Ñoïc Thoâng Ñieäp
AÙnh Saùng Ñöùc Tin (Lumen Fidei)
Ñoïc Thoâng Ñieäp AÙnh Saùng Ñöùc Tin (Lumen Fidei).
Roma (WHÑ 21-07-2013) - Ngay töø khi baét ñaàu Naêm Ñöùc Tin, nhieàu ngöôøi ñaõ döï ñoaùn vaø mong chôø moät thoâng ñieäp veà Ñöùc tin. Döï ñoaùn aáy döôøng nhö khoâng thaønh hieän thöïc khi Ñöùc nguyeân giaùo hoaøng Beâneâñictoâ XVI ñöa ra quyeát ñònh töø nhieäm. Theá nhöng cuoái cuøng Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ cuõng chính thöùc ban haønh thoâng ñieäp Lumen fidei vaøo ngaøy 29 thaùng 6 naêm 2013, vaø ngaøi noùi roõ: Ñöùc Beâneâñictoâ XVI "haàu nhö ñaõ hoaøn taát baûn thaûo ñaàu tieân" vaø "toâi theâm vaøo moät ít ñoùng goùp cuûa mình" (soá 7). Nhö theá, thoâng ñieäp naøy ghi daáu aán cuûa hai vò giaùo hoaøng, laïi ñöôïc coâng boá vaøo ngaøy kính troïng theå hai thaùnh toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ. Choïn löïa aáy laøm noåi baät söï lieân tuïc vaø duy nhaát trong giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh, töø thôøi caùc Toâng ñoà ñeán ngaøy nay. Baøi vieát naøy khoâng chæ toùm löôïc noäi dung nhöng mong muoán tìm hieåu dieãn tieán tö töôûng cuûa thoâng ñieäp.
Töïa ñeà cuûa thoâng ñieäp - AÙnh saùng ñöùc tin - ñaõ muoán giôùi thieäu ñöùc tin nhö aùnh saùng, "aùnh saùng soi chieáu toaøn boä haønh trình cuûa caùc tín höõu" (soá 1). Theá nhöng aùnh saùng aáy ñang bò ñaët thaønh nghi vaán, bò cho laø voâ duïng trong thôøi ñaïi môùi, khi nhaân loaïi ñaït ñeán tuoåi tröôûng thaønh cuûa lyù trí. Taét moät lôøi, phaûi chaêng ñöùc tin chæ laø "aùnh saùng aûo", vaø aûo töôûng aáy "ngaên caûn con ñöôøng höôùng ñeán töông lai cuûa moät nhaân loaïi ñöôïc giaûi phoùng" (soá 2)?
Ñoái dieän thaùch ñoá aáy, nhieàu ngöôøi tìm caùch cöùu vaõn ñöùc tin baèng caùch trình baøy ñöùc tin nhö thöù aùnh saùng chuû quan, döïa treân caûm xuùc caù nhaân hôn laø lyù trí. Tuy nhieân, theo caùch trình baøy ñoù, ñöùc tin khoâng coøn laø chaân lyù khaùch quan, coù theå chia seû cho ngöôøi khaùc vaø soi saùng cho ñôøi soáng. Haäu quaû laø moät ñaøng, lyù trí ôû töï noù khoâng theå soi toû töông lai, ñaøng khaùc, noù laïi phuû nhaän ñöùc tin; do ñoù ngöôøi ta khoâng coøn quan taâm tìm kieám nguoàn saùng vó ñaïi nöõa (soá 3).
Chính vì theá, caàn phaûi taùi khaùm phaù ñöùc tin nhö aùnh saùng ñeán töø Thieân Chuùa, "soi chieáu moïi maët cuûa hieän höõu nhaân sinh". Ñöùc tin aáy phaùt sinh töø söï gaëp gôõ Thieân Chuùa haèng soáng, Ñaáng keâu goïi vaø baøy toû tình yeâu cuûa Ngaøi vôùi toaøn theå taïo thaønh. Ñöùc tin ban taëng caùc tín höõu caëp maét môùi ñeå nhìn moïi söï vaø höôùng daãn haønh trình ñôøi soáng cuûa hoï trong aùnh saùng môùi. AÙnh saùng aáy moät ñaøng ñeán töø quaù khöù vì chuùng ta ñoùn nhaän töø Chuùa Gieâsu; ñaøng khaùc, aùnh saùng aáy laïi ñeán töø töông lai vì Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng Phuïc sinh vaø Ngöôøi daãn chuùng ta vöôït qua caû söï cheát (soá 4). Hieåu nhö theá, ñöùc tin ñöôïc ví nhö moät ngöôøi meï ñaõ daãn chuùng ta ñeán vôùi aùnh saùng vaø sinh haï chuùng ta trong ñôøi soáng môùi (soá 5). Haønh trình taùi khaùm phaù aùnh saùng ñöùc tin ñöôïc thoâng ñieäp khai trieån qua 4 chöông:
- Chöông moät: Chuùng toâi ñaõ tin vaøo tình yeâu (soá 8-22);
- Chöông hai: Neáu caùc ngöôi khoâng tin, caùc ngöôi seõ khoâng hieåu (soá 23-36);
- Chöông ba: Toâi truyeàn laïi cho anh em ñieàu toâi ñaõ laõnh nhaän (soá 37-49);
- Chöông boán: Thieân Chuùa chuaån bò cho hoï moät thaønh ñoâ (soá 50-60).
