn, nhöng naïn dòch naøy vaãn ñang tieáp dieãn. ÔÛ Uganda maø thoâi, ñaõ coù theâm 135,000 laây nhieãm HIV môùi, ôû Kenya, tình hình coøn teä hôn theá. Ñaây laø nguyeân nhaân gaây neân nhieàu caùi cheát nhaát ôû Phi Chaâu. Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Thaùnh Cha töøng gaëp caùc treû em mang HIV, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nghe chöùng töø caûm ñoäng ôû Uganda. AÁy theá nhöng, Ñöùc Thaùnh Cha noùi raát ít veà vaán ñeà naøy. Chuùng ta bieát raèng ngaên ngöøa laø chìa khoùa. Chuùng ta bieát raèng bao cao su khoâng nhöõng laø phöông phaùp coù theå giaûi quyeát côn dòch, maø coøn laø moät phaàn quan troïng cuûa giaûi phaùp. Haù ñaây khoâng phaûi laø luùc ñeå Giaùo Hoäi thay ñoåi chuû tröông cuûa mình veà vaán ñeà naøy hay sao? Ñeå cho pheùp vieäc duøng bao cao su ñeå ngaên ngöøa laây lan theâm?
Ñöùc Thaùnh Cha: Vaán ñeà naøy xem ra quaù nhoû ñoái vôùi toâi, döôøng nhö noù cuõng laø moät caâu hoûi phieán dieän nöõa. Vaâng, noù laø moät trong caùc phöông phaùp. ÔÛ ñaây, ta thaáy luaân lyù cuûa Giaùo Hoäi veà ñieåm naøy ñang gaëp moät ñieàu khoù xöû: ñieàu raên thöù naêm hay ñieàu raên thöù saùu? Baûo veä söï soáng hay caùc lieân heä tính duïc phaûi môû cöûa ñoùn nhaän söï soáng? Nhöng ñaáy khoâng phaûi laø vaán ñeà. Vaán ñeà lôùn hôn theá# caâu hoûi naøy laøm toâi nghó tôùi coù laàn ngöôøi ta hoûi Chuùa Gieâsu: "thöa Thaày, xin Thaày cho bieát coù ñöôïc pheùp chöõa beänh vaøo ngaøy Sabaùt khoâng? Coù baét buoäc phaûi chöõa beänh khoâng?". Caâu hoûi "coù ñöôïc pheùp khoâng" naøy# nhöng naïn thieáu dinh döôõng, vieäc phaùt trieån con ngöôøi, naïn lao ñoäng noâ dòch, vieäc thieáu nöôùc uoáng, taát caû ñeàu laø vaán ñeà. Ta ñöøng neân noùi (veà chuùng) neáu ta coù theå söû duïng thöù baêng daùn naøy hay thöù baêng daùn cho moät veát thöông nhoû, veát thöông traàm troïng laø baát coâng xaõ hoäi, baát coâng veà moâi sinh, baát coâng maø... Toâi khoâng muoán ñi vaøo caùc suy tö ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp ñieån hình trong ñoù, ngöôøi ta cheát vì thieáu nöôùc, vì ñoùi, moâi sinh... khi moïi ngöôøi ñöôïc chöõa laønh, khi khoâng coøn nhöõng chöùng beänh naøy, nhöõng thaûm kòch do con ngöôøi taïo ra naøy, baát keå laø baát coâng xaõ hoäi hay kieám nhieàu tieàn hôn, toâi nghó tôùi vieäc buoân baùn vuõ khí, khi nhöõng vaán ñeà naøy khoâng coøn nöõa, toâi nghó chuùng ta coù theå hoûi "coù ñöôïc pheùp chöõa beänh vaøo ngaøy Sabaùt khoâng?".Vì, neáu vieäc buoân baùn vuõ khí cöù tieáp tuïc, chieán tranh laø nguyeân nhaân lôùn nhaát gaây ra cheát choùc# Toâi muoán noùi ñöøng nghó tôùi vieäc coù ñöôïc pheùp chöõa beänh vaøo ngaøy Sabaùt hay khoâng, toâi muoán noùi vôùi nhaân loaïi: "haõy thöïc hieän coâng lyù" vaø khi moïi ngöôøi ñöôïc chöõa laønh, khi khoâng coøn baát coâng nöõa, ta coù theå noùi veà ngaøy Sabaùt.
