Thöôïng Hoäi Ñoàng veà gia ñình
nhìn xa hôn nhöõng cöôøng ñieäu
cuaû giôùi truyeàn thoâng
Thöôïng Hoäi Ñoàng veà gia ñình: nhìn xa hôn nhöõng cöôøng ñieäu cuaû giôùi truyeàn thoâng.
Roma (VietCatholic News 3-10-2014) - Nhieàu nhaø bình luaän ngaøy nay cho raèng Thöôïng Hoäi Ñoàng veà Gia Ñình, seõ dieãn ra ngaøy 05 cho ñeán 19 Thaùng Möôøi naêm 2014, seõ phaûn aûnh moät cuoäc haønh trình khoù khaên vì bò ngoä nhaän gioáng nhö thôøi ñieåm khai maïc cuûa Coâng Ñoàng Vatican 2 vaäy.
Coù ai coøn nhôù khoaûng thôøi gian khai maïc Coâng Ñoàng Vatican 2 khoâng nhæ?
Coâng Ñoàng Vatican 2, theo nhieàu söû gia, laø moät söï kieän cuaû Giaùo Hoäi maø laàn ñaàu tieân ñöôïc giôùi truyeàn thoâng theo doõi raát khít khao vaø töôøng thuaät raát ñaày ñuû.
Nhöng caùch ñaây ñaõ 53 naêm, cuõng vaøo thaùng 10 (ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1962), thì luùc ñoù nhieàu ñoäc giaû coøn chöa sinh ra, nhöõng ngöôøi ñoàng tuoåi thì coøn beù quaù, coøn nhöõng vò ñeán tuoåi bieát öu tö, coù leõ haàu heát ñaõ ra ngöôøi thieân coå!
Vaäy tröôùc tieân haõy duyeät laïi nhöõng khoù khaên cuaû Coâng Ñoàng Vatican 2.
Nhìn laïi Vatican 2
Nhöõng khoù khaên phaùt xuaát ra töø nhieàu ngoä nhaän, cuaû hai thaønh phaàn, giôùi baùo chí, vaø ngay trong noäi boä nhöõng ngöôøi tham gia.
"Nhöõng tranh caõi ñoù coù theå traùnh ñöôïc neáu nhieàu ngöôøi ñaõ ñoïc, hieåu taøi lieäu vaø hieåu nhöõng yù ñònh cuaû Ñöùc Gioan XXIII ngay töø ñaàu," laø yù kieán cuaû hoïc giaû Matthew Bunson, chuyeân gia noåi tieáng veà lòch söû Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, laø taùc giaû vaø ñoàng taùc giaû cuûa hôn 45 cuoán saùch, trong ñoù coù cuoán Giaùo Hoaøng Baùch khoa toaøn thö (The Pope Encyclopedia.)
Maø vì khoâng hieåu, cho neân khoaù khai maïc cuaû Coâng Ñoàng Vatican 2 ñaõ trôû thaønh moät traän chieán khoác lieät giöõa hai phe baûo thuû vaø caáp tieán.
'Khoác lieät' coù leõ khoâng phaûi laø caâu 'noùi quaù' xeùt theo nhöõng gì ñaõ xaûy ra luùc ñoù, nhö vieäc Ñöùc Hoàng Y Ottaviani, boä tröôûng vieän Toâng Toaø cuûa Toaø Thaùnh (Secretary of the Holy Office,) ñaõ bò vò chuû toaï 'cuùp micro' khoâng cho noí tieáp khi heát giôø, phaûi ngoài xuoáng thaãn thôø, trong khi toaøn theå cöû toaï haân hoan voã tay taùn thöôûng.
Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan XXIII ñaõ buoàn raàu tôùi möùc than thôû raèng Ngaøi chæ coøn nuoâi coù moät hy voïng laø, may ra sau khi cheát, töø ôû Thieân Ñaøng, seõ ñöôïc thaáy Coâng Ñoàng keát thuùc moät caùch vui veû hôn.
Luùc ñoù caùc giaùo phuï ñaõ baøn veà vieäc gì maø gheâ gôùm ñeán theá?
Xin thöa luùc ñoù, hoï baøn veà vaán ñeà 'töï do toân giaùo'. Coøn Ñöùc Hoàng Y Ottaviani thì coå ñoäng vieäc duy trì nghi thöùc cuõ cuaû caùc thaùnh leã.
Baàu khoâng khí cuaû Coâng Ñoàng caêng thaúng laø vì coù nhieàu ngöôøi mang theo moät thaùi ñoä 'tranh ñaáu chính trò' khi nhaäp cuoäc.