Chöông moät: Chuùng toâi ñaõ tin vaøo tình yeâu (x. 1Ga 4,16)
Haønh trình taùi khaùm phaù aùnh saùng ñöùc tin ñöôïc thöïc hieän tröôùc heát baèng caùch nhìn laïi neûo ñöôøng maø caùc chöùng nhaân ñöùc tin trong Cöïu Öôùc ñaõ ñi qua. ÔÛ ñoù noåi baät khuoân maët cuûa Abraham, toå phuï cuûa chuùng ta trong ñöùc tin (soá 11). Vôùi Abraham, tin gaén lieàn vôùi laéng nghe vaø böôùc vaøo moái quan heä caù vò vôùi Thieân Chuùa. Lôøi maø Abraham nghe ñöôïc vöøa laø tieáng goïi vöøa laø lôøi höùa. Ñoù laø tieáng goïi leân ñöôøng, höôùng ñeán moät töông lai khoâng thaáy tröôùc. Ñoù coøn laø lôøi höùa laøm cho oâng thaønh cha cuûa moät daân ñoâng ñaûo. Abraham ñöôïc yeâu caàu phaûi tuyeät ñoái tín thaùc vaøo lôøi aáy, vaø tin chính laø ñoùn nhaän lôøi aáy nhö taûng ñaù vöõng chaéc. Trong Kinh Thaùnh, töø "ñöùc tin" vöøa coù nghóa laø söï trung tín cuûa Thieân Chuùa vöøa coù nghóa laø nieàm tin cuûa con ngöôøi. Ñaáng Thieân Chuùa ñoøi hoûi nôi Abraham söï tín thaùc tuyeät ñoái chính laø coäi nguoàn söï soáng, coäi nguoàn moïi hieän höõu.
Tieáp noái ñöùc tin cuûa Abraham, lòch söû daân Isarel laø moät haønh trình daøi ñöôïc deät baèng nieàm tín thaùc vaøo Ñaáng giaûi thoaùt hoï khoûi caûnh khoán cuøng vaø daãn ñöa hoï ñeán mieàn Ñaát höùa (soá 12). Nhöõng kyø coâng cuûa Chuùa ñöôïc nhaéc nhôù, cöû haønh trong phuïng töï vaø truyeàn laïi töø theá heä naøy sang theá heä khaùc. Tuy nhieân lòch söû Israel cuõng cho thaáy côn caùm doã cuûa baát tín, baát trung, qua vieäc thôø ngaãu töôïng (soá 13). Saâu xa trong vieäc thôø ngaãu töôïng laø öôùc muoán laáy baûn thaân mình laøm trung taâm vaø thôø phöôïng nhöõng coâng trình cuûa chính mình. Ñöùc tin chaân chính choáng laïi caùc ngaãu töôïng, vì ñöùc tin heä taïi ôû choã chaáp nhaän ñeå cho tieáng goïi cuûa Thieân Chuùa khoâng ngöøng bieán ñoåi vaø canh taân con ngöôøi chuùng ta. Trong lòch söû daân Isarel, Moâseâ noåi baät leân nhö vò trung gian (soá 14). Cuøng vôùi Moâseâ, Israel taäp soáng ñöùc tin khoâng chæ nhö moät haønh vi caù nhaân nhöng coøn nhö moät daân.
