Quaø naøy khoâng phaûi cuûa giaùo hoaøng
maø laø cuûa Jorge Mario Bergoglio
Quaø naøy khoâng phaûi cuûa giaùo hoaøng maø laø cuûa Jorge Mario Bergoglio.
Hoa Kyø (VietCatholic News 27-03-2014) - Ngoaøi nhöõng dò bieät veà nhaán maïnh trong cuoäc ñaøm thoaïi giöõa Ñöùc Phanxicoâ vaø OÂng Obama taïi Vatican ra, ta coøn thaáy söï dò bieät lyù thuù trong vieäc trao quaø löu nieäm giöõa hai nhaø laõnh ñaïo theá giôùi naøy.
Dò bieät veà nhaán maïnh thì ai cuõng thaáy roài: oâng Obama vaø Nhaø Traéng chæ noùi tôùi ngheøo ñoùi vaø baát bình ñaúng laø hai ñieàu hoï cho raèng ñaõ ñaït ñöôïc ñoàng thuaän vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng.Veà ñieåm naøy, OÂng Obama coi cuoäc gaëp gôõ nhö moät cuoäc thaûo luaän veà vai troø cuûa töông caûm (empathy) trong ñôøi soáng coâng vaø tö. OÂng cho raèng "Vieäc thieáu töông caûm deã daøng khieán chuùng ta lao vaøo caùc cuoäc chieán tranh. Vieäc thieáu töông caûm cuõng khieán ta queân maát ngöôøi voâ gia cö ngoaøi phoá xaù". Tuy nhieân, caû trong phaïm vi kinh teá, duø Ñöùc Giaùo Hoaøng coù nhieàu quan ñieåm töông ñoàng vôùi mình, oâng vaãn khoâng hy voïng ngaøi chòu taïo moät lieân minh hay moät huøn haïp (partnership) naøo ñoù vôùi oâng treân baát cöù vaán ñeà gì. OÂng giaûi thích: "coâng vieäc cuûa ngaøi coù cao caû hôn. Chuùng toâi xaø xaø döôùi ñaát, ñöông ñaàu vôùi nhöõng chuyeän thöôøng laø phaøm traàn, coøn ngaøi thì xöû lyù vôùi nhöõng quyeàn löïc cao hôn".
Trong khi aáy, tuyeân boá cuûa Toøa Thaùnh thì nhaéc tôùi "caùc lieân heä vaø hôïp taùc song phöông giöõa Giaùo Hoäi vaø Nhaø Nöôùc" cuï theå laø quyeàn töï do toân giaùo, quyeàn soáng vaø phaûn ñoái löông taâm (nguï yù noùi tôùi ngöøa thai vaø phaù thai)". Phaïm vi naøy khoâng nhöõng khoâng coù ñoàng thuaän, maø coøn bò phía oâng Obama lôø ñi.
Trong cuoäc hoïp baùo sau ñoù vôùi thuû töôùng YÙ, traû lôøi moät caâu hoûi, oâng Obama baûo raèng cuoäc thaûo luaän veà nhöõng vaán ñeà aáy dieãn ra vôùi Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh Pietro Parolin, chöù khoâng vôùi Ñöùc Phanxicoâ. OÂng cho hay: caùc vaán ñeà nhö ngöøa thai vaø töï do toân giaùo "thöïc söï khoâng phaûi laø chuû ñeà ñaøm luaän" vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Nhöng vôùi ai thì cuõng theá thoâi, giöõa chính phuû cuûa oâng vaø Vatican khoâng coù ñoàng thuaän veà nhöõng vaán ñeà heát söùc chuû yeáu aáy.
