Ñöøng ñoàng nhaát hoùa tín lyù
vôùi chuû nghóa baûo thuû
haõy laøm thaàn hoïc baèng caùch quøy goái xuoáng
Ñöùc Phanxicoâ vôùi Ñaïi Hoäi Thaàn Hoïc Quoác Teá: ñöøng ñoàng nhaát hoùa tín lyù vôùi chuû nghóa baûo thuû, haõy laøm thaàn hoïc baèng caùch quøy goái xuoáng.
Roma (VietCatholic News 4-09-2015) - Theo Sôû Thoâng Tin Vatican, ngaøy 3 thaùng 9 naêm 2015, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ göûi tôùi Ñaïi Hoäi Thaàn Hoïc Quoác Teá laàn thöù hai moät thoâng ñieäp. Ñaïi hoäi naøy hoïp taïi Buenos Aires trong caùc ngaøy 1 ñeán 3 thaùng 9 naêm 2015 vôùi chuû ñeà "Vatican II: hoaøi nieäm, hieän taïi vaø trieån voïng", muïc ñích ñeå kyû nieäm 100 naêm ngaøy khai sinh cuûa Phaân Khoa Thaàn Hoïc taïi Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo Argentina vaø 50 naêm keát thuùc Coâng Ñoàng Vatican II.
Sau ñaây laø moät soá ñoaïn quan troïng trong thoâng ñieäp:
Leã kyû nieäm Phaân Khoa Thaàn Hoïc naêm 2015 möøng vieäc moät Giaùo Hoäi ñaëc thuø tieán tôùi tröôûng thaønh. Noù cöû haønh söï soáng, lòch söû vaø ñöùc tin cuûa Daân Chuùa ñang löõ haønh treân döông gian vaø ñang ñi tìm 'söï hieåu bieát' vaø 'söï thaät' töø chính caùc theá ñöùng cuûa mình# Ñieàu heát söùc quan troïng ñoái vôùi toâi laø noái keát bieán coá naøy vôùi leã kyû nieäm 50 naêm ngaøy keát thuùc Coâng Ñoàng Vatican II. Khoâng heà coù moät Giaùo Hoäi ñaëc thuø rieâng reõ naøo ñöôïc coi laø sôû höõu chuû vaø laø ngöôøi giaûi thích duy nhaát ñoái vôùi thöïc taïi vaø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Khoâng moät coäng ñoàng naøo ñöôïc ñoäc quyeàn ñoái vôùi vieäc giaûi thích hay hoäi nhaäp vaên hoùa, gioáng nhö khoâng heà coù vieäc Giaùo Hoäi hoaøn vuõ quay maët hay laøm ngô hoaëc laõng queân hoaøn caûnh ñòa phöông.
Vaø ñieàu treân daãn ta tôùi quan ñieåm naøy: laø Kitoâ höõu... ôû AÁn Ñoä, ôû Gia Naõ Ñaïi hay ôû Roâma khoâng y heät nhö nhau. Bôûi theá, moät trong caùc traùch vuï chính yeáu cuûa caùc nhaø thaàn hoïc laø bieän phaân vaø suy nghó xem laøm moät Kitoâ höõu ngaøy nay, 'ôû ñaây vaø luùc naøy" coù nghóa gì. Ngaøy nay, laøm theá naøo ñeå nguoàn nguyeân khôûi daãn nöôùc vaøo caùc maûnh ñaát naøy, laøm cho mình trôû thaønh höõu hình vaø soáng ñoäng?... Muoán giaûi quyeát thaùch thöùc naøy, ta phaûi thaéng vöôït hai côn caùm doã coù theå coù sau ñaây: thöù nhaát, leân aùn moïi söï# coi 'moïi söï trong quaù khöù ñeàu toát hôn', tìm caùch truù aån nôi thuyeát baûo thuû hay thuyeát cöïc ñoan, hay ngöôïc laïi, thaùnh hieán moïi söï, baùc boû baát cöù ñieàu gì khoâng coù 'muøi vò môùi', töông ñoái hoùa moïi khoân ngoan ñaõ tích luõy ñöôïc trong di saûn phong phuù cuûa Giaùo Hoäi. Con ñöôøng thaéng vöôït ñöôïc caùc côn caùm doã naøy naèm ôû choã suy nghó, bieän phaân, vaø coi laøm troïng caû truyeàn thoáng Giaùo Hoäi laãn thöïc taïi hieän thôøi, ñaët chuùng vaøo cuoäc ñoái thoaïi vôùi nhau.