Qua nhöõng tin töùc do giôùi truyeàn thoâng loan truyeàn, nhieàu ngöôøi ñaõ nghó sai raèng Ñöùc Gioan XXIII baèng caùch naøo ñoù ñang coá gaéng loaïi boû nhöõng gì ñaõ coù tröôùc, theo nhaän xeùt cuaû oâng Matthew Bunson.
Nhöng, "Ñöùc Gioan XXIII ñaõ coù moät caùi nhìn raát tích cöïc veà vò trí caàn coù cuaû Giaùo Hoäi." Matthew Bunson cho bieát. "Ngaøi muoán Giaùo Hoäi cung caáp thaät nhieàu giaûi phaùp muïc vuï cho theá giôùi."
Söû gia Alan Schreck, giaùo sö phaân khoa thaàn hoïc tröôøng ñaïi hoïc Phan Sinh ôû Steubenville (Franciscan University of Steubenville's theology department), taùc giaû cuoán saùch noùi veà Vatican 2 'Khuûng Hoaûng vaø Höùa Heïn", cuõng ñoàng yù nhö vaäy:
"Ñöùc Gioan XXIII laø moät ngöôøi coù taøi quan saùt saéc saûo veà tình hình theá giôùi vaø veà cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa ñang noåi leân ôû phöông Taây, Ngaøi nhaän thaáy ñaây laø thôøi ñieåm maø Giaùo Hoäi caàn phaûi xaùc ñònh nieàm tin cuûa mình trong moät caùch thöùc maø nhöõng ngöôøi hieän ñaïi coù theå hieåu ñöôïc. "
GS Schreck cho bieát trong baøi phaùt bieåu leã khai maïc Coâng Ñoàng, Ñöùc Gioan XXIII khaúng ñònh raèng hoïc thuyeát vaø giaùo lyù laø khoâng theå thay ñoåi, thay ñoåi chaêng chæ laø caùch theå hieän chuùng. Ñaây laø moät Coâng Ñoàng veà muïc vuï.
Ñöùc Gioan XXIII noùi: "Moái quan taâm lôùn nhaát cuûa Coâng Ñoàng phaûi laø theá naøy: neàn giaùo lyù thaùnh thieän cuaû Kitoâ giaùo phaûi ñöôïc baûo veä vaø ñöôïc daïy gioã moät caùch coù hieäu quaû hôn" Giaùo Hoäi neân "khoâng bao giôø rôøi khoûi di saûn thieâng lieâng cuûa söï thaät ñaõ nhaän ñöôïc töø caùc thaùnh Giaùo Phuï."
Ngaøi muoán giaùo lyù Coâng Giaùo ñöôïc rao truyeàn moät caùch tích cöïc hôn, GS Schreck vieát "YÙ töôûng cuûa Ngaøi laø phaûi trình baøy ñöùc tin chaân thaät, nhöng baèng moät caùch gioáng nhö laø moät tia saùng trong boùng toái vaäy, ñeå thu huùt ngöôøi ta ñeán vôùi söï thaät qua vieäc trình baày ñeïp ñeõ vaø roõ raøng."
Nhöng taïi sao luùc ñoù ngöôøi ta hieåu laàm Ñöùc Gioan XXIII ñeán theá?
Trong baøi dieãn vaên chia tay vôùi caùc linh muïc ngaøy 14 thaùng 2 naêm 2013, Ñöùc Giaùo Hoaøng danh döï Benedict XVI ñaõ laøm saùng toû vaán ñeà nhö sau, "(luùc ñoù nhö theå coù hai Coâng Ñoàng ñang song song dieãn ra,) moät laø Coâng Ñoàng cuûa caùc giaùo phuï - Coâng Ñoàng Thaät - nhöng cuõng coù moät 'Coâng Ñoàng thöù hai' cuûa giôùi truyeàn thoâng (laø nhöõng phoùng söï vaø bình luaän ôû beân ngoaøi)...Vaø theá giôùi nhaän thöùc Coâng Ñoàng qua noù, thoâng qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng. Vì vaäy, tin töùc veà Coâng Ñoàng ñeán vôùi ngöôøi daân moät caùch laäp töùc vaø hieäu quaû laø tin töùc cuaû truyeàn thoâng, chöù khoâng phaûi cuaû caùc giaùo phuï."