Söï dò bieät giöõa hai beân phaàn naøo coøn ñöôïc bieåu hieän qua vieäc taëng quaø. OÂng Obama taëng Ñöùc Phanxicoâ moät hoäp ñöïng haït gioáng ñöôïc cheá taïo theo yeâu caàu, trong ñoù ñöïng haït gioáng quaû vaø rau vaãn ñöôïc duøng taïi Nhaø Traéng. Hoäp naøy ñöôïc laøm baèng da Hoa Kyø vaø goã caûi taïo laáy töø Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Ñeàn Thôø Quoác Gia Kính Ñöùc Meï Leân Trôøi taïi Baltimore, voán laø moät trong caùc kieán truùc toân giaùo ñaàu tieân taïi Hieäp Chuùng Quoác. Vöông cung thaùnh ñöôøng naøy vöøa ñöôïc truøng tu naêm 2006 vaø giaùo phaän Baltimore voán laø giaùo phaän ñaàu tieân cuûa Hoa Kyø döôùi söï ñieàu khieån cuûa vò giaùm muïc cuõng ñaàu tieân cuûa nöôùc naøy laø John Carroll, saùng laäp vieân Ñaïi Hoïc Georgetown .
Khi daâng taëng Ñöùc Giaùo Hoaøng, haún oâng Obama coi hoäp haït gioáng naøy nhö moùn quaø coù tính höõu vò, do baûn thaân oâng löïa choïn ñeå noùi leân tinh thaàn ngheøo khoù cuûa ngöôøi uy quyeàn nhaát haønh tinh. Gioáng Ñöùc Phanxicoâ töï ñoäng ñi traû tieàn phoøng vaø töï tay laøm nhieàu chuyeän khaùc, oâng cuøng gia ñình cuõng ñaõ "töï lo" cho böõa aên gia ñình baèng chính ñoâi tay cuûa mình!
Nhaø Traéng khoâng noùi nhö vaäy maø cho raèng moùn quaø ñöôïc choïn moät phaàn vì Ñöùc Phanxicoâ ñaõ quyeát ñònh môû khu vöôøn taïi Castel Gandolpho cho coâng chuùng. Giaûi thích naøy hình nhö khoâng aên yù vôùi OÂng Obama khi oâng noùi vôùi Ñöùc Phanxicoâ raèng "Neáu ngaøi coù dòp tôùi Nhaø Traéng, chuùng toâi coù theå chæ cho ngaøi khu vöôøn cuûa chuùng toâi". Baét ñöôïc taâm tö saâu kín cuûa OÂng Obama, Ñöùc Phanxicoâ buoät mieäng noùi baèng tieáng Taây Ban Nha: "Coùmo no?", "taïi sao khoâng?".
Ñeå tieáp noái doøng taâm tö höôùng tôùi ngöôøi ngheøo naøy, theo baûn giaûi thích keøm theo taëng phaåm, OÂng Obama cuõng nhaân danh Ñöùc Thaùnh Cha taëng nhieàu haït gioáng cho moät cô quan baùc aùi. "Nhöõng haït gioáng naøy seõ saûn sinh ra haøng ngaøn taán saûn phaåm töôi. Taëng phaåm naøy vinh danh söï cam keát cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong vieäc gieo vaõi haït gioáng hoøa bình hoaøn caàu cho caùc theá heä töông lai".
Vôùi lôøi giaûi thích aáy, taëng phaåm cuûa OÂng Obama vöøa coù chieàu kích tö vöøa coù chieàu kích coâng. Vaø oâng gom caû hai chieàu kích aáy vaøo moät taëng phaåm duy nhaát: chieác hoäp haït gioáng. Taëng phaåm cuûa Ñöùc Phanxicoâ cuõng phaûn aûnh caû hai chieàu kích coâng tö nhöng ñöôïc taùch ra laøm hai.
