Toâng Huaán Ñôøi Soáng Thaùnh Hieán
Vita Consecrata
Chöông I
Confessio Trinitatis
Ñôøi Soáng Thaùnh Hieán Trong Nguoàn Maïch
Maàu Nhieäm Ñöùc Ki-toâ Vaø Ba Ngoâi
Böùc hoaï Ñöùc Ki-toâ bieán hình
14. Ta phaûi tìm neàn taûng Tin Möøng cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán trong töông quan ñaëc bieät maø Ñöùc Gieâ-su, suoát cuoäc soáng traàn theá, ñaõ thieát laäp vôùi moät soá moân ñeä. Ngöôøi môøi caùc oâng khoâng nhöõng ñoùn tieáp Nöôùc Thieân Chuùa vaøo trong ñôøi soáng caùc oâng, maø coøn duøng ñôøi soáng caùc oâng ñeå phuïc vuï söï nghieäp aáy, baèng caùch boû moïi söï vaø baét chöôùc saùt kieåu soáng cuûa Ngöôøi.
Suoát doøng lòch söû, nhieàu ngöôøi ñöôïc thaùnh taåy ñaõ ñöôïc môøi goïi soáng cuoäc ñôøi "gioáng hình aûnh Chuùa Ki-toâ". Nhöng ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc nhôø moät ôn goïi ñaëc bieät vaø nhôø moät ôn hueä ñaëc bieät cuûa Thaùnh Thaàn. Trong ñôøi soáng naøy, söï thaùnh hieán trong pheùp röûa trôû thaønh moät lôøi ñaùp traû trieät ñeå khi böôùc theo Ñöùc Ki-toâ - sequela Christi, baèng vieäc thöïc thi caùc lôøi khuyeân Tin Möøng, maø lôøi khuyeân ñaàu tieân vaø lôùn nhaát laø daây lieân keát thaùnh thieâng cuûa ñöùc khieát tònh vì Nöôùc Trôøi (23). Hình thöùc theo Ñöùc Ki-toâ, sequela Christi, luoân luoân baét nguoàn töø saùng kieán cuûa Chuùa Cha, coù moät chieàu kích chuû yeáu mang tính Ki-toâ vaø Thaàn Khí ; ñieàu naøy dieãn taû caùch ñaëc bieät soáng ñoäng ñaëc tính Ba Ngoâi cuûa ñôøi soáng Ki-toâ höõu, vaø coù theå noùi ñoù laø söï tieân baùo cuoäc hoaøn taát caùnh chung maø toaøn theå Giaùo Hoäi ñang höôùng tôùi (24).
Trong Tin Möøng, nhieàu cöû chæ vaø lôøi noùi cuûa Ñöùc Ki-toâ coù theå soi saùng yù nghóa cuûa ôn goïi ñaëc bieät naøy. Tuy nhieân, ñeå naém baét ñöôïc nhöõng neùt coát yeáu cuûa ôn goïi naøy trong moät caùi nhìn toång quaùt, neân chieâm ngaém dung nhan raïng rôõ cuûa Ñöùc Ki-toâ trong maàu nhieäm bieán hình. Coù caû moät truyeàn thoáng thieâng lieâng coå xöa quy veà böùc hoaï naøy, truyeàn thoáng noái keát ñôøi soáng chieâm nieäm vôùi vieäc Ñöùc Gieâ-su caàu nguyeän "ôû treân nuùi" (25). Ngoaøi ra, caùc chieàu kích "hoaït ñoäng" cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán cuõng ñöôïc haøm chöùa trong ñoù, bôûi vì cuoäc bieán hình khoâng chæ maïc khaûi vinh quang cuûa Ñöùc Ki-toâ, nhöng coøn chuaån bò chaáp nhaän thaäp giaù cuûa Ngöôøi. Bieán coá naøy giaû thieát moät cuoäc "leân nuùi" vaø moät cuoäc "xuoáng nuùi" : caùc moân ñeä ñaõ töøng höôûng tình nghóa thieát cuûa Thaày, trong khoaûnh khaéc ñöôïc bao truøm trong aùnh huy hoaøng cuûa ñôøi soáng Ba Ngoâi vaø bôûi söï hieäp thoâng caùc thaùnh, caûm thaáy nhö ñöôïc ñöa vaøo theá giôùi vónh cöûu. Theá roài baát chôït hoï phaûi trôû laïi vôùi thöïc teá thöôøng nhaät ; hoï chæ coøn thaáy moät mình Ñöùc Gieâ-su trong tình traïng khieâm nhöôøng cuûa baûn tính nhaân loaïi vaø hoï ñöôïc môøi trôû xuoáng thung luõng, ñeå chia seû nhöõng noã löïc cuûa Ngöôøi trong vieäc thöïc hieän chöông trình cuûa Thieân Chuùa vaø can ñaûm ñi vaøo con ñöôøng thaäp giaù.
"Roài ngöôøi bieán ñoåi hình daïng tröôùc maët caùc oâng ..."
15. "Saùu ngaøy sau, Ñöùc Gieâ-su ñem caùc oâng Pheâ-roâ, Gia-coâ-beâ vaø Gio-an laø em oâng Gia-coâ-beâ ñi theo mình. Ngöôøi ñöa caùc oâng ñi rieâng ra moät choã, tôùi moät ngoïn nuùi cao. Roài Ngöôøi bieán ñoåi hình daïng tröôùc maët caùc oâng. Dung nhan Ngöôøi choùi loïi nhö maët trôøi, vaø y phuïc Ngöôøi trôû neân traéng tinh nhö aùnh saùng. Vaø kìa caùc oâng thaáy oâng Moâ-seâ vaø oâng EÂ-li-a hieän ra ñaøm ñaïo vôùi Ngöôøi. Baáy giôø oâng Pheâ-roâ thöa vôùi Ñöùc Gieâ-su raèng : AØLaïy Ngaøi, chuùng con ôû ñaây thaät laø ñeïp ! Neáu Ngaøi muoán, con xin döïng taïi ñaây ba caùi leàu, Ngaøi moät caùi, oâng Moâ-seâ moät caùi, vaø oâng EÂ-li-a moät caùi.' OÂng coøn ñang noùi, thì kìa coù ñaùm maây saùng ngôøi bao phuû caùc oâng, vaø coù tieáng töø ñaùm maây phaùn raèng : AØÑaây laø Con yeâu daáu cuûa Ta, Ta haøi loøng veà Ngöôøi. Caùc ngöôi haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi.' Nghe vaäy caùc moân ñeä kinh hoaøng, ngaõ saáp maët xuoáng ñaát. Baày giôø Ñöùc Gieâ-su laïi gaàn, chaïm vaøo caùc oâng vaø baûo : AØChoãi daäy ñi, ñöøng sôï !' Caùc oâng ngöôùc maét leân, khoâng thaáy ai nöõa, chæ coøn moät mình Ñöùc Gieâ-su maø thoâi." (Mt 17,1-9)
Bieán coá bieán hình ñaùnh daáu moät thôøi ñieåm quyeát ñònh trong söù vuï cuûa Ñöùc Gieâ-su. Ñaây laø moät bieán coá maïc khaûi nhaèm cuûng coá nieàm tin trong taâm hoàn caùc moân ñeä, chuaån bò hoï ñi vaøo taán bi kòch thaäp giaù vaø baùo tröôùc vinh quang Phuïc Sinh. Giaùo Hoäi vaãn thöôøng xuyeân oân laïi maàu nhieäm naøy, vì Giaùo Hoäi laø ñoaøn daân ñang tieán veà cuoäc gaëp gôõ caùnh chung vôùi Chuùa cuûa mình. Cuõng nhö ba moân ñeä ñöôïc tuyeån choïn, Giaùo Hoäi chieâm ngöôõng göông maët ñöôïc bieán hình cuûa Ñöùc Ki-toâ, ñeå ñöôïc cuûng coá trong nieàm tin vaø ñeå khoûi hoang mang tröôùc dung nhan tan naùt cuûa Ngöôøi treân thaäp giaù. Trong caû hai tröôøng hôïp, Giaùo Hoäi laø Hieàn Theâ ñoái dieän vôùi Ñöùc Lang Quaân, Giaùo Hoäi thoâng döï vaøo maàu nhieäm cuûa Ngöôøi vaø ñöôïc vaây boïc trong aùnh saùng cuûa Ngöôøi.
AÙnh saùng naøy soi saùng taát caû moïi con caùi Giaùo Hoäi, ñöôïc keâu goïi theo Ñöùc Ki-toâ khi choïn Ngöôøi laøm yù nghóa toái haäu cuûa ñôøi soáng hoï, ñeán ñoä coù theå noùi vôùi thaùnh Toâng Ñoà : "Ñoái vôùi toâi, soáng laø Ñöùc Ki-toâ" (Pl 1,21). Nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi soáng ñôøi thaùnh hieán, chaéc chaén coù moät kinh nghieäm coù moät khoâng hai veà aùnh saùng phaùt xuaát töø Ngoâi Lôøi nhaäp theå. Quaû theá, vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm bieán hoï trôû thaønh nhöõng daáu chæ mang tính ngoân söù cho coäng ñoaøn anh em hoï vaø cho theá giôùi ; hoï nhaát thieát phaûi rung ñoäng caùch ñaëc bieät khi nghe nhöõng lôøi ñaày höùng khôûi cuûa oâng Pheâ-roâ : "Chuùng con ôû ñaây, thaät laø ñeïp !" (Mt 17,4). Nhöõng lôøi aáy bieåu loä ñònh höôùng quy Ki-toâ cuûa toaøn theå ñôøi soáng Ki-toâ höõu. Tuy nhieân chuùng coøn dieãn taû maïnh meõ ñaëc tính trieät ñeå cuûa ôn goïi vaøo ñôøi taän hieán : ñoái vôùi chuùng con, thaät laø ñeïp khi ñöôïc ôû vôùi Thaày, khi ñöôïc hieán mình cho Thaày, khi doàn heát cuoäc ñôøi chuùng con cho moät mình Thaày. Quaû theá, ngöôøi naøo nhaän ñöôïc aân suûng hieäp thoâng tình yeâu ñaëc bieät vôùi Ñöùc Ki-toâ, thì caûm thaáy nhö söûng soát bôûi aùnh saùng choùi loaø : "Ngöôøi laø Ñaáng tuyeät myõ giöõa theá nhaân" (Tv 45 (46),3), laø Ñaáng voâ song.
"Ñaây laø Con yeâu daáu cuûa Ta, caùc con haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi !"
16. Trong côn xuaát thaàn, ba moân ñeä nhaän ra tieáng Chuùa Cha keâu goïi laéng nghe Ñöùc Ki-toâ, ñaët taát caû nieàm tin töôûng nôi Ngöôøi, coi Ngöôøi laø trung taâm ñôøi mình. Tieáng noùi töø treân cao laïi ñaøo saâu theâm lôøi goïi maø chính Ñöùc Gieâ-su, khi khôûi ñaàu cuoäc ñôøi coâng khai, ñaõ ngoû vôùi hoï, môøi hoï haõy theo Ngöôøi, haõy töø boû cuoäc soáng bình thöôøng, vaø haõy vaøo soáng trong tình nghóa thieát vôùi Ngöôøi. Chính do ôn ñaëc bieät laø ñöôïc soáng trong tình thaân thieát vôùi Chuùa maø phaùt xuaát, trong ñôøi soáng thaùnh hieán, khaû naêng vaø ñoøi hoûi hieán mình troïn veïn baèng vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm. Caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm coøn laø caùi gì vöôït xa haún söï töø boû ; chuùng mang yù nghóa nhö laø ñoùn tieáp maàu nhieäm Ñöùc Ki-toâ moät caùch ñaëc bieät, ñöôïc soáng giöõa loøng Giaùo Hoäi.
Quaû theá, trong moät ñôøi soáng Ki-toâ höõu duy nhaát, coù nhieàu ôn goïi khaùc nhau, ví nhö nhöõng tia saùng phaùt xuaát töø aùnh saùng duy nhaát cuûa Ñöùc Ki-toâ, "phaûn chieáu treân dung nhan Giaùo Hoäi" (26). Caùc giaùo daân, do ñaëc tính traàn theá cuûa ôn goïi hoï, phaûn aùnh maàu nhieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå, ñaëc bieät veà ñieåm Ngöôøi laø An-pha vaø OÂ-meâ-ga (Nguyeân thuyû vaø Cuøng ñích) cuûa theá giôùi, laø neàn taûng vaø möùc ño löôøng giaù trò cuûa taát caû caùc thöïc taïi thuï taïo. Coøn caùc giaùo só laø nhöõng hình aûnh soáng ñoäng cuûa Ñöùc Ki-toâ thuû laõnh vaø muïc töû, ñang daãn daét daân Ngöôøi trong thôøi gian cuûa Nöôùc Chuùa "ñaõ coù ñoù roài vaø chöa ñeán", trong khi chôø ñôïi Ngöôøi ñeán trong vinh quang. Ñôøi soáng thaùnh hieán coù boån phaän cho thaáy Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi laø ñích ñieåm caùnh chung cuûa heát moïi söï, laø aùnh huy hoaøng laøm môø nhaït moïi aùnh saùng khaùc, laø veû ñeïp voâ bieân duy nhaát coù theå laáp ñaày traùi tim con ngöôøi. Trong ñôøi soáng thaùnh hieán, vaán ñeà khoâng phaûi chæ laø theo Chuùa Ki-toâ vôùi caû con tim, baèng caùch yeâu meán Ngöôøi hôn cha meï mình, hôn con trai hay con gaùi mình" (x. Mt 10,37), nhö moãi moân ñeä ñeàu phaûi laøm, nhöng coøn laø soáng vaø dieãn taû ñieàu ñoù baèng vieäc bieán ñoåi neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Ki-toâ, baèng moät cuoäc gaén boù trieät ñeå, baùo tröôùc söï hoaøn thieän caùnh chung, tuyø theo caùc ñoaøn suûng khaùc nhau vaø trong möùc ñoä coù theå ñaït ñöôïc trong thôøi gian.
Quaû theá, qua vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán khoâng chæ baèng loøng vôùi vieäc ñaõ choïn Ñöùc Ki-toâ laøm yù nghóa ñôøi mình, nhöng coøn tìm caùch dieãn laïi nôi chính mình, trong möùc ñoä coù theå, "neáp soáng Con Thieân Chuùa ñaõ soáng khi Ngöôøi xuoáng theá" (27). Khi oâm aáp söï trinh khieát, hoï nhaän tình yeâu khieát trinh cuûa Ñöùc Ki-toâ laøm cuûa mình vaø tuyeân xöng vôùi theá giôùi raèng Ngöôøi laø Con Moät, ñoàng nhaát vôùi Chuùa Cha (x. Ga 10,30 ; 14,11) ; khi baét chöôùc söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi, hoï tuyeân xöng raèng Ngöôøi Con ñoùn nhaän moïi söï töø Chuùa Cha vaø daâng moïi söï laïi cho Chuùa Cha vì yeâu thöông (x. Ga 17,7.10) ; khi gaén boù vôùi maàu nhieäm vaâng phuïc hieáu thaûo cuûa Ngöôøi baèng leã hy sinh töï do cuûa mình, hoï tuyeân xöng Ngöôøi laø Ñaáng ñöôïc yeâu thöông vaø Ñaáng yeâu thöông voâ bieân, laø Ñaáng chæ vui thoaû khi ôû trong yù muoán cuûa Chuùa Cha (x. Ga 4,34), vì Ngöôøi hoaøn toaøn keát hôïp vôùi Chuùa Cha vaø tuyø thuoäc Chuùa Cha trong moïi söï.