Marco Ansaldo, Repubblica: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, con muoán hoûi Ñöùc Thaùnh Cha moät caâu hoûi nhö sau: vì tuaàn qua coù hai bieán coá lôùn maø giôùi truyeàn thoâng löu taâm: moät laø chuyeán ñi Phi Chaâu cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, maø taát caû chuùng ta hieån nhieân ñeàu vui möøng ñaõ thaønh coâng myõ maõn xeùt theo moïi goùc nhìn, bieán coá kia laø cuoäc khuûng hoaûng treân bình dieän quoác teá giöõa Nga vaø Thoå Nhó Kyø trong ñoù, Thoå Nhó Kyø baén haï moät maùy bay Nga vì ñaõ bay vaøo khoâng phaän Thoå Nhó Kyø 17 giaây vôùi nhieàu lôøi toá caùo, khoâng coù lôøi xin loãi naøo töø caû hai phía, vieäc naøy ñaõ noå buøng thaønh moät cuoäc khuûng hoaûng... moät cuoäc khuûng hoaûng maø thöïc tình chuùng ta khoâng caàn coù trong Theá Chieán Thöù Ba maø Ñöùc Thaùnh Cha noùi laø ñang khôûi dieãn "töøng maûnh" treân theá giôùi. Do ñoù, caâu hoûi cuûa con laø ñaâu laø laäp tröôøng cuûa Vatican veà vaán ñeà naøy? Vaø con muoán ñi xa hôn (vaø hoûi) xem lieäu Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó seõ ñi döï leã kyû nieäm caùc bieán coá laàn thöù 101 taïi Armenia seõ dieãn ra vaøo naêm tôùi, nhö Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ laøm trong naêm ngoaùi ôû Thoå Nhó Kyø khoâng?
Ñöùc Thaùnh Cha: Naêm ngoaùi, toâi coù höùa vôùi ba thöôïng phuï laø toâi seõ ñi. Lôøi höùa coøn ñoù. Toâi khoâng bieát lieäu noù coù thöïc söï dieãn ra khoâng, nhöng lôøi höùa coøn ñoù.
Roài, caùc cuoäc chieán tranh. Caùc cuoäc chieán tranh vì tham voïng. Caùc cuoäc chieán tranh, toâi noùi tôùi caùc cuoäc chieán tranh khoâng phaûi ñeå töï veä choáng keû gaây haán baát chính nhöng caùc cuoäc chieán tranh voán laø moät kyõ ngheä. Trong lòch söû, ta ñaõ bao laàn bieát ñieàu naøy: taïi moät quoác gia, khi baûn caân baèng chi thu khoâng khaû quan, ngöôøi ta beøn baûo nhau "naøo, ta haõy gaây chieán tranh" vaø theá laø söï thieáu caân baèng ñöôïc giaûi quyeát. Chieán tranh laø moät vuï kinh doanh, kinh doanh vuõ khí. Quaân khuûng boá, hoï coù cheá taïo vuõ khí khoâng? Coù, coù leõ coù chuùt ñænh. Ai cung caáp cho hoï vuõ khí ñeå hoï gaây chieán tranh? Coù caû moät maïng löôùi quyeàn lôïi vôùi tieàn taøi vaø quyeàn löïc sau löng, moät maïng löôùi hoaëc coù tính ñeá quoác hoaëc coù tính lieân minh quyeàn löïc. Nhöng chuùng ta laâm caûnh chieán tranh caû bao nhieâu naêm nay roài vaø coøn nhieàu naêm nöõa. Caùc maûnh naøy ngaøy caøng ít hôn nhöng lôùn hôn. Toâi nghó gì ñaây? Toâi khoâng bieát Vatican nghó gì, nhöng toâi nghó gì ñaây? (Cöôøi). Chieán tranh laø moät thöù toäi. Chuùng choáng laïi nhaân loaïi. Chuùng huûy dieät nhaân loaïi. Chuùng laø nguyeân