Teä naïn noâ leä môùi treân theá giôùi
Teä naïn noâ leä môùi treân theá giôùi.
Phoûng vaán Ñöùc Cha Marcelo Sanchez Sorondo, Chöôûng aán Haøn Laâm Vieän caùc Khoa hoïc xaõ hoäi cuûa Toøa Thaùnh.
Roma (Vat. 23-01-2014) - Trong hai ngaøy muøng 2 ñeán 3 thaùng 11 naêm 2013 hoäi nghò veà teä naïn noä leä môùi ñaõ dieãn ra trong noäi thaønh Vaticaêng. Hoäi nghò do Haøn Laâm Vieän Toøa Thaùnh caùc Khoa hoïc xaõ hoäi cuøng toå chöùc vôùi Lieân ñoaøn quoác teá caùc Hieäp hoäi baùc só coâng giaùo.
Theo öôùc tính cuûa Toå chöùc Lao Ñoäng Quoác Teá trong caùc naêm 2002-2010 treân theá giôùi ñaõ coù khoaûng 21 trieäu naïn nhaân cuûa naïn cöôõng baùch lao ñoäng, trong ñoù cuõng bao goàm caû naïn khai thaùc tình duïc. Moãi naêm coù khoaûng 2 trieäu ngöôøi laø naïn nhaân cuûa kyõ ngheä buoân baùn tình duïc, trong ñoù 60% laø caùc thieáu nöõ, trong khi naïn buoân cô phaän ngöôøi chieám 11%.
Buoân baùn ngöôøi laø moät sinh hoaït toäi phaïm bao goàm vieäc baét, baét coùc vaø tuyeån löïa cuõng nhö chuyeân chôû, chuyeån rôøi, tieáp ñoùn moät hay nhieàu ngöôøi vôùi caùc phöông tieän baát hôïp phaùp, nhaèm muïc ñích khai thaùc caùc naïn nhaân.
Teä naïn buoân baùn noâ leä ñaõ coù töø raát laâu trong lòch söû loaøi ngöôøi. Haøng bao ngaøn naêm tröôùc coâng nguyeân caùc Kim töï thaùp beân Ai Caäp ñaõ do xöông maùu cuûa caùc noâ leä xaây leân. Trong moïi ñeá quoác thôøi xa xöa khaép nôi treân theá giôùi ñeàu ñaõ coù hoaït ñoäng buoân baùn noâ leä, noåi tieáng nhö döôùi thôøi ñeá quoác Hy Laïp vaø Roma. Taïi Roma hoài theá kyû thöù I ñaõ coù 1 trieäu noâ leä sinh soáng, vaø raát nhieàu ñeàn ñaøi dinh thöï laø do xöông maùu vaø moà hoäi nöôùc maét cuûa caùc noâ leä xaây döïng, ñieån hình nhö Hyù tröôøng Colosseo do hoaøng ñeá Tito khaùnh thaønh naêm 80 sau coâng nguyeân.
Vaøo theá kyû XVI sau khi oâng Cristoforo Colombo khaùm phaù ra chaâu Myõ, ngöôøi daân caùc nöôùc Boà Ñaøo Nha, Taây Ban Nha, Hoøa Lan, Phaùp vaø Anh baét ñaàu di cö sang Myõ chaâu laäp nghieäp. Nhu caàu troàng caây trong caùc ñoàn ñieàn boâng ngaøy caøng caàn nhieàu nhaân coâng. Soá nhaân coâng thuoäc caùc chuûng toäc ñòa phöông khoâng ñuû nöõa neân baét ñaàu naûy sinh ra phong traøo nhaäp caûng nhaân coâng töø caùc nöôùc khaùc, ñaëc bieät laø ngöôøi noâ leä thuoäc caùc nöôùc maïn taây phi chaâu. Haøng chuïc trieäu ngöôøi Myõ da ñen ngaøy nay laø con chaùu nhöõng ngöôøi noâ leä Phi chaâu bò baùn sang Myõ trong caùc theá kyû XVI-XVIII. Ngöôøi ta öôùc ñoaùn coù ñeán haøng chuïc trieäu ngöôøi bò baét vaø baùn laøm noâ leä nhö theá. Khoâng theå taû heát ñöôïc caùc ngöôïc ñaõi vaø khoå ñau maø ngöôøi noâ leä phaûi gaùnh chòu trong cuoäc soáng, töø khi bò baét, bò xieàng xích mang xuoáng taàu, roài baùn cho caùc ñaïi ñieàn chuû da traéng khi ñeán Myõ chaâu.