Do vieäc trôû neân "ñoàng hình ñoàng daïng" vôùi maàu nhieäm Ñöùc Ki-toâ nhö theá, ñôøi soáng thaùnh hieán theå hieän theo moät danh nghóa ñaëc bieät vieäc tuyeân xöng Chuùa Ba Ngoâi (confession Trinitatis), ñaëc ñieåm cuûa toaøn theå ñôøi soáng Ki-toâ höõu ; ñoù laø nhìn nhaän vôùi loøng ngöôõng moä veû ñeïp tuyeät vôøi cuûa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø vui söôùng laøm chöùng veà söï haï coá ñaày yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa daønh cho heát moïi sinh linh.
I. Ca Ngôïi Thieân Chuùa Ba Ngoâi
A Patre ad Patrem : Saùng kieán cuûa Thieân Chuùa
17. Vieäc chieâm ngöôõng vinh quang cuûa Chuùa Gieâ-su trong böùc hoaï cuoäc bieán hình, tröôùc heát boäc loä Chuùa Cha cho nhöõng ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán. Ngöôøi laø Ñaáng taïo döïng vaø ban phaùt moïi ñieàu thieän haûo, ñaõ loâi keùo veà vôùi mình (x. Ga 6,44) moät thuï taïo bôûi moät tình yeâu ñaëc bieät vaø nhaèm moät söù maïng ñaëc bieät : "Ñaây laø Con yeâu daáu cuûa Ta, Ta haøi loøng veà Ngöôøi, caùc ngöôi haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi !" (Mt 17,5). Ñeå ñaùp traû tieáng goïi keøm theo moät söï loâi keùo beân trong, keû ñöôïc goïi kyù thaùc mình cho tình yeâu Thieân Chuùa ñaõ muoán daønh rieâng mình ñeå phuïc vuï Ngöôøi, vaø hoï hieán mình hoaøn toaøn cho Ngöôøi vaø cho chöông trình cöùu ñoä cuûa Ngöôøi (x. 1 Cr 7,32-34).
Ñoù laø yù nghóa cuûa ôn goïi soáng ñôøi thaùnh hieán : noù laø moät saùng kieán hoaøn toaøn phaùt khôûi töø Chuùa Cha (x. Ga 15,16), Ñaáng muoán nhöõng keû Ngöôøi ñaõ tuyeån choïn ñaùp traû baèng vieäc hieán mình troïn veïn vaø tuyeät ñoái (28). Kinh nghieäm veà tình yeâu nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa mang tính caùch thaâm saâu vaø maïnh meõ ñeán noãi hoï hieåu raèng mình phaûi ñaùp traû baèng vieäc hieán daâng cuoäc ñôøi voâ ñieàu kieän, baèng caùch trao daâng moïi söï cho Ngöôøi, ngay baây giôø vaø trong töông lai. Chính vì theá, noùi theo thaùnh Toâ-ma, ta coù theå hieåu ñöôïc caên tính cuûa ngöôøi taän hieán caên cöù vaøo vieäc hieán daâng troïn veïn ví ñöôïc nhö hy leã toaøn thieâu (29).
Per Filium : theo daáu chaân Ñöùc Ki-toâ
18. Laø con ñöôøng daãn ñeán Chuùa Cha (x. Ga 14,6), Chuùa Con keâu goïi taát caû nhöõng ai Chuùa Cha ban cho Ngöôøi (x. Ga 17,9) haõy laáy vieäc ñi theo Ngöôøi laøm muïc tieâu cuûa cuoäc ñôøi. Nhöng ñoái vôùi moät soá ngöôøi, cuï theå laø nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán, Ngöôøi yeâu caàu moät cuoäc daán thaân troïn veïn goàm vieäc töø boû moïi söï (x. Mt 19,27) ñeå soáng thaân tình vôùi Ngöôøi (30) vaø theo Ngöôøi ñeán baát cöù nôi naøo Ngöôøi ñi (x. Kh 14,4).
Nôi aùnh maét cuûa Ñöùc Gieâ-su (x. Mc 10,21), "hình aûnh cuûa Thieân Chuùa voâ hình" (Cl 1,15), phaûn aùnh cuûa vinh quang Chuùa Cha (x. Dt 1,3), ta ñoïc ra chieàu saâu cuûa moät tình yeâu vónh cöûu vaø voâ bieân thaâm nhaäp tôùi taän goác reã cuûa cuoäc soáng (31). Ai ñaõ ñeå cho Chuùa chieám höõu thì chæ coøn caùch töø boû moïi söï vaø böôùc theo Ngöôøi (x. Mc 1,16-20 ; 2,14 ; 10,21.28). Nhö oâng Phao-loâ, hoï coi moïi söï coøn laïi laø "thieät thoøi, so vôùi moái lôïi tuyeät vôøi laø ñöôïc bieát Ñöùc Ki-toâ Gieâ-su" ; saùnh vôùi ñieàu aáy hoï khoâng ngaàn ngaïi coi moïi söï nhö "ñoà boû, ñeå giaønh ñöôïc Ñöùc Ki-toâ" (Pl 3,8). Hoï khao khaùt ñöôïc ñoàng hoaù vôùi Ngöôøi, mang cuõng nhöõng taâm tình vaø cuøng moät loái soáng. Vieäc töø boû moïi söï vaø böôùc theo Chuùa (x. Lc 18,28) laøm thaønh moät chöông trình coù giaù trò cho taát caû moïi ngöôøi ñöôïc keâu goïi, ôû heát moïi thôøi.
Qua caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, Ñöùc Ki-toâ môøi goïi moät soá ngöôøi chia seû kinh nghieäm cuûa Ngöôøi nhö laø keû khieát tònh, ngheøo khoù vaø vaâng phuïc. Vieäc chaáp nhaän caùc lôøi khuyeân ñoù ñoøi hoûi vaø bieåu loä nguyeän öôùc minh nhieân ñöôïc hoaøn toaøn neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ngöôøi. Khi soáng "vaâng phuïc, khoâng coù cuûa rieâng vaø khieát tònh" (32), nhöõng ngöôøi taän hieán tuyeân xöng raèng Ñöùc Gieâ-su laø Maãu Möïc, nôi Ngöôøi moïi nhaân ñöùc ñaït tôùi möùc hoaøn haûo. Thöïc vaäy, loái soáng khieát tònh, ngheøo khoù vaø vaâng phuïc cuûa Ngöôøi xuaát hieän nhö moät caùch soáng Tin Möøng trieät ñeå nhaát treân traùi ñaát naøy, moät caùch thöùc coù theå goïi laø thaàn linh, bôûi vì chính Ñaáng vöøa laø con ngöôøi vöøa laø Thieân Chuùa ñaõ chaáp nhaän loái soáng ñoù ñeå dieãn taû moái quan heä cuûa Con Moät ñoái vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoù laø lyù do khieán cho truyeàn thoáng Ki-toâ giaùo luoân noùi raèng, xeùt theo maët khaùch quan, ñôøi taän hieán troåi vöôït hôn taát caû.
Ngoaøi ra ngöôøi ta khoâng theå phuû nhaän raèng vieäc thöïc thi caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm laø moät caùch thöùc thoâng döï saâu ñaäm vaø phong phuù ñaëc bieät vaøo söù maïng cuûa Ñöùc Ki-toâ, theo göông Ñöùc Ma-ri-a Na-da-reùt, ngöôøi moân ñeä ñaàu tieân chaáp nhaän hieán mình phuïc vuï chöông trình cuûa Thieân Chuùa baèng vieäc daâng hieán troïn veïn baûn thaân. Baát cöù söù maïng naøo cuõng khôûi ñaàu vôùi chính thaùi ñoä cuûa Ñöùc Ma-ri-a vaøo dòp truyeàn tin : "Vaâng, toâi ñaây laø nöõ tì cuûa Chuùa, xin Chuùa cöù laøm cho toâi nhö lôøi söù thaàn noùi !" (Lc 1,38)
In Spiritu : ñöôïc thaùnh hieán bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn
19. "Coù ñaùm maây saùng ngôøi bao phuû caùc oâng" (Mt 17,5). Moät loái giaûi thích vieäc bieán hình, mang ñaày yù nghóa thieâng lieâng, cho thaáy ñaùm maây laø hình aûnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn (33).
Cuõng nhö troïn cuoäc soáng Ki-toâ höõu, tieáng goïi soáng ñôøi taän hieán coù quan heä maät thieát vôùi hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Qua caùc thôøi ñaïi, chính Thaùnh Thaàn luoân luoân thuùc ñaåy nhöõng con ngöôøi môùi nhaän ra söùc thu huùt cuûa moät choïn löïa cam go. Döôùi taùc ñoäng cuûa Ngöôøi, nhöõng con ngöôøi aáy laïi traûi qua kinh nghieäm cuûa ngoân söù Gieâ-reâ-mi-a : "Laïy Chuùa, Ngaøi ñaõ quyeán ruõ con, vaø con ñaõ ñeå cho Ngaøi quyeán ruõ" (20,7). Chính Thaùnh Thaàn gôïi leân nguyeän öôùc ñaùp traû troïn veïn ; chính Ngöôøi thaùp tuøng cuoäc taêng tröôûng cuûa nguyeän öôùc naøy, giuùp ngöôøi ta thuaän theo ñeán cuøng, vaø naâng ñôõ ngöôøi ta trung thaønh thöïc hieän lôøi ñaùp traû ; chính Ngöôøi ñaøo taïo vaø cuûng coá tinh thaàn cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc keâu goïi, baèng caùch laøm cho hoï neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Ki-toâ khieát tònh, ngheøo khoù vaø vaâng phuïc, vaø baèng caùch thuùc ñaåy hoï nhaän laáy söù maïng cuûa Ngöôøi laøm cuûa mình. Khi ñeå cho Thaùnh Thaàn höôùng daãn haàu tieán ñi khoâng ngöøng treân haønh trình thanh luyeän, ngaøy qua ngaøy, hoï trôû thaønh nhöõng con ngöôøi mang danh Ñöùc Ki-toâ, noái daøi trong lòch söû söï hieän dieän ñaëc bieät cuûa Chuùa Phuïc Sinh.
Vôùi moät tröïc giaùc saâu saéc, caùc giaùo phuï ñaõ goïi con ñöôøng thieâng lieâng naøy laø philocalie, töùc laø yeâu thích veû ñeïp thaàn linh, laø moät phaûn aùnh söï toát laønh cuûa Thieân Chuùa. Quyeàn naêng Chuùa Thaùnh Thaàn daãn daét con ngöôøi töøng böôùc cho ñeán khi ñaït ñöôïc tình traïng hoaøn toaøn ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Ki-toâ, phaûn chieáu moät tia cuûa aùnh saùng choùi loaø vaø, trong cuoäc löõ haønh traàn theá, ngöôøi aáy tieán ñeán taän nguoàn aùnh saùng khoâng bao giôø caïn. Nhö theá ñôøi thaùnh hieán trôû thaønh moät caùch thöùc dieãn taû ñaëc bieät maïnh meõ veà Giaùo Hoäi - Hieàn Theâ, ñang ñöôïc Thaùnh Thaàn daãn daét haàu taïo laïi nôi mình nhöõng neùt cuûa Phu Quaân, xuaát hieän tröôùc nhan Ngöôøi "loäng laãy, khoâng tì oá, khoâng veát nhaên hoaëc baát cöù moät khuyeát ñieåm naøo, nhöng thaùnh thieän vaø tinh tuyeàn" (Ep 5,27).
Thaùnh Thaàn khoâng heà ruùt ra ngoaøi lòch söû nhaân loaïi nhöõng keû ñöôïc Chuùa Cha keâu goïi, nhöng laïi khieán hoï hieán thaân phuïc vuï anh em theå theo nhöõng caùch thöùc rieâng cuûa baäc soáng hoï. Ngöôøi thuùc ñaåy hoï chu toaøn nhöõng söù maïng rieâng haàu ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa Giaùo Hoäi vaø theá giôùi, qua nhöõng ñoaøn suûng rieâng cuûa caùc tu hoäi khaùc nhau. Ñaây laø nguoàn goác cuûa nhieàu loái soáng ñôøi thaùnh hieán, nhôø ñoù Giaùo Hoäi ñöôïc "con caùi toâ thaém baèng nhöõng aân hueä khaùc nhau nhö moät hieàn theâ trang ñieåm xinh xaén ra maét lang quaân mình" (x. Kh 21,2) (34) vaø coù voâ soá phöông tieän ñeå hoaøn taát söù maïng trong theá giôùi.
Nhöõng lôøi khuyeân Phuùc AÂm, aân hueä cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi
20. Vaäy tröôùc heát, caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm laø moät aân hueä cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi chí thaùnh. Ñôøi thaùnh hieán loan baùo nhöõng gì Chuùa Cha, nhôø Chuùa Con, trong Thaùnh Thaàn ñaõ thöïc hieän do tình yeâu, do loøng nhaân laønh, do veû ñeïp cuûa Ngöôøi. Quaû theá, baäc soáng tu trì ñaëc bieät cho thaáy Nöôùc Thieân Chuùa vöôït leân treân moïi söï traàn theá vaø nhöõng ñoøi hoûi cao caû bieát bao ; noù cuõng cho moïi ngöôøi thaáy quyeàn löïc cao troïng tuyeät vôøi cuûa Ñöùc Ki-toâ vaø quyeàn naêng voâ cuøng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñang hoaït ñoäng caùch kyø dieäu trong Giaùo Hoäi (35).