nhaân cuûa boùc loät, cuûa buoân baùn ngöôøi, cuûa raát nhieàu ñieàu. Chuùng phaûi ñöôïc chaën ñöùng. Taïi Lieân Hieäp Quoác, toâi ñaõ noùi tôùi chöõ naøy hai laàn, caû ôû Kenya laãn New York, raèng coâng vieäc cuûa quùy vò ñöøng laø duy danh "chæ nhaèm tuyeân boá", maø noù phaûi höõu hieäu, ñem laïi hoøa bình. Hoï ñang laøm nhieàu vieäc. ÔÛ ñaây, ôû Phi Chaâu naøy, toâi ñaõ thaáy "caùc Muõ Xanh" laøm vieäc ra sao. Nhöng nhö theá chöa ñuû. Cheán tranh khoâng phaùt xuaát töø Thieân Chuùa. Thieân Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa hoøa bình. Thieân Chuùa döïng neân theá giôùi. Thieân Chuùa döïng neân moïi söï ñeïp ñeõ nhöng roài, theo trình thuaät cuûa Thaùnh Kinh, anh gieát em. Ñoù laø cuoäc chieán tranh ñaàu tieân, chieán tranh theá giôùi laàn thöù nhaát, giöõa anh em. Ñoù laø ñieàu toâi nghó ñeán vaø noù laøm toâi raát ñau ñôùn.
Francois Beaudonnet, France Television: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, duø con laø ngöôøi Phaùp, con vaãn muoán hoûi Ñöùc Thaùnh Cha moät caâu baèng tieáng Taây Ban Nha. Hoâm nay, taïi Paris, hoäi nghò veà thay ñoåi khí haäu ñang dieãn ra. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ coá gaéng raát nhieàu nhaèm laøm moïi söï trôû neân toát ñeïp hôn. Ñöùc Thaùnh Cha coù hy voïng quaù nhieàu ôû hoäi nghò naøy khoâng? Chuùng ta coù chaéc chaén laø COP-21 seõ khôûi dieãn moät giaûi phaùp khoâng?
Ñöùc Thaùnh Cha: Toâi khoâng bieát chaéc. Toâi khoâng bieát chaéc. Nhöng toâi coù theå cho oâng hay: phaûi laø baây giôø hay chaúng bao giôø nöõa. Nhöng, töø hoäi nghò tröôùc ôû Tokyo, thì khoâng. Hoï laøm ñöôïc moät soá vieäc. Moãi naêm, caùc vaán ñeà moãi ra traàm troïng theâm. Khi toâi noùi trong moät buoåi gaëp gôõ caùc sinh vieân ñaïi hoïc veà vieäc ta ñeå laïi cho con chaùu ta moät theá giôùi nhö theá naøo, coù ngöôøi baûo: "nhöng Ñöùc Thaùnh Cha coù chaéc laø seõ coù con chaùu trong theá heä naøy khoâng? Chuùng ta ñaõ ñaït tôùi giôùi haïn roài. Chuùng ta ñang ôû treân bôø töï saùt, coù theå noùi maïnh nhö theá. Vaø toâi daùm chaéc gaàn nhö toaøn boä nhöõng ngöôøi ñang ôû Paris tham döï Hoäi Nghò COP-21 ñeàu yù thöùc ñöôïc ñieàu ñoù vaø muoán laøm moät ñieàu gì. Ngaøy noï, toâi ñoïc thaáy ôû Greenland, caùc nuùi baêng ñaõ maát ñi haøng ngaøn taán. ÔÛ Thaùi Bình Döông, coù moät quoác gia ñang mua ñaát cuûa moät quoác gia khaùc ñeå chuyeån caû nöôùc tôùi ñoù vì chæ 20 naêm nöõa nöôùc cuûa hoï khoâng coøn ôû ñoù nöõa. Toâi tin chaéc, toâi tin chaéc raèng nhöõng ngöôøi naøy seõ laøm moät ñieàu gì ñoù vì toâi bieát chaéc hoï coù thieän chí laøm nhö theá. Vaø toâi hy voïng ñieàu ñoù seõ xaåy ra vaø toâi caàu nguyeän ñeå noù xaåy ra.