Moät söï choáng ñoái giöõa thaàn hoïc vaø thöøa taùc muïc vuï raát thöôøng xaåy ra, nhö theå chuùng laø hai thöïc taïi ñoái nghòch nhau, bieät laäp nhau, khoâng coù gì lieân heä vôùi nhau. Ta raát hay ñoàng nhaát hoùa tín lyù vôùi chuû nghóa baûo thuû vaø coå thôøi; vaø ngöôïc laïi, ta cuõng coù khuynh höôùng nghó tôùi thöøa taùc muïc vuï vôùi yù höôùng thích öùng, giaûn löôïc, thoûa hieäp. Nhö theå chuùng khoâng heà coù gì lieân heä vôùi nhau. Söï ñoái nghòch giöõa thaàn hoïc vaø thöøa taùc muïc vuï, giöõa suy tö Kitoâ Giaùo vaø ñôøi soáng Kitoâ Giaùo chæ laø giaû taïo# Coá gaéng thaéng vöôït vieäc ly dò giöõa thaàn hoïc vaø thöøa taùc muïc vuï, giöõa ñöùc tin vaø ñôøi soáng, quaû laø moät trong caùc ñoùng goùp chính cuûa Coâng Ñoàng Vatican II.
Toâi khoâng theå boû qua caùc lôøi Ñöùc Gioan XXIII noùi trong baøi dieãn vaên khai maïc Coâng Ñoàng, khi ngaøi cho hay "baûn theå tín lyù xöa trong kho taøng ñöùc tin laø moät vieäc; vaø caùch trình baày noù laø moät vieäc khaùc". Ta phaûi quay trôû laïi# vôùi nhieäm vuï cam go laø phaân bieät söù ñieäp soáng ñoäng ra khoûi hình thöùc thoâng truyeàn noù, ra khoûi caùc yeáu toá vaên hoùa trong ñoù noù ñöôïc qui ñieån hoùa, trong moät thôøi ñieåm nhaát ñònh naøo ñoù.
Ñöøng ñeå cho vieäc thöïc haønh bieän phaân daãn ta tôùi choã phaûn boäi noäi dung cuûa söù ñieäp. Ta ñöôïc môøi goïi khoâng thöïc hieän caùi loái hoaït ñoäng thaàn hoïc coù haïi tôùi söù meänh nhö theá. Tín lyù khoâng phaûi laø moät heä thoáng ñoùng kín, tö rieâng, maát heát naêng ñoäng tính vôùi khaû naêng ñaët caâu hoûi vaø nghi vaán. Ngöôïc laïi, tín lyù Kitoâ Giaùo coù moät göông maët, moät thaân xaùc, moät nhuïc huyeát; teân Ngöôøi laø Gieâsu Kitoâ vaø Ngöôøi ñaõ hieán Söï Soáng Ngöôøi cho moïi ngöôøi ôû moïi nôi töø theá heä naøy sang theá heä noï.
Caùc caâu hoûi ñöôïc ngöôøi cuûa chuùng ta ñaët ra, caùc lo aâu xao xuyeán cuûa hoï, caùc tranh caõi cuûa hoï, caùc moäng öôùc cuûa hoï, caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa hoï, caùc quan taâm cuûa hoï, taát caû ñeàu coù giaù trí giaûi thích maø ta khoâng ñöôïc laøm ngô neáu ta coi troïng nguyeân lyù nhaäp theå# Vieäc leân coâng thöùc ñöùc tin cuûa ta luoân ñöôïc phaùt sinh töø ñoái thoaïi, gaëp gôõ, so saùnh vaø tieáp xuùc vôùi caùc neàn vaên hoùa, caùc coäng ñoàng vaø caùc quoác gia khaùc nhau trong nhöõng tình huoáng môøi goïi ta suy nghó nhieàu hôn veà caùc vaán ñeà tröôùc ñaây chöa ñöôïc soi saùng. Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, moät ñieàu gì ñoù seõ bò hoaøi nghi khi ta khoâng coøn cho pheùp noù ñöôïc ngöôøi khaùc pheâ phaùn nöõa. Con ngöôøi vaø caùc tranh chaáp chuyeân bieät cuûa hoï, caùc phuï kieän cuûa hoï, khoâng phaûi laø ñieàu nhieäm yù, maø ñuùng hôn laø ñieàu caàn coù môùi coù theå hieåu ñöôïc ñöùc tin caùch toát hôn. Bôûi ñoù, ñieàu quan troïng laø töï hoûi xem ai laø ngöôøi ta nghó tôùi khi ta daán thaân vaøo thaàn hoïc. Ta ñöøng queân raèng Chuùa Thaùnh Thaàn trong nhöõng con ngöôøi caàu nguyeän môùi chính laø chuû theå cuûa thaàn hoïc. Neàn thaàn hoïc naøo khoâng phaùt sinh töø ñoù coù theå ñem laïi cho ta moät ñieàu gì ñoù ñeïp ñeõ nhöng khoâng coù thöïc chaát.