Boån phaän ñaàu tieân cuûa ñôøi thaùnh hieán laø laøm hieån hieän nhöõng kyø coâng Thieân Chuùa thöïc hieän nôi nhaân tính moûng doøn cuûa nhöõng keû ñöôïc Ngöôøi keâu goïi. Hoï laøm chöùng veà nhöõng kyø coâng khoâng baèng lôøi noùi cho baèng ngoân ngöõ huøng hoàn cuûa moät cuoäc soáng ñaõ ñöôïc bieán hình ñoåi daïng, coù khaû naêng laøm cho theá giôùi phaûi ngaïc nhieân. Ñöùng tröôùc söï kinh ngaïc cuûa loaøi ngöôøi, hoï ñaùp laïi baèng caùch loan baùo nhöõng kyø coâng Thieân Chuùa thöôøng thöïc hieän nôi nhöõng keû Ngöôøi yeâu thöông. Trong möùc ñoä con ngöôøi taän hieán ñeå cho Thaùnh Thaàn höôùng daãn ñi ñeán taän nhöõng ñænh cao cuûa söï hoaøn thieän, ngöôøi aáy coù theå keâu leân : "Con ñang thaáy veû ñeïp cuûa aân suûng Ngaøi, con ñang ñöôïc chieâm ngöôõng aùnh huy hoaøng, con ñang phaûn aùnh söùc saùng cuûa aân suûng Ngaøi, con phaûi söõng sôø tröôùc veû röïc rôõ cuûa noù ; khi nghó ñeán mình, con thaáy ñöôïc loâi ra khoûi con, con thaáy ñöôïc tröôùc ñaây con nhö theá naøo vaø nay con ñaõ ra sao, oâi kyø dieäu thay ! Con cöù chaêm chuù, con ñaày traân troïng ñoái vôùi chính mình con, ñaày kính caån vaø sôï haõi, nhö theå ñöùng tröôùc chính Ngaøi ; con chaúng coøn bieát phaûi laøm gì, maø bôûi vì con ñaõ ra nhuùt nhaùt, con chaúng bieát phaûi ngoài ñaâu, phaûi ñi ñaâu, phaûi ñaët caùc chi theå thuoäc veà Ngaøi ñaây vaøo choã naøo, phaûi duøng caùc ñieàu kyø dieäu naøy vaøo vieäc chi, vaøo coâng taùc naøo" (36). Nhö theá ñôøi soáng thaùnh hieán trôû thaønh moät trong nhöõng daáu veát höõu hình maø Thieân Chuùa Ba Ngoâi ñeå laïi trong lòch söû, ñeå cho loaøi ngöôøi coù theå nhaän ra ñöôïc söùc haáp daãn cuûa veû ñeïp thaàn linh vaø löu luyeán noù.
Phaûn aùnh cuûa ñôøi soáng Thieân Chuùa Ba Ngoâi trong caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm
21. YÙ nghóa saâu xa nhaát cuûa caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm ñöôïc veùn môû khi ñöôïc ñaët trong töông quan Ba Ngoâi Thieân Chuùa nguoàn maïch moïi söï thaùnh thieän. Quaû theá, caùc lôøi khuyeân aáy dieãn taû tình yeâu Chuùa Con ñoái vôùi Chuùa Cha trong söï hieäp nhaát vôùi Thaùnh Thaàn. Khi thöïc haønh caùc lôøi khuyeân aáy, ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán soáng vôùi moät cöôøng ñoä ñaëc bieät ñaëc tröng Ba Ngoâi vaø Ki-toâ ñaùnh daáu toaøn theå ñôøi soáng Ki-toâ höõu.
Söï khieát tònh cuûa nhöõng ngöôøi ñoäc thaân trinh khieát, bieåu loä moät con tim khoâng chia seû daâng hieán cho Thieân Chuùa (x. 1 Cr 7,32-34), laø phaûn aûnh cuûa tình yeâu voâ bieân ñang noái keát Ba Ngoâi Vò Thaàn Linh trong chieàu saâu nhieäm maàu cuûa ñôøi soáng Ba Ngoâi ; tình yeâu maø Ngoâi Lôøi nhaäp theå laøm chöùng cho ñeán hy sinh maïng soáng ; tình yeâu "ñaõ ñöôïc ñoå vaøo loøng chuùng ta nhôø Thaùnh Thaàn" (Rm 5,5), tình yeâu thuùc baùch chuùng ta ñaùp traû vôùi troïn tình thöông daønh cho Thieân Chuùa vaø anh em.
Söï ngheøo khoù tuyeân xöng raèng Thieân Chuùa laø kho taøng ñích thöïc duy nhaát cuûa con ngöôøi. Soáng theo göông Ñöùc Ki-toâ, Ñaáng "voán giaøu sang phuù quyù, ñaõ töï yù trôû neân ngheøo khoù" (2 Cr 8,9), söï ngheøo khoù trôû thaønh moät caùch dieãn taû vieäc Ba Ngoâi Vò Thaàn Linh trao ban troïn veïn cho nhau. Vieäc trao ban daït daøo aáy traøo ra trong coâng cuoäc saùng taïo vaø ñöôïc bieåu loä vieân maõn trong cuoäc Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi vaø trong caùi cheát cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi.
Söï vaâng phuïc, thöïc haønh theo göông Ñöùc Ki-toâ, laáy thaùnh yù Chuùa Cha laøm löông thöïc (x. Ga 4,34), bieåu loä veû ñeïp giaûi phoùng cuûa söï leä thuoäc nhö con caùi chöù khoâng phaûi nhö noâ leä, moät söï leä thuoäc chaát chöùa tinh thaàn traùch nhieäm vaø ñöôïc soáng ñoäng bôûi moät nieàm tin töôûng hoã töông, phaûn aùnh ra lòch söû moái hoaø hôïp tình yeâu cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa.
Do ñoù, ñôøi thaùnh hieán ñöôïc keâu goïi haõy khoâng ngöøng ñaøo saâu aân hueä caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm nhôø moät tình yeâu ngaøy caøng chaân thaønh hôn vaø maïnh meõ hôn trong chieàu kích Ba Ngoâi : tình yeâu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng môû roäng taâm hoàn ñoùn nhaän nhöõng linh öùng cuûa Ngöôøi ; tình yeâu cuûa Chuùa Cha, laø nguoàn maïch ñaàu tieân vaø muïc tieâu toái haäu cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán (37). Nhö theá ñôøi thaùnh hieán tuyeân xöng vaø bieåu loä Thieân Chuùa Ba Ngoâi, maàu nhieäm ñöôïc toû baøy cho Giaùo Hoäi laøm maãu möïc vaø nguoàn maïch cho heát moïi hình thöùc soáng Ki-toâ höõu.
Ñôøi soáng huynh ñeä, nhôø vaäy nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán coá gaéng soáng "moät loøng moät yù" trong Ñöùc Ki-toâ (Cv 4,32), cuõng laø moät lôøi tuyeân xöng veà Ba Ngoâi ñaäm ñaø yù nghóa. Ñôøi soáng huynh ñeä tuyeân xöng Chuùa Cha, Ñaáng muoán cho moïi ngöôøi thaønh moät gia ñình duy nhaát ; tuyeân xöng Chuùa Con nhaäp theå, Ñaáng quy tuï nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu chuoäc, vaø chæ cho thaáy con ñöôøng hôïp nhaát baèng göông saùng, kinh nguyeän, lôøi noùi vaø nhaát laø baèng caùi cheát cuûa Ngöôøi, laø nguoàn maïch ban ôn hoaø giaûi cho nhaân loaïi ñaõ bò chia reõ vaø phaân taùn ; tuyeân xöng Chuùa Thaùnh Thaàn laø nguyeân lyù hieäp nhaát trong Giaùo Hoäi, nôi maø Ngöôøi khoâng ngöøng khôûi xöôùng nhöõng gia ñình thieâng lieâng vaø nhöõng coäng ñoaøn huynh ñeä.
Ñöôïc thaùnh hieán nhö Ñöùc Ki-toâ vì Nöôùc Thieân Chuùa
22. Nhôø Thaùnh Thaàn thuùc ñaåy, ñôøi thaùnh hieán "hoaï laïi caùch chính xaùc vaø thöïc hieän lieân tuïc trong Giaùo Hoäi" (38) loái soáng maø Ñöùc Gieâ-su, Ñaáng ñaàu tieân ñöôïc Chuùa Cha thaùnh hieán vaø sai ñi phuïc vuï Nöôùc Thieân Chuùa. Ñöùc Gieâ-su môøi caùc moân ñeä ñi theo Ngöôøi cuõng soáng nhö Ngöôøi ñaõ soáng (x. Mt 4,18-22 ; Mc 1,16-20 ; Lc 5,10-11 ; Ga 15,16). Nhôø cuoäc thaùnh hieán cuûa Ñöùc Gieâ-su soi daãn, chuùng ta coù theå thaáy nguoàn goác cuûa ñôøi thaùnh hieán nôi saùng kieán cuûa Chuùa Cha, nguoàn maïch moïi söï thaùnh hieán. Quaû theá, chính Ñöùc Gieâ-su laø Ñaáng "Thieân Chuùa thaùnh hieán baèng Thaùnh Thaàn vaø quyeàn naêng" (Cv 10,38), laø "Ñaáng Chuùa Cha ñaõ thaùnh hieán vaø sai ñeán theá gian" (Ga 10,36). Moät khi ñoùn nhaän ôn thaùnh hieán cuûa Chuùa Cha, Chuùa Con laïi hieán daâng baûn thaân cho Chuùa Cha ñeå phuïc vuï nhaân loaïi (x. Ga 17,19) : ñôøi soáng khieát tònh, ngheøo khoù vaø vaâng phuïc cuûa Ngöôøi dieãn taû loøng gaén boù thaûo hieáu vaø troïn veïn cuûa Ngöôøi vôùi chöông trình cuûa Chuùa Cha (x. Ga 10,30 ; 14,11). Chính vì cuoäc hieán daâng hoaøn haûo cuûa Ñöùc Ki-toâ maø heát moïi bieán coá trong cuoäc ñôøi taïi theá cuûa Ngöôøi ñeàu ñöôïc thaùnh hieán.
Ngöôøi laø Ñaáng vaâng phuïc tuyeät haûo, töø trôøi xuoáng khoâng phaûi ñeå laøm theo yù mình, nhöng ñeå laøm theo yù Ñaáng sai phaùi Ngöôøi (x. Ga 6,38 ; Dt 10,5.7). Ngöôøi kyù thaùc baûn thaân vaø haønh ñoäng vaøo tay Chuùa Cha (x. Lc 2,49). Bôûi söï vaâng phuïc thaûo hieáu, Ngöôøi choïn thaân phaän noâ leä : "Ngöôøi ñaõ hoaøn toaøn truùt boû vinh quang, maëc laáy thaân noâ leä [...], vaâng lôøi cho ñeán noãi baèng loøng chòu cheát, cheát treân caây thaäp töï" (Pl 2,7-8). Chính trong thaùi ñoä tuaân phuïc ñoái vôùi Chuùa Cha, Ñöùc Ki-toâ ñaõ choïn soáng trinh khieát, tuy vaãn chuaån nhaän vaø baûo veä phaåm giaù vaø söï thaùnh thieän cuûa ñôøi soáng hoân nhaân, vaø nhö theá, cho thaáy caùi giaù phi thöôøng vaø söï phong phuù nhieäm maàu cuûa söï trinh khieát. Vì hoaøn toaøn gaén boù vôùi chöông trình cuûa Chuùa Cha, Ñöùc Ki-toâ coù thaùi ñoä sieâu thoaùt ñoái vôùi cuûa caûi traàn theá : "Ngöôøi voán giaøu sang phuù quyù, nhöng ñaõ töï yù trôû neân ngheøo khoù, ñeå laáy caùi ngheøo cuûa mình maø laøm cho anh em trôû neân giaøu coù" (2 Cr 8,9). Chieàu saâu cuûa söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi ñöôïc toû baøy trong vieäc Ngöôøi daâng troïn veïn cho Chuùa Cha taát caû nhöõng gì thuoäc veà Ngöôøi.
Ñôøi soáng thaùnh hieán thaät söï laø moät kyù öùc soáng ñoäng veà loái soáng vaø haønh ñoäng cuûa Ñöùc Gieâ-su, Ngoâi Lôøi nhaäp theå, trong töông quan vôùi Cha vaø vôùi anh em Ngöôøi. Ñôøi soáng thaùnh hieán laø truyeàn thoáng soáng ñoäng veà cuoäc soáng vaø söù ñieäp cuûa Ñaáng Cöùu Theá.
II. Töø Phuïc Sinh Ñeán Thôøi Vieân Maõn
Töø nuùi Ta-bo ñeán nuùi Soï
23. Bieán coá laãy löøng cuûa cuoäc bieán hình chuaån bò cho moät bieán coá khaùc, daãu bi thöông nhöng khoâng keùm phaàn vinh quang, ôû nuùi Soï. OÂng Pheâ-roâ, oâng Gia-coâ-beâ vaø oâng Gio-an ñöôïc chieâm ngöôõng Chuùa Gieâ-su coù oâng Moâ-seâ vaø oâng EÂ-li-a vaây quanh ; theo Tin Möøng Lu-ca, Ñöùc Gieâ-su ñaøm ñaïo vôùi hai oâng "veà cuoäc xuaát haønh Ngöôøi saép hoaøn thaønh taïi Gieâ-ru-sa-lem" (9,31). Do ñoù caùi nhìn cuûa caùc Toâng Ñoà nhaém vaøo Ñöùc Gieâ-su ñang nghæ ñeán thaäp giaù (x. Lc 9,43-45). Chính treân thaäp giaù maø tình yeâu khieát trinh cuûa Ngöôøi ñoái vôùi Chuùa Cha vaø ñoái vôùi nhaân loaïi seõ ñöôïc dieãn taû maïnh meõ nhaát ; söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi seõ ñi ñeán choã loät boû hoaøn toaøn, söï vaâng phuïc cuûa Ngöôøi seõ ñi ñeán choã hieán daâng maïng soáng.
Caùc moân ñeä ñöôïc môøi chieâm ngöôõng Ñöùc Gieâ-su giöông cao treân thaäp giaù, nôi maø "Ngoâi Lôøi xuaát thaân töø coõi thinh laëng" (39), ñaõ khaúng ñònh trong thinh laëng vaø coâ ñôn, theo kieåu caùc ngoân söù, söï sieâu vieät tuyeät ñoái cuûa Thieân Chuùa treân moïi taïo vaät, nôi maø Ñöùc Gieâ-su ñaõ chieán thaéng toäi loãi cuûa chuùng ta, trong thaân xaùc cuûa Ngöôøi, vaø nôi maø Ngöôøi loâi keùo moïi ngöôøi leân vôùi mình, ban cho moãi ngöôøi söï soáng môùi cuûa Phuïc Sinh (x. Ga 12,32 ; 19,34.37). Vieäc chieâm ngöôõng Ñöùc Ki-toâ chòu ñoùng ñinh laø moät nguoàn caûm höùng cho taát caû caùc ôn goïi laø khôûi ñieåm cuûa moïi aân ñieån, tieân vaøn laø ôn Thaùnh Thaàn ñöôïc trao ban, cuõng nhö ôn soáng ñôøi thaùnh hieán.