Taát caû Cöïu Öôùc daãn chuùng ta ñeán vôùi Ñöùc Kitoâ laø taâm ñieåm cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo (soá 15). Nôi Ñöùc Kitoâ, moïi lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa ñöôïc thöïc hieän, söï khaû tín cuûa Thieân Chuùa ñöôïc ñoùng daáu, vaø tình yeâu cuûa Ngaøi ñöôïc baøy toû troïn veïn. Chính vì theá, ñöùc tin Kitoâ giaùo laø tin vaøo moät tình yeâu tuyeät haûo, tình yeâu laøm neàn taûng cho moïi thöïc taïi vaø daãn ñöa noù ñeán vaän meänh toái haäu. Baèng chöùng roõ raøng nhaát veà tình yeâu tuyeät haûo aáy laø Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vì chuùng ta. Ngöôøi ñaõ hieán daâng söï soáng cho moïi ngöôøi, keå caû keû thuø, ñeå bieán ñoåi con tim cuûa hoï. Söï hieán daâng vaø trao ban troïn veïn cuûa Ñöùc Kitoâ vöôït leân moïi nghi nan vaø laøm cho chuùng ta coù theå phoù thaùc hoaøn toaøn cho Chuùa (soá 16). Hôn theá nöõa, söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ laø baèng chöùng thuyeát phuïc veà quyeàn naêng cuûa tình yeâu Thieân Chuùa (soá 17). Chính vì theá, thaùnh Phaoloâ noùi, "Neáu Ñöùc Kitoâ khoâng soáng laïi, ñöùc tin cuûa anh em thaät haõo huyeàn" (1Cor 15,17). Caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng phaûi laø chuyeän töôûng töôïng nhöng ñaõ dieãn ra trong lòch söû naøy, vì theá ngöôøi Kitoâ höõu khoâng tin vaøo moät tình yeâu mô hoà, tröøu töôïng, nhöng laø tình yeâu ñang coù maët trong lòch söû vaø uoán naén lòch söû naøy, moät tình yeâu ñöôïc baøy toû troïn veïn nôi caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ.
Vôùi caùc Kitoâ höõu, Ñöùc Kitoâ khoâng chæ laø Ñaáng chuùng ta tin, nhöng coøn laø Ñaáng maø chuùng ta keát hôïp vôùi Ngöôøi ñeå tin. Ñöùc tin cuõng khoâng chæ laø nhìn vaøo Chuùa Gieâsu maø coøn laø nhìn moïi söï nhö Ngöôøi nhìn. Cho neân tin vaøo Chuùa Gieâsu laø ñoùn nhaän Ngöôøi vaøo trong cuoäc ñôøi mình, gaén boù vôùi Ngöôøi trong tình yeâu vaø böôùc theo Ngöôøi (soá 18). Noùi theo ngoân ngöõ cuûa thaùnh Phaoloâ, caùc tín höõu trôû thaønh nhöõng taïo thaønh môùi, "nhöõng ngöôøi con trong Chuùa Con" vaø ñöôïc goïi Thieân Chuùa laø Cha. Ôn cöùu ñoä nhôø ñöùc tin laø ôû ñaây. Nieàm tin vaøo Ñöùc Kitoâ mang laïi ôn cöùu ñoä vì trong Ngöôøi, cuoäc ñôøi chuùng ta thaät söï môû ra ñoùn nhaän moät tình yeâu voán coù tröôùc chuùng ta, moät tình yeâu bieán ñoåi chuùng ta töø beân trong, hoaït ñoäng trong vaø qua chuùng ta (soá 19,20).
Ñöôïc tình yeâu bieán ñoåi, ñôøi soáng Kitoâ höõu môû roäng ra thaønh ñôøi soáng trong Giaùo Hoäi. Ñöùc Kitoâ quy tuï taát caû nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi thaønh moät thaân theå, trong ñoù hoï keát hôïp vôùi Ngöôøi vaø vôùi nhau. Cho neân ñöùc tin Kitoâ giaùo luoân mang chieàu kích Giaùo Hoäi chöù khoâng chæ ñôn thuaàn laø chuyeän rieâng tö cuûa moãi caù nhaân.