Naêm 1770 sau moät loaït caùc canh taân treân theá giôùi taïi Phaùp, Ñan Maïch vaø Anh quoác ngöôøi ta thaáy naûy sinh ra caùc phong traøo baøi tröø noâ leä, ñoøi thay ñoåi caùc luaät hình söï, boû luaät treo coå vaø thay ñoåi caùch ñoái xöû vôùi caùc ngöôøi bò beänh taâm thaàn. Caùc nhaø trí thöùc nhö Voltaire, Wesley vaø Rousseau ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo kieåu suy tö môùi naøy. Vaøo theá kyû XIX nhieàu nöôùc ñaõ thaønh coâng trong vieäc giaønh ñoäc laäp beân Myõ quyeát ñònh boû cheá ñoä noâ leä. Chaúng haïn nhö Brasil naêm 1822, Bolivia naêm 1825, Anh quoác naêm 1833, Phaùp naêm 1848 vaø sau cuøng Hoa Kyø naêm 1865. Tuy nhieân, taïi Hoa Kyø luaät naêm 1910 vaãn caám hoân nhaân giöõa nhöõng ngöôøi khaùc chuûng toäc, vaø coù caùc bieän phaùp truïc xuaát caùc phuï nöõ coù caùc haønh ñoäng voâ luaân. Vì theá 70% caùc phuï nöõ bò baét khi vöôït bieân giôùi bò rôi vaøo baãy cuûa hoaït ñoäng maïi daâm.
Baét ñaàu töø thaäp nieân 1920 trôû ñi taïi Hoa Kyø vieäc buoân ngöôøi khoâng ñöôïc coi nhö laù moät vaán ñeà xaõ hoäi, ít ra cho tôùi naêm 1990.
Chæ vôùi vieäc coâng boá Baûn Tuyeân Ngoân Nhaân Quyeàn cuûa Lieân Hieäp Quoác naêm 1948 naïn noâ leä cuõng nhö vieäc buoân ngöôøi môùi bò baõi boû treân toaøn theá giôùi. Nhöng ñoù ñoù chæ laø lyù thuyeát. Treân thöïc teá naïn noâ leä vaø buoân ngöôøi vaãn tieáp tuïc toàn taïi döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, nhieàu khi raát tinh vi vaø cuõng khoâng nhaát thieát baét buoäc caùc naïn nhaân phaûi vöôït bieân ra nöôùc ngoaøi. Ñoù laø tröôøng hôïp noä leä cuûa naïn cho vay naëng laõi; naïn lao ñoäng ñen haèng naêm ñem laïi soá tieàn lôøi khoång loà 31 tyû myõ kim. Beân caïnh ñoù coù haøng trieäu naïn nhaân noâ leä cuûa kyõ ngheä tình duïc, naïn treû em lao ñoäng lieân luïy tôùi 245 trieäu treû em vò thaønh nieân phaûi laøm vieäc lam luõ moãi ngaøy. Ngoaøi ra, coøn coù naïn buoân baùn treû em vò thaønh nieân. Theo soá lieäu cuûa Lieân Hieäp Quoác naêm 2003 coù tôùi 1.3 trieäu treû em bò baùn laøm noâ leä tình duïc. Theâm vaøo ñoù naïn buoân ngöôøi coøn aån naáp caû ñaøng sau phong traøo quoác teá nhaän con nuoâi nöõa. Soá tieàn buoân baùn ngöôøi naêm 2004 leân tôùi 9 tyû myõ kim, vaø ñaït kyû luïc naêm 2005 vôùi 31.6 tyû myõ kim.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Marcelo Sanchez Sorondo, Chöôûng aán Haøn Laâm Vieän Toøa Thaùnh caùc Khoa hoïc xaõ hoäi veà hoäi nghò naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, lyù do naøo ñaõ khieán cho Haøn Laâm Vieän Toøa Thaùnh caùc Khoa hoïc xaõ hoäi cuøng toå chöùc hoäi nghò naøy vôùi Lieân ñoaøn quoác teá caùc Hieäp Hoäi baùc só coâng giaùo?
