Tình hình chieán söï theâ thaûm taïi Iraq
Tình hình chieán söï theâ thaûm taïi Iraq.
Phoûng vaán Ñöùc Cha Emil Shimoun Nona, Giaùm Muïc Canñeâ Mosul.
Iraq (RG 12-06-2014; 15-06-2014; Vat. 24-06-2014) - Trong caùc ngaøy qua tình hình chieán söï taïi Iraq ñoät ngoät gia taêng vôùi caùc vuï taøn saùt haøng ngaøn ngöôøi xaûy ra taïi thaønh phoá Tikrit laø queâ sinh cuûa oâng Saddam Hussein. Caùc löïc löôïng Sunnít Thaùnh chieán Jihadist thaân Al Qaeda ñaõ baét vaø gieát cheát 1,700 binh só gaàn Tikrit. Töôùng Qaasim Al-Moussawi ñaõ xaùc nhaän vôùi ñaøi BBC London tin naøy, vaø cho bieát caùc hình ñöôïc caùc löïc löôïng phieán quaân Sunnít tung leân maïng laø coù thaät. Trong khi ñoù thì coù tin laø caùc binh só Iraq ñaõ tìm caùch taùi toå chöùc laïi ñoäi nguõ cuûa mình sau khi bò thua trong caùc traän giao tranh caùc ngaøy vöøa qua. Nhôø söï yeåm trôï cuûa caùc daân quaân boä toäc quaân ñoäi ñaõ taùi chieám vaøi ñòa ñieåm ôû maïn nam thaønh phoá Tikrit. Trong khi ñoù töø Samarra gaàn chieán tuyeán thuû töôùng Nuri al Maliki ñaõ leân ñaøi truyeàn hình ñöa ra lôøi keâu goïi taát caû nhöõng ai coù khí giôùi ñang choáng laïi Nhaø nöôùc hoài Iraq ngöng baïo löïc. Hoa Kyø ñaõ ñöa moät chieán haïm vaøo vònh Ba Tö, nhöng ngöôøi ta coøn chôø ñôïi söï löïa choïn cuûa toång thoáng Barack Obama, xem oâng coù choïn giaûi phaùp can thieäp quaân söï hay khoâng. Veà phía mình Iran xem ra quyeát ñònh trôï giuùp thuû töôûng Maliki laø ngöôøi theo heä phaùi Sciít vaø laø ñoàng minh cuûa Iran. Toång thoáng Hassan Rohani ñaõ khaúng ñònh raèng Iran khoâng coù yù can thieäp quaân söï vaøo Iraq, nhöng cuõng khoâng loaïi tröø khaû theå coäng taùc vôùi Hoa Kyø ñeå ngaên chaën ñaø tieán quaân cuûa caùc löïc löôïng phieán quaân Sunnít höôùng veà thuû ñoâ Baghdad.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Emil Shimoun Nona Giaùm Muïc Canñeâ Mosul.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha Nona, tình hình Iraq hieän nay ra sao?
Ñaùp: Haàu heát caùc gia ñình ñaõ troán khoûi thaønh phoá vôùi hai baøn tay traéng khoâng mang theo ñöôïc gì heát. Chuùng toâi ñaõ tìm caùch tìm choã trong caùc xöù thuoäc ñoàng baéng Ninive ñeå cho hoï taïm truù. Ngöôøi ty naïn ôû khaép nôi trong caùc lôùp duøng ñeå daäy giaùo lyù, trong caùc phoøng oác cuûa caùc nhaø thôø, trong caùc nhaø cuõ cuûa caùc vuøng naøy. Theá roài coøn coù caùc gia ñình soáng döôùi leàu ngoaøi trôøi gaàn Kurdistan. Nhöng tình hình toài teä laém, vaø neáu tình hình cöù nhö theá thì ngöôøi daân caàn ñöôïc trôï giuùp caáp thieát.
Hoûi: Ngöôøi daân trong caùc vuøng naøy ñang trôï giuùp ngöôøi ty naïn nhö theá naøo thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Daân chuùng ñaõ baét ñaàu trôï giuùp caùc anh chò em naøy vôùi taát caû nhöõng gì hoï coù. Nhöng hoï khoâng theå trôï giuùp ñöôïc laâu, vì khaû naêng cuûa vuøng naøy trong luùc naøy ñaây, chaúng laø gì caû. Vì theá caàn phaûi giuùp ngöôøi tî naïn moät caùch khaùc.
Hoûi: Vaäy thì coù theå laøm ñöôïc gì vaø phaûi laøm gì baây giôø?
Ñaùp: Tröôùc heát caàn caáp thieát trôï giuùp cho hoï coù thöïc phaåm, nöôùc uoáng vaø caùc vaät duïng caàn thieát khaùc ñeå soáng, nhaát laø khi khí haäu noùng böùc nhö hieän nay.
