Boán quoác gia seõ naém vai troø chuû ñoäng
trong Ñaïo Coâng Giaùo Theá Kyû 21
Boán quoác gia seõ naém vai troø chuû ñoäng trong Ñaïo Coâng Giaùo Theá Kyû 21.
Roma (VietCatholic News 25-08-2015) - Naêm 2001, Jim O'Neill cuûa Goldman Sachs taïo ra kieåu noùi "Caùc Quoác Gia BRIC" ñeå chæ caùc nöôùc Brazil (Ba Taây), Russia (Nga), India (AÁn Ñoä) vaø China (Trung Hoa), laø caùc nöôùc ñöôïc ngöôøi ta cho seõ laø caùc sieâu cöôøng môùi cuûa ñòa caàu. Hieän nay, kieåu noùi ñoù ñaõ ñöôïc bieán thaønh BRICS ñeå theâm vaøo South Africa (Nam Phi).
O'Neill vaø nhieàu ngöôøi khaùc, môùi ñaây, coøn theâm kieåu noùi caùc quoác gia MINT ñeå chæ caùc quoác gia Mexico (Meã Taây Cô), Indonesia (Nam Döông), Nigeria vaø Turkey (Thoå Nhó Kyø) vì caû maáy quoác gia naøy cuõng ñang trôû thaønh nhöõng tay chuû choát ñang moïc loâng moïc caùnh trong baøn côø kinh teá vaø chính trò hoaøn caàu.
Trong tinh thaàn aáy, nhaø baùo John Allen ñeà xuaát kieåu noùi caùc quoác gia PINS ñeå chæ caùc coäng ñoàng Coâng Giaùo chuû choát treân theá giôùi trong töông lai, ñoù laø Philippines (Phi Luaät Taân), India (AÁn Ñoä), Nigeria vaø South Korea (Nam Haøn). Taïi boán nöôùc naøy, töông lai cuûa Ñaïo Coâng Giaùo theá kyû 21, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi noùi tieáng Anh, ñang loù daïng.
Taïi caû 4 quoác gia noùi treân, tieáng Anh ñeàu giöõ vai chuû choát vaø toång soá ngöôøi Coâng Giaùo leân tôùi 130 trieäu ngöôøi, trong ñoù, 80.2 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo Phi, 19.7 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo AÁn, 25.5 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo Nigeria, vaø 5.3 rieäu ngöôøi Coâng Giaùo Nam Haøn.
Toång soá ngöôøi Coâng Giaùo cuûa boán quoác gia noùi treân goäp laïi lôùn hôn toång soá ngöôøi Coâng Giaùo cuûa Hoa Kyø, Gia Naõ Ñaïi, Anh, UÙc, vaø Taân Taây Lan goäp laïi maø truyeàn thoáng voán coi laø caùi noâi cuûa Ñaïo Coâng Giaùo noùi tieáng Anh. Vaø caùc tuyeán xu theá ñang chuyeån vaàn theo höôùng ngöôïc laïi: trong khi ñöùc tin cuûa nhoùm sau ñang chao ñaûo, thì ñöùc tin cuûa nhoùm tröôùc ñang phaùt trieån raàm roä.
Caû boán quoác gia treân ñeàu coù moät neàn kinh teá ñang lôùn maïnh, duø khaùc nhau veà möùc ñoä phaùt trieån, moät aûnh höôûng chính trò ngaøy caøng lôùn lao hôn, vaø moät soá ngöôøi khaù lôùn di daân ra khaép theá giôùi. Cuøng vôùi caùnh tay vöôn daøi ra khaép theá giôùi aáy, loái soáng Ñaïo Coâng Giaùo cuûa hoï cuõng ñang ñöôïc bieåu loä ôû khaép moïi nôi.
Hoa Kyø laø moät ñieån hình. Caøng ngaøy nöôùc naøy caøng leä thuoäc caùc linh muïc xuaát thaân töø ngoaïi quoác ñeå giöõ cho Giaùo Hoäi taïi ñaây soáng coøn; haøng naêm, nöôùc naøy tieáp nhaän khoaûng 300 linh muïc ngoaïi quoác. Taïi nhieàu giaùo phaän Hoa Kyø, neáu phaûi ñeå caùc linh muïc Phi, AÁn, Nigeria vaø Ñaïi Haøn veà nöôùc cuûa hoï, thì coù leõ Giaùo Hoäi ôû ñaây phaûi yeâu caàu vò cuoái cuøng taét ñeøn tröôùc khi ra ñi vì ñaõ ñeán luùc "heát laøm aên" ñöôïc roài.