Chöông hai: Neáu caùc ngöôi khoâng tin, caùc ngöôi seõ khoâng hieåu (x. Is 7,9)
Tin vaø hieåu, ñöùc tin vaø chaân lyù, ñaây laø noäi dung ñöôïc nhaán maïnh vaø trieån khai trong chöông hai, cuõng laø vaán ñeà caàn ñöôïc quan taâm trong theá giôùi ngaøy nay do cuoäc khuûng hoaûng veà chaân lyù. Ngaøy nay döôøng nhö ngöôøi ta chæ nhìn nhaän chaân lyù duy nhaát laø chaân lyù kyõ thuaät: chaân lyù laø caùi gì ñem laïi söï thoaûi maùi tieän nghi cho ñôøi soáng. Ngöôøi ta quan taâm ñeán nhöõng chaân lyù chuû quan cuûa moãi caù nhaân, coøn chính Chaân Lyù (vieát hoa) thì bò laõng queân. Haäu quaû laø rôi vaøo chuû nghóa töông ñoái, trong ñoù caâu hoûi veà chaân lyù phoå quaùt, chaân lyù veà Thieân Chuùa, bò loaïi tröø (soá 25). Vaäy ñöùc tin Kitoâ giaùo coù theå cung caáp neûo ñöôøng ñuùng ñaén daãn ñeán chaân lyù khoâng?
Khôûi ñi töø vieäc phaân tích töø ngöõ trong Isaia 7,9 ôû hai baûn vaên Hípri vaø Hi Laïp, thoâng ñieäp khaúng ñònh: khoâng coù nhaän thöùc vaø chaân lyù, chuùng ta khoâng theå ñöùng vöõng vaø ñi tôùi. Ñöùc tin khoâng coù chaân lyù thì khoâng theå cöùu ñoä, khoâng theå cung caáp neàn taûng vöõng chaéc (soá 24). Nhöng trong haønh vi ñöùc tin coù moät loaïi nhaän thöùc laø nhaän thöùc cuûa con tim. Traùi tim laø taâm ñieåm cuûa con ngöôøi, nôi chuùng ta môû ra ñoùn nhaän chaân lyù vaø tình yeâu, vaø ñeå cho mình ñöôïc bieán ñoåi caùch saâu xa. Söï hieåu bieát cuûa ñöùc tin phaùt sinh khi chuùng ta ñoùn nhaän tình yeâu voâ bieân cuûa Thieân Chuùa, tình yeâu bieán ñoåi chuùng ta töø beân trong vaø laøm cho ta nhìn thöïc taïi baèng caëp maét môùi (soá 26). Noùi ñeán tình yeâu, caàn khaúng ñònh raèng tình yeâu khoâng chæ laø caûm xuùc choùng qua nhöng tình yeâu gaén vôùi chaân lyù. Neáu khoâng gaén vôùi chaân lyù, tình yeâu chæ coøn laø caûm xuùc vaø khoâng ñöùng vöõng noåi tröôùc thöû thaùch cuûa thôøi gian. Khoâng coù chaân lyù, tình yeâu khoâng theå thieát laäp moái quan heä vöõng beàn, khoâng theå giaûi thoaùt chuùng ta khoûi caùi toâi ích kyû, khoâng theå ban taëng söï soáng vaø hoa traùi. Ngöôïc laïi, chaân lyù caàn ñeán tình yeâu. Khoâng coù tình yeâu, chaân lyù trôû thaønh khoâ khan, voâ ngaõ vaø naëng neà (soá 27). Ñöùc tin Kitoâ giaùo bao haøm caû tình yeâu vaø chaân lyù. Tin laø tin vaøo Ñaáng Thieân Chuùa trung tín (trong Kinh Thaùnh, chaân lyù vaø trung tín ñi ñoâi vôùi nhau) vôùi giao öôùc tình yeâu Ngaøi ñaõ kyù keát (soá 28).
Ngoân ngöõ Kinh Thaùnh, caùch rieâng Tin Möøng Gioan, dieãn taû ñöùc tin baèng hai ñoäng töø: nghe vaø thaáy. Tin laø nghe tieáng goïi cuûa moät Ñaáng vaø böôùc vaøo moái quan heä vôùi Ngaøi, ñoàng thôøi ñöùc tin môû maét chuùng ta ñeå "thaáy" moïi söï trong aùnh saùng môùi. Söï keát hôïp giöõa nghe vaø thaáy ñöôïc theå hieän troïn veïn nôi Chuùa Gieâsu, Ñaáng chuùng ta nghe vaø thaáy ñöôïc, Ñaáng laø "Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi# vaø chuùng toâi ñaõ thaáy vinh quang cuûa Ngöôøi" (Ga 1,14). Nôi Ngöôøi, chaân lyù khoâng coøn laø chaân lyù tröøu töôïng nhöng hoùa thaønh nhuïc theå maø chuùng ta nghe, thaáy, vaø hôn nöõa, sôø ñöôïc! (soá 30,31).