Sau Ñöùc Ma-ri-a, Thaân Maãu cuûa Ñöùc Gieâ-su, ngöôøi nhaän ñöôïc ôn naøy laø thaùnh Gio-an, moân ñeä ñöôïc Ñöùc Gieâ-su yeâu meán, chöùng nhaân ñaõ ñöùng döôùi chaân thaäp giaù cuøng vôùi Ñöùc Ma-ri-a (x. Ga 19,26-27). Quyeát ñònh töï hieán hoaøn toaøn cuûa oâng laø hoa traùi cuûa tình yeâu Chuùa ñang bao truøm, naâng ñôõ, vaø traøn ngaäp traùi tim oâng. Beân caïnh Ñöùc Ma-ri-a, oâng Gio-an thuoäc soá nhöõng ngöôøi ñaàu tieân trong ñoaøn ngöôøi nam nöõ ñang noái nhau böôùc tôùi, keå töø thôøi khai nguyeân Giaùo Hoäi cho ñeán thôøi cuoái cuøng, hoï laø nhöõng ngöôøi ñöôïc tình yeâu Thieân Chuùa chieám höõu, ñang caûm thaáy ñöôïc keâu goïi böôùc theo Con Chieân ñaõ bò saùt teá vaø nay ñang soáng, ñeå ñeán baát cöù nôi naøo Ngöôøi ñi (x. Kh 14,1-5) (40).
Chieàu kích vöôït qua cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán
24. Qua nhöõng daïng thöùc sinh soáng khaùc nhau do Thaùnh Thaàn gôïi leân theo doøng lòch söû, ngöôøi taän hieán khaùm phaù ra raèng hoï caøng gaàn thaäp giaù Ñöùc Ki-toâ thì caøng nghieäm ñöôïc chaân lyù Thieân Chuùa laø Tình Yeâu moät caùch tröïc tieáp vaø saâu xa. Treân thaäp giaù, Ñaáng khi cheát ñaõ bò tan naùt maët maøy, khoâng coøn gì laø ñeïp ñeõ tröôùc maét ngöôøi ñôøi, ñeán noãi nhöõng ngöôøi troâng thaáy phaûi che maët ñi (x. Is 53,2-3), laïi bieåu loä troïn veïn veû tuyeät ñeïp vaø quyeàn naêng cuûa tình yeâu Thieân Chuùa. Thaùnh AÂu-tinh ñaõ ca tuïng Ngöôøi nhö sau : "Ngoâi Lôøi ôû keà caän Thieân Chuùa thaät laø tuyeät ñeïp [...]. Ngöôøi tuyeät ñeïp khi ôû treân trôøi ; tuyeät ñeïp khi ôû döôùi ñaát [...] ; tuyeät ñeïp khi laøm caùc pheùp laï, tuyeät ñeïp khi chòu khoå hình ; tuyeät ñeïp khi keâu goïi ñeán vôùi söï soáng vaø tuyeät ñeïp khi khoâng ngaïi gì caùi cheát [...] ; tuyeät ñeïp khi ôû treân thaäp giaù, tuyeät ñeïp khi ôû trong moä, tuyeät ñeïp khi leân trôøi [...]. Baïn ñöøng ñeå cho xaùc thòt yeáu ôùt quay maët ñi khoâng thaáy ñöôïc veû ñeïp röïc rôõ cuûa Ngöôøi !" (41).
Ñôøi soáng thaùnh hieán phaûn aùnh veû röïc rôõ cuûa tình yeâu ñoù, bôûi vì do loøng trung thaønh vôùi maàu nhieäm Nuùi Soï, hoï tuyeân xöng raèng hoï tin vaø soáng cho tình yeâu cuûa Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhö theá, hoï giuùp Giaùo Hoäi yù thöùc maïnh meõ raèng : Thaäp giaù laø tình yeâu voâ cuøng doài daøo phong phuù cuûa Thieân Chuùa ñöôïc ñoå chan hoaø treân theá giôùi. Thaäp giaù laø daáu chæ lôùn lao cho thaáy söï hieän dieän cöùu ñoä cuûa Ñöùc Ki-toâ, nhaát laø trong caùc khoù khaên vaø thöû thaùch. Moät soá lôùn nhöõng ngöôøi taän hieán ñang thöôøng xuyeân laøm chöùng veà ñieàu naøy caùch can ñaûm ñaùng phuïc, khi hoï thöôøng phaûi soáng trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên, cho ñeán möùc bò baùch haïi vaø töû ñaïo. Loøng trung thaønh cuûa hoï ñoái vôùi Tình Yeâu duy nhaát ñöôïc bieåu loä vaø cuûng coá qua moät neáp soáng aån mình khieâm toán, qua vieäc chaáp nhaän nhöõng ñau khoå ñeå boå tuùc nôi chính thaân xaùc hoï "nhöõng gì coøn thieáu nôi nhöõng gian nan thöû thaùch Ñöùc Ki-toâ phaûi chòu" (Cl 1,24), qua hy sinh thaàm laëng, qua söï kyù thaùc cho thaùnh yù cuûa Thieân Chuùa, qua söï trung thaønh thanh thaûn ngay caû khi söùc löïc vaø aûnh höôûng caù nhaân ñang suy giaûm. Loøng trung thaønh vôùi Thieân Chuùa cuõng ñöa ñeán loøng taän tuî ñoái vôùi tha nhaân ; nhöõng ngöôøi taän hieán chaáp nhaän hy sinh khi thöôøng xuyeân chuyeån caàu cho nhöõng nhu caàu cuûa anh em hoï, khi phuïc vuï quaûng ñaïi nhöõng ngöôøi ngheøo khoå vaø nhöõng ngöôøi ñau oám, khi chia seû nhöõng khoù khaên cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, khi tích cöïc tham döï vaøo caùc moái baän taâm vaø nhöõng thöû thaùch cuûa Giaùo Hoäi.
Nhöõng chöùng nhaân cuûa Ñöùc Ki-toâ trong theá giôùi 25. Maàu nhieäm vöôït qua cuõng laø nguoàn maïch cuûa chieàu höôùng truyeàn giaùo, gaén lieàn vôùi baûn chaát ñôøi soáng Giaùo Hoäi. Chieàu höôùng truyeàn giaùo naøy ñöôïc thöïc hieän ñaëc bieät trong ñôøi thaùnh hieán. Quaû theá, ñöøng keå nhöõng ñoaøn suûng rieâng cuûa caùc tu hoäi daán thaân cho söù maïng truyeàn giaùo cho daân ngoaïi - ad gentes - hoaëc hoaït ñoäng toâng ñoà, ngöôøi ta coù theå noùi raèng chieàu höôùng truyeàn giaùo naèm ngay trong loøng moïi hình thöùc taän hieán. Trong möùc ñoä ngöôøi taän hieán soáng moät cuoäc ñôøi hoaøn toaøn höôùng veà Chuùa Cha (x. Lc 2,49 ; Ga 4,34), chòu Ñöùc Ki-toâ chieám höõu (x. Lc 24,49 ; Cv 1,8 ; 2,4), hoï coäng taùc höõu hieäu vaøo söù maïng cuûa Chuùa Gieâ-su (x. Ga 20,21), goùp phaàn saâu saéc ñaëc bieät vaøo vieäc canh taân theá giôùi.
Boån phaän truyeàn giaùo tieân khôûi cuûa nhöõng ngöôøi taän hieán nhaém tôùi baûn thaân hoï, vaø ñöôïc thöïc hieän baèng caùch môû taâm hoàn ñoùn laáy taùc ñoäng cuûa Thaàn Khí Ñöùc Ki-toâ. Chöùng taù cuûa hoï giuùp toaøn theå Giaùo Hoäi nhôù laïi raèng coâng taùc ñöùng haøng ñaàu laø vieäc phuïc vuï Thieân Chuùa caùch nhöng khoâng, vaø ñieàu naøy coù theå laøm ñöôïc nhôø aân suûng cuûa Ñöùc Ki-toâ ñöôïc Thaùnh Thaàn thoâng ban cho ngöôøi tín höõu. Chính nhôø ñoù maø theá giôùi ñöôïc loan baùo veà söï bình an ñeán töø Chuùa Cha, veà söï taän tuî maø Ñöùc Ki-toâ ñaõ neâu göông, vaø nieàm vui laø hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Nhöõng ngöôøi taän hieán seõ trôû thaønh nhöõng nhaø truyeàn giaùo tröôùc tieân baèng vieäc thöôøng xuyeân yù thöùc saâu xa raèng hoï ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi vaø choïn löïa, neân phaûi quy höôùng vaø daâng hieán cho Ngöôøi toaøn theå cuoäc ñôøi cuûa hoï vaø taát caû nhöõng gì hoï coù, baèng caùch töï giaûi thoaùt khoûi nhöõng trôû ngaïi laøm trì treä vieäc ñaùp traû troïn veïn trong tình yeâu. Nhö theá hoï seõ trôû thaønh moät daáu chæ trung thöïc veà Ñöùc Ki-toâ trong theá giôùi. Loái soáng cuûa hoï phaûi phaûn aùnh lyù töôûng hoï tuyeân xöng, khi xuaát hieän nhö laø nhöõng daáu chæ soáng ñoäng cuûa Thieân Chuùa vaø laø nhöõng nhaø rao giaûng Tin Möøng ñaày söùc thuyeát phuïc, cho duø hoï thöôøng im hôi laëng tieáng.
Giaùo Hoäi phaûi luoân luoân quan taâm ñeán vieäc hieän dieän höõu hình trong ñôøi soáng haèng ngaøy, ñaëc bieät trong neàn vaên hoaù hieän ñaïi, thöôøng tuy ñaõ bò tuïc hoaù nhöng vaãn nhaïy caûm vôùi ngoân ngöõ daáu chæ. Muoán theá, Giaùo Hoäi coù quyeàn chôø ñôïi söï goùp phaàn ñaëc bieät töø phía nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán, ñöôïc keâu goïi laøm chöùng taù cuï theå raèng hoï ñaõ thuoäc veà Ñöùc Ki-toâ trong heát moïi hoaøn caûnh.
Bôûi vì tu phuïc laø daáu chæ cuûa vieäc taän hieán, cuûa söï ngheøo khoù vaø cuûa thaønh vieân cuûa moät hoäi doøng nhaát ñònh, cho neân cuøng vôùi caùc nghò phuï cuûa Thöôïng hoäi ñoàng, toâi tha thieát khuyeán caùo caùc tu só nam nöõ haõy maëc tu phuïc, ñöôïc thích nghi xöùng hôïp vôùi thôøi ñaïi vaø nôi choán (42). Khi caùc ñoøi hoûi hôïp lyù cuûa ñôøi soáng toâng ñoà ñoøi buoäc, hoï coù theå, tuyø theo caùc luaät leä cuûa tu hoäi, maëc moät boä aùo ñôn giaûn vaø xöùng ñaùng, vôùi moät huy hieäu thích hôïp, sao cho ngöôøi ta coù theå nhaän ra tö caùch thaùnh hieán cuûa hoï.
Nhöõng tu hoäi naøo töø thuôû khai nguyeân hoaëc do nhöõng quy ñònh cuûa hieán chöông, khoâng tieân lieäu tu phuïc rieâng, phaûi lieäu sao cho y phuïc cuûa thaønh vieân hoï mang tính caùch ñoan trang vaø ñôn giaûn xöùng vôùi baûn chaát cuûa ôn goïi (43).
Chieàu kích caùnh chung cuûa ñôøi thaùnh hieán
26. Bôûi vì ngaøy nay, caùc moái öu tö hoaït ñoäng toâng ñoà ngaøy caøng coù veû caáp baùch hôn vaø söï daán thaân vaøo caùc coâng vieäc traàn theá ngaøy caøng thu huùt hôn, neân caàn ñaëc bieät löu yù veà baûn chaát caùnh chung cuûa ñôøi thaùnh hieán.
"Kho taøng cuûa baïn ôû ñaâu, thì loøng baïn cuõng ôû ñoù" (Mt 6,21) : kho taøng duy nhaát laø Nöôùc Trôøi gôïi leân nguyeän öôùc, chôø mong, daán thaân vaø chöùng taù. Trong Giaùo Hoäi tieân khôûi, ngöôøi ta soáng cao ñoä nieàm chôø mong Ñöùc Chuùa ngöï ñeán. Qua caùc thôøi ñaïi, Giaùo Hoäi khoâng ngöøng duy trì loøng troâng mong ñoù : Giaùo Hoäi tieáp tuïc môøi goïi caùc tín höõu ñöa maét höôùng veà ôn cöùu ñoä saép tôùi luùc ñöôïc bieåu loä roài, "vì boä maët theá gian naøy ñang bieán ñi" (1 Cr 7,31 ; 1 Pr 1,3-6) (44).
Trong vieãn töôïng naøy, ta hieåu roõ hôn vai troø cuûa ñôøi thaùnh hieán laø laøm daáu chæ caùnh chung. Quaû theá, giaùo lyù vaãn trình baøy ñôøi soáng naøy nhö laø söï tieân baùo veà vöông quoác ñang ñeán. Coâng Ñoàng Va-ti-ca-noâ II laáy laïi giaùo huaán naøy khi khaúng ñònh raèng söï thaùnh hieán "tieân baùo cuoäc phuïc sinh töông lai vaø vinh quang cuûa Nöôùc Trôøi" (45). Ñieàu naøy ñöôïc aùp duïng tröôùc tieân cho lôøi khaán trinh khieát, ñöôïc truyeàn thoáng luoân luoân hieåu nhö laø moät heù môû thöïc taïi cuûa cuoäc ñôøi vónh cöûu, ngay töø baây giôø ñang hoaït ñoäng vaø bieán ñoåi toaøn theå con ngöôøi.
Nhöõng ngöôøi hieán daâng cuoäc ñôøi cho Ñöùc Ki-toâ chæ coøn soáng trong nieàm öôùc mong ñöôïc gaëp Ngöôøi, ngoõ haàu ñöôïc soáng vôùi Ngöôøi maõi maõi. Töø ñoù loøng hoï noân nao, khaùt mong ñöôïc "nguïp laën trong Loø Löûa tình yeâu ñang chaùy trong hoï, vaø Loø Löûa ñoù khoâng laø gì khaùc ngoaøi Chuùa Thaùnh Thaàn" (46), noãi nieàm chôø mong vaø öôùc voïng aáy ñöôïc naâng ñôõ bôûi nhöõng aân hueä maø Chuùa ban doài daøo cho nhöõng ai ñi tìm nhöõng gì thuoäc thöôïng giôùi (x. Cl 3,1).
Vôùi caùi nhìn gaén chaët vaøo nhöõng thöïc taïi cuûa Chuùa, ngöôøi taän hieán nhaéc nhôû raèng "treân ñôøi naøy, chuùng ta khoâng coù ñoâ thaønh beàn vöõng" (Dt 13,14), bôûi vì "queâ höông chuùng ta ôû treân trôøi" (Pl 3,20). Ñieàu caàn thieát duy nhaát laø tìm kieám "Nöôùc Thieân Chuùa vaø ñöùc coâng chính cuûa Ngöôøi" (Mt 6,33), cuøng vôùi lôøi khaån caàu khoâng ngöøng xin Chuùa ngöï ñeán.