Döôùi ñaây laø maáy doøng cho thaáy moãi quoác gia trong boán quoác gia treân trôû thaønh chuû yeáu ra sao ñoái vôùi Ñaïo Coâng Giaùo theá kyû 21.
Phi Luaät Taân
Phi Luaät Taân laø quoác gia Coâng Giaùo lôùn thöù ba treân theá giôùi, vaø coù leõ laø xaõ hoäi thaám nhaäp Ñaïo Coâng Giaùo baäc nhaát. Hôn 80 phaàn traêm daân soá laø Coâng Giaùo, vôùi trình ñoä ñöùc tin vaø thöïc haønh vöôït xa caùc tieâu chuaån Taây Phöông.
Duø sao, chuùng ta cuõng ñang noùi tôùi moät nöôùc maø moãi trung taâm buoân baùn ñeàu coù nhaø nguyeän vaø thaønh phoá naøo cuõng coù nhöõng baûng chæ daãn vieát ñaïi khaùi: "Neân löu yù: Caùc Thaùnh Leã vaø Buoåi Caàu Nguyeän ñang Luoân Luoân Dieãn Ra".
Ngaøy nay, taïi raát nhieàu nôi treân theá giôùi, ngöôøi Phi Luaät Taân taïo neân nhoùm ngöôøi daán thaân hôn caû trong soá giaùo daân Coâng Giaùo taïi ñoù. Nhö taïi Saudi Arabia chaúng haïn, hieän coù tôùi 1.5 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo maø phaàn ñoâng laø ngöôøi Phi Luaät Taân, xa queâ höông, ñang laøm vieäc trong kyõ ngheä daàu hoûa hay troâng nom vieäc nhaø.
Phi Luaät Taân hieän cuõng ñöùng haøng 30 trong soá caùc nöôùc ñöùng ñaàu theá giôùi veà kinh teá, duø hoá phaân caùch giaàu ngheøo vaãn coøn raát lôùn. Nhöng noù cuõng laø nôi chuû nghóa duy tuïc vaø söï ña daïng trong loái soáng ñang xuaát hieän moät caùch doàn daäp. Thaønh thöû, Phi Luaät Taân coù cô hoäi trôû thaønh nôi trong ñoù, vai troø môùi trong khung caûnh xaõ hoäi ña nguyeân vaø theá tuïc seõ ñöôïc leân khuoân cho Giaùo Hoäi.
AÁn Ñoä
Ngöôøi Coâng Giaùo chæ chieám 1.6 phaàn traêm daân soá AÁn Ñoä, nhöng nöôùc naøy duø raát lôùn vaãn ñang böùc xuùc vôùi con soá ñaùng keå gaàn 20 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo. Soá ngöôøi Coâng Giaùo naøy laïi ñang coù moät khuoân maïo xaõ hoäi "quaù khoå" (outsized) taïi AÁn Ñoä, moät phaàn vì heä thoáng to lôùn goàm nhieàu tröôøng hoïc vaø dòch vuï xaõ hoäi cuûa hoï, vaø phaàn khaùc, vì söï suøng kính coâng coäng ñoái vôùi Meï Teâreâxa, vò thaùnh ñaõ thaønh huyeàn thoaïi cuûa ngöôøi ngheøo.
Song song vôùi Trung Hoa, AÁn Ñoä laø moät trong caùc sieâu cöôøng ñuùng nghóa cuûa AÙ Chaâu, nhaát laø trong laõnh vöïc tieán boä kinh teá nhanh choùng cuûa noù. Phaân tích gia taøi chaùnh Nicholas Varney noùi veà söï bieán ñoåi cuûa AÁn Ñoä nhö sau: "Trong thaäp nieân 1970, treû em taïi Hoa Kyø ñöôïc daïy phaûi aên heát thöïc phaåm trong ñóa aên cuûa chuùng vì ngöôøi ta ñang cheát ñoùi taïi AÁn Ñoä. Ngaøy nay, chuùng ñöôïc daïy phaûi laøm xong baøi laøm ôû nhaø vì treû em beân AÁn Ñoä ñang hoïc haønh chaêm chæ hôn vaø seõ laáy heát vieäc laøm cuûa chuùng".