Töø ñoù, caùc Kitoâ höõu hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa cuoäc ñoái thoaïi vaø moái quan heä giöõa ñöùc tin vaø lyù trí (soá 32-34). Ngaøy nay chaân lyù thöôøng bò giaûm thieåu thaønh khaúng ñònh chuû quan cuûa moãi caù nhaân. Theá nhöng neáu chaân lyù thaät söï laø chaân lyù cuûa tình yeâu, thì chaân lyù aáy phaûi giaûi thoaùt chuùng ta khoûi voøng vaây cuûa söï ích kyû caù nhaân vaø höôùng ñeán ích chung; ñoàng thôøi coù theå thaám nhaäp coõi loøng saâu xa nôi moãi con ngöôøi. Nieàm tin vaøo chaân lyù aáy soi saùng moïi thöïc taïi ñôøi soáng, do ñoù ñöùc tin khoâng loaïi tröø khoa hoïc nhöng ñem laïi lôïi ích cho khoa hoïc: ñöùc tin thuùc ñaåy nhaø khoa hoïc môû ra tröôùc thöïc taïi voâ cuøng phong phuù, ngaên caûn thaùi ñoä töï maõn trong khoa hoïc ñeå khoâng ngöøng khaùm phaù huyeàn nhieäm saâu xa cuûa taïo thaønh.
AÙnh saùng ñöùc tin cuõng soi chieáu con ñöôøng cuûa taát caû nhöõng ai ñang thaønh taâm tìm kieám Thieân Chuùa, do ñoù goùp phaàn tích cöïc vaøo cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo (soá 35). Thieân Chuùa laø aùnh saùng vaø nhöõng ai thaønh taâm tìm kieám seõ gaëp ñöôïc Ngaøi. Hình aûnh ba ñaïo só trong Tin Möøng Mattheâu dieãn taû con ngöôøi toân giaùo laø ngöôøi ñang treân ñöôøng ñi, saün saøng ra khoûi baûn thaân ñeå tìm kieám Ñaáng Thieân Chuùa cuûa nhöõng baát ngôø. Vôùi caùc Kitoâ höõu, troïn veïn aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa ñöôïc taäp trung nôi Ñöùc Kitoâ, do ñoù ngöôøi Kitoâ höõu caøng ñoùn nhaän aùnh saùng Ñöùc Kitoâ thì hoï caøng coù khaû naêng hieåu bieát vaø ñoàng haønh vôùi nhöõng ai ñang tìm kieám Chuùa. Trong soá ñoù coù caû nhöõng ngöôøi tuy khoâng thuoäc toân giaùo naøo nhöng vaãn khao khaùt tin vaø tieáp tuïc kieám tìm. Neáu hoï chaân thaønh môû ra vôùi tình yeâu vaø leân ñöôøng böôùc theo aùnh saùng, thì hoï ñaõ ôû treân ñöôøng daãn ñeán ñöùc tin roài, duø khoâng nhaän bieát.
Trong söï tìm kieám Thieân Chuùa, thaàn hoïc ñoùng vai troø quan troïng vì thaàn hoïc khoâng ngöøng ñaøo saâu hieåu bieát veà Thieân Chuùa (soá 36). Tuy nhieân, khoâng theå laøm thaàn hoïc maø khoâng coù ñöùc tin, bôûi leõ thaàn hoïc laø moät thaønh phaàn cuûa chính tieán trình ñöùc tin. Thieân Chuùa khoâng chæ laø moät ñoái töôïng ñeå nghieân cöùu nhöng laø Ñaáng toû mình ra trong moät töông quan lieân vò. Vì theá thaàn hoïc phaûi khieâm toán ñeå cho Thieân Chuùa chaïm ñeán, nhìn nhaän nhöõng giôùi haïn cuûa mình tröôùc maàu nhieäm, ñoàng thôøi coá gaéng tìm hieåu maàu nhieäm aáy baèng phöông phaùp rieâng cuûa lyù trí. Thaàn hoïc cuõng mang chieàu kích Giaùo hoäi, do ñoù moät ñaøng thaàn hoïc phaûi phuïc vuï ñöùc tin cuûa caùc tín höõu, ñaøng khaùc phaûi nhìn nhaän Huaán quyeàn nhö thaønh toá thieát yeáu trong suy tö vaø nghieân cöùu cuûa mình.