Ñaùp: Nguoàn goác cuûa hoäi nghò naøy laø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, ngöôøi ñaõ bieát ñeán caùc vaán ñeà naøy. Ngay khi vöøa môùi ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ tieáp kieán caùc nhaân vieân cuûa Haøn Laøm Vieän caùc Khoa hoïc xaõ hoäi cuûa Toøa Thaùnh. Trong thö göûi caùm ôn ngaøi caùc coá vaán cuûa Haøn Laâm Vieän ñaõ hoûi Ñöùc Thaùnh Cha xem ngaøi coù muoán chuùng toâi laøm moät ñieàu gì ñaëc bieät khoâng. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ traû lôøi ngay laäp töùc vôùi cuøng bì thö aáy nhö sau: "Marcelo, toâi muoán ngöôøi ta nghieân cöùu vaán ñeà caùc hình thöùc noâ leä môùi vaø naïn buoân baùn ngöôøi, bao goàm caû vieäc buoân baùn cô phaän ngöôøi nöõa". Vaø nhö theá Haøn Laâm Vieän ñaõ baét ñaàu laøm vieäc. Nhöng chuùng toâi ñaõ thaáy caàn phaûi loâi cuoán caû caùc baùc só vaøo vieäc nghieân cöùu naøy, vaø chuùng toâi ñaõ môøi caùc baùc só coâng giaùo, bôûi vì baùc só Joseù María Simoùn de Castelví, chuû tòch Lieân ñoaøn caùc Hieäp hoäi baùc só coâng giaùo ñaõ muoán coäng taùc, theá roài caû Haøn Laâm vieän Khoa hoïc nöõa, vì caùc giaûi phaùp coù theå coù tính caùch khoa hoïc. Vaø theá laø ñaõ naûy sinh ra saùng kieán toå chöùc hoäi nghò noùi treân.
Hoûi: Theá hieän töôïng buoân baùn ngöôøi hay naïn noâ leä taân thôøi ñaõ ñöôïc phaân tích ñöôùi caùc khía caïnh naøo, thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Noù ñaõ ñöôïc phaân tích ñöôùi moïi khía caïnh. Ñieàu maø chuùng toâi muoán ñoù laø tìm hieåu taàm roäng lôùn cuûa hieän töôïng naøy, maø ngöôøi ta ñaõ töøng bieát tôùi moät chuùt, nhöng chuùng toâi muoán coù caùc döõ kieän chính xaùc hôn. Chuùng toâi cuõng muoán ñaït ñöôïc moât yù töôûng chung cho Giaùo Hoäi vaø cho caùc caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Coù caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, chaúng haïn nhö Hoäi Ñoàng Giaùm Muc Anh quoác vaø Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Guatemala ñaõ soaïn thaûo vaøi taøi lieäu lieân quan tôùi vaán ñeà naøy, nhöng toâi tin raèng Giaùo Hoäi, trong toång theå cuûa mình, vaãn chöa yù thöùc ñuû veà vaán ñeà naøy. Theá roài chuùng toâi cuõng muoán tìm ra caùc höôùng ñi cuï theå. Chuùng toâi ñaõ hoûi taát caû caùc tham döï vieân, caùc quan saùt vieân cuõng nhö caùc töôøng trình vieân göûi cho chuùng toâi caùc ñeà nghò cuï theå vaø giôø ñaây chuùng toâi ñang löôïng ñònh caùc ñeà nghò ñoù. Coù moät ñeà nghò raát hay cuûa moät baùc só gôïi yù laø giöõ laïi yeáu toá di truyeàn DNA cuûa caùc treû em bò maát tích, vaø cuûa cha meï caùc em ñaõ toá caùo raèng caùc em maát tích roài ñoái chieáu chuùng vôùi nhau. Thaät ra ñieàu ñaàu tieân maø nhöõng ngöôøi baét coùc caùc em laøm laø xoùa caùc daáu tay cuûa caùc em.