Ngoaøi cô hoäi giuùp ñieàu höôùng vieäc phaùt trieån cuûa moät cöôøng quoác môùi cuûa haønh tinh, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi AÁn Ñoä coù theå ñoùng moät vai troø chuû yeáu ít nhaát trong hai phaïm vi sau:
1. Ña soá daân chuùng laø ngöôøi Dalit, nghóa laø ngöôøi "khoâng theå ñuïng tôùi" theo heä thoáng ñaúng caáp cuõ, vaø ngöôøi "boä laïc" nghóa laø thaønh vieân caùc cö daân nguyeân thuûy cuûa xöù sôû. Caû hai nhoùm naøy ñeàu raát ngheøo vaø bò ñaåy qua beân leà; ñieàu naøy coù nghóa ngöôøi Coâng Giaùo AÁn Ñoä coù cô hoäi khai trieån moät dòch baûn AÙ Chaâu cho neàn "thaàn hoïc giaûi phoùng", coù tieàm naêng traùnh ñöôïc caùc thaùi quaù yù thöùc heä töøng ngaên caûn khoâng cho phong traøo thaàn hoïc naøy phaùt trieån trong Ñaïo Coâng Giaùo Myõ Chaâu La Tinh tröôùc ñaây.
2. Caùc Kitoâ höõu AÁn Ñoä thöôøng xuyeân bò saùch nhieãu vaø baùch haïi; tình theá naøy caøng coù cô nguy haïi hôn vôùi moät chính phuû do nhöõng ngöôøi AÁn Giaùo duy quoác gia ñaày nhieät tình laõnh ñaïo. AÁy theá nhöng, AÁn Ñoä cuõng laø neàn daân chuû lôùn nhaát treân theá giôùi vaø laø moät quoác gia töï haøo vôùi gia taøi hôïp hieán trong tö caùch moät quoác gia theá tuïc; ñieàu naøy coù nghóa ngöôøi Coâng Giaùo AÁn Ñoä coù theå giuùp höôùng daãn ñaát nöôùc trong vieäc ñöa ra caùc bieän phaùp maïnh meõ hôn nhaèm baûo veä caùc nhoùm toân giaùo thieåu soá. Vaøo luùc naøy ñaây, khi vieäc baùch haïi toân giaùo ñang laø moät thaùch thöùc coù tính hoaøn caàu, ñieàu vöøa noùi quaû laø moät ñieån hình coù giaù trò.
Nigeria
Nigeria laø quoác gia lôùn nhaát cuûa Phi Chaâu ít nhaát veà ba phöông dieän: daân soá, kinh teá, vaø möùc saûn xuaát daàu hoûa. Nöôùc naøy yù thöùc raát roõ vai troø moät löïc löôïng vuøng vaø caû hoaøn caàu nöõa cuûa mình, trong caû vieäc laõnh ñaïo Coâng Giaùo laãn thaønh phaàn öu tuù cuûa noù veà chính trò vaø kinh teá.
Hieän nay, coù 25 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo taïi Nigeria, nhöng phoái hôïp caùc öôùc tính cuûa Lieân Hieäp Quoác veà möùc gia taêng daân soá noùi chung vôùi tyû leä ngöôøi lôùn trôû laïi ñaïo treân trung bình, ngöôøi ta cho raèng seõ coù khoaûng 50 trieäu ngöôøi Coâng Giaùo taïi Nigeria vaøo naêm 2050. Söï gia taêng naøy seõ bieán Nigeria thaønh nöôùc Coâng Giaùo lôùn thöù 7 treân theá giôùi, vuôït caû YÙ laãn Phaùp.
Nigeria töï haøo coù 7 chuûng vieän Coâng Giaùo vôùi trung bình töø 400 tôùi 500 ngöôøi treû ghi danh hoïc laøm linh muïc. Chuûng Vieän Bigard ôû ñoâng nam Nigeria, vôùi só soá hôn 1,000 chuûng sinh, ñöôïc coi laø chuûng vieän Coâng Giaùo lôùn nhaát theá giôùi.