Chöông ba: Toâi truyeàn laïi cho anh em ñieàu toâi ñaõ laõnh nhaän (x. 1Cor 15,3)
Chöông ba cuûa thoâng ñieäp taäp trung vaøo chuû ñeà Thoâng truyeàn ñöùc tin Kitoâ giaùo. Vì ñöùc tin laø nghe vaø thaáy, neân ñöùc tin aáy cuõng ñöôïc thoâng truyeàn nhö lôøi (ñeå nghe) vaø aùnh saùng (ñeå thaáy). Ñaõ ñoùn nhaän Lôøi Thieân Chuùa thì phaûi tuyeân xöng vaø loan baùo. Cuõng vaäy, aùnh saùng cuûa Ñöùc Kitoâ chieáu toûa treân khuoân maët caùc Kitoâ höõu vaø hoï phaûi laøm lan toûa aùnh saùng ñoù, nhö nhöõng ngoïn neán ñöôïc thaép leân trong Ñeâm Voïng Phuïc Sinh (soá 37). Vieäc thoâng truyeàn ñöùc tin ñöôïc thöïc hieän khoâng chæ töø caù nhaân naøy ñeán caù nhaân khaùc, nhöng coøn töø theá heä naøy sang theá heä kia. Sau 20 theá kyû, laøm sao chuùng ta coù theå chaéc chaén mình ñaõ gaëp Chuùa Gieâsu ñích thöïc nhö Ngöôøi laø? Ñöôïc nhö theá laø nhôø Hoäi Thaùnh. Hoäi Thaùnh laø ngöôøi meï daïy chuùng ta noùi ngoân ngöõ ñöùc tin. Hoäi Thaùnh löu giöõ kyù öùc veà Ñöùc Kitoâ vaø truyeàn laïi cho chuùng ta (soá 38). Cho neân ôû töï baûn chaát, ñöùc tin laø söï môû ra vôùi caùi "Chuùng toâi" trong Hoäi Thaùnh. Ñöùc tin ñöôïc tuyeân xöng trong söï hieäp thoâng cuûa Hoäi Thaùnh. Söï môû ra naøy phaûn chieáu söï môû ra cuûa chính tình yeâu nôi Thieân Chuùa: khoâng chæ laø töông quan giöõa Cha vaø Con, maø coøn laø "trong Thaùnh Thaàn", nghóa laø "Chuùng Ta", söï hieäp thoâng giöõa caùc ngoâi vò (soá 39).
Hoäi Thaùnh thoâng truyeàn toaøn boä noäi dung ñöùc tin cho chuùng ta qua Truyeàn thoáng toâng ñoà ñöôïc kính caån löu giöõ trong Hoäi Thaùnh nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn. Vaø Hoäi Thaùnh thöïc hieän ñieàu ñoù qua giaùo lyù, ñôøi soáng vaø vieäc thôø phöôïng.
Tröôùc heát laø qua caùc bí tích (soá 40). Neáu chæ laø thoâng truyeàn hoïc thuyeát thì chæ caàn moät cuoán saùch, theá nhöng ñöùc tin khoâng chæ laø hoïc thuyeát maø laø aùnh saùng môùi phaùt sinh töø söï gaëp gôõ Thieân Chuùa haèng soáng. Do ñoù phaûi coù moät phöông theá ñaëc bieät laø caùc bí tích ñöôïc cöû haønh trong phuïng vuï. Ñaàu tieân laø bí tích Röûa Toäi. Trong bí tích naøy, ngöôøi Kitoâ höõu vöøa ñoùn nhaän giaùo lyù phaûi tuyeân xöng vöøa ñoùn nhaän moät loái soáng môùi phaûi thöïc haønh. Vì theá caàn quan taâm ñeán giaùo lyù cho caùc döï toøng, ñoù laø con ñöôøng chuaån bò cho hoï chòu Pheùp Röûa vaø bieán ñoåi toaøn boä ñôøi soáng trong Ñöùc Kitoâ (soá 42). Cuõng ôû ñaây, caàn yù thöùc taàm quan troïng vaø yù nghóa cuûa vieäc röûa toäi cho treû nhoû. Duø caùc em chöa yù thöùc nhöng caùc em ñöôïc naâng ñôõ bôûi cha meï, ngöôøi ñôõ ñaàu, vaø ñöôïc ñoùn nhaän trong ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh. Ñieàu ñoù laøm noåi baät söï hôïp taùc giöõa Hoäi Thaùnh vaø cha meï trong vieäc thoâng truyeàn ñöùc tin cho treû nhoû, nhôø ñoù caùc em coù ñöôïc ñònh höôùng neàn taûng cho cuoäc ñôøi, höôùng ñeán töông lai toát ñeïp (soá 43).