Hoûi: Chuùng ta bieát laø trong nguoàn goác cuûa teä naïn buoân baùn ngöôøi coù naïn ngheøo tuùng cuøng cöïc, chieán tranh, caùc cuoäc xung khaéc trong nöôùc vv... Vaø coù moät phaàn cuûa theá giôùi khai thaùc caùc tình traïng naøy, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Vaâng ñuùng theá, vaø chuùng toâi seõ noùi leân ñieàu naøy. Baét ñaàu töø caùc nöôùc coù luaät leä chôi hai chieàu: moät ñaøng thì toå chöùc hoïp noùi tôùi söï soáng con ngöôøi, ñaøng khaùc thì cuõng chính caùc cô caáu vaø toå chöùc cuûa hoï khoâng muoán nhìn vaán ñeà naøy, hay teä hôn hoï coøn taïo thuaän tieän cho naïn buoân baùn ngöôøi nöõa. Chaúng haïn chuùng ta laáy thí duï nhö nhöõng gì ñaõ xaûy ra taïi Bosnia lieân luïy tôùi moät vaøi ngöôøi Myõ, vaø khoâng phaûi chæ coù ngöôøi Myõ, trong naïn buoân baùn nöõ noâ leä. Vieäc naøy ñaõ bò moät phuï nöõ Myõ toá caùo vaø sau ñoù baø naøy bò maát vieäc laøm. Chính vì theá, chuùng toâi thaáy thaät laø thích hôïp loâi cuoán caùc baùc só nhaäp cuoäc nghieân cöùu, bôûi vì caû hoï cuõng bò lieân luïy, caùc cô caáu ñaùng lyù ra phaûi beânh vöïc con ngöôøi laïi bò lieân luïy nhieàu nhaát trong caùc teä naïn naøy.
Nhö vaäy moät ñaøng chuùng ta ñang ñöùng tröôùc moät tình hình theâ thaûm, vaø ngöôøi ta khoâng muoán noùi ñeán vaán ñeà naøy, khoâng muoán xem xeùt chuyeän gì xaûy ra; ñaøng khaùc ngöôøi ta laïi chôi troø nöôùc ñoâi. Theá roài, coøn coù caùc nöôùc thöøa nhaän maïi daâm nhö laø moät coâng vieäc: caùc nöôùc naøy cuõng taïo ra thò tröôøng buoân ngöôøi.
Thí duï beân Coäng hoøa lieân bang Ñöùc vaán ñeà naøy thaät laø kinh khuûng. Nhöng khoâng phaûi chæ coù Ñöùc, maø taïi nhieàu nöôùc Baéc aâu cuõng theá. Nhö vaäy, moät ñaøng Nhaø nöôùc noùi raèng caàn phaûi can thieäp, trong khi ñaøng khaùc thì Nhaø nöôùc laïi kieám lôïi nhuaän töø teä naïn buoân ngöôøi naøy. Ngay töø khi coøn laø Toång Giaùm Muïc Buenos Aires Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ tröïc giaùc ñöôïc vaán ñeà xaõ hoäi nghieâm troïng ñuïng tôùi linh hoàn cuûa theá giôùi xaõ hoäi, ñuïng tôùi caùc Khoa hoïc xaõ hoäi. Chuùng toâi ñaõ ngaïc nhieân vì ñaõ khoâng hieåu noù tröôùc.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, Giaùo Hoäi seõ laøm gì vôùi caùc taøi lieäu vaø keát quûa cuûa hoäi nghò veà naïn noâ leä môùi naøy?