Maø khoâng chæ ñuùng vôùi Coâng Giaùo: vôùi 19 trieäu tín ñoà, Nigeria coù nhieàu tín höõu Anh Giaùo hôn baát cöù quoác gia naøo khaùc treân theá giôùi, tröø Anh Quoác nôi soá tín höõu laø 26 trieäu. AÁy theá nhöng, vì caùc dò bieät veà möùc xaùc tín vaø hoaït ñoäng toân giaùo giöõa Nigeria vaø Anh Quoác, ngöôøi ta haàu nhö chaéc chaén raèng Nigeria coù soá tín höõu thöïc haønh Anh Giaùo cao nhaát so vôùi baát cöù nôi naøo khaùc treân theá giôùi.
Moät phaïm vi trong ñoù, Nigeria seõ ñoùng moät vai troø haøng ñaàu laø caùc lieân heä giöõa ngöôøi Kitoâ Giaùo vaø ngöôøi Hoài Giaùo.
Giaùo Só Sani Isah cuûa Ñeàn Thôø Ñöôøng Waff ôû Kaduna, thuû phuû mieàn baéc do Hoài Giaùo chieám ña soá, hay noùi raèng theo quan ñieåm toân giaùo, Nigeria laø Saudi Arabia vaø Vatican hoøa vaøo vôùi nhau thaønh moät. Nhöng ñaây laø moät hoøa troän khaù baáp beânh vì coù caû haøng chuïc trieäu ngöôøi Hoài Giaùo bò khích ñoäng cao ñoä, vaø soá ngöôøi Coâng Giaùo nhieät thaønh thì cuõng khoâng keùm. Ñöùc Toång Giaùm Muïc John Onaiyekan cuûa Abuja coù laàn ñònh nghóa Nigeria, nöôùc coù soá daân cao nhaát Phi Chaâu: 140 trieäu ngöôøi, laø "quoác gia Hoài vaø Kitoâ Giaùo lôùn nhaát traùi ñaát" vì ñaây laø moät ñaát nöôùc coù ñoä taäp trung ngöôøi Hoài Giaùo vaø ngöôøi Kitoâ Giaùo lôùn nhaát trong cuøng moät khu vöïc.
Ñieàu maø Nigeria coù theå cung hieán cho theá giôùi laø moät moâ thöùc lieân heä Hoài Kitoâ Giaùo vöøa coù tính thöïc tieãn vöøa coù tính caân baèng hôn. Caùc Kitoâ höõu Nigeria bieát chung soáng hoøa bình vôùi ngöôøi Hoài Giaùo vì phaàn ñoâng coù haøng xoùm, ñoàng nghieäp vaø baèng höõu theo Hoài Giaùo. Ñoàng thôøi, kinh nghieäm voán daïy hoï tin raèng ñeå cö xöû vôùi nhöõng ngöôøi quaù nhieät thaønh, öa baét naït veà toân giaùo, phaûi duøng söùc maïnh traû ñuõa söùc maïnh.
Döôùi aûnh höôûng Nigeria, caùch tieáp caän cuûa Coâng Giaùo trong theá kyû 21 vôùi ngöôøi Hoài Giaùo vaø caùc coäng ñoàng toân giaùo khaùc chaéc chaén seõ phoái hôïp caû ñoái thoaïi vaø hôïp taùc thöïc tieãn trong caùc chính nghóa baùc aùi vaø xaõ hoäi, ñoàng thôøi phaûi maïnh meõ baûo veä ñöùc tin vaø saün saøng hôn trong vieäc ñaåy lui caùc laïm duïng vaø baùch haïi hieän thôøi.
Nam Haøn
Nam Haøn coù leõ laø quoác gia ngoaïi vi hôn caû trong soá caùc quoác gia cuûa khoái PINS, vì coäng ñoàng Coâng Giaùo ôû ñaây chæ coù 5.3 trieäu ngöôøi. AÁy theá nhöng, vì neàn kinh teá phaùt trieån cao cuûa hoï vaø khuoân maïo töông ñoái giaàu coù vaø giaùo duïc cao cuûa ngöôøi Coâng Giaùo ôû ñaây, Giaùo Hoäi hieän ñang ñoùng moät vai troø ñaùng keå trong sinh hoaït quoác gia vaø caû vuøng.