Delia Gallagher, CNN: Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ laøm nhieàu cöû chæ kính troïng ñoái vôùi ngöôøi Hoài Giaùo. Con thaéc maéc Hoài Giaùo vaø giaùo huaán cuûa Tieân Tri Mohammed coù gì ñeå noùi vôùi theá giôùi hoâm nay?
Ñöùc Thaùnh Cha: Hoï coù caùc nhaân ñöùc, nhieàu nhaân ñöùc laém vaø nhöõng nhaân ñöùc naøy coù tính xaây döïng. Toâi cuõng caûm nghieäm ñöôïc nhieàu tình baèng höõu, tình baèng höõu voán laø moät töø ngöõ maïnh meõ, vôùi moät ngöôøi Hoài Giaùo, moät nhaø laõnh ñaïo taàm côõ theá giôùi, coù theå noùi nhö theá, vaø oâng coù nieàm tin cuûa oâng coøn toâi coù nieàm tin cuûa toâi, oâng caàu nguyeän vaø toâi cuõng caàu nguyeän. (Coù nhieàu) giaù trò, caàu nguyeän chaúng haïn, aên chay, ñeàu laø caùc giaù trò toân giaùo. Vaø caû caùc nhaân ñöùc khaùc nöõa... Chuùng ta khoâng theå loaïi boû moät ngöôøi toân giaùo vì coù moät soá, thaäm chí nhieàu nhoùm cöïc ñoan vaøo moät thôøi ñieåm lòch söû naøo ñoù. Ñuùng, chieán tranh giöõa caùc toân giaùo luoân dieãn ra trong lòch söû, luoân luoân. Chuùng ta cuõng caàn phaûi xin loãi, Catherine de'Medici khoâng phaûi laø moät vò thaùnh, vaø coù cuoäc chieán tranh (toân giaùo) 30 naêm vaø caùi ñeâm haõi huøng vaøo ngaøy kính Thaùnh Bartoâloâmeâoâ, neân chuùng ta cuõng phaûi xin nhöõng ngöôøi cöïc ñoan quaù khích trong caùc cuoäc chieán tranh toân giaùo tha thöù nöõa.
Nhöng hoï coù caùc nhaân ñöùc, neân ngöôøi ta coù theå ñoái thoaïi vôùi hoï. Hoâm nay, toâi coù maët taïi moät ñeàn thôø Hoài Giaùo, moät giaùo só Hoài Giaùo caàu nguyeän vôùi toâi, ngaøi muoán ñi vôùi toâi moät voøng vaän ñoäng tröôøng, nôi nhieàu ngöôøi khoâng vaøo ñöôïc, baèng giaùo hoaøng xa, vaø trong giaùo hoaøng xa, coù vò giaùo hoaøng vaø moät giaùo só Hoài Giaùo. Coù theå noùi nhö theá. Cuõng gioáng moïi nôi khaùc, coù nhöõng ngöôøi coù caùc giaù trò toân giaùo, vaø coù nhöõng ngöôøi khoâng coù caùc giaù trò aáy... ngöôøi Kitoâ Giaùo chuùng ta cuõng ñaõ gaây ra bieát bao traän chieán tranh, khoâng chæ coù tính toân giaùo. Khoâng phaûi ngöôøi Hoài Giaùo ñaõ cöôùp phaù Roâma. Hoï cuõng coù caùc nhaân ñöùc.
Martha Calderon, Catholic News Agency: Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, chuùng con bieát Ñöùc Thaùnh Cha saép söûa ñi Meã Taây Cô, chuùng con muoán bieát moät chuùt hôn nöõa veà chuyeán ñi naøy vaø cuõng theo ñöôøng höôùng aáy, Ñöùc Thaùnh Cha coù seõ ñi thaêm caùc quoác gia ñang gaëp caùc vaán ñeà hay khoâng? Ñöùc Thaùnh Cha coù nghó seõ thaêm Colombia hay trong töông lai coù theå seõ thaêm caùc quoác gia Myõ Chaâu La Tinh khaùc nhö Peru chaúng haïn maø coù laàn Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaéc ñeán.
