Ngöôøi Phi Luaät Taân
vaø möôøi ñieàu hoï bieát veà Ñöùc Phanxicoâ
Ngöôøi Phi Luaät Taân vaø möôøi ñieàu hoï bieát veà Ñöùc Phanxicoâ.
Manila (VietCatholic News 15-01-2015) - Xem video cuoäc tieáp ñoùn Ñöùc Phanxicoâ taïi caên cöù Villamor, Manila, vaø ñoïc töôøng trình cuûa Vietcatholic, ai cuõng phaûi nhaän: Ñöùc Phanxicoâ döôøng nhö ñaõ veà nhaø mình sau moät chuyeán thaêm ngöôøi laï. Phi Luaät Taân quaû laø nhaø cuûa ngaøi, hoï bieát ngaøi nhö bieát moät ngöôøi thaân.
Thöïc vaäy, treân trang maïng daønh cho cuoäc vieáng thaêm Phi Luaät Taân cuûa ngaøi, www.papalvisit.ph, ngöôøi Phi keå ra möôøi ñieàu hoï bieát veà ngaøi:
1. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø vò Giaùo Hoaøng cuûa nhieàu caùi nhaát
Ngaøi laø ngöôøi ñaàu tieân laáy teân "Phanxicoâ" theo teân cuûa Thaùnh Phanxicoâ thaønh Assidi, vò tu só luoân haønh trang leân ñöôøng vaø laø vò thaùnh vó ñaïi cuûa ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò chaø ñaïp. Ngaøi laø vò giaùo hoaøng thöù nhaát xuaát thaân töø Myõ Chaâu, sinh ra vaø ñöôïc döôõng duïc ôû AÙ Caên Ñình bôûi cha meï di daân ngöôøi YÙ. Ngaøi laø vò giaùo hoaøng ñaàu tieân cuûa Doøng Chuùa Gieâsu, do thaùnh Inhaxioâ thaønh Loyola thaønh laäp, moät Doøng voán saûn xuaát cho Giaùo Hoaøng nhöõng nhaø truyeàn giaûng Tin Möøng vaø caûi caùch vó ñaïi. Cuoái cuøng, ngaøi laø vò giaùo hoaøng thöù nhaát ñöôïc thuï phong linh muïc sau Vatican II, töùc coâng ñoàng ñaõ hieän ñaïi hoùa Giaùo Hoäi. Ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, Vatican II laø moät "coâng trình töôi ñeïp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" vaø laø moät "phong traøo canh taân ñôn thuaàn phaùt sinh töø cuøng moät Tin Möøng".
2. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töï coi mình laø keû coù toäi
Vaâng, moät keû coù toäi gioáng baát cöù ai khaùc, nhöng laø moät keû coù toäi ñöôïc Chuùa ñeå maét tôùi vaø môøi goïi hieán thaân phuïc vuï. Traûi nghieäm toân giaùo cuûa ngaøi coù theå toùm taét baèng chính khaåu hieäu cuûa ngaøi: Miserando atque Eligendo. Thuaät ngöõ naøy, laáy töø moät baøi giaûng cuûa Ñaáng Ñaùng Kính Bede, ñaõ ñöôïc duøng laøm khaåu hieäu giaùm muïc cuûa Ñöùc Cha Jorge Mario Bergoglio, vaø ñöôïc ngaøi tieáp tuïc duøng laøm khaåu hieäu giaùo hoaøng. Coù theå dòch laø "Baèng caùch coù loøng nhaân vaø baèng caùch choïn löïa Ngöôøi". Thaùnh Bede luùc aáy ñang suy nieäm ñeán vieäc Chuùa Gieâsu keâu goïi Thaùnh Maùttheâu, moät ngöôøi thu thueá ñaùng gheùt. Vì loøng nhaân, Chuùa baûo Maùttheâu: "haõy theo Thaày". Ñöùc Phanxicoâ, tröôùc ñaây voán laø moät ngöôøi boài baøn taïi moät caâu laïc boä, cho ngöôøi tu só cuøng Doøng laø linh muïc Antonio Spadaro hay: "ngoùn tay cuûa Chuùa Gieâsu chæ vaøo Maùttheâu ñoù. Chính laø toâi. Toâi caûm thaáy mình gioáng ngaøi# gioáng Maùttheâu".
3. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ tin raèng Giaùo Hoäi caàn phaûi gioáng "moät beänh vieän daõ chieán" nhieàu hôn, trong ñoù, caùc giaùm muïc vaø linh muïc phaûi daønh nhieàu thì giôø hôn ôû caùc toøa giaûi toäi ñeå an uûi nhöõng linh hoàn bò thöông.
Ngaøi noùi raèng "caùc thöøa taùc vieân cuûa Giaùo Hoäi phaûi laø caùc thöøa taùc vieân cuûa xoùt thöông tröôùc nhaát". Caùc linh muïc phaûi töø boû giaác mô ngheà nghieäp vaø nhöõng ruø quyeán cuûa vieäc leo leân baäc thang phaåm traät. Caùc giaùm muïc phaûi traùnh "caùc tai tieáng" trôû thaønh "caùc giaùm muïc phi tröôøng" vaø phaûi chaêm soùc ñoaøn chieân trao cho mình chaêm soùc. Ngaøi baûo: "caùc thöøa taùc vieân cuûa Tin Möøng phaûi laø nhöõng ngöôøi coù khaû naêng söôûi aám taâm hoàn ngöôøi ta, coù khaû naêng cuøng böôùc ñi vôùi hoï qua ñeâm ñen, bieát caùch ñoái thoaïi vaø böôùc xuoáng ñeâm ñen cuûa hoï, böôùc vaøo boùng ñeâm, maø khoâng bò laïc".
4. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ muoán soáng ñôn giaûn nhöng "khoâng theå soáng thieáu ngöôøi ta".
Xe limudin ñôn giaûn khoâng phaûi laø taùch traø cuûa vò giaùo hoaøng thanh ñaïm naøy, ngöôøi, luùc coøn laø moät giaùm muïc taïi queâ höông Buenos Aires, voán chæ ñaùp xe löûa coâng coäng. Cho tôùi nay, Ñöùc Giaùo Hoaøng vaãn töï xaùch laáy caïc-taùp vaø ngaøi vaãn ñeo chieác nhaãn cuõ cuõng nhö caây thaùnh giaù ngöïc baèng baïc maø ngaøi voán duøng töø luùc ñöôïc phong Hoàng Y naêm 2001. Ngöôøi ta ñaõ vieát nhieàu veà quyeát ñònh cuûa ngaøi muoán soáng taïi Nhaø Thaùnh Maùcta, nôi cö truù taïi Vatican cuûa caùc giaùo só vaõng lai, hôn laø taïi Phuû Giaùo Hoaøng trong Toâng Ñieän. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ minh xaùc raèng nôi sinh soáng cuûa caùc vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi, duø roäng lôùn vaø trang trí hôïp thaåm myõ, nhöng khoâng phaûi laø xa hoa. Lyù do khieán ngaøi khoâng muoán doïn vaøo ñoù ñôn giaûn chæ laø vì ngaøi muoán gaëp gôõ ngöôøi ta. Ngaøi cho linh muïc Sparado hay: "toâi khoâng theå soáng thieáu ngöôøi ta. Toâi caàn soáng cuoäc soáng cuûa toâi vôùi ngöôøi khaùc".
5. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ chæ coù nhöõng taâm tình aâu yeám nhaát ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Höu Trí Beâneâñictoâ XVI, "ngöôøi anh" cuûa ngaøi, nay ñang soáng taïi moät ñan vieän trong Vatican.
Ñöùc Phanxicoâ noùi vôùi moät nhaø baùo treân chuyeán bay trôû veà Roâma sau Ngaøy Giôùi Treû Theá Giôùi naêm 2013 taïi Rio de Janeiro raèng "Ngaøi laø ngöôøi cuûa Thieân Chuùa, moät ngöôøi khieâm nhöôøng, moät ngöôøi caàu nguyeän". Vieäc coù "hai giaùo hoaøng" taïi Vatican khoâng laøm ngaøi lo laéng chi caû. "Gioáng nhö coù ngöôøi oâng trong nhaø, moät ngöôøi oâng ñaày khoân ngoan. Khi caùc gia ñình coù ngöôøi oâng ôû trong nhaø, thì ngaøi ñöôïc toân kính, ñöôïc yeâu meán, ñöôïc laéng nghe. Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI laø ngöôøi raát khoân ngoan. Ngaøi khoâng can thieäp!". Do ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ uûng hoä caùc cuoäc caûi caùch cuûa vò tieàn nhieäm nhö cho pheùp söû duïng roäng raõi Thaùnh Leã baèng tieáng La Tinh coå truyeàn, moät vieäc ñöôïc ngaøi moâ taû laø "khoân ngoan vaø ñöôïc ñoäng löïc hoùa bôûi yù muoán giuùp nhöõng ngöôøi nhaäy caûm veà vaán ñeà naøy".
6. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø moät nhaø caûi caùch; ngaøi khoâng sôï khuaáy ñoäng söï vieäc.
Ñöùc Phanxicoâ cho thi haønh caùc caûi caùch taïi Vieän Caùc Coâng Trình Toân Giaùo, voán coù bieät danh Ngaân Haøng Vatican, moät vieäc töøng ñaõ khôûi ñaàu döôùi thôøi vò tieàn nhieäm Beâneâñíctoâ XVI. Thaùng Hai naêm 2014, ngaøi thieát laäp moät vaên phoøng môùi goïi laø Vaên Phoøng Kinh Teá, laøm cô quan giaùm saùt taøi chaùnh cuûa Toøa Thaùnh. Vaên Phoøng naøy töôøng trình cho Hoäi Ñoàng Kinh Teá cuõng môùi ñöôïc thaønh laäp; Hoäi Ñoàng bao goàm 7 vò Hoàng Y vaø giaùm muïc vaø 7 chuyeân vieân giaùo daân. Tröôùc ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ thieát laäp moät cô cheá coá vaán goàm 8 Hoàng Y tín caån, vôùi nhieäm vuï coá vaán ngaøi veà caùc caûi caùch Giaùo Trieàu vaø vieäc cai quaûn Giaùo Hoäi hoaøn vuõ.
7. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ phaûn ñoái neàn kinh teá loaïi tröø
Ñöùc Phanxicoâ cuûng coá Hoïc Thuyeát Xaõ Hoäi Coâng Giaùo baèng Toâng Huaán Evangelii Gaudium (Nieàm Vui Tin Möøng). Ngaøi noùi "khoâng" vôùi neàn kinh teá chuyeân coå vuõ baát bình ñaúng, "vaên hoùa vöùt boû" vaø "ngaãu thaàn tieàn baïc". Ngaøi noùi: "Laøm theá naøo coù chuyeän khoâng phaûi laø tin töùc khi moät cuï giaø voâ gia cö cheát vì caûnh voâ gia cö naøy, nhöng laïi laø tin töùc khi thò tröôøng chöùng khoaùn thuït maát hai ñieåm?" Giaûi phaùp heä ôû vieäc phaûi laäp töùc giaûi quyeát caùc nguyeân nhaân cô caáu cuûa caûnh ngheøo. An sinh xaõ hoäi chæ laø moät giaûi phaùp taïm thôøi. Ñieàu cuõng caàn laø phaûi baùc boû vieäc ñaàu cô taøi chaùnh vaø chính saùch ñoäc laäp tuyeät ñoái cuûa thò tröôøng.
8. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ caûnh caùo caùc Kitoâ höõu ñöøng sa vaøo caïm baãy cuûa "tính phaøm traàn thieâng lieâng" töùc töï laáy mình laøm trung taâm vaø giöõ ñaïo beà ngoaøi xa lìa Thieân Chuùa.
Trong Nieàm Vui Tin Möøng, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ giaûi thích raèng "tính phaøm traàn thieâng lieâng, voán nuùp ñaøng sau veû ñaïo ñöùc beà ngoaøi vaø thaäm chí sau loøng yeâu meán Giaùo Hoäi, heä ôû vieäc tìm kieám khoâng haún vinh quang Thieân Chuùa maø laø vinh quang con ngöôøi vaø phuùc lôïi baûn thaân". Moät Giaùo Hoäi phaøm traàn coù theå mang hình thöùc quaù quan taâm tôùi hoïc thuyeát vaø danh tieáng, lôïi loäc xaõ hoäi hay chính trò, hoaëc moät sinh hoaït xaõ hoäi "ñaày nhöõng veû beà ngoaøi, hoïp haønh, aên uoáng vaø thuø tieáp". Noù coù theå laø "ñaàu oùc kinh doanh" trong ñoù, ngöôøi ta "baän bòu vôùi quaûn trò, thoáng keâ, keá hoaïch vaø löôïng giaù maø ngöôøi thuï höôûng chính khoâng haún laø daân Chuùa maø laø Giaùo Hoäi nhö moät ñònh cheá". Muoán traùnh ñaàu oùc naøy, Giaùo Hoäi phaûi "khoâng ngöøng ra khoûi chính mình, luoân taäp chuù söù vuï cuûa mình vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø cam keát cuûa mình ñoái vôùi ngöôøi ngheøo".
9. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø ngöôøi suøng kính Thaùnh Maãu Dieãm Phuùc
Vöøa ñöôïc baàu laøm giaùo hoaøng, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ khieán ngöôøi ta chuù yù khi ñi vieáng Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Ñöùc Baø Caû ôû Roâma hai laàn, ñeå ñoïc kinh maân coâi vaø phoù thaùc trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi cho Meï Thieân Chuùa. Chaâu Myõ La Tinh, nôi Ñöùc Giaùo Hoaøng xuaát thaân, ñaëc bieät noåi tieáng veà söï gaàn guõi vôùi Thaùnh Maãu Dieãm Phuùc vaø laø nôi coù caùc ñeàn thôø Thaùnh Maãu vó ñaïi nhö Guadalupe vaø Aparecida. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ tin raèng: Ñöùc Meï laø ngöôøi khoâng theå thieáu ñöôïc trong coâng trình Taân Phuùc AÂm Hoùa. Ngaøi noùi: "Baát cöù khi naøo ta nhìn leân Ñöùc Meï, ta ñeàu tieán tôùi choã tin chaéc moät laàn nöõa vaøo baûn chaát caùch maïng cuûa tình yeâu vaø loøng aâu yeám. Nôi Ñöùc Meï, ta thaáy ñöùc khieâm nhöôøng vaø tình aâu yeám khoâng phaûi laø caùc nhaân ñöùc cuûa ngöôøi yeáu ñuoái maø cuûa ngöôøi maïnh meõ, töùc ngöôøi khoâng caàn xöû teä vôùi ngöôøi khaùc ñeå caûm thaáy mình quan troïng".
10. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ laø ngöôøi con cuûa Giaùo Hoäi
Ñieàu goïi laø "hieäu quaû Phanxicoâ" ñaõ trôû thaønh caâu truyeän ñaàu moâi cuûa truyeàn thoâng; moät soá nhaø bình luaän coøn tieán xa hôn nöõa baèng caùch tieân ñoaùn seõ coù nhöõng thay ñoåi trieät ñeå trong Giaùo Hoäi ñaõ coù tôùi 2,000 naêm lòch söû. Nhöng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ töøng minh xaùc raèng: chuû tröông cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc ñaåy maïnh caùc vaán ñeà luaân lyù cuõng laø chuû tröông cuûa chính ngaøi. Ngaøi töøng noùi lôùn: "toâi laø moät ngöôøi con cuûa Giaùo Hoäi". Nhöng theo ngaøi, hieän nay, ñang coù quan taâm ñoái vôùi "caùc nhu caàu cuï theå" vaø Tin Möøng caàn taïo taùc ñoäng thöïc söï treân tín höõu. Caùc nghieâm ngaët cuûa Giaùo Hoäi caàn ñöôïc aùp duïng vôùi moät tình yeâu chaân thöïc, vì loøng Chuùa thöông xoùt khoâng heà coù bieân giôùi. Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi: "Ta phaûi tìm ra moät quaân baèng môùi; neáu khoâng, ngay chính toaø nhaø luaân lyù cuûa Giaùo Hoäi chaéc chaén seõ suïp ñoå nhö caên nhaø baèng quaân baøi, maát heát neùt töôi maùt vaø höông thôm cuûa Tin Möøng. Ñeà xuaát cuûa Tin Möøng phaûi ñôn giaûn, saâu saéc, toaû saùng hôn. Chính töø ñeà xuaát naøy, caùc haäu quaû luaân lyù seõ xuoâi chaåy".
Vuõ Van An