Tröôùc nhaát laø cuoán toâng huaán ñaàu tieân cuûa ngaøi "Nieàm Vui Tin Möøng" (Evangelii Gaudium). Cuoán naøy, phaùt haønh vaøo muøa thu naêm 2013, chæ trích heä thoáng thò tröôøng hoaøn caàu, baèng caùch noùi raèng heä thoáng naøy khoâng xem seùt nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát. Ngaøi vieát "Chuùng ta khoâng theå tin töôûng caùc löïc löôïng khoâng thaáy vaø baøn tay voâ hình cuûa thò tröôøng ñöôïc nöõa" (soá 204). Ngaøi nghieâm khaéc leân aùn "Laøm sao chuùng ta coù theå chòu ñöïng noåi khi thöùc aên dö thöøa bò ñoå ñi trong khi coù nhieàu ngöôøi bò ñoùi? Ñoù laø söï cheânh leäch xaõ hoäi. Ngaøy nay, taát caû ñeàu tham gia troø chôi caïnh tranh vaø soáng soùt cuûa nhöõng ngöôøi thích hôïp nhaát, ôû ñoù nhöõng ngöôøi maïnh nuoát tröûng nhöõng ngöôûi yeáu. Nhö haäu quaû cuûa tình traïng naøy, moät khoái lôùn daân chuùng ñang bò loaïi tröø vaø gaït ra ngoaøi leà: khoâng coù coâng aên vieäc laøm, khoâng coù trieån voïng, khoâng coù coù loái thoaùt. Ngöôøi ta coi con ngöôøi nhö nhöõng ñoà tieâu thuï, nay söû duøng mai boû ñi. Chuùng ta ñaõ baét ñaàu neàn vaên hoùa cuûa 'loaïi boû ñöôïc', thaäm chí coøn coå voõ noù. Noù khoâng coøn chæ ñôn thuaàn laø hieän töôïng khai thaùc vaø aùp böùc, nhöng moät ñieàu gì môùi: Vôùi vieäc loaïi boû cuoái cuøng ñöôïc aûnh höôûng taän goác ñeán vieäc laø thaønh phaàn xaõ hoäi maø chuùng ta ñang soáng, nhöõng ngöôøi bò loaïi boû khi ñoù khoâng coøn ôû taàng lôùp thaáp, ôû ngoaøi leà, hay khoâng coù quyeàn löïc, nhöng ôû beân ngoaøi xaõ hoäi. Nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø khoâng phaûi laø 'nhöõng ngöôøi bò boùc loät', nhöng laø raùc, laø 'ñoà thöøa'" (soá 53).
Nhaân ñoäng thaùi naøy, ngöôøi ta thaáy roõ: duø ñoâng taây muoán noùi sao thì noùi, Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI vaãn laø vò coá vaán toái cao cuûa Ñöùc Phanxicoâ: khi trao toâng thö cho OÂng Obama, ngaøi hoaøn toaøn moâ phoûng ñoäng thaùi cuûa vò tieàn nhieäm, ngöôøi ñaõ trao cho OÂng Obama naêm 2009 vaên baûn "Dignitas Personae" cuûa Thaùnh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin tranh ñaáu cho söï soáng cuûa treû chöa sinh, ñeå giaùn tieáp leân aùn chính saùch phoø phaù thai cuûa chính phuû Obama.
Nieàm Vui Tin Möøng noùi nhieàu vaán ñeà hôn theá. Soá 64 chaúng haïn, tröïc tieáp leân aùn chuû tröông "thu goïn ñöùc tin vaø Hoäi Thaùnh vaøo phaïm vi rieâng tö vaø vaø thaàm kín", moät chuû tröông phaûn aûnh roõ nhaát trong chæ thò y teá cuûa chính phuû Obama. ÔÛ soá 183, Toâng Huaán "nhaén nhuû" OÂng Obama raèng: "khoâng ai coù theå buoäc toân giaùo phaûi giôùi haïn vaøo phaïm vi rieâng tö cuûa cuoäc soáng con ngöôøi, maø khoâng ñöôïc pheùp coù baát kyø aûnh höôûng naøo ñeán ñôøi soáng xaõ hoäi vaø quoác gia, khoâng ñöôïc pheùp baän taâm ñeán söï laønh maïnh cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi daân söï, cuõng khoâng ñöôïc pheùp baøy toû yù kieán veà nhöõng bieán coá lieân quan ñeán caùc coâng daân".