Moät söï chôø ñôïi tích cöïc : daán thaân vaø tænh thöùc
27. "Laïy Chuùa Gieâ-su, xin ngöï ñeán !" (Kh 22,20). Nieàm chôø mong naøy khoâng heà thuï ñoäng : tuy höôùng veà Nöôùc Chuùa seõ ñeán, nhöng noù ñöôïc dieãn taû baèng vieäc laøm vaø söù vuï, bôûi vì Nöôùc Chuùa hieän dieän ngay töø baây giôø, qua vieäc thieát laäp tinh thaàn caùc moái phuùc, haàu khôi leân trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi nhöõng khaùt voïng ñích thöïc muoán ñaït tôùi coâng lyù, hoaø bình, tình lieân ñôùi vaø tha thöù.
Ñieàu naøy thaáy roõ trong lòch söû ñôøi soáng thaùnh hieán, xöa nay voán saûn sinh nhieàu hoa traùi cho theá giôùi. Do caùc ñoaøn suûng cuûa hoï, nhöõng ngöôøi taän hieán trôû thaønh daáu chæ cuûa Thaùnh Thaàn, höôùng veà moät töông lai môùi ñöôïc soi saùng bôûi ñöùc tin vaø nieàm hy voïng Ki-toâ giaùo. Chieàu höôùng caùnh chung ñöôïc dieãn taû ra söù vuï, ngoõ haàu Nöôùc Chuùa ñöôïc cuûng coá vaø tieán trieån ngay ôû ñaây vaø baây giôø. Lôøi khaån caàu : "Laïy Chuùa Gieâ-su, xin ngöï ñeán !" ñi ñoâi vôùi lôøi caàu nguyeän khaùc nöõa : "Xin cho Nöôùc Cha mau ñeán !" (Mt 6,10).
Keû naøo tænh thöùc chôø ñôïi nhöõng lôøi Ñöùc Ki-toâ höùa ñöôïc thöïc hieän thì cuõng coù khaû naêng thoâng truyeàn nieàm hy voïng cho anh chò em mình, nhöõng ngöôøi thöôøng bò naûn chí vaø bi quan tröôùc töông lai. Nieàm hy voïng cuûa ngöôøi aáy döïa vaøo Lôøi Chuùa höùa theo maïc khaûi : lòch söû cuûa loaøi ngöôøi ñang tieán veà "trôøi môùi ñaát môùi" (Kh 21,1), trong ñoù Chuùa "seõ lau saïch nöôùc maét hoï ; seõ khoâng coøn söï cheát, cuõng chaúng coøn tang toùc, keâu than vaø ñau khoå nöõa, vì nhöõng ñieàu cuõ ñaõ bieán maát" (Kh 21,4).
Ñôøi thaùnh hieán coù nhieäm vuï chieáu toaû maõi maõi vinh quang Thieân Chuùa, khi moïi phaøm nhaân ñöôïc thaáy ôn cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa (x. Lc 3,6 ; Is 40,5). Ki-toâ giaùo Ñoâng Phöông nhaán maïnh khía caïnh naøy, khi goïi caùc ñan só laø nhöõng thieân thaàn cuûa Thieân Chuùa treân maët ñaát, loan baùo cuoäc canh taân theá giôùi trong Ñöùc Ki-toâ. Beân Taây Phöông, truyeàn thoáng ñan tu cöû haønh vieäc töôûng nieäm vaø canh thöùc : töôûng nieäm nhöõng kyø coâng Thieân Chuùa thöïc hieän, canh thöùc chôø mong nieàm hy voïng ñöôïc thöïc hieän vónh vieãn. Söù ñieäp cuûa truyeàn thoáng ñan tu vaø cuûa ñôøi soáng chieâm nieäm khoâng ngöøng nhaéc nhôû raèng quyeàn toái thöôïng cuûa Thieân Chuùa mang laïi cho cuoäc soáng con ngöôøi yù nghóa vaø nieàm vui traøn ñaày, bôûi vì con ngöôøi ñöôïc taïo döïng cho Thieân Chuùa vaø noù khoâng ñöôïc yeân nghæ bao laâu chöa ñöôïc nghæ yeân trong Ngöôøi (47).
Ñöùc Trinh Nöõ Ma-ri-a, maãu möïc cho vieäc thaùnh hieán vaø ñi theo Chuùa, sequela Christi
28. Ngay khi thaønh thai khoâng maéc nguyeân toäi, Ñöùc Ma-ri-a laø Ñaáng phaûn aùnh hoaøn haûo nhaát veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa. Giaùo Hoäi keâu caàu Meï döôùi danh hieäu "Tuyeät Myõ". Do vieäc keát hôïp vôùi Ñöùc Ki-toâ, ngöôøi tín höõu naøo cuõng coù lieân heä vôùi Ñöùc Ma-ri-a raát thaùnh. Ñieàu naøy coøn roõ raøng hôn nöõa trong cuoäc soáng nhöõng ngöôøi taän hieán (...). Taát caû caùc doøng tu ñeàu xaùc tín raèng söï hieän dieän cuûa Ñöùc Ma-ri-a coù moät taàm quan troïng cô baûn cho ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa moãi taâm hoàn ñöôïc thaùnh hieán, vaø cho söï beàn vöõng, hôïp nhaát vaø tieán trieån cuûa toaøn theå coäng ñoaøn (48).
Quaû thaät, Ñöùc Ma-ri-a laø moät göông maãu tuyeät vôøi veà vieäc thaùnh hieán hoaøn haûo, vì Meï hoaøn toaøn thuoäc veà Thieân Chuùa vaø hieán daâng troïn veïn baûn thaân. Ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån choïn vì muoán thöïc hieän nôi Meï maàu nhieäm Nhaäp Theå, Meï nhaéc laïi cho ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán raèng Thieân Chuùa luoân naém phaàn chuû ñoäng. Ñoàng thôøi, khi ñaõ öng thuaän ñeå Lôøi Thieân Chuùa xuoáng theá laøm ngöôøi nôi Meï, Ñöùc Ma-ri-a laø maãu möïc cho vieäc con ngöôøi thuï taïo ñoùn tieáp aân suûng cuûa Thieân Chuùa.
Gaàn guõi Ñöùc Ki-toâ, cuøng vôùi thaùnh Giu-se, trong ñôøi soáng aån daät taïi Na-da-reùt, hieän dieän beân Con trong nhöõng luùc quyeát lieät cuûa cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Ngöôøi, Ñöùc Trinh Nöõ laø thaày daïy caùch böôùc theo Ñöùc Ki-toâ voâ ñieàu kieän vaø chuyeân caàn phuïc vuï Ngöôøi. Nôi Meï "ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" toaû raïng veû huy hoaøng cuûa taïo vaät môùi. Ñôøi thaùnh hieán nhìn nhaän Meï laø göông maãu tuyeät vôøi cho vieäc taän hieán cho Chuùa Cha, keát hôïp vôùi Chuùa Con vaø ngoan ngoaõn nghe theo Chuùa Thaùnh Thaàn, yù thöùc raèng nhaän laáy "loái soáng trinh khieát vaø ngheøo khoù" cuûa Ñöùc Ki-toâ ñoàng thôøi cuõng coù nghóa laø baét chöôùc loái soáng cuûa Ñöùc Ma-ri-a (50).
Ngoaøi ra, ngöôøi taän hieán tìm ñöôïc nôi Ñöùc Trinh Nöõ moät ngöôøi Meï vôùi moät danh nghóa hoaøn toaøn ñaëc bieät. Thöïc vaäy, neáu moät tình meï môùi ñaõ ñöôïc ban cho Ñöùc Ma-ri-a treân Nuùi Soï laø moät aân hueä cho taát caû caùc Ki-toâ höõu, thì maãu tính naøy coù giaù trò ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi daâng hieán troïn cuoäc ñôøi cho Ñöùc Ki-toâ. "Ñaây laø Meï cuûa anh" (Ga 19,27) : lôøi Ñöùc Gieâ-su noùi vôùi "ngöôøi moân ñeä Ngöôøi thöông meán" (Ga 19,26) thaät saâu saéc trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi taän hieán. Quaû theá, cuõng nhö thaùnh Gio-an, hoï ñöôïc môøi ñoùn nhaän Ñöùc Trinh Nöõ Ma-ri-a raát thaùnh veà nhaø mình (x. Ga 19,27) : hoï seõ yeâu meán vaø baét chöôùc Meï moät caùch trieät ñeå, theo ôn goïi rieâng cuûa mình, vaø buø laïi, hoï seõ caûm nghieäm tình maãu töû eâm aùi thaät ñaëc bieät. Ñöùc Trinh Nöõ thoâng ban tình yeâu ñeå hoï coù theå hieán daâng cuoäc soáng cho Ñöùc Ki-toâ moãi ngaøy, coäng taùc vôùi Ngöôøi ñeå cöùu ñoä theá giôùi. Chính vì theá, loøng thaûo hieáu vôùi Ñöùc Ma-ri-a laø neûo ñöôøng öu tieân giuùp trung thaønh vôùi tieáng goïi ñaõ nhaän vaø laø moät trôï giuùp raát höõu hieäu ñeå tieán tôùi trong vieäc ñaùp traû vaø soáng sung maõn ôn goïi cuûa mình (51).
III. Trong Giaùo Hoäi Vaø Cho Giaùo Hoäi
"Chuùng con ôû ñaây thaät laø ñeïp" : ñôøi thaùnh hieán trong maàu nhieäm Giaùo Hoäi.
29. Vaøo luùc Chuùa bieán hình, thaùnh Pheâ-roâ ñaõ nhaân danh caùc toâng ñoà khaùc maø thoát leân : "Chuùng con ôû ñaây thaät laø ñeïp" (Mt 17,4). Vieäc caûm nghieäm vinh quang cuûa Ñöùc Ki-toâ duø ñaõ khieán taâm trí vaø traùi tim oâng bò hoaøn toaøn thu huùt nhöng ñaõ khoâng coâ laäp oâng ; traùi laïi coøn lieân keát oâng vôùi "chuùng con", nghóa laø vôùi caùc moân ñeä kia.
Chieàu kích cuûa tieáng "chuùng con" daãn ñöa chuùng ta suy nghó veà vò trí cuûa ñôøi thaùnh hieán trong maàu nhieäm Giaùo Hoäi. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, coâng cuoäc suy tö thaàn hoïc veà baûn chaát cuûa ñôøi thaùnh hieán ñaõ ñaøo saâu nhöõng vieãn töôïng môùi, phaùt xuaát töø giaùo lyù cuûa Coâng Ñoàng Va-ti-ca-noâ II. Döôùi aùnh saùng cuûa giaùo lyù naøy, ngöôøi ta nhaän thaáy raèng vieäc tuyeân khaán caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm laø moät ñieàu khoâng theå choái caõi ñöôïc thuoäc veà ñôøi soáng vaø söï thaùnh hieán cuûa Giaùo Hoäi (52). Ñieàu ñoù coù nghóa laø ñôøi thaùnh hieán, ñaõ hieän höõu töø buoåi sô khai, seõ khoâng bao giôø ñöôïc thieáu vaéng trong Giaùo Hoäi, bôûi vì noù laø moät yeáu toá caáu taïo vaø ñaëc tröng, dieãn taû chính baûn tính cuûa Giaùo Hoäi.
Ñieàu ñoù roõ raøng, vì vieäc tuyeân khaán caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm ñöôïc lieân keát maät thieát vôùi maàu nhieäm Ñöùc Ki-toâ, coù phaän söï dieãn laïi caùch naøo ñoù loái soáng Ñöùc Ki-toâ ñaõ choïn, vaø cho thaáy raèng loái soáng aáy coù moät giaù trò tuyeät ñoái vaø caùnh chung. Chính Ñöùc Gieâ-su, khi keâu goïi moät soá ngöôøi töø boû moïi söï maø böôùc theo Ngöôøi, ñaõ khai maøo moät neáp soáng ñöôïc phaùt trieån daàn daàn qua caùc thôøi ñaïi, soáng döôùi taùc ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn, thaønh nhöõng hình thöùc taän hieán khaùc nhau. Vaäy quan nieäm veà moät Giaùo Hoäi chæ goàm coù giaùo só vaø giaùo daân maø thoâi thì khoâng phuø hôïp vôùi nhöõng yù höôùng saùng laäp cuûa Chuùa, nhö thaáy ñöôïc trong caùc saùch Tin Möøng vaø nhöõng taùc phaåm khaùc trong Taân Öôùc.
Söï thaùnh hieán môùi vaø ñaëc bieät
30. Trong truyeàn thoáng Giaùo Hoäi, vieäc tuyeân khaán tu trì ñöôïc coi nhö vieäc ñaøo saâu ñoäc ñaùo vaø phong phuù söï thaùnh hieán ñaõ laõnh nhaän trong bí tích thaùnh taåy ; nhôø vieäc tuyeân khaán aáy, söï keát hieäp thaâm saâu vôùi Ñöùc Ki-toâ ñaõ khai maøo trong bí tích röûa toäi ñöôïc phaùt trieån thaønh hoàng aân trôû neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ngöôøi moät caùch roõ reät vaø troïn veïn hôn baèng vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm (53).
Tuy nhieân söï thaùnh hieán do vieäc tuyeân khaán tu trì coù moät ñaëc ñieåm khaùc bieät so vôùi söï thaùnh hieán do bí tích thaùnh taåy ban cho, bôûi vì noù khoâng haún laø haäu quaû thieát yeáu (54). Thöïc vaäy, phaøm ai ñaõ ñöôïc taùi sinh trong Ñöùc Ki-toâ thì ñeàu ñöôïc keâu goïi nhôø söùc maïnh Thaùnh Thaàn ban, soáng khieát tònh töông öùng vôùi baäc soáng mình, vaâng phuïc Thieân Chuùa vaø Giaùo Hoäi, döùt boû loøng quyeán luyeán cuûa caûi vaät chaát, bôûi vì moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi soáng thaùnh hieán trong vieäc ñaït tôùi möùc hoaøn haûo cuûa ñöùc aùi (55). Nhöng bí tích thaùnh taåy töï noù khoâng haøm chöùa lôøi keâu goïi soáng ñoäc thaân hoaëc trinh khieát, töø boû sôû höõu cuûa caûi, vaâng phuïc moät beà treân, döôùi daïng cuï theå cuûa caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm. Vaäy vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm giaû thieát moät aân hueä ñaëc bieät maø Thieân Chuùa khoâng ban cho taát caû moïi ngöôøi, nhö chính Ñöùc Gieâ-su ñaõ neâu baät trong tröôøng hôïp ñoäc thaân töï nguyeän (x. Mt 19,10-12).