"Ngaøy nay moïi ngöôøi vaãn coù theå truy caäp (caùch sai laïc) vaøo nhöõng thoâng tin cuûa 'Coâng Ñoàng thöù hai', cuûa giôùi truyeàn thoâng naøy. Vieäc truy caäp thì hieäu quaû vaø aøo aït hôn, nhöng cuõng vì theá maø taïo ra raát nhieàu tai hoïa, raát nhieàu vaán ñeà, quaù nhieàu ñau khoå thöïc söï - naøo laø nhöõng chuûng vieän ñoùng cöûa, tu vieän ñoùng cöûa, vieäc phuïng vuï bò taàm thöôøng hoaù."
. . .
Tôùi ñaây thì nhöõng ai töøng theo doõi tin töùc veà khoaù Thöôïng Hoäi Ñoàng veà gia ñình saép tôùi ñeàu coù caûm nghieäm raèng moät söï laäp laïi cuaû veát xe lòch söû cuõ ñang dieãn ra. Nghiaõ laø cuõng vaãn nhöõng hieåu laàm, tuyeân truyeàn, coå ñoäng, tranh ñaáu.
Giôùi truyeàn thoâng phöông Taây taäp trung vaøo moät ñeà nghò cuaû ñöùc Hoàng Y Kasper veà vieäc lieäu moät ngöôøi ly dò vaø taùi hoân, chöa ñöôïc tieâu hoân (annulment), thì trong moät vaøi tröôøng hôïp naøo ñoù, coù theå laõnh nhaän caùc Bí Tích ñöôïc khoâng?
Trong tuaàn qua cuoäc tranh luaän trôû neân soâi noåi. Nhieàu Hoàng Y nhaäp cuoäc leân tieáng, thay phieân nhau phoûng vaán treân baùo. Hoàng Y Kasper laäp laïi caùc lyù do cuaû vieäc ñeà nghò coøn Hoàng Y Burke thì chuû tröông khoâng ñöa vaán ñeà ñoù ra moå xeû ñeå traùnh chia reõ:
Vaøo hoâm khai maïc, 5 Hoàng Y seõ ra maét moät cuoán saùch choáng laïi nhöõng luaän ñieåm cuaû HY Kasper, goò laø 'Remaining in the Truth of Christ: Marriage and Communion in the Catholic Church' (Soáng trung thaønh vôùi söï Thaät cuaû Chuaù Kitoâ: vaán ñeà Hoân Nhaân vaø Hieäp Leå trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo)
Cuõng nhö tröôøng hôïp cuaû Ñöùc thaùnh giaùo hoaøng Gioan XXIII, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ töøng xaùc quyeát nhieàu laàn laø Ngaøi laø con cuaû Giaùo Hoäi, Ngaøi khoâng thay ñoåi giaùo lyù, nhöng hình nhö treân maët baùo chí ngöôøi ta vaãn chæ say söa vôùi nhöõng vaán ñeà thaàn hoïc ôû treân Trôøi maø queân ñi nhöõng vieäc ôû döôùi Ñaát maø caû hai vò giaoù hoaøng laäp ñi laäp laïi laø: Muïc vuï, Muïc vuï vaø Muïc vuï.
Cuõng nhö tröôøng hôïp cuaû Vatican 2, nhöõng ngoä nhaän moät phaàn raát lôùn ñaõ phaùt xuaát ra töø söï xuyeân taïc cuaû giôùi truyeàn thoâng, khi hoï ñaët moät caâu hoûi duy nhaát laøm trung taâm ñieåm: lieäu Giaùo Hoäi coù thay ñoåi giaùo huaán Hoân Nhaân ñeå cho nhöõng ngöôøi li dò taùi hoân ñöôïc chòu leã khoâng?
Taäp trung vaøo moät caâu hoûi nhö theá taïo ra nguy cô laø nhieàu caâu hoûi quan troïng khaùc seõ bò boû rôi. Maø Thöôïng Hoäi Ñoàng thì coù nhieàu caâu hoûi phaûi giaûi quyeát laém. Vaäy ñaây laø luùc chuùng ta caàn phaûi ñöa moät ra moät caùi nhìn bao quaùt hôn ñeå ñöôïc khaùch quan hôn.
Moät caùi nhìn vöôït quaù nhöõng cöôøng ñieäu cuaû giôùi truyeàn thoâng
"Nhöõng thaùch thöùc muïc vuï cuûa gia ñình trong boái caûnh truyeàn giaùo," laø chuû ñeà cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Ñaëc Bieät, coù muïc ñích tìm ra nhöõng caùch thöùc toát nhaát ñeå coâng boá Tin Möøng veà gia ñình trong moät boái caûnh laø ngaøy nay gia ñình ñang ñöùng tröôùc nhieàu thaùch thöùc ña daïng nhöng cuõng coù nhieàu giaûi phaùp töø nhöõng nôi khoâng phaûi laø Coâng Giaùo.