Veà phöông dieän naøy, toâi muoán giaûi thích 3 ñaëc ñieåm trong caên tính cuûa moät nhaø thaàn hoïc:
1. Nhaø thaàn hoïc chuû yeáu laø ngöôøi con cuûa daân mình. OÂng khoâng theå vaø khoâng muoán laøm ngô hoï. OÂng bieát daân oâng, ngoân ngöõ cuûa hoï, goác gaùc cuûa hoï, lòch söû cuûa hoï, truyeàn thoáng cuûa hoï. OÂng laø ngöôøi hoïc caùch traân quí nhöõng gì nhaän ñöôïc nhö laø daáu chæ söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa vì bieát raèng ñöùc tin khoâng thuoäc veà oâng. Ñieàu naøy daãn oâng tôùi choã nhìn nhaän raèng daân Kitoâ Giaùo maø oâng ñaõ ñöôïc sinh ra giöõa hoï coù moät yù nghóa thaàn hoïc maø oâng khoâng theå boû qua.
2. Nhaø thaàn hoïc laø moät tín höõu. OÂng laø ngöôøi caûm nghieäm ñöôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø khaùm phaù ra raèng oâng khoâng theå soáng neáu khoâng coù Ngöôøi... Nhaø thaàn hoïc bieát raèng oâng khoâng theå soáng neáu khoâng coù moät ñoái töôïng hay chuû theå cho tình yeâu cuûa oâng, vaø hieán ñôøi mình ñeå chia seû ñoái töôïng hay chuû theå naøy vôùi anh chò em mình.
3. Nhaø thaàn hoïc laø moät tieân tri. Moät trong caùc thaùch thöùc lôùn nhaát trong theá giôùi ngaøy nay khoâng phaûi chæ laø söï deã daøng khieán ngöôøi ta coù theå vöùt boû Thieân Chuùa; veà phöông dieän xaõ hoäi hoï coøn tieán xa hôn. Cuoäc khuûng hoaûng hieän nay xoay quanh vieäc con ngöôøi maát khaû naêng tin baát cöù ñieàu gì vöôït quaù chính hoï... Ñieàu naøy taïo ra veát nöùt trong caùc baûn saéc caù nhaân vaø xaõ hoäi. Tình huoáng môùi naøy saûn sinh ra dieãn trình tha hoùa, chæ vì ñaùnh maát quaù khöù vaø do ñoù ñaùnh maát töông lai. Do ñoù, nhaø thaàn hoïc phaûi laø moät tieân tri, vì oâng coù nhieäm vuï duy trì cho soáng ñoäng yù thöùc quaù khöù vaø lôøi môøi phaùt sinh töø töông lai. OÂng phaûi coù khaû naêng toá giaùc baát cöù hình thöùc tha hoùa naøo khi tröïc caûm ñöôïc nieàm hy voïng maø taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi, nhôø bieát suy tö beân bôø soâng Thaùnh Truyeàn maø oâng töøng tieáp nhaän ñöôïc töø Giaùo Hoäi.
Do ñoù, chæ coù moät caùch duy nhaát ñeå thöïc haønh thaàn hoïc: quøy goái xuoáng. Khoâng phaûi chæ laø vieäc tröôùc nhaát haõy caàu nguyeän roài sau ñoù môùi suy nghó thaàn hoïc. Maø ñaây laø moät thöïc taïi naêng ñoäng goàm suy nghó vaø caàu nguyeän. Thöïc haønh thaàn hoïc trong luùc quøy goái nghóa laø khuyeán khích suy nghó trong khi caàu nguyeän vaø khuyeán khích caàu nguyeän trong khi suy nghó.
Vuõ Van An