Khi trao toâng thö aáy, Ñöùc Phanxicoâ noùi vôùi OÂng Obama raèng ñoù laø moùn quaø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Ñöùc Giaùo Hoaøng thì hieån nhieân laø tieáng noùi chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Hieåu roõ ñieàu naøy, OÂng Obama thöa laïi: "Toâi seõ ñoïc noù taïi Vaên Phoøng Baàu Duïc... Chaéc chaén noù seõ cho toâi söùc maïnh vaø giuùp toâi thanh thaûn".
Moùn quaø thöù hai coù tính tö rieâng hôn neân chính Ñöùc Phanxicoâ ñaõ noùi vôùi OÂng Obama "Moùn quaø kia laø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Coøn moùn quaø naøy laø cuûa Jorge Bergolio. Khi toâi thaáy noù, toâi baûo: 'toâi seõ taëng noù cho OÂng Obama'. Noù laø Thieân Thaàn Hoøa Bình". Qua ñoäng thaùi naøy, ta thaáy roõ neùt tinh xaûo ngoaïi giao cuûa Ñöùc Phanxicoâ. OÂng Obama nhaán maïnh tôùi khía caïnh höõu vò trong taëng phaåm cuûa oâng, thì Ñöùc Phanxicoâ cuõng ñaâu coù thua gì: hai huy chöông lôùn ngaøi taëng oâng ñöôïc ngaøi coi laø cuûa Jorge Bergoglio!
Nhöng thöïc ra chæ do Jorge Bergoglio löïa maø thoâi. Chöù huy chöông ñaàu noùi leân tình höõu nghò vaø hoøa bình giöõa baéc vaø nam baùn caàu. Noù laøm baèng ñoàng, vaø theo ghi chuù ñính keøm cuûa Toøa Thaùnh, moâ taû "moät thieân thaàn ñang oâm vaø ñöa laïi vôùi nhau baéc vaø nam baùn caàu cuûa traùi ñaát, trong khi vöôït thaéng söï choáng ñoái cuûa moät con roàng". Haøng chöõ khaéc treân taám huy chöông vieát nhö sau: "Moät Theá Giôùi Cuûa Lieân Ñôùi vaø Hoøa Bình Xaây Döïng Treân Coâng Lyù".
"Hình thieân thaàn minh hoïa caùc thaùch ñoá hieän nay: ñem caùc vuøng baéc vaø nam cuûa theá giôùi laïi vôùi nhau vaø hoøa hôïp chuùng trong khi chieán ñaáu choáng moïi löïc löôïng phaù phaùch, nhö boùc loät, choáng ñoái khoâng khoan nhöôïng, caùc hình thöùc thöïc daân môùi, söï döûng döng, ngôø vöïc vaø thieân kieán".
Hình nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng taëng oâng Obama taám huy chöông naøy ñeå oâng mang theo khi heát nhieäm kyø. Trong tö caùch coâng daân, oâng neân goùp phaàn tieáp tuïc laøm cho Baéc Nam xum hoïp moät nhaø. Chöù hieän nay, Baéc Nam quaû heát söùc phaân reõ.
Huy chöông thöù hai laø baûn y sao moät huy chöông kyû nieäm leã ñaët vieân ñaù ñaàu tieân xaây haøng coät phía baéc Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ. Taám huy chöông naøy moâ taû döï aùn nguyeân thuûy cuûa Bernini. Ñaây ñuùng laø moät taëng phaåm thöïc söï tö rieâng, ít coù yù nghóa hôïp vôùi ngöõ caûnh hoâm nay, ngoaïi tröø ñeå ñaùnh daáu nôi hai ngöôøi gaëp maët nhau laàn ñaàu.
Vuõ Vaên An