Ñaïo Coâng Giaùo phaùt trieån nhanh ôû ñaây, vôùi haøng nguõ tín höõu nhaåy voït 70 phaàn traêm giöõa caùc naêm 2004 vaø 2014. Söï gia taêng naøy phaàn lôùn do caùc nhaân toá: hình aûnh tích cöïc cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc laõnh ñaïo phong traøo phoø daân chuû cuûa Ñaïi Haøn, maïng löôùi roäng lôùn caùc döï aùn phuùc lôïi xaõ hoäi vaø caùch tieáp caän ñaày kính troïng ñoái vôùi neàn linh ñaïo coå truyeàn cuûa ñaát nöôùc.
Noùi chung, Nam Haøn laø moät ngoaïi leä ñoái vôùi chuaån möïc AÙ Chaâu ôû ñieåm Kitoâ Giaùo khoâng phaûi laø moät thieåu soá nhoû. Kitoâ höõu chieám moät phaàn ba daân soá quoác gia, vaø ñaïi dieän cho moät coäng ñoàng toân giaùo ñôn thuaàn lôùn nhaát, neáu tính ñeán vieäc khoaûng 45% ngöôøi Ñaïi Haøn khoâng thöïc haønh baát cöù thöù toân giaùo naøo.
Giaùo Hoäi ôû Nam Haøn hieän ôû trong tö theá coù theå ñoùng goùp ít nhaát trong hai laõnh vöïc sau ñaây:
1. Kinh nghieäm phaùt trieån Kitoâ Giaùo cuûa Ñaïi Haøn ñoäc ñaùo ôû choã ñöùc tin tôùi baùn ñaûo naøy khoâng nhôø caùc nhaø truyeàn giaùo ngoaïi quoác, maø laø nhôø chính ngöôøi giaùo daân Ñaïi Haøn, phaàn lôùn laø hoïc giaû vaø thöông nhaân, laø nhöõng ngöôøi ñaõ gaëp gôõ toân giaùo naøy taïi Trung Hoa. Ñaïo Coâng Giaùo thöïc söï ñaõ phaùt trieån taïi Ñaïi Haøn hôn moät theá kyû tröôùc khi vò linh muïc truyeàn giaùo ngoaïi quoác ñaàu tieân ñaët chaân tôùi ñaây. Khi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ tôùi thaêm xöù naøy hoài thaùng Taùm naêm 2014, ngaøi thuùc giuïc ngöôøi Ñaïi Haøn giuùp höôùng daãn Giaùo Hoäi hoaøn vuõ trong vieäc khai trieån caùc moâ thöùc môùi cho vieäc laõnh ñaïo cuûa giaùo daân.
2. Ngöôøi Coâng Giaùo ôû Nam Haøn cuõng coù cô hoäi ñaët neàn cho ñaïi keát baèng caùch saùng taïo caùc phöông caùch môùi meû ñeå baét tay vôùi moät hình thöùc Kitoâ Giaùo treân theá giôùi ñang lôùn maïnh raát nhanh nhöng chöa ñònh hình roõ reät laø Phaùi Nguõ Tuaàn.
Theo cuoäc nghieân cöùu naêm 2006 cuûa Toå Hôïp Pew Hoaøn Caàu, töø non 6 phaàn traêm toång soá Kitoâ höõu giöõa thaäp nieân 1970, Phaùi Nguõ Tuaàn ñaõ chieám tôùi gaàn 20% daân soá Kitoâ Giaùo theá giôùi vaøo cuoái theá kyû 20.
Nam Haøn laø moät trong caùc trung taâm ñang phaùt trieån cuûa Phaùi naøy. Coäng ñoaøn lôùn nhaát theá giôùi hieän nay chính laø Nhaø Thôø Phuùc AÂm Troïn Veïn Yoido, moät nhaø thôø Nguõ Tuaàn toïa laïc taïi moät hoøn ñaûo thuoäc thuû ñoâ Haùn Thaønh. Moãi Chuùa Nhaät, khoaûng 250,000 tín höõu ñaõ tôùi tham döï 9 buoåi cöû haønh ñöôïc dòch sang 16 ngoân ngöõ cuøng moät luùc.
Söï kieän raát nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo vaø Nguõ Tuaàn cuøng soáng caïnh nhau vaø caû hai nhoùm cuøng coù möùc thaønh ñaït cao veà vaät chaát vaø giaùo duïc theo tieâu chuaån quoác teá, veà lyù thuyeát, ñaõ giuùp hoï coù ñuû söï gaàn guõi vaø taøi nguyeân ñeå taïo ra caùc hình thöùc hieåu nhau môùi meû hôn.
Vuõ Van An