Ñaëc tính bí tích cuûa ñöùc tin ñaït ñeán ñænh cao nôi bí tích Thaùnh Theå (soá 44). Thaùnh Theå laø cuûa aên quyù giaù cho ñôøi soáng ñöùc tin vì ôû ñoù, chuùng ta gaëp gôõ Ñöùc Kitoâ, Ñaáng hieán mình vì chuùng ta. Moät ñaøng, chuùng ta töôûng nhôù söï cheát vaø phuïc sinh cuûa Chuùa; ñaøng khaùc, chuùng ta ñöôïc daãn töø theá giôùi höõu hình ñeán theá giôùi voâ hình, khaùm phaù chieàu cao vaø chieàu saâu cuûa caùc thöïc taïi, nhö baùnh vaø röôïu ñöôïc bieán ñoåi neân Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ.
Cuøng vôùi caùc bí tích, Hoäi Thaùnh thoâng truyeàn ñöùc tin cho caùc tín höõu qua lôøi tuyeân xöng ñöùc tin, cuï theå laø Kinh Tin Kính (soá 45). Kinh Tin Kính coù caáu truùc Ba Ngoâi, nghóa laø taâm ñieåm cuûa moïi hieän höõu chính laø söï hieäp thoâng nôi Thieân Chuùa. Kinh Tin Kính cuõng mang chieàu kích Kitoâ hoïc vì nôi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng Thieân Chuùa cuûa hieäp thoâng ñaõ böôùc vaøo lòch söû theá giôùi naøy vaø ñöa noù vaøo söï hieäp thoâng vónh haèng cuûa Ngaøi.
Ngoaøi caùc bí tích vaø lôøi tuyeân xöng, Hoäi Thaùnh coøn thoâng truyeàn ñöùc tin cho chuùng ta qua Kinh Laïy Cha vaø Kinh Möôøi Ñieàu Raên (soá 46). Vôùi Kinh Laïy Cha, caùc Kitoâ höõu hoïc chia seû chính kinh nghieäm thieâng lieâng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø taäp nhìn moïi söï nhö Ngöôøi nhìn. Kinh Möôøi Ñieàu Raên chæ loái cho chuùng ta thoaùt khoûi sa maïc cuûa caùi toâi ích kyû ñeå böôùc vaøo cuoäc ñoái thoaïi vôùi Thieân Chuùa, ñeå cho loøng thöông xoùt cuûa Chuùa chieám höõu vaø chia seû loøng thöông xoùt aáy cho ngöôøi khaùc.
Boán yeáu toá noùi treân cuõng laø boán phaàn chính trong Saùch Giaùo Lyù cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, qua ñoù Hoäi Thaùnh thoâng truyeàn toaøn boä ñöùc tin duy nhaát cuûa mình. Tính duy nhaát vaø toaøn boä laø hai ñieàu caàn nhaán maïnh ôû ñaây (soá 47,48). Thaùnh Leâoâ Caû noùi, "Neáu ñöùc tin khoâng duy nhaát thì khoâng coøn laø ñöùc tin nöõa". Ñöùc tin duy nhaát vì chuùng ta tuyeân xöng Thieân Chuùa duy nhaát, vì chæ coù moät Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø vì ñöùc tin aáy ñöôïc toaøn theå Hoäi Thaùnh tuyeân xöng. Vì ñöùc tin duy nhaát neân cuõng phaûi toaøn veïn. Caùc chaân lyù ñöùc tin ñan keát vôùi nhau trong moät toaøn theå duy nhaát nhö caùc chi theå trong moät thaân mình. Vì theá phaûi caån troïng ñeå kho taøng ñöùc tin ñöôïc thoâng truyeàn caùch toaøn veïn. Ñeå phuïc vuï cho ñoøi hoûi naøy, Chuùa ñaõ ban cho Hoäi Thaùnh ñieàu maø chuùng ta goïi laø söï keá nhieäm toâng ñoà, nhôø ñoù kyù öùc cuûa Hoäi Thaùnh ñöôïc löu giöõ lieân tuïc vaø thoâng truyeàn qua caùc theá heä (soá 49).