Hôn nöõa, khi Chuùa goïi thì Ngöôøi cuõng ban ôn ñaëc bieät cuûa Thaùnh Thaàn, ngoõ haàu ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán coù theå ñaùp traû ôn goïi vaø chu toaøn söù maïng cuûa mình. Chính vì theá, theo Phuïng vuï Ñoâng Phöông vaø Taây Phöông, trong nghi leã tuyeân khaán ñan tu hoaëc tu trì vaø trong nghi leã thaùnh hieán trinh nöõ, Giaùo Hoäi keâu caàu Thaùnh Thaàn ban ôn xuoáng treân nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn vaø lieân keát leã daâng cuûa hoï vôùi hy teá cuûa Ñöùc Ki-toâ (56).
Vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm cuõng laø moät vieäc trieån khai aân suûng cuûa bí tích Theâm söùc, nhöng ñieàu naøy vöôït quaù nhöõng ñoøi hoûi thoâng thöôøng cuûa vieäc thaùnh hieán nhaän trong bí tích Theâm söùc. Caàn coù moät ôn ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaàn ñeå phaùt trieån nhöõng khaû naêng môùi vaø saûn sinh nhöõng hoa traùi thaùnh thieän vaø toâng ñoà, nhö lòch söû ñôøi thaùnh hieán ñaõ chöùng toû.
Ñoái vôùi caùc linh muïc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm ; kinh nghieäm cho thaáy raèng bí tích Truyeàn chöùc thaùnh theâm phong phuù hôn nhôø söï taän hieán tu trì, bôûi vì noù ñoøi hoûi vaø naâng ñôõ vieäc soáng lieân keát maät thieát hôn vôùi Chuùa. Vò linh muïc naøo tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm thì ñöôïc trôï giuùp ñaëc bieät ñeå hoaï laïi troïn veïn maàu nhieäm Ñöùc Ki-toâ trong cuoäc soáng, cuõng nhö nhôø linh ñaïo rieâng vaø nhôø chieàu kích toâng ñoà do ñoaøn suûng cuûa tu hoäi. Quaû theá, ôn goïi chöùc linh muïc vaø ôn goïi ñôøi taän hieán keát hôïp chaët cheõ vôùi nhau nôi con ngöôøi linh muïc taïo ra moät söï thoáng nhaát saâu xa vaø naêng ñoäng trong cuoäc soáng.
Caùc tu só linh muïc chuyeân soáng ñôøi chieâm nieäm, cuõng mang laïi cho Giaùo Hoäi moät ôn ích khoân löôøng. Ñaëc bieät khi cöû haønh Thaùnh Theå, hoï chu toaøn moät haønh vi cuûa Giaùo Hoäi vaø cho Giaùo Hoäi ; hoï lieân keát vieäc daâng hieán baûn thaân vôùi Thaùnh Theå, hieäp thoâng vôùi Ñöùc Ki-toâ, Ñaáng daâng mình cho Chuùa Cha ñeå cöùu ñoä toaøn theå theá giôùi (57).
Caùc töông quan giöõa caùc baäc soáng khaùc nhau cuûa ngöôøi Ki-toâ höõu
31. Ñöùc Gieâ-su ñaõ muoán coù nhöõng baäc soáng khaùc nhau trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Giöõa caùc baäc soáng ñoù : coù nhöõng moái töông quan hoã töông caàn ñöôïc cöùu xeùt.
Taát caû caùc tín höõu, do vieäc ñöôïc taùi sinh trong Ñöùc Ki-toâ, ñeàu coù chung cuøng moät phaåm giaù ; taát caû ñeàu ñöôïc keâu goïi neân thaùnh ; taát caû ñeàu tham döï vaøo vieäc xaây döïng Thaân Theå duy nhaát cuûa Ñöùc Ki-toâ, moãi ngöôøi tuyø theo ôn goïi cuûa mình vaø nhöõng aân hueä Thaùnh Thaàn ban cho (x. Rm 12,3-8) (58). Söï bình ñaúng veà phaåm giaù giöõa taát caû caùc thaønh vieân trong Giaùo Hoäi laø coâng trình cuûa Thaùnh Thaàn, ñaët treân neàn taûng laø bí tích Röûa toäi vaø Theâm söùc, vaø ñöôïc cuûng coá nhôø bí tích Thaùnh Theå. Nhöng söï ña daïng cuõng laø coâng trình cuûa Thaùnh Thaàn. Chính Ngöôøi laøm cho Giaùo Hoäi thaønh moät moái hieäp thoâng höõu cô, giöõa nhöõng ña daïng veà caùc ôn goïi, caùc ñoaøn suûng vaø caùc thöøa taùc vuï (59).
Caùc ôn goïi vaøo ñôøi soáng giaùo daân, vaøo haøng giaùo só vaø vaøo ñôøi taän hieán ñeàu coù theå coi laø kieåu maãu, bôûi leõ taát caû caùc ôn goïi ñaëc thuø - duø xeùt rieâng reõ hay taäp theå - ñeàu baét nguoàn vaø quy tuï veà ñoù, theå theo aân hueä doài daøo cuûa Thieân Chuùa. Ngoaøi ra, chuùng phuïc vuï laãn nhau, ñeå laøm cho Nhieäm Theå Ñöùc Ki-toâ ñöôïc taêng tröôûng trong lòch söû vaø chu toaøn söù maïng trong theá giôùi. Trong Giaùo Hoäi, moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc thaùnh hieán nhôø bí tích Röûa toäi vaø Theâm söùc, coøn thöøa taùc vuï do truyeàn chöùc vaø ñôøi taän hieán giaû thieát laø moät ôn goïi rieâng vaø moät hình thaùi thaùnh hieán ñaëc bieät, nhaèm chu toaøn moät söù maïng rieâng.
Söù maïng cuûa caùc giaùo daân, nhöõng ngöôøi "coù nhieäm vuï tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa baèng caùch daán thaân vaøo caùc vieäc traàn theá vaø xeáp ñaët chuùng theo keá hoaïch Thieân Chuùa" (60), ñaët neàn taûng treân söï thaùnh hieán do bí tích Röûa toäi vaø Theâm söùc, chung cho taát caû caùc thaønh phaàn cuûa Daân Thieân Chuùa. Ngoaøi söï thaùnh hieán caên baûn aáy, caùc giaùo só ñöôïc thaùnh hieán baèng bí tích Truyeàn chöùc thaùnh ñeå noái tieáp söù vuï toâng ñoà qua doøng thôøi gian. Nhöõng ngöôøi taän hieán cam keát soáng caùc lôøi khuyeân
Phuùc AÂm, ñöôïc thaùnh hieán moät caùch môùi meû vaø ñaëc bieät ; söï thaùnh hieán naøy, tuy khoâng mang tính bí tích, nhöng raøng buoäc khieán hoï chaáp nhaän loái soáng ñoäc thaân, khoù ngheøo, vaâng phuïc ñaõ ñöôïc Ñöùc Gieâ-su ñích thaân theå hieän vaø ñeà nghò cho caùc moân ñeä. Cho duø caû ba baäc soáng khaùc nhau ñeàu bieåu loä maàu nhieäm duy nhaát cuûa Ñöùc Ki-toâ, nhöng caùc giaùo daân thì coù ñaëc tính rieâng bieät tuy khoâng ñoäc höõu laø sinh hoaït giöõa traàn theá ; coøn caùc muïc töû thì mang traùch nhieäm veà taùc vuï, coøn nhöõng ngöôøi taän hieán thì coá gaéng neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Ki-toâ khieát tònh, ngheøo khoù vaø vaâng phuïc.
Giaù trò ñaëc bieät cuûa ñôøi thaùnh hieán
32. Trong boái caûnh haøi hoaø cuûa caùc aân suûng, moãi baäc soáng chuû yeáu dieãn taû, theo caùch cuûa mình, moät chieàu kích naøo ñoù thuoäc maàu nhieäm duy nhaát cuûa Ñöùc Ki-toâ. Neáu ñôøi soáng giaùo daân coù moät söù maïng ñaëc bieät laø loan baùo Tin Möøng trong caùc thöïc taïi traàn theá, thì nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh nhaän caùc chöùc thaùnh, ñaëc bieät caùc giaùm muïc, thöïc thi moät taùc vuï khoâng theå thay theá ñöôïc trong khuoân khoå cuûa söï hieäp thoâng Giaùo Hoäi. Caùc giaùm muïc coù boån phaän höôùng daãn Daân Thieân Chuùa baèng vieäc giaûng daïy Lôøi Chuùa, phaân phaùt caùc bí tích vaø thi haønh quyeàn bính thaùnh thieâng, ñeå phuïc vuï söï thoâng hieäp Giaùo Hoäi, laø moät hieäp thoâng höõu cô, ñöôïc xeáp ñaët theo phaåm traät (61).
Coøn khi xeùt tôùi söù maïng cuûa Giaùo Hoäi laø phaûi bieåu loä söï thaùnh thieän, thì phaûi coâng nhaän, vôùi caùi nhìn khaùch quan, laø ñôøi thaùnh hieán ñöùng ôû moät bình dieän öu vieät, bôûi vì phaûn aùnh chính loái soáng cuûa Ñöùc Ki-toâ. Chính vì theá, ñôøi thaùnh hieán bieåu loä phong phuù nhöõng giaù trò cuûa Tin Möøng vaø laøm saùng toû troïn veïn hôn muïc tieâu cuûa Giaùo Hoäi laø thaùnh hoaù nhaân loaïi. Ñôøi thaùnh hieán loan baùo vaø ra nhö soáng tröôùc thôøi mai haäu, thôøi maø Nöôùc Trôøi ñang hieän dieän ôû daïng maàm moáng vaø trong maàu nhieäm (62), seõ ñaït möùc vieân maõn ; thôøi maø caùc con caùi cuûa söï phuïc sinh seõ khoâng cöôùi vôï laáy choàng nöõa, nhöng seõ neân nhö caùc thieân thaàn cuûa Thieân Chuùa (x. Mt 22,30).
Quaû theá, moät ñieàu maø Giaùo Hoäi voán haèng daïy laø tính öu vieät cuûa ñöùc khieát tònh toaøn haûo vì Nöôùc Trôøi (63), vaø coù lyù khi coi ñoù nhö laø "caùnh cöûa" cuûa ñôøi thaùnh hieán (64). Ñaøng khaùc, Giaùo Hoäi heát söùc traân troïng ôn goïi hoân nhaân, trong ñoù ñoâi vôï choàng "laøm chöùng vaø coäng taùc vaøo vieäc sinh saûn cuûa Giaùo Hoäi", Meï chuùng ta ; hoï trôû neân daáu chæ vaø thoâng phaàn vaøo tình yeâu cuûa Ñöùc Ki-toâ ñoái vôùi Hieàn Theâ Ngöôøi, "bôûi yeâu thöông maø Ngöôøi ñaõ hieán maïng soáng vì Hieàn Theâ" (65).
Trong vieãn aûnh vöøa roài, chung cho toaøn theå ñôøi thaùnh hieán, ñaõ coù nhöõng neûo ñöôøng khaùc nhau nhöng boå tuùc cho nhau. Caùc tu só nam nöõ hoaøn toaøn hieán mình cho ñôøi soáng chieâm nieäm laø nhöõng hình aûnh ñaëc bieät cuûa Ñöùc Ki-toâ caàu nguyeän treân nuùi (66). Nhöõng ngöôøi taän hieán soáng ñôøi hoaït ñoäng dieãn laïi neáp soáng cuûa Ngöôøi "loan baùo Nöôùc Thieân Chuùa cho daân chuùng, hoaëc chöõa laønh nhöõng keû ñau yeáu taøn taät, hay hoaùn caûi caùc toäi nhaân trôû laïi ñôøi soáng löông thieän, hoaëc ñang chuùc phuùc cho treû em vaø ban ôn laønh cho moïi ngöôøi" (67). Nhöõng ngöôøi taän hieán trong caùc tu hoäi ñôøi ñoùng goùp theo caùch thöùc rieâng vaøo coâng cuoäc laøm cho Nöôùc Thieân Chuùa ñeán ; hoï toång hôïp moät caùch ñaëc bieät nhöõng giaù trò cuûa söï thaùnh hieán vaø nhöõng giaù trò cuûa traàn theá. Khi soáng ñôøi thaùnh hieán ôû giöõa traàn gian vaø töø traàn gian (68), hoï "coá gaéng [...] thaám nhuaàn moïi söï baèng tinh thaàn Phuùc AÂm ñeå cuûng coá vaø phaùt trieån Thaân Theå Ñöùc Ki-toâ" (69). Vì muïc tieâu naøy, hoï tham döï vaøo söù maïng giöõa Giaùo Hoäi loan baùo Tin Möøng baèng chöùng taù caù nhaân cuûa moät ñôøi soáng Ki-toâ höõu, baèng nhöõng cuoäc daán thaân nhaèm quy höôùng caùc traät töï traàn theá theo yù Thieân Chuùa, baèng söï coäng taùc vaøo vieäc phuïc vuï coäng ñoaøn Giaùo Hoäi, theo caùch thöùc rieâng bieät cuûa neáp soáng giöõa ñôøi (70).
Laøm chöùng veà Tin Möøng caùc moái phuùc 33. Moät vai troø ñaëc bieät cuûa ñôøi thaùnh hieán laø nhaéc nhôù cho nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi veà caùc giaù trò cô baûn cuûa Tin Möøng, nhôø "chöùng taù raïng rôõ vaø cao vôøi raèng theá giôùi khoâng theå ñöôïc bieán hình ñoåi daïng vaø daâng hieán cho Thieân Chuùa neáu thieáu tinh thaàn cuûa caùc moái phuùc" (71). Nhö theá ñôøi thaùnh hieán laøm cho Daân Thieân Chuùa luoân yù thöùc raèng hoï phaûi duøng ñôøi soáng thaùnh thieän ñeå ñaùp traû tình yeâu Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn ñoå chan hoaø vaøo loøng (x. Rm 5,5), laøm sao cho cung caùch xöû söï phaùt loä söï thaùnh hieán Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän nôi hoï qua bí tích Thaùnh taåy, Theâm söùc hay Truyeàn chöùc. Thöïc vaäy, ôn thaùnh hoaù do caùc bí tích truyeàn ban caàn phaûi ñöôïc chuyeån thaønh ôn thaùnh trong cuoäc soáng haèng ngaøy. Ñôøi thaùnh hieán, ñöôïc soáng trong Giaùo Hoäi, caàn phaûi giuùp cho söï thaùnh hoaù ñôøi soáng cuûa caùc tín höõu, giaùo daân vaø giaùo só.
