Vai troø cuûa Giaùo Hoäi
trong tieán trình hoøa giaûi quoác gia
Vai troø cuûa Giaùo Hoäi trong tieán trình hoøa giaûi quoác gia.
Phoûng vaán Linh Muïc Robert Ndriana, Toång Thö kyù Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Madagascar.
Roma (RG 27-3-2014; SD 28-3-2014; Vat. 15-04-2014) - Saùng ngaøy 28 thaùng 3 naêm 2014 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ tieáp kieán 25 Giaùm Muïc nöôùc Coäng hoøa Madagascar veà Roma vieáng moä hai thaùnh Toâng Ñoà vaø thaêm Toøa Thaùnh, theo giaùo luaät moãi naêm naêm moät laàn. Ngaøi ñaõ khích leä Giaùo Hoäi ñòa phöông trong coâng taùc phuïc vuï ngöôøi ngheøo vaø nhaén nhuû caùc Linh Muïc, tu só laøm chöùng taù Tin Möøng baèng cuoäc soáng göông maãu.
Ngoû lôøi trong buoåi tieáp kieán, Ñöùc Thaùnh Cha ca ngôïi noã löïc cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông trong laõnh vöïc baùc aùi, xaõ hoäi, giaùo duïc, vì coù moät moái lieân heä maät thieát giöõa vieäc loan baùo Tin Möøng vaø thaêng tieán con ngöôøi. Ngaøi noùi: "Vì theá, toâi khuyeán khích anh em kieân trì trong söï quan taâm ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, naâng ñôõ veà maët tinh thaàn vaø vaät chaát taát caû nhöõng ai daán thaân trong söù vuï naøy, ñaëc bieät laø caùc doøng tu, maø toâi thaønh taâm caùm ôn hoï vì loøng taän tuïy vaø chöùng taù ñích thöïc cuûa hoï veà tình thöông cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi moïi ngöôøi".
Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi moïi tín höõu Kitoâ Madagascar haõy soáng phuø hôïp vôùi nieàm tin cuûa mình vaø ñaøo saâu ñöùc tin. Ngaøi noùi: "Lôøi môøi goïi naøy ñöôïc göûi ñeán tröôùc tieân cho haøng giaùo só vaø nhöõng ngöôøi thaùnh hieán. Söù vuï linh muïc cuõng nhö ñôøi soáng thaùnh hieán khoâng phaûi laø phöông theá ñeå tieán thaân trong xaõ hoäi, nhöng laø moät vieäc phuïc vuï Thieân Chuùa vaø con ngöôøi. Caàn phaûi ñaëc bieät quan taâm ñeán vieäc phaân ñònh ôn goïi linh muïc vaø tu só, trong caùc giaùo phaän cuõng nhö trong caùc doøng tu. Anh em haõy nhaéc nhôû cho haøng giaùo só tu só bieát raèng caàn phaûi heát söùc quí troïng ñöùc khieát tònh vaø vaâng phuïc; caùc nhaân ñöùc naøy phaûi ñöôïc nhöõng ngöôøi ñaøo taïo trong caùc chuûng vieän vaø taäp vieän trình baøy vaø soáng minh baïch, khoâng chuùt mô hoà. Cuõng vaäy trong quan heä vôùi cuûa caûi vaät chaát vaø quaûn trò chuùng moät caùch khoân ngoan. Thaùi ñoä phaûn chöùng taù trong laõnh vöïc naøy thaät laø ñieàu tai haïi, vì göông muø göông xaáu noù gaây ra, ñaëc bieät laø ñoái vôùi daân chuùng soáng trong ngheøo ñoùi cuøng cöïc".
Madagascar laø moät ñaûo lôùn, bò taùch rôøi khoûi AÁn Ñoä caùch ñaây 88 trieäu naêm, vì theá coù tôùi 90 loaïi daõ thuù vaø haøng ngaøn loaïi thaûo moäc khoâng tìm thaáy nôi naøo khaùc treân theá giôùi. Madagascar roäng hôn 587 ngaøn caây soá vuoâng, coù hôn 22 trieäu daân thuoäc nhieàu chuûng toäc khaùc nhau nhö: Merina chieám 26%, Betsimisaraka chieám 15%, Betsileo chieám 12%, Tsimiheti chieám 7%, Sakalava chieám 6%, Antaisaka chieám 5%, Antandroy chieám 5%, coøn laïi 24% goàm caùc chuûng toäc khaùc. Treân bình dieän toân giaùo, phaân nöûa toång soá daân theo caùc toân giaùo truyeán thoáng, phaân nöûa theo Kitoâ giaùo. Hoài giao hieän chieám 7%, vaø cuõng coù tín höõu AÁn giaùo.