Ñaùp: Chuùng toâi muoán trieäu taäp hoäi nghò laàn thöù nhaát vaø seõ trieäu taäp nhieàu hoäi nghò khaùc nöõa ñeå nghieân cöùu vaán ñeà naøy. Nhöng ñaây ñaõ laø böôùc ñaàu tieân ñaùp öùng caùc nguyeän voïng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Chuùng toâi seõ laøm coâng vieäc naøy toát chöøng naøo coù theå. Chuùng toâi khoâng yeâu saùch laø ñaõ tìm ra giaûi phaùp cho vaán ñeà, nhöng ít nhaát noù laø moät böôùc tieán tôùi. Chuùng toâi ñaõ hoûi Toøa Thaùnh, laø taïi sao laïi chöa uûng hoä bieân baûn cuûa Lieân Hieäp Quoác veà vieäc phoøng ngöøa, huûy boû vaø truy naõ naïn buoân ngöôøi, ñaëc bieät laø phuï nöõ vaø caùc treû em, nhöng chuùng toâi chöa nhaän ñöôïc caâu traû lôøi. Ñieàu naøy coù nghóa laø chöa coù moät chính saùch chung trong vieäc phoøng choáng vaø baøi tröø teä naïn buoân ngöôøi. Chaéc chaén laø Ñöùc Thaùnh Cha muoán cho taát caû caùc ñieàu naøy ñöôïc roõ raøng. Caàn phaûi ca ngôïi Ñöùc Thaùnh Cha, vì vôùi söï nhaïy caûm cuûa ngöôøi Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñöa chuùng toâi, laø caùc nhaân vieân cuûa Haøn Laâm Vieän thöôøng thaûo luaän caùc vaán ñeà tröøu töôïng, vaøo con ñöôøng cuï theå cuûa thöïc taïi toaøn caàu coù caùc khía caïnh kinh khuûng, trong ñoù coù söï thôø ô nhö Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi, khi vieáng thaêm caùc ngöôøi tò naïn taïi ñaûo Lampedusa nam Italia.
Con ngöôøi bò baùn ñi nhöng khoâng ai theøm ngoù ngaøng gì ñeán baûn vò con ngöôøi. Ñieàu duy nhaát maø ngöôøi ta chuù yù laø tieàn. Coøn teä hôn nöõa, ngöôøi ta duøng con ngöôøi ñeå laøm tieàn, nhö ngöôøi ta ñaõ laøm ñoái vôùi caùc ngöôøi noâ leä xöa kia, bò baét vaø bò baùn nhö ñoà vaät. Vaø trong moät nghóa naøo ñoù teä naïn naøy ngaøy nay coøn teä haïi hôn xöa kia raát nhieàu! Xeùt vì möùc ñoä vaên minh maø xaõ hoäi loaøi ngöôøi ñaõ ñaït ñöôïc hieän nay. Nhaát laø neáu chuùng ta duyeät xeùt vaán ñeà noâ leä tình duïc, trong ñoù caùc beù trai beù gaùi laø naïn nhaân. Ñaây laø moät trong caùc ñieàu theâ thaûm nhaát cuûa theá giôùi toaøn caàu, cuøng vôùi naïn di cö, maø caùc haäu quûa chuùng ta ñaõ troâng thaáy taïi ñaûo Lampedusa roài.
(RG 1-11-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)