Ñaøng khaùc ta khoâng ñöôïc queân raèng, nhöõng ngöôøi taän hieán cuõng caàn ñöôïc naâng ñôõ nhôø chöùng taù cuûa caùc ôn goïi khaùc ñeå soáng troïn veïn vieäc gaén boù vôùi maàu nhieäm Ñöùc Ki-toâ vaø Giaùo Hoäi trong nhöõng chieàu kích ña daïng. Do khaû naêng laøm phong phuù laãn nhau nhö theá, söù maïng cuûa ñôøi taän hieán caøng trôû neân huøng hoàn vaø höõu hieäu hôn ; ñoù laø nhaéc nhôû cho caùc anh chò em khaùc haõy ñöa maét chaêm chuù tìm kieám hoaø bình töông lai, vaø coá gaéng ñaït tôùi haïnh phuùc vónh vieãn ôû beân Thieân Chuùa.
Hình aûnh soáng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi - Hieàn Theâ
34. YÙ nghóa hoân öôùc cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán mang moät taàm quan troïng ñaëc bieät vì noù nhaéc cho Giaùo Hoäi phaûi taän taâm taän tình phuïc vuï Ñöùc Lang Quaân cuûa mình, Ñaáng ñaõ ban cho Giaùo Hoäi moïi ñieàu thieän haûo. Chieàu kích hoân öôùc laø moät neùt ñaëc thuø cuûa heát moïi ñôøi thaùnh hieán, nhöng noù coù yù nghóa rieâng cho ngöôøi phuï nöõ, vì coù theå noùi laø chò khaùm phaù ra giaù trò ñaëc bieät cuûa nöõ tính trong moái töông quan lieân keát chò vôùi Ñöùc Ki-toâ.
Veà ñieàu naøy, trong Taân Öôùc, coù moät trang raát suùc tích trình baøy Ñöùc Ma-ri-a ôû nhaø Tieäc Ly vôùi caùc Toâng Ñoà ñang caàu nguyeän chôø ñôïi Thaùnh Thaàn (x. Cv 1,13-14). Ta coù theå thaáy ôû ñoù moät hình aûnh soáng ñoäng veà Giaùo Hoäi - Hieàn Theâ, ñang chuù yù ñeán nhöõng tín hieäu Ñöùc Lang Quaân göûi ñeán vaø saün saøng ñoùn tieáp Ngöôøi nhö moät aân hueä. Thaùnh Pheâ-roâ vaø caùc Toâng Ñoà tieâu bieåu cho ñaëc tính phong nhieâu, ñöôïc dieãn taû qua thöøa taùc vuï Giaùo Hoäi, ñöôïc Thaùnh Thaàn söû duïng ñeå sinh ra nhöõng con ngöôøi môùi, baèng caùch giaûng daïy Lôøi Chuùa, cöû haønh caùc bí tích vaø hoaït ñoäng muïc vuï. Ñöùc Ma-ri-a tieâu bieåu cho thaùi ñoä ñoùn nhaän cuûa ngöôøi hieàn theâ ; nhôø ñoù ñôøi soáng thaàn linh cuûa Giaùo Hoäi sinh hoa keát traùi do moät moái tình khieát trinh vaø troïn veïn.
Ñôøi thaùnh hieán luoân ñöôïc ñaët beân caïnh Ñöùc Ma-ri-a, Trinh Nöõ Hieàn Theâ. Tình yeâu khieát trinh naøy mang moät söùc phong phuù ñaëc bieät, goùp phaàn vaøo vieäc sinh ra vaø gia taêng ñôøi soáng thaàn linh trong caùc taâm hoàn (72). Theo chaân Ñöùc Ma-ri-a, baø E-vaø môùi, ngöôøi taän hieán thöïc hieän söï phong nhieâu thieâng lieâng baèng caùch saün saøng ñoùn tieáp Lôøi Chuùa, coäng taùc vaøo vieäc xaây döïng nhaân loaïi môùi nhôø vieäc xaû thaân voâ ñieàu kieän vaø chöùng taù soáng ñoäng cuûa hoï. Nhö theá, Giaùo Hoäi bieåu loä ñaày ñuû maãu tính cuûa mình, vöøa qua vieäc truyeàn thoâng taùc ñoäng maø Chuùa ñaõ kyù thaùc cho thaùnh Pheâ-roâ, vöøa qua vieäc ñoùn tieáp aân hueä cuûa Thieân Chuùa vôùi tinh thaàn traùch nhieäm, theo göông cuûa Ñöùc Ma-ri-a.
Coøn daân Thieân Chuùa, hoï tìm thaáy nôi caùc giaùo só nhöõng phöông tieän mang ôn cöùu ñoä, vaø nôi ñôøi thaùnh hieán moät söùc kích thích thuùc ñaåy hoï saün saøng ñaùp laïi tình yeâu baèng moïi hình thöùc phuïc vuï (73).
IV. Ñöôïc Tinh Thaàn Thaùnh Hieán Höôùng Daãn
Moät cuoäc ñôøi "ñöôïc bieán hình" : lôøi goïi neân thaùnh
35. "Nghe vaäy, caùc moân ñeä kinh hoaøng, ngaõ saáp maët xuoáng ñaát" (Mt 17,6). Trong baøi töôøng thuaät cuoäc bieán hình, caùc Tin Möøng nhaát laõm, tuy vôùi ñoâi chuùt dò bieät nhöng ñeàu cho thaáy noãi sôï haõi traøn ngaäp caùc moân ñeä. Söï thu huùt maø dung nhan bieán hình cuûa Ñöùc Ki-toâ taùc ñoäng treân caùc oâng ñaõ khoâng ngaên caûn ñöôïc caùc oâng caûm thaáy sôï haõi tröôùc veû uy nghi thaàn linh ñang bao truøm caùc oâng. Moãi khi con ngöôøi heù thaáy vinh quang cuûa Thieân Chuùa, thì luoân luoân yù thöùc veà söï nhoû beù cuûa mình vaø caûm thaáy sôï haõi. Noãi sôï haõi naøy mang tính chaát cöùu ñoä. Noù nhaéc con ngöôøi nhôù tôùi söï hoaøn thieän cuûa Thieân Chuùa vaø ñoàng thôøi ñoøi con ngöôøi nhaän tieáng goïi thuùc baùch tieán tôùi "söï thaùnh thieän".
Taát caû caùc con caùi cuûa Giaùo Hoäi, ñöôïc Chuùa Cha keâu goïi "laéng nghe" Ñöùc Ki-toâ, taát nhieân caûm thaáy ñoøi hoûi saâu xa laø phaûi hoaùn caûi vaø neân thaùnh. Tuy nhieân Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc ñaõ nhaán maïnh raèng ñoøi hoûi hoaùn caûi vaø neân thaùnh tröôùc tieân lieân heä ñeán ñôøi thaùnh hieán. Quaû theá, ôn goïi cuûa nhöõng ngöôøi taän hieán haõy ñi tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa treân heát moïi söï, tieân vaøn laø moät lôøi môøi goïi hoaùn caûi hoaøn toaøn, töø boû chính mình ñeå soáng hoaøn toaøn cho Chuùa, ngoõ haàu Thieân Chuùa coù toaøn quyeàn treân moïi loaøi. Vì ñaõ ñöôïc keâu goïi chieâm ngöôõng vaø laøm chöùng cho dung nhan bieán hình cuûa Ñöùc Ki-toâ, nhöõng ngöôøi taän hieán cuõng ñöôïc keâu goïi soáng moät cuoäc ñôøi "ñöôïc bieán hình".
Veà ñieåm naøy, baûn baùo caùo chung keát cuûa phieân hoïp baát thöôøng thöù hai cuûa Thöôïng hoäi ñoàng ñaõ coù nhaän xeùt chí lyù nhö sau : "Suoát doøng lòch söû cuûa Giaùo Hoäi, caùc thaùnh nam nöõ luoân luoân laø moät nguoàn maïch töø ñoù phaùt ra bao ñoåi môùi trong nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên nhaát. Ngaøy hoâm nay, chuùng ta raát caàn nhöõng vò thaùnh vaø chuùng ta khoâng ngöøng caàu xin Thieân Chuùa ban nhöõng vò thaùnh. Caùc tu hoäi ñôøi thaùnh hieán, khi tuyeân khaán lôøi khuyeân Phuùc AÂm, phaûi yù thöùc veà söù maïng ñaëc bieät cuûa hoï trong Giaùo Hoäi ngaøy hoâm nay, vaø chuùng ta phaûi khuyeán khích hoï thi haønh söù maïng aáy" (74). Trong phieân hoïp thöôøng leä laàn thöù chín cuûa Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc, caùc nghò phuï ñaõ laøm voïng laïi yù kieán ñoù khi tuyeân boá : "Traûi qua lòch söû Giaùo Hoäi, ñôøi thaùnh hieán voán laø nôi hieän dieän soáng ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn taùc ñoäng, nhö theå ñoù laø choã öu tieân daønh ñeå yeâu meán Thieân Chuùa vaø yeâu thöông tha nhaân, laøm chöùng veà keá hoaïch Thieân Chuùa muoán laø quy tuï toaøn theå nhaân loaïi trôû thaønh ñaïi gia ñình con caùi Thieân Chuùa, trong neàn vaên minh tình thöông" (75).
Giaùo Hoäi luoân luoân coi vieäc tuyeân giöõ caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm laø moät con ñöôøng ñaëc bieät ñöa tôùi söï thaùnh thieän. Chính nhöõng kieåu noùi Giaùo Hoäi duøng ñeå chæ ñònh noù - nhö tröôøng daïy phuïng söï Chuùa, tröôøng daïy yeâu thöông vaø soáng thaùnh thieän, ñöôøng hoaëc baäc hoaøn thieän -, cho thaáy loái soáng Tin Möøng naøy raát coù hieäu naêng vaø doài daøo phöông tieän, ñoàng thôøi cuõng cho thaáy nghóa vuï ñaëc bieät cuûa nhöõng ngöôøi cam keát gia nhaäp ñôøi soáng naøy (76). Khoâng phaûi voâ côù maø qua caùc thôøi ñaïi, moät soá lôùn nhöõng ngöôøi taän hieán ñaõ ñeå laïi nhöõng chöùng taù huøng hoàn veà söï thaùnh thieän vaø ñaõ hoaøn thaønh nhöõng coâng taùc truyeàn giaùo vaø phuïc vuï raát quaûng ñaïi vaø cam go.
Trung thaønh vôùi ñoaøn suûng
36. Trong vieäc ñi theo laøm moân ñeä Ñöùc Ki-toâ, sequela Christi, vaø trong tình yeâu daønh cho baûn thaân Ngöôøi, caàn neâu leân moät soá ñieåm lieân quan ñeán vieäc phaûi neân thaùnh trong ñôøi thaùnh hieán vaøo ngaøy hoâm nay.
Tröôùc tieân trong moãi tu hoäi, caàn phaûi trung thaønh vôùi ñoaøn suûng saùng laäp vaø vôùi gia saûn thieâng lieâng ñöôïc gaày döïng leân tieáp sau. Vieäc trung thaønh vôùi linh öùng cuûa caùc ñaáng saùng laäp, moät aân hueä cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, giuùp tìm laïi vaø soáng nhieät thaønh nhöõng yeáu toá coát yeáu cuûa ñôøi thaùnh hieán.
Quaû theá, caên baûn ñoaøn suûng naøo cuõng goàm ba chieàu höôùng : tröôùc tieân, höôùng veà Chuùa Cha, vôùi loøng con thaûo muoán tìm kieám thaùnh yù Ngöôøi qua vieäc hoaùn caûi thöôøng xuyeân, nôi maø vaâng phuïc laø nguoàn maïch ñöa tôùi töï do ñích thöïc, khieát tònh dieãn taû nieàm thao thöùc cuûa moät con tim maø khoâng moät tình yeâu höõu haïn naøo thoaû maõn ñöôïc, ngheøo khoù nuoâi döôõng côn ñoùi khaùt coâng lyù maø Thieân Chuùa höùa laøm no ñaày (x. Mt 5,6). Trong vieãn töôïng naøy, ñoaøn suûng cuûa baát cöù tu hoäi naøo cuõng thuùc baùch ngöôøi taän hieán thuoäc troïn veà Thieân Chuùa, noùi vôùi Thieân Chuùa hoaëc noùi veà Thieân Chuùa, nhö ngöôøi ta thöôøng hay nhaéc ñeán khi noùi veà thaùnh Ña-minh (77), ñeå caûm nghieäm xem Thieân Chuùa ngoït ngaøo döôøng bao (x. Tv 34 (33),9) trong heát moïi hoaøn caûnh.
Caùc ñoaøn suûng cuûa ñôøi thaùnh hieán cuõng höôùng veà Chuùa Con ; chuùng môøi duy trì moät söï hieäp thoâng vôùi Ngöôøi trong cuoäc soáng thaân tình vaø vui töôi, hoïc göông quaûng ñaïi cuûa Ngöôøi khi phuïng söï Thieân Chuùa vaø phuïc vuï anh em. "Caùi nhìn daàn daàn ñöôïc Ki-toâ hoaù, nhôø ñoù maø hoïc bieát taùch mình khoûi nhöõng daùng veû beà ngoaøi, khoûi côn loác caùc giaùc quan, khoûi taát caû nhöõng gì ngaên caûn con ngöôøi trôû neân nheï nhaøng ñeå cho Thaùnh Thaàn coù theå naém baét" (78), vaø thuùc ñaåy hoï ra ñi chu toaøn söù maïng vôùi Ñöùc Ki-toâ, laøm vieäc vaø chòu ñau khoå vôùi Ngöôøi, ñeå coäng taùc vaøo vieäc loan baùo Vöông Quoác cuûa Ngöôøi.
Sau cuøng, baát cöù ñoaøn suûng naøo cuõng höôùng veà Chuùa Thaùnh Thaàn, môøi con ngöôøi ñeå cho Thaùnh Thaàn höôùng daãn vaø naâng ñôõ treân con ñöôøng thieâng lieâng cuõng nhö trong ñôøi soáng hieäp thoâng vaø hoaït ñoäng toâng ñoà, ngoõ haàu soáng trong thaùi ñoä phuïc vuï, laø thaùi ñoä phaûi soi daãn moïi choïn löïa cuûa ngöôøi Ki-toâ höõu chaân chính.
Quaû theá, cho duø caùc kieåu soáng khaùc nhau coù nhöõng ñöôøng neùt rieâng ñi nöõa, nhöng caùc ñoaøn suûng saùng laäp vaãn luoân coù ba chieàu höôùng vöøa noùi, bôûi leõ ñoaøn suûng naøo cuõng "noåi baät öôùc muoán saâu xa cuûa taâm hoàn laø ñöôïc neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Ki-toâ, daàu laøm chöùng veà moät neùt naøo ñoù thuoäc maàu nhieäm cuûa Ngöôøi" (79) ; neùt ñoäc ñaùo ñoù ñöôïc cuï theå hoaù vaø trieån khai trong truyeàn thoáng trung thöïc nhaát cuûa tu hoäi, sao cho phuø hôïp vôùi caùc quy luaät, hieán chöông vaø quy cheá (80).