Cho tôùi theá kyû thöù XVIII Madagascar ñöôïc cai trò bôûi caùc lieân minh chính trò xaõ hoäi ñòa phöông. Ñaàu theá kyû thöù XIX haàu nhö toaøn ñaûo ñöôïc hieäp nhaát vaø cai trò bôûi Vöông quoác Madagascar. Naêm 1898 cheá ñoä quaân chuû suïp ñoå vaø Madagascar trôû thaønh thuoäc ñòa cuûa Phaùp cho tôùi khi ñöôïc ñoäc laäp vaøo naêm 1960.
Töø naêm 1992 Madagascar coù chính quyeàn daân chuû. Nhöng caùc vuï noåi daäy cuûa daân chuùng naêm 2009 boù buoäc toång thoáng daân cöû Ravalomanana töø chöùc vaø oâng Andry Rajoelina leân thay theá. Nhöng tình hình xaõ hoäi lieân tuïc baát oån vì caùc vuï baïo ñoäng vaø tranh giaønh quyeàn bính giöõa caùc ñaûng phaùi chính trò. Tình hình ñaõ chæ laéng dòu töø ít laâu nay.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi ñeán quùy vò vaø caùc ban baøi phoûng vaán Linh Muïc Robert Ndriana, Toång thö kyù Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Madagascar, veà vai troø cuûa Giaùo Hoäi trong tieán trình hoøa giaûi quoác gia. Baøi phoûng vaán do nöõ phoùng vieân Liza Zengarini thöïc hieän.
Hoûi: Thöa cha Ndriana, tình hình Madagascar hieän nay ra sao vaø caùc Giaùm Muïc nhìn töông lai Madagascar nhö theá naøo?
Ñaùp: Trong caùc naêm qua tình hình Madagascar ñaõ raát laø baát oån. Nhöng ngaøy nay taát caû moïi ngöôøi ñeàu tìm kieám moät giaûi phaùp ñeå coù hoøa bình vaø hoøa giaûi. Moãi laàn nhoùm ñaïi hoäi toaøn theå Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñeàu göûi tín höõu vaø nhaân daân toaøn nöôùc moät böùc thö ñeå thoâng truyeàn tinh thaàn kitoâ, giaùo duïc vaø gaây yù thöùc cho daân chuùng. Ngoaøi ra môùi ñaây caùc Giaùm Muïc cuõng ñaõ dòch moät cuoán veà Giaùo thuyeát xaõ hoäi coâng giaùo ra tieáng Malgache ñeå moïi ngöôøi coù theå ñoïc vaø suy tö veà caùc giaùo huaán naøy.
Caùc Giaùm Muïc luoân nhìn töông lai vôùi nieàm hy voïng. Coù ñuùng thaät laø coù nhieàu ích kyû, nhöng cuõng coù bieát bao nhieâu kitoâ höõu tìm trôï giuùp tha nhaân vöôït thaéng söï ích kyû naøy.
Hoûi: Töông lai cuûa Madagascar tuøy thuoäc giôùi treû: vaäy ñaâu laø daán thaân cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc giaùo duïc caùc theá heä môùi theo caùc giaù trò tin möøng vaø thaêng tieán hoøa bình thöa cha?
Ñaùp: Coù nhieàu doøng tu ñieàu khieån caùc tröôøng hoïc vaø daán thaán trong vieäc thoâng truyeàn cho giôùi treû moät neàn giaùo duïc kitoâ. Tröôøng hoïc laø neàn taûng cuûa vieäc giaùo duïc treû em vaø ngöôøi treû. Lieân quan tôùi giôùi treû, coù Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû, cuõng nhö coù Ngaøy Giôùi Treû Toaøn Quoác. Caùch ñaây hai ba naêm ñaõ coù moät Ngaøy Giôùi Treû Toaøn Quoác ñöôïc trieäu taäp taïi giaùo phaän Diogo, vaø Ngaøy Giôùi Treû Toaøn Quoác laàn tôùi seõ dieãn ra trong naêm 2015 taïi giaùo phaän Fianarantsoa. Noù laø moät goùp phaàn quan troïng cho vieäc giaùo duïc giôùi treû, maø Giaùo Hoäi raát chuù yù.
Hoûi: Giaùo Hoäi Madagascar cuõng raát hieän dieän trong caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, coù ñuùng theá khoâng? Xin cha cho bieát moät chuùt veà laõnh vöïc naøy.