Hoûi: Caùc löïc löôïng Jihadist tieáp tuïc tieán. Tình hình cuûa caùc nhaø thôø vaø tu vieän cuûa Giaùo Hoäi ra sao thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Coù moät nhaø thôø trong giaùo phaän cuûa toâi bò vaøi ngöôøi cöôùp phaù hoâm qua vaø hoâm tröôùc nöõa. Ngöôøi ta khoâng bieát hoï laø ai: caùc daân quaân hay laø keû troäm. Chuùng toâi khoâng bieát chính xaùc. Ñieàu chuùng toâi bieát ñoù laø nhöõng ngöôøi soáng gaàn nhaø thôø, caùc gia ñình hoài giaùo, ñaõ tìm caùch baûo veä nhaø thôø. Hoï ñaõ thaønh coâng, nhöng hoâm qua vaø hoâm kia coù vaøi keû troäm hay vaøi ngöôøi vuõ trang ñaõ vaøo nhaø thôø vaø laáy troäm taát caû nhöõng gì hoï tìm thaáy. Coù moät nhaø thôø khaùc bò ñoát chaùy, nhöng thaät ra ñoù khoâng phaûi laø moät nhaø thôø, maø laø moät cô caáu cuûa Giaùo Hoäi Armeni, vaø tröôùc khi thaønh phoá Mosul thaát thuû ñaõ coù binh só truù nguï trong ñoù.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, trong tình hình baùo ñoäng hieän nay ngöôøi daân hoài giaùo ñaõ phaûn öùng ra sao? Ngöôøi daân vaø caùc gia dình hoài giaùo cuõng trôï giuùp caùc tín höõu kitoâ, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Chaéc chaén roài. Coù nhöõng gia ñình hoài giaùo baûo veä nhaø cuûa caùc kitoâ höõu cuõng nhö caùc nhaø thôø, nhöng cuõng coù nhöõng tín höõu hoài khaùc khoâng laøm ñieàu naøy. Nhöng noùi chung ngöôøi daân hoài soáng chung quanh caùc nhaø thôø ñang phaûn öùng raát toát. Daân chuùng caûm thaáy hoï khoâng theå laøm gì ñöôïc ñoái vôùi caùc daân quaân hoài hay löïc löôïng jihadist. Ngoân ngöõ ngöôøi ta söû duïng laø ngoân ngöõ cuûa baïo löïc vaø vuõ khí.
Hoûi: Ñöùc Cha coù muoán ñöa ra lôøi keâu goïi nhöõng ai ñang nghe ñaøi Vaticaêng hay khoâng?
Ñaùp: Tröôùc heát chuùng toâi muoán hoøa bình trôû laïi trong thaønh phoá cuûa chuùng toâi vaø treân toaøn ñaát nöôùc Iraq. Bôûi vì ngöôøi daân muoán soáng trong hoøa bình vaø thanh thaûn. Toaøn daân Iraq ñaõ quùa meät moûi vì tình hình baát oån naøy roài, vaø ngöôøi daân cuûa thaønh phoá chuùng toâi thì laïi caøng meät moûi hôn nöõa, vì chuùng toâi ñaõ phaûi soáng trong tình traïng naøy töø nhieàu naêm nay. Chuùng toâi muoán soáng trong hoøa bình, xöùng ñaùng vôùi phaåm giaù con ngöôøi. Ñieàu thöù hai toâi muoán noùi laø caàn phaûi trôï giuùp nhöõng ngöôøi ty naïn ñang phaûi soáng beân ngoaøi thaønh phoá. Coù raát nhieàu gia ñình kitoâ vaø hoài giaùo soáng beân ngoaøi thaønh phoá. Phaûi laøm sao ñeå cho hoï coù theå trôû veà nhaø cöûa cuûa hoï vaø trôï giuùp hoï.
Sau ñaây laø moät soá nhaän ñònh cuûa baø Martina Pignatti Morano, chuû tòch toå chöùc phi chính quyeàn coù teân goïi laø "Moät chieác caàu cho".
Hoûi: Thöa baø Martina, hieän coù bao nhieâu ngöôøi tî naïn taát caû?
Ñaùp: Coù ít nhaát nöûa trieäu ngöôøi tî naïn beân trong noäi ñòa Iraq goàm caùc gia ñình boàng beá nhau chaïy troán vì khoâng bieát tình hình nguy hieåm ra sao. Ngöôøi ta raát maát ñònh höôùng, nhaát laø sau khi nghe caùc tin töùc lieân quan tôùi taàm möùc baïo löïc taïi Siria vaø caùc nôi bò caùc löïc löôïng hoài sunnít ñaùnh chieám. Thaät ra giôø ñaây coù nhieàu ngöôøi ñang trôû veà nhaø, vì cuoäc khuûng hoaûng ñaõ keùo daøi töø moät tuaàn nay roài. Nhöõng ngöôøi khoâng trôû veà laø caùc nhoùm thieåu soá, bôûi vì noãi lo sôï bò traû thuø vaø xung ñoät giöõa hai heä phaùi raát lôùn. Vì theá coù haøng ngaøn gia ñình kitoâ, yazidi vaø shabak hieän nay ñang aån troán trong caùc thaønh phoá chung quanh Mosul vaø chuùng toâi ñang tìm caùch trôï giuùp hoï.