Trung thaønh vaø saùng taïo
37. Vì vaäy, caùc tu hoäi ñöôïc môøi goïi haõy can ñaûm tìm laïi tinh thaàn xoâng xaùo daùm nghó daùm laøm, oùc saùng taïo vaø söï thaùnh thieän cuûa caùc ñaáng saùng laäp, ñeå ñaùp traû nhöõng "thôøi ñieàm" ñang xuaát hieän trong theá giôùi ngaøy nay (81). Lôøi môøi goïi naøy tieân vaøn nhaém ñeán vieäc kieân trì treân ñöôøng neân thaùnh, giöõa nhöõng khoù khaên vaät chaát vaø tinh thaàn gaëp phaûi trong cuoäc soáng haèng ngaøy. Nhöng ñoù cuõng laø lôøi môøi goïi haõy thuû ñaéc cho ñöôïc moät khaû naêng chuyeân moân trong vieäc laøm vaø trung thaønh naêng ñoäng trong söù maïng cuûa mình, baèng caùch khi caàn, bieát thích nghi caùc hình thaùi vôùi nhöõng hoaøn caûnh môùi vaø nhöõng nhu caàu khaùc nhau, trong thaùi ñoä hoaøn toaøn tuaân phuïc söï soi saùng cuûa Thieân Chuùa vaø söï bieän phaân cuûa Giaùo Hoäi. Duø sao, phaûi xaùc tín vöõng chaéc raèng vieäc coá gaéng caøng ngaøy caøng neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Chuùa hôn laø ñieàu kieän chaân thöïc cuûa moïi cuoäc canh taân trung thaønh vôùi linh öùng nguyeân thuyû cuûa moãi tu hoäi (82).
Trong tinh thaàn naøy, ngaøy nay moïi tu hoäi phaûi canh taân loái nhìn cuûa hoï veà luaät doøng, bôûi vì, trong luaät doøng vaø trong hieán chöông, moät loä trình ñaõ ñöôïc phaùc hoaï ñeå thöïc hieän vieäc ñi theo Ñöùc Ki-toâ - sequela Christi - töông öùng vôùi moät ñoaøn suûng rieâng ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi chuaån nhaän. Caøng traân troïng luaät doøng, nhöõng ngöôøi taän hieán caøng coù nhöõng tieâu chuaån chaéc chaén ñeå tìm ra nhöõng phöông thöùc thích ñaùng ñeå laøm chöùng, ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi cuûa thôøi ñaïi maø khoâng xa rôøi linh öùng nguyeân thuyû.
Caàu nguyeän vaø khoå cheá : cuoäc chieán ñaáu thieâng lieâng
38. Lôøi goïi neân thaùnh chæ coù theå nghe ñöôïc vaø nuoâi döôõng trong thaùi ñoä thinh laëng thôø phöôïng tröôùc Thieân Chuùa sieâu vieät voâ bieân : "Chuùng ta phaûi thuù nhaän raèng taát caû chuùng ta ñeàu caàn ñeán thöù thinh laëng chaát chöùa söï hieän dieän cuûa Ñaáng môøi ta toân thôø : thinh laëng caàn cho thaàn hoïc ñeå ñeà cao caùi hoàn khoân ngoan vaø taâm linh cuûa noù ; thinh laëng caàn cho kinh nguyeän, ñeå khoâng bao giôø queân raèng nhìn thaáy Thieân Chuùa coù nghóa laø xuoáng nuùi vôùi moät göông maët choùi loïi ñeán noãi phaûi che maët baèng moät taám khaên (x. Xh 34,33) [...] ; thinh laëng caàn cho keû daán thaân, ñeå töø choái khoâng ñeå cho mình bò giam haõm trong moät cuoäc ñaáu tranh khoâng coù tình yeâu cuõng khoâng coù tha thöù [...]. Taát caû moïi ngöôøi, duø coù tín ngöôõng hay khoâng, ñeàu phaûi hoïc bieát giaù trò cuûa thinh laëng ñeå cho Vò Kia leân tieáng vaøo luùc naøo vaø nhö theá naøo tuyø Ngöôøi ; cuõng nhö ñeå cho chuùng ta hieåu noåi lôøi Ngöôøi" (83). Trong thöïc teá, ñieàu naøy giaû thieát phaûi heát söùc trung thaønh vôùi vieäc caàu nguyeän phuïng vuï vaø caàu nguyeän caù nhaân, trung thaønh vôùi thôøi gian daønh cho taâm nguyeän vaø chieâm nieäm, thôø phöôïng Thaùnh Theå, tónh taâm haøng thaùng vaø linh thao.
Cuõng caàn phaûi khaùm phaù laïi nhöõng phöông theá khoå cheá ñieån hình trong truyeàn thoáng thieâng lieâng cuûa Giaùo Hoäi vaø cuûa moãi tu hoäi. Caùc phöông theá naøy ñaõ vaø coøn tieáp tuïc naâng ñôõ vöõng vaøng cuoäc haønh trình chaân thöïc tieán ñeán söï thaùnh thieän. Khoå cheá giuùp cheá ngöï vaø söûa chöõa nhöõng khuynh höôùng cuûa baûn tính nhaân loaïi ñaõ bò toån thöông vì toäi loãi, khoå cheá raát caàn thieát ñeå ngöôøi taän hieán trung thaønh vôùi ôn goïi cuûa mình vaø böôùc theo Ñöùc Gieâ-su treân con ñöôøng thaäp giaù.
Ngoaøi ra cuõng caàn phaûi vaïch traàn vaø löôùt thaéng nhöõng chöôùc caùm doã ñoâi khi xuaát hieän, do möu moâ ma quyû, döôùi nhöõng daùng veû beà ngoaøi cuûa söï thieän. Chaúng haïn nhö nhu caàu chính ñaùng tìm hieåu xaõ hoäi ñöông thôøi ñeå öùng phoù vôùi nhöõng thaùch ñoá cuûa thôøi ñaïi coù theå ñi tôùi choã chieàu theo thôøi trang nhaát thôøi, giaûm bôùt loøng nhieät thaønh thieâng lieâng hoaëc sôøn loøng naûn chí. Vì ñöôïc huaán luyeän thieâng lieâng kyõ caøng hôn, neân nhöõng ngöôøi taän hieán coù theå coù caûm giaùc mình khaù hôn caùc tín höõu khaùc ; cuõng theá, nhu caàu caáp baùch phaûi ñaït tôùi trình ñoä chuyeân moân coù theå trôû thaønh moät öu tö quaù ñoä veà hieäu naêng, nhö theå coâng taùc toâng ñoà chæ tuyø thuoäc vaøo nhöõng phöông tieän con ngöôøi chöù khoâng tuyø thuoäc vaøo Thieân Chuùa. Öôùc muoán gaàn guõi nhöõng con ngöôøi thôøi ñaïi chuùng ta, nam vaø nöõ, coù tín ngöôõng hoaëc voâ tín ngöôõng, ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi giaøu, laø ñieàu ñaùng khen, nhöng coù theå daãn ñeán moät loái soáng tuïc hoaù, hoaëc coå voõ nhöõng giaù trò nhaân baûn hoaøn toaøn theo chieàu ngang. Vieäc chia seû nhöõng khaùt voïng hôïp phaùp cuûa daân toäc mình, hay cuûa neàn vaên hoaù mình coù theå ñöa ñeán choã chuû tröông moät soá hình thöùc chuû nghóa aùi quoác cöïc ñoan hoaëc chaáp nhaän nhöõng phong tuïc leõ ra phaûi ñöôïc thanh loïc vaø hoaøn chænh döôùi saùnh saùng cuûa Tin Möøng.
Vì theá, con ñöôøng neân thaùnh bao haøm vieäc chaáp nhaän chieán ñaáu thieâng lieâng. Ñaây laø moät ñoøi hoûi maø hieän nay khoâng phaûi luùc naøo ngöôøi ta cuõng quan taâm ñuùng möùc. Truyeàn thoáng vaãn thöôøng nhìn cuoäc chieán ñaáu thieâng lieâng qua hình aûnh oâng Gia-coùp vaät loän vôùi maàu nhieäm Thieân Chuùa, oâng ñaõ phaûi ñoái ñaàu ñeå ñöôïc Ngöôøi chuùc laønh vaø ñeå ñöôïc thaáy Ngöôøi (x. St 32,23-31). Nhöõng ngöôøi taän hieán coù theå coi caâu chuyeän naøy, xaûy ra vaøo buoåi nguyeân sô lòch söû Kinh Thaùnh, laø moät bieåu töôïng cuûa vieäc khoå cheá caàn thieát cho vieäc môû roäng traùi tim cho Chuùa vaø anh chò em.
Coå voõ söï thaùnh thieän
39. Ngaøy nay hôn bao giôø heát, nhöõng ngöôøi taän hieán caàn phaûi cam keát höôùng ñeán söï thaùnh thieän hôn nöõa, haàu trôï giuùp vaø naâng ñôõ baát cöù Ki-toâ höõu naøo ñi tìm kieám söï hoaøn thieän. "Vaäy caàn phaûi khôi leân trong loøng caùc tín höõu moät khaùt voïng chaân thaønh ñaït tôùi söï thaùnh thieän, moät öôùc muoán maïnh meõ hoaùn caûi vaø canh taân baûn thaân, trong moät baàu khí caàu nguyeän caøng ngaøy caøng saâu ñaäm hôn, vaø trong tình lieân ñôùi tieáp ñoùn tha nhaân, ñaëc bieät nhöõng keû tuùng cöïc nhaát" (84).
Caøng soáng maät thieát vôùi Thieân Chuùa, nhöõng ngöôøi taän hieán caøng saün saøng trôï giuùp anh chò em mình nhôø coù nhöõng saùng kieán toát treân bình dieän thieâng lieâng, nhö nhöõng tröôøng daïy caàu nguyeän, nhöõng khoaù linh thao hoaëc nhöõng cuoäc tónh taâm, nhöõng ngaøy coâ tòch, laéng nghe vaø linh höôùng. Nhôø theá hoï giuùp cho anh chò em mình tieán tôùi treân con ñöôøng caàu nguyeän, coù khaû naêng nhaän ra yù Chuùa ñoái vôùi mình, vaø can ñaûm, ñoâi khi anh duõng, daán thaân vaøo söï löïa choïn maø ñöùc tin ñoøi hoûi. Quaû vaäy, "töø caáp ñoä thaâm saâu nhaát cuûa höõu theå cuûa hoï, nhöõng ngöôøi taän hieán ñöôïc gaén chaët vaøo ñôøi soáng naêng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi, moät Giaùo Hoäi khao khaùt Thieân Chuùa tuyeät ñoái vaø ñöôïc môøi goïi neân thaùnh. Chính hoï ñang laøm chöùng veà söï thaùnh thieän aáy" (85). Söï kieän taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc keâu môøi trôû thaønh nhöõng vò thaùnh, laïi caøng thoâi thuùc hôn nöõa nhöõng con ngöôøi ñaõ choïn soáng söù maïng nhaéc nhôù lôøi môøi aáy cho anh chò em mình.
"Choãi daäy ñi, ñöøng sôï" : moät söï tin töôûng môùi meû
40. "Ñöùc Gieâ-su laïi gaàn, chaïm vaøo caùc oâng vaø baûo : "Choãi daäy ñi, ñöøng sôï" (Mt 17,7). Cuõng nhö ba Toâng Ñoà vaøo dòp bieán hình, nhöõng ngöôøi taän hieán ñeàu kinh nghieäm raèng ñôøi soáng cuûa hoï khoâng phaûi luùc naøo cuõng saùng röïc noàng naøn ñeán noãi thoát leân ñöôïc : "Chuùng con ôû ñaây, thaät laø ñeïp" (Mt 17,4). Tuy nhieân, ñoù vaãn laø moät cuoäc ñôøi luoân ñöôïc baøn tay Ñöùc Ki-toâ "chaïm ñeán", ñöôïc tieáng noùi cuûa Ngöôøi nhaén nhuû, ñöôïc aân suûng cuûa Ngöôøi naâng ñôõ.
"Choãi daäy ñi, ñöøng sôï". Dó nhieân, lôøi khuyeán khích cuûa Thaày chí thaùnh ñöôïc ngoû vôùi baát cöù Ki-toâ höõu naøo. Nhöng noù laïi caøng coù giaù trò ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñöôïc keâu goïi "töø boû moïi söï", töùc laø "lieàu moïi söï" vì Ñöùc Ki-toâ. Ñieàu naøy ñaëc bieät coù giaù trò moãi laàn ta xuoáng nuùi cuøng vôùi Thaày ñeå ñi theo con ñöôøng töø nuùi Ta-bo ñeán nuùi Soï. Khi noùi raèng oâng Moâ-seâ vaø oâng EÂ-li-a ñaøm ñaïo vôùi Ñöùc Ki-toâ veà maàu nhieäm Vöôït qua cuûa Ngöôøi, thaùnh Lu-ca ñaõ söû duïng moät töø raát suùc tích, "cuoäc xuaát haønh" (exodos) : hai vò : "noùi veà cuoäc xuaát haønh Ngöôøi saép hoaøn thaønh taïi Gieâ-ru-sa-lem" (Lc 9,31). "Xuaát haønh", laø moät töø ngöõ then choát cuûa maïc khaûi ; noù gôïi leân toaøn boä lòch söû cöùu ñoä vaø dieãn taû yù nghóa saâu xa cuûa maàu nhieäm Vöôït qua. Ñeà taøi naøy ñöôïc linh ñaïo ñôøi thaùnh hieán öa thích caùch rieâng, vì boäc loä roõ raøng chieàu höôùng cuûa ñôøi soáng naøy. Chaéc chaén noù bao haøm nhöõng gì thuoäc veà maàu nhieäm thaäp giaù, mysterium Crucis. Nhöng ñaët trong vieãn töôïng Ta-bo, "con ñöôøng xuaát haønh" cam go ñöôïc loàng giöõa hai luoàng aùnh saùng : aùnh saùng baùo tröôùc cuûa cuoäc bieán hình vaø aùnh saùng vónh vieãn cuûa cuoäc Phuïc Sinh.
Nhìn trong vieãn töôïng cuûa toaøn theå ñôøi soáng Ki-toâ höõu, ôn goïi soáng ñôøi thaùnh hieán maëc duø coù nhöõng töø boû vaø nhöõng thöû thaùch, hoaëc ñuùng hôn chính nhôø nhöõng töø boû vaø thöû thaùch, laø moät con ñöôøng "aùnh saùng", treân ñoù Ñaáng Cöùu Chuoäc haèng ñöa maét troâng chöøng : "Choãi daäy ñi, ñöøng sôï".
Chöông II - Signum Fraternitatis
Ñôøi Thaùnh Hieán, Daáu Chæ Hieäp Thoâng Trong Giaùo Hoäi
Chöông III - Servitium Caritatis
Ñôøi Thaùnh Hieán Toû Baøy Tình Yeâu Thieân Chuùa Trong Theá Giôùi