Toâng du Bosnia
Ñöùc Phanxicoâ keâu goïi hoøa giaûi
Toâng du Bosnia, Ñöùc Phanxicoâ keâu goïi hoøa giaûi.
Roma (VietCatholic News 4-06-2015) - Theo tin Reuters, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ seõ keâu goïi hoøa giaûi laâu daøi khi ngaøi tôùi thaêm Bosnia, moät nöôùc vaãn coøn chia reõ veà saéc toäc vaø toân giaùo sau 20 naêm chaám döùt noäi chieán.
Vôùi cuoäc thaêm vieáng Sarajevo chæ moät ngaøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng muoán giuùp moät tay ñaåy maïnh caùc coá gaéng cuûa Lieân Hieäp AÂu Chaâu nhaèm ñem thay ñoåi laïi cho moät ñaát nöôùc vaãn coøn nhieàu thöông tích cuûa cuoäc chieán tranh töøng laáy ñi 100,000 sinh meänh sau khi taùch khoûi Yugoslavia.
Thaùng Tö naêm 1997, khi thaêm vieáng thaønh phoá Sarajevo tan hoang vaø ñaày tuyeát laïnh, chæ non hai naêm sau khi chaám döùt chieán tranh, vò giaùo hoaøng hoài aáy laø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ khaån khoaûn xin hoï haõy "can ñaûm tha thöù" vaø hoøa giaûi.
Nhöng 18 naêm sau, Bosnia vaãn coøn chia reõ veà chính trò döïa treân yeáu toá saéc toäc vaø vaãn coøn leõo ñeõo theo sau caùc nöôùc thuoäc Yugoslavia cuõ treân ñöôøng hoäi nhaäp vôùi Taây AÂu.
Cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Phanxicoâ seõ dieãn ra vaøi ngaøy sau khi Lieân Hieäp AÂu Chaâu cho thi haønh hieäp öôùc thaân höõu gaàn guõi hôn vôùi Bosnia, böôùc ñaàu tieân höôùng tôùi vieäc tieáp nhaän nöôùc naøy vaøo toå chöùc cuûa mình vaø laø coá gaéng nhaèm giaûi quyeát naïn ngheøo ñoùi vaø thoái naùt voán laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng baát oån hoài thaùng Hai naêm 2014.
Fikret Novalic, thuû töôùng cuûa Lieân Bang Bosniak-Croat, moät trong hai thöïc theå trong vuøng, cuøng vôùi Coäng Hoøa Serb, laäp thaønh xöù sôû naøy, cho hay cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng coäng vôùi coá gaéng cuûa Lieân Hieäp AÂu Chaâu "coù theå laø thaønh phaàn cuûa haønh ñoäng phoái hôïp coù tính quoác teá naøy ñoái vôùi Bosnia".
Veà thoûa hieäp cuûa Lieân Hieäp AÂu Chaâu, coù hieäu löïc töø ngaøy 1 thaùng Saùu naêm 2015, nhaèm thaùo khoaùn caùc ngaân khoaûn ñeå ñoåi laïi caùc caûi toå chính trò vaø kinh teá, Novalic cho raèng "Bosnia moät laàn nöõa laïi ñang noåi baät... vaø chuùng toâi hieåu ñaây laø cô hoäi cho chuùng toâi döï phaàn vaøo theá giôùi hieän ñaïi".
Haøng chuïc ngaøn ngöôøi seõ tham döï Thaùnh Leã ngoaøi trôøi do Ñöùc Phanxicoâ cöû haønh taïi Vaän Ñoäng Tröôøng Kosevo. Moät thôï khaéc goã ngöôøi Bosnia vaø laø moät tín höõu Hoài Giaùo ngoan ñaïo ñaõ thöïc hieän chieác gheá ngoài cho Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø töø choái khoâng laáy tieàn coâng do moät giaùo xöù quyeân goùp ñeå traû cho oâng.
Trong moät cuoäc gaëp gôõ lieân toân, Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ nhaán maïnh tôùi vai troø cuûa caùc tín ngöôõng khaùc nhau trong vieäc khaéc phuïc chia reõ.