Ñaùp: Hieän nay taïi Madagascar coù daøi phaùt thanh Radio Don Bosco, nhöng khoâng phaûi chæ coù theá. Haàu nhö moãi giaùo phaän ñeàu coù moät ñaøi phaùt thanh rieâng vaø coù söï coäng taùc giöõa taát caû moïi ñaøi phaùt thanh coâng giaùo do Radio Don Bosco ñieàu hôïp. Ñaøi Don Bosco quan troïng, vì raát nhieàu gia ñình nghe ñaøi moãi ngaøy vaø ñaøi daønh raát nhieàu giôø cho chöông trình giaùo duïc ngöôøi treû, vaø ñaøi coù moät chöông trình daønh rieâng cho giôùi treû goïi laø "Giaùo duïc soáng yeâu thöông".
Hoûi: Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá giôùi tôùi ñaây seõ daønh cho gia ñình vaø vieäc rao truyeàn Tin Möøng. Tình hình gia ñònh taïi Madagascar hieän nay ra sao thöa cha? Coù caùc vaán ñeà ñaëc bieät naøo khoâng?
Ñaùp: Coù chöù. Coù caùc vaán ñeà, nhaát laø caùc vaán ñeà lieân quan tôùi treû em. Coù gaàn moät trieäu treû em phaûi laøm vieäc vaø caùc em ñöôïc traû löông raát thaáp. Lao ñoäng treû em töï noù ñaõ laø moät vaán ñeà, bôûi caùc treû em phaûi ñöôïc ñeán tröôøng hoïc taäp vaø chôi ñuøa, nhöng taïi Madagascar caùc em phaûi laøm vieäc, vaø coù söï khai thac boùc loät söùc lao ñoäng cuûa caùc em, cuõng nhö naïn ñoái xöû vôùi caùc em moät caùch taøn teä khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc. Theá roài cuõng coù vaán ñeà treû em maïi daâm nöõa.
Hoûi: Töông quan cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo vôùi caùc Giaùo Hoäi khaùc nhö theá naøo thöa cha?
Ñaùp: Coù moät töông quan raát nghieâm chænh giöõa caùc Giaùo hoäi Kitoâ: chaúng haïn nhö coù Hoäi ñoàng ñaïi keát caùc Giaùo Hoäi Kitoâ Madagascar quy tuï moïi Giaùo Hoäi Kitoâ goàm Coâng giaùo, Tin laønh caûi caùch, Anh giaùo, Luther. Caùc Giaùo Hoäi tìm caùch ñoùng goùp caùc ñeà nghò cho chính quyeàn vaø daân chuùng vaø ñeà nghò caùc giaù trò ñöôïc moïi ngöôøi daân Malgache chia seû chaáp nhaän.
Hoûi: Thöa cha taïi Madagascar coù vaán ñeà caùc giaùo phaùi nhö taïi caùc nöôùc khaùc hay khoâng?
Ñaùp: Vaâng cuõng coù vaán ñeà caùc giaùo phaùi, vaø noù laø moät vaán ñeà traàm troïng. Neáu Giaùo Hoäi khoâng laøm moät caùi gì ñoù ñeå loâi cuoán ngöôøi treû, ñeå thaêng tieán giaùo lyù, phuïng vuï, ñeå cho tín höõu thöïc söï caûm thaáy hoï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, thì toâi tin laø trong töông lai vaán ñeà caùc giaùo phaùi seõ trôû thaønh raát nghieâm troïng. Bôûi vì caùc giaùo phaùi phaân phaùt tieàn baïc, vì theá ngöôøi daân voán ñaõ raát ngheøo höôùng tôùi caùc giaùo phaùi ñeå coù tieàn.
Hoûi: Bieán coá Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng ñaõ ñöôïc ñoùn nhaän nhö theá naøo taïi Madagascar?
Ñaùp: Ban ñaàu ngöôøi daân Madagascar ñaõ khoâng bieát ñeán Ñöùc Phanxicoâ, vì ngaøi laø nhaân vaät môùi. Nhöng hieän nay hoï bieát ngaøi vaø hoï raát haøi loøng, bôûi vì ñoái vôùi hoï ngaøi côûi môû, gaàn guõi ngöôøi daân, vaø nhaát laø caùc tín höõu coâng giaùo luoân theo doõi buoåi ñoïc Kinh Truyeàn Tin vôùi Ñöùc Thaùnh Cha ñeå laéng nghe lôøi ngaøi vaø hoïc hoûi tinh thaàn tu ñöùc cuûa ngaøi.
(RG 27-3-2014; SD 28-3-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)