Chöông trình nghò söï cuaû Thöôïng Hoäi Ñoàng thì raát nhieàu - naøo laø vaán ñeà laøm meï ñôn thaân, vieäc chaêm soùc muïc vuï cuûa con caùi cuûa caùc caëp vôï choàng ñoàng tính, nhöõng thaùch thöùc ñeå thuùc ñaåy vieäc moät vôï moät choàng trong nhöõng neàn vaên hoùa ña theâ...
Theo nhaän xeùt cuaû Cha Thomas Rosica, laø phaùt ngoân vieân cuaû nhöõng phaùi ñoaøn noùi tieáng Anh trong Thöôïng Hoäi Ñoàng thì "Tuy vaán ñeà ly dò taùi hoân vaø laõnh nhaän bí tích coù theå laø moät vaán ñeà noùng boûng ôû nhieàu nöôùc phöông Taây nhöng noù khoâng coù nghóa laø vaán ñeà duy nhaát maø Giaùo Hoäi hoaøn vuõ ñang phaûi ñoái maët. "
Thay vaøo ñoù, nhieàu moái quan taâm ñaõ ñöôïc ñöa leân Thöôïng Hoäi Ñoàng, Ngaøi noùi, taäp trung vaøo vieäc chaêm soùc muïc vuï cho gia ñình, ví duï, trong caùc tình huoáng ngheøo ñoùi cuøng cöïc, cha meï duy nhaát, xung ñoät vaø chieán tranh, di cö, vaø vv.
Cho neân theá giôùi ñang mong ñôïi töø Thöôïng Hoäi Ñoàng veà gia ñình naøy, cha Rosica giaûi thích, laø nhöõng giaûi ñaùp quan troïng veà vieäc laøm sao maø caùc linh muïc, giaùo vieân, vaø caùc tín höõu bình thöôøng "nhaän bieát nhöõng gì ñang thöïc söï dieãn ra," löïa choïn caùch thöùc naøo ñeå giaûng daïy veà "veû ñeïp cuûa hoân nhaân, taàm quan troïng cuûa cuoäc soáng gia ñình, taàm quan troïng cuûa vieäc ñöa treû em vaøo theá giôùi. "
"Chuùng ta phaûi nhìn nhö theá naøo veà nhöõng ngöôøi treân theá giôùi ñang bò tan vôõ, toån thöông vaø ñau khoå vì nhöõng moái quan heä thaát baïi, hoaëc vì thaûm traïng chieán tranh?", Cha Rosica noùi.
Tuy chæ laø moät trong nhöõng vaán ñeà caàn ñöôïc giaûi quyeát trong Thöôïng Hoäi Ñoàng, vieäc chaêm soùc muïc vuï cho ngöôøi ly dò vaø taùi hoân thöïc söï laø moät vaán ñeà nghieâm troïng, xöùng ñaùng ñöôïc chuù yù ñeán moät caùch caån thaän vôùi loøng töø bi. Tuy nhieân, theo cha Joseù Granados, phoù chuû tòch vaø laø giaùo sö thaàn hoïc veà caùc bí tích hoân nhaân vaø gia ñình taïi Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Gioan Phaoloâ II taïi Roma, thì "vaán ñeà coøn lôùn hôn theá nöõa... ñoù laø vieäc ñoåi môùi quan nieäm veà muïc vuï gia ñình cuûa Giaùo Hoäi, phaûi coi gia ñình laø moät taøi nguyeân raát lôùn cho vieäc truyeàn giaùo vaø hoaït ñoäng xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi. "
Cha Granados noùi raèng trong toâng huaán Evangelii Gaudium, "Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ keâu goïi moät söï 'chuyeån ñoåi muïc vuï' cuûa Giaùo Hoäi." Ngaøi cho bieát troïng taâm cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng khoâng phaûi laø hoaøn toaøn ñeå giaûi quyeát caùc khoù khaên, hoaëc "coá gaéng ñeå söûa chöõa gia ñình ". Bôûi vì treân heát " gia ñình khoâng phaûi laø moät vaán ñeà, nhöng laø moät nguoàn löïc lôùn vaø laø moät Tin Möøng: laø taøi nguyeân cho nhaân loaïi, thöïc hieän lôïi ích chung, chaêm soùc cho töông lai, cho ñöùc tin. "
"Thöôïng Hoäi Ñoàng ñöôïc keâu goïi ñeå tìm hieåu ñöôïc moùn quaø tuyeät vôøi cuaû Thieân Chuùa ñaõ ban cho chuùng ta töø trong gia ñình vaø ñeå thuùc ñaåy moùn quaø naøy cho noù trôû neân hieäu quaû, qua khaû naêng sinh saûn maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho," ÑTC noùi.