Theo Reuters, ngöôøi Coâng Giaùo maø phaàn lôùn laø ngöôøi Croat, chieám khoaûng 15 phaàn traêm daân soá 3.8 trieäu ngöôøi cuûa Bosnia. Ngöôøi Croat chia seû quyeàn löïc vôùi ngöôøi Hoài Giaùo Bosnia trong Lieân Bang Bosnia, ñöôïc taïo laäp cuøng vôùi Coäng Hoøa Serb, döôùi thoûa hieäp Dayton do Myõ moâi giôùi, moät thoûa hieäp phaân chia vieäc cai trò theo moät heä thoáng keành caøng döïa treân chæ tieâu saéc toäc voán chòu aûnh höôûng cuûa chính saùch duy quoác gia.
Tuy nhieân, caùc lôøi keâu goïi hoaø giaûi vaø saùng kieán cuûa Lieân Hieäp AÂu Chaâu ñang gaëp trôû ngaïi do nhieàu ñe doïa töø phía Coäng Hoøa Serb muoán ly khai. Caùc ñe doaï naøy ñang ñöôïc caùc haønh ñoäng cuûa Nga taïi caùc nöôùc thuoäc Xoâ Vieát cuõ khuyeán khích vaø coù nhieàu daáu chæ cho thaáy Ñieän Caåm Linh ñang doøm ngoù khu vöïc Balkan.
Moät soá ngöôøi Coâng Giaùo Croat cuõng cho thaáy hoï muoán coù thöïc theå rieâng cuûa hoï gioáng ngöôøi Serb theo Chính Thoáng Giaùo vaäy.
Nhöng, trong moät thoâng ñieäp Video, Ñöùc Phanxicoâ keâu goïi ngöôøi Coâng Giaùo "ñöùng beân caïnh caùc ñoàng coâng daân cuûa anh chò em nhö nhöõng chöùng nhaân ñöùc tin vaø tình yeâu Thieân Chuùa vaø laøm vieäc cho moät xaõ hoäi ñang tieán böôùc höôùng tôùi hoaø bình trong tình baèng höõu vaø hôïp taùc hoã töông".
Theo Reuters, Ivo Markovic, moät tu só Doøng Phanxicoâ vaø laø moät giaùo sö thaàn hoïc cho hay ngaøi sôï khoâng ai löu yù tôùi thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Ngaøi noùi: "caùc chính khaùch cuûa chuùng toâi khoâng heà coù khaû naêng laéng nghe vaø hieåu Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ; hoï chæ coù theå laïm duïng ñöùc tin vaø Thieân Chuùa theo caùch maø hoï vaãn laøm ngay töø ñaàu".
Dino Abazovic, moät giaûng sö veà xaõ hoäi hoïc toân giaùo taïi Ñaïi Hoïc Sarajevo noùi vôùi Reuters raèng "Ñaõ ñeán luùc hoï ñöa ra caùc quyeát ñònh ñuùng ñaén baát keå cuoäc vieáng thaêm cuûa moät nhaân vaät quan troïng nhö theá naøy, neáu khoâng, ñaây laïi chæ laø moät cuoäc vieáng thaêm theo nghi leã nöõa, seõ bò laõng queân maø thoâi# vaø bò caát vaøo kho lòch söû".
Daân soá Coâng Giaùo chæ coøn moät nöûa
Theo ñaøi Phaùt Thanh Vatican, moät ngaøy tröôùc cuoäc toâng du Sarajevo cuûa Ñöùc Phanxicoâ, Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh, Ñöùc Hoàng Y Parolin, cho bieát haäu quaû cuûa chieán tranh Bosnia khaù naëng neà. Cuï theå: daân soá Coâng Giaùo, ñaàu thaäp nieân 1990, laø 800,000 nay chæ coøn moät nöûa.
ÔÛ moät soá giaùo xöù, chæ coøn laïi moät ít gia ñình, vaø phaàn lôùn caùc tín höõu ñeàu troïng tuoåi caû. Ngaøi cuõng cho hay vì naïn thaát nghieäp cao vaø thieáu cô hoäi, neân nhieàu ngöôøi treû tieáp tuïc di cö; hieän töôïng naøy gia troïng vôùi vieäc giaûm daân soá noùi chung, aûnh höôûng caû tôùi coäng ñoàng Coâng Giaùo voán ñang nhoû daàn.
Ñöùc Hoàng Y Parolin cuõng ñeà caäp tôùi "tính phöùc taïp cuûa heä thoáng chính trò cuûa xöù naøy" trong ñoù, quyeàn löïc ñöôïc chia seû giöõa ñaïi dieän cuûa nhieàu nguoàn goác saéc toäc khaùc nhau: Bosnia, Serb vaø Croat.