Ñöùc Thaùnh Cha: Vaâng, caùc cuoäc du haønh vaøo tuoåi toâi khoâng ñöôïc khoûe khoaén laém. Ngöôøi ta vaãn soáng thoaùt chuùng nhöng chuùng ñeå laïi daáu veát. Toâi seõ ñi Meã Taây Cô. Ñaàu tieân, toâi muoán kính vieáng Ñöùc Meï, vì ngaøi laø Meï Myõ Chaâu, vì theá, toâi seõ ñeán Thaønh Phoá Mexico. Neáu Ñöùc Meï Guadalupe khoâng coù ôû ñaáy, chaéc toâi khoâng ñeán Meã Taây Cô vì caùc tieâu chuaån cuûa chuyeán ñi: thaêm ba hay boán thaønh phoá chöa ñöôïc vò giaùo hoaøng naøo vieáng thaêm, nhöng toâi seõ tôùi Thaønh Phoá Mexico vì Ñöùc Meï Ñoàng Trinh.
Roài toâi seõ tôùi Chiapas, ôû phía nam, giaùp bieân giôùi Guatemala, sau ñoù, ñi Morelia vaø haàu nhö chaéc chaén, treân ñöôøng trôû veà Roâma, coù leõ toâi seõ daønh moät ngaøy, coù leõ ít hôn ôû Ciudad Juarez. Veà caùc cuoäc vieáng thaêm caùc nöôùc Myõ Chaâu La Tinh khaùc: naêm 2017, toâi ñaõ ñöôïc môøi ñeán (vieáng Ñöùc Meï) Aparecida, cuõng laø quan thaày cuûa Myõ Chaâu noùi tieáng Boà Ñaøo Nha, vì coù hai quan thaày, phaûi khoâng? Töø ñoù, toâi mong coù theå thaêm moät nöôùc khaùc ñeå daâng Thaùnh Leã nhöng toâi chöa bieát. Chöa coù keá hoaïch.
Mark Masai, National Media of Kenya: Tröôùc nhaát, xin caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ thaêm Kenya vaø Phi Chaâu. Ñöùc Thaùnh Cha ñöôïc nghinh ñoùn laàn nöõa ôû Kenya ñeå nghæ ngôi, chöù khoâng ñeå laøm vieäc. Nay thì ñaây laø chuyeán vieáng thaêm ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vaø ai cuõng lo ngaïi veà an ninh. Ñöùc Thaùnh Cha muoán noùi gì vôùi theá giôùi voán nghó Phi Chaâu chæ coù chieán tranh taøn phaù vaø ñaày huûy dieät maø thoâi?
Ñöùc Thaùnh Cha: Phi Chaâu laø naïn nhaân. Phi Chaâu luoân bò boùc loät bôûi caùc cöôøng quoác khaùc. Töø Phi Chaâu, ngöôøi ta tôùi Myõ Chaâu, bò baùn laøm noâ leä. Coù nhöõng cöôøng quoác chæ tìm caùch laáy cuûa caûi lôùn lao cuûa Phi Chaâu, coù leõ laø luïc ñòa phong phuù nhaát. Nhöng, hoï khoâng heà nghó tôùi vieäc giuùp cho caùc quoác gia lôùn maïnh, ngöôøi daân coù vieäc laøm, moïi ngöôøi coù vieäc laøm. Boùc loät. Phi Chaâu laø moät vò töû ñaïo, töû ñaïo trong tay boùc loät. Nhöõng ngöôøi cho raèng töø Phi Chaâu phaùt xuaát moïi tai hoïa vaø moïi cuoäc chieán tranh coù leõ ñaõ khoâng hieåu roõ caùc tai haïi maø moät soá hình thöùc phaùt trieån ñaõ ñem laïi cho nhaân loaïi. Chính vì theá, toâi yeâu meán Phi Chaâu, vì Phi Chaâu laø naïn nhaân cuûa caùc cöôøng quoác khaùc.
Vuõ Vaên An