Ñaàu naêm nay, Toaø Thaùnh Vatican ñaõ phaùt haønh toâng thö "Instrumentum Laboris", moät taøi lieäu moâ taû nhöõng moái quan taâm muïc vuï cho caùc tín höõu cuûa ngaøy hoâm nay. Laø moät phaûn aùnh döïa treân moät loaït caùc caâu hoûi ñaõ ñöôïc ñaët ra hoài cuoái naêm 2013 cho caùc giaùo phaän treân theá giôùi.
Baûn muïc luïc lieät keâ ra nhieàu vaán ñeà maø caùc gia ñình phaûi ñöông ñaàu. Nhieàu vaán ñeà ñaõ laø nhöõng gì ñaõ ñöôïc kinh nghieäm qua nhieàu theá heä, nhöng cuõng coù nhöõng vaán ñeà thuoäc phaïm vi ñòa phöông vaø vaên hoùa. Roài cuõng coù nhöõng vaán ñeà hoaøn toaøn chöa töøng thaáy nhö nhöõng vieäc lieân quan ñeán caùc caëp ñoàng tính, aûnh höôûng cuûa truyeàn thoâng treân nhaän thöùc xaõ hoäi cuûa gia ñình vv.
Tuy nhieân, muïc ñích chính cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng, nhö ñaõ neâu trong Instrumentum Laboris, laø ñeå "phaûn aùnh veà moät con ñöôøng ñeå noi theo maø loan truyeàn cho taát caû moïi ngöôøi veà söï thaät cuaû tình yeâu vôï choàng vaø cuaû gia ñình vaø caùch ñoái phoù vôùi nhieàu thaùch thöùc".
Vieäc ñoåi môùi "muïc vuï gia ñình," cha Granados noùi, ñoøi hoûi caùc gia ñình caøng ngaøy phaûi trôû neân "khoâng chæ laø ñoái töôïng, maø coøn laø chuû choát cuûa vieäc truyeàn giaùo môùi."
Töø moät goùc ñoä muïc vuï, Ñöùc Cha Mark O'Toole, taân giaùm muïc cuûa ñòa phaän Plymouth, Anh Quoác, noùi raèng Ngaøi hy voïng seõ cung caáp cho nhöõng ngöôøi ñaõ coù gia ñình "söï hieåu bieát raèng gia ñình thöïc söï laø moät con ñöôøng neân thaùnh vaø laø moät ôn goïi, vaø raèng hoï coù theå soáng moät moái quan heä yeâu thöông vónh cöûu trong cuoäc hoân nhaân suoát ñôøi. "
"Ñaây laø moät caùi gì ñoù ñang thieáu raát nhieàu trong theá giôùi ñöông ñaïi cuûa chuùng toâi," Ngaøi noùi.
Môùi vöøa traûi qua cuoäc hoïp veà "Döï aùn Muïc vuï Gaudium Evangelii", Ñöùc Cha O'Toole noùi raèng caàn thieát phaûi coù nhöõng hoã trôï thieát thöïc cho caùc gia ñình: ví duï, laøm sao ñeå coù choã caùc gia ñình mang theo con caùi cuûa hoï, taïo cho hoï moät khoâng gian nuoâi con beù, v.v. Caàn thieát laø phaûi ñaûm baûo "raèng moïi ñieàu phaûi ñöôïc xem xeùt thaät cuï theå, thaät thieát thöïc ñeå cho caùc gia ñình coù dòp xum vaàyvôùi nhau, vaø phaùt trieån söï hieåu bieát vaø yeâu meán Thieân Chuùa, cuõng nhö söï hieåu bieát veà tình yeâu giöõa nhöõng tha nhaân. "
"Saùng kieán muïc vuï tích cöïc," Ngaøi tieáp tuïc, "laø coá gaéng giuùp cho caùc caëp treû chuaån bò cho hoân nhaân, giuùp cho chuùng coù moät caûm giaùc laø vieäc laâu beàn laø vieäc coù theå trong tình yeâu,.. ., coù moät caûm giaùc raèng soáng moät cuoäc ñôøi nhö theá laø moät nieàm haïnh phuùc lôùn lao. "
Traàn Maïnh Traùc