Treân bình dieän haønh chaùnh, caùc ñaïi dieän duy trì sinh hoaït cho Lieân Bang Bosnia, Coäng Hoøa Serb vaø Quaän Brcko. Chöùc toång thoáng cuûa xöù sôû thì luaân phieân giöõa ba coäng ñoàng, cöù moãi 8 thaùng. Hieän nay chöùc vuï naøy do ngöôøi Serb ñaûm nhieäm. Caû ba nhaø laõnh ñaïo seõ cuøng gaëp gôõ Ñöùc Phanxicoâ vaøo buoåi saùng Thöù Baåy 6 thaùng 6 naêm 2015.
Ñöùc Hoàng Y Parolin nhaán maïnh raèng söï phöùc taïp cuûa heä thoáng naøy coù nghóa; ñieàu caàn laø phaûi ñaït cho baèng ñöôïc söï bình ñaúng ôû moïi bình dieän: chính trò, vaên hoùa vaø xaõ hoäi,cho moïi coâng daân, trong khi phaûi thöøa nhaän caùc caên tính ñaëc thuø cuûa hoï, baát keå con soá. Ñieàu naøy, theo ngaøi, laø moät ñieàu kieän coù lôïi cho hoøa bình, vaø ñoàng thôøi, vôùi söï trôï giuùp cuûa coäng ñoàng quoác teá, noù seõ naâng ñôõ khaùt voïng töï nhieân cuûa caû nöôùc laø ñöôïc hoäi nhaäp vaøo Lieân Hieäp AÂu Chaâu.
Ngaøi cho hay: vôùi chieàu höôùng naøy, "noù coù theå laø ñieån hình cho nhieàu tình huoáng vaãn tieáp tuïc hieän höõu treân theá giôùi, nôi tính ña daïng khoâng ñöôïc tieáp hôïp vaø chaáp nhaän, trôû thaønh lyù do tranh chaáp vaø ñoái nghòch, thay vì cuøng thònh trò".
Ñöùc Hoàng Y hy voïng raèng chuyeán toâng du cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng "khoâng nhöõng seõ goùp phaàn vaøo ích chung vaø caûi thieän tình theá cuûa xöù sôû, maø coøn laø lôøi môøi goïi göûi tôùi moïi ngöôøi vaø moïi quoác gia ñeå hoï tìm laïi ñöôïc caùc lyù leõ cho hoøa bình, hoøa giaûi vaø tieán boä, baát keå ñoù laø lyù leõ nhaân baûn, thieâng lieâng hay vaät chaát".
Quan taâm tôùi nhöõng ngöôøi ôû beân leà
Susy Hodges cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Vatican thöa chuyeän vôùi Ñöùc OÂng Marto Zovkic, moät linh muïc Coâng Giaùo thuoäc toång giaùo phaän Sarajevo, ñeå bieát phaûn öùng cuûa ngöôøi Bosnia ñoái vôùi chuyeán vieáng thaêm vaøo ngaøy mai cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Ñöùc OÂng Zovkic cho raèng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ raát "noåi tieáng taïi xöù sôû hoãn hôïp veà saéc toäc vaø toân giaùo naøy" vì ngaøi hay quan taâm tôùi "nhöõng ngöôøi ôû beân leà vaø nhöõng ngöôøi gaëp nan ñeà veà xaõ hoäi". Ñöùc OÂng cho raèng cuoäc vieáng thaêm naøy ñöôïc moïi ngöôøi daân Bosnia hoan nghinh baát keå thoáng thuoäc toân giaùo vaø saéc toäc naøo.
Ñöôïc hoûi veà tình hình hoaø giaûi sau nhieàu kinh hoaøng cuûa naïn "thanh toaùn saéc toäc", Ñöùc OÂng cho hay: duø Bosnia ñang soáng trong hoøa bình vaø ngöôøi daân thuoäc caùc nhoùm saéc toäc khaùc nhau khoâng coøn "baén nhau nöõa", nhöng theo Ñöùc OÂng, hoï vaãn "chöa ñaït ñöôïc söï hoaø giaûi troïn veïn". Lyù do ñôn giaûn: ngöôøi ta thöôøng chæ bieát ñoå loãi, chöù khoâng chòu thöøa nhaän phaàn loãi cuûa mình.
Vuõ Van An