Hoûi: Caùc löïc löôïng hoài Sunnít goïi taét laø ISIS naøy coù lieân heä gì vôùi löïc löôïng hoài khuûng boá Al Qeada khoâng, vaø cho tôùi nay ngöôøi ta ñaõ bieát tôùi noù nhö theá naøo thöa baø?
Ñaùp: Ñaây laø caùc chieán binh ñöôïc caùc laõnh tuï quaân ñoäi ngöôøi Siri cuõng nhö ngöôøi Iraq höôùng daãn. Ñieàu toû töôøng laø hoï raát coù toå chöùc vaø coù moät chieán thuaät chính trò raát roõ raøng. Muc ñích hoï nhaém tôùi laø tieán chieám thuû ñoâ Baghdad vaø thaønh laäp moät vöông quoác Hoài bao goàm Siria vaø Iraq. Soá ngöôøi xuoáng Iraq coù leõ khoaûng 5,000, nghóa laø con soá töông ñoái ít, nhöng hoï ñaõ thaønh coâng trong trong vieäc ñaït tôùi keát quûa quaân söï naøy, khoâng phaûi chæ vì hoï raát coù toå chöùc, maø cuõng bôûi vì hoï ñöôïc yeåm trôï bôûi vaøi nhoùm ñoái laäp beân trong Iraq. Treân thöc teá söï thaønh coâng naøy cuûa löïc löôïng ISIS laø haäu quaû cuûa söï ñaøn aùp kinh khuûng cuûa chính quyeàn hieän nay töï caûm thaáy mình ñaïi ñieän cho heä phaùi Sciít taïi Iraq. Söï daøn aùp quaân söï raát naëng neà choáng laïi heä phaùi Sunnít trong quùa khöù. Vì theá chung quanh löïc löôïng ISIS coù caùc nhoùm chieán binh Sunnít, caùc cöïu chieán binh vaø caùc löïc löôïng chính trò.
Hoûi: Trong luùc naøy thì toång thoång Barack Obama tuyeân boá Hoøa Kyø seõ khoâng göûi quaân tôùi Iraq, nhöng seõ trôï giuùp Iraq coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Töø caùc lôùi tuyeân boá cuûa toång thoáng Hoa Kyø ngöôøi ta coù theå thaáy roõ raøng noãi lo laéng chính cuûa Hoa Kyø ñoù laø löïc löïông hoài giaùo Sunnít Iraq ISIS coù theå kieåm soaùt caùc nhaø maùy loïc daàu chính cuûa Iraq. Nhöng xem ra huynh höôùng cuûa Hoa Kyø laø trôï giuùp chính quyeàn Iraq trong caùc vuï boû bom. Vaán ñeà ñoù laø chính quyeàn cuûa thuû töôùng Maliki ñaõ söû duïng bieän phaùp boû bom lieân tuïc ñeå ñaùnh ñuoåi caùc löïc löôïng Sunnít beân trong tænh Anbar vaø ñaõ daáy leân phong traøo chieán ñaáu vuõ trang cuûa phe ñoái laäp vaø loâi keùo caùc nhoùm hoài giaùo tôùi Iraq. Nhö vaäy caùc naêng ñoäng ñang ñöôïc thaønh hình thaät laø kinh hoaøng, vaø ña soá daân Iraq tin raèng trong 10 naêm tôùi ñaây Iraq cuõng seõ khoâng coù hoøa bình. Trong luùc naøy ñaây chuùng ta phaûi chuù yù nhieàu hôn tôùi vieäc hieåu bieát caùc naêng ñoäng cuûa xaõ hoäi daân söï Iraq, bôûi vì caùc hieäp hoäi vaø caùc nghieäp ñoaøn Iraq toaøn nöôùc laøm vieäc vôùi nhau. Vì theá chuùng toâi noùi raèng caùc khaùc bieät heä phaûi ñaõ ñöôïc thaéng vöôït töø naêm 2007, bôûi caùc maïng xaõ hoäi daân söï. Vaø töø thaùng 9 naêm 2013 raát nhieàu nhoùm ñaõ hieäp nhaát trong moät dieãn ñaøn xaõ hoäi Iraq, quy chieáu Baûn nguyeân taéc cuûa Dieãn ñaøn xaõ hoäi theá giôùi. Do ñoù coù yù muoán töø phía caùc nhoùm trong vieäc töôûng töôïng ra vaø xaây döïng moät quan ñieåm khaùc cho Iraq, döïa treân coâng baèng xaõ hoäi. Coù caùc söùc maïnh ñoù vaø chuùng caàn ñöôïc yeåm trôï.
(RG 12-6-2014; 15-6-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)