Chöông boán: Thieân Chuùa chuaån bò cho hoï moät thaùnh ñoâ (x. Dt 11,16)
Sau khi baøn ñeán traùch nhieäm thoâng truyeàn ñöùc tin, thoâng ñieäp daønh chöông boán ñeå noùi ñeán vai troø ñöùc tin trong vieäc xaây döïng coâng ích. Thö Hípri khoâng nhöõng trình baøy ñöùc tin nhö moät haønh trình maø coøn nhö tieán trình xaây döïng moät nôi con ngöôøi coù theå chung soáng vôùi nhau. Chính vì ñöùc tin gaén keát vôùi tình yeâu neân aùnh saùng ñöùc tin cuõng soi chieáu vieäc xaây döïng coâng lyù vaø hoøa bình (soá 50,51). Thaät vaäy, aùnh saùng ñöùc tin khoâng chæ soi chieáu ñôøi soáng noäi boä cuûa Hoäi Thaùnh, cuõng khoâng chæ höôùng ñeán thaønh ñoâ vónh cöûu trong theá giôùi mai sau, nhöng coøn giuùp xaây döïng xaõ hoäi traàn theá höôùng ñeán töông lai toát ñeïp.
Tröôùc heát laø gia ñình, teá baøo caên baûn cuûa xaõ hoäi (soá 52,53). Duø khoâng luaän baøn chi tieát, thoâng ñieäp kheùo leùo nhaéc ñeán nhöõng giaùo huaán caên baûn veà ñôøi soáng gia ñình nhö söï beàn vöõng cuûa hoân nhaân giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, söï toát ñeïp cuûa khaùc bieät giôùi tính, söï sinh saûn. Trong khung caûnh gia ñình, ñöùc tin ñoàng haønh vôùi moïi thaønh vieân ôû moïi löùa tuoåi: treû thô hoïc tin töôûng vaøo tình thöông cuûa cha meï, ngöôøi treû phaûi caûm nhaän söï gaàn guõi vaø naâng ñôõ cuûa cha meï vaø Hoäi Thaùnh trong haønh trình ñöùc tin.
Neáu ñöôïc thaám nhuaàn tinh thaàn ñöùc tin trong gia ñình, ñöùc tin aáy seõ trôû thaønh aùnh saùng soi chieáu moïi moái töông quan xaõ hoäi (soá 54). Nieàm tin vaøo Thieân Chuùa tình yeâu thuùc ñaåy chuùng ta xaây döïng tình huynh ñeä vôùi moïi ngöôøi, vì Thieân Chuùa muoán cho moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc chia seû cuøng moät phuùc laønh, vaø aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa chieáu toûa treân toâi qua khuoân maët nhöõng ngöôøi anh em toâi. Trong thöïc teá, ñöùc tin Kitoâ giaùo ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc xaây döïng thaønh ñoâ nhaân loaïi, caùch rieâng laø gaây yù thöùc veà phaåm giaù ñoäc ñaùo cuûa con ngöôøi trong vuõ truï vaø thuùc ñaåy con ngöôøi soáng ñuùng vôùi phaåm giaù cuûa mình.
Ñaøng khaùc, chính nieàm tin vaøo tình yeâu cuûa Ñaáng Taïo Hoùa giuùp chuùng ta bieát toân troïng thieân nhieân vì nhìn coâng trình taïo döïng cuûa Chuùa nhö moùn quaø Chuùa ban, bieát ñieàu haønh xaõ hoäi ñeå phuïc vuï coâng ích vì moïi quyeàn bính ñeàu phaùt xuaát töø Thieân Chuùa tình yeâu, nhaát laø bieát tha thöù vì xaùc tín raèng tình yeâu lôùn hôn thuø haän. Neáu ñöùc tin suy yeáu thì neàn taûng ñôøi soáng cuõng bò suy yeáu. Neáu chuùng ta loaïi tröø Thieân Chuùa ra khoûi cuoäc soáng xaõ hoäi, thì con ngöôøi cuõng seõ khoâng coøn tin töôûng nhau, seõ chæ coøn sôï haõi vaø söï oån ñònh xaõ hoäi bò ñe doïa (soá 55).
AÙnh saùng ñöùc tin coøn soi chieáu cuoäc ñôøi ngay caû khi phaûi ñau khoå vaø thöû thaùch (soá 56). Ngöôøi Kitoâ höõu bieát raèng khoâng theå loaïi tröø ñau khoå caùch tuyeät ñoái, nhöng nhôø ñöùc tin, hoï coù theå ñoùn nhaän ñau khoå nhö haønh ñoäng cuûa tình yeâu vaø tín thaùc nôi Thieân Chuùa laø Ñaáng khoâng bao giôø boû rôi chuùng ta, nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ keát hôïp vôùi Chuùa Cha ngay giöõa nguùt ngaøn ñau khoå. Ñoàng thôøi aùnh saùng ñöùc tin cuõng khoâng laøm cho chuùng ta queân ñi nhöõng ñau khoå cuûa theá giôùi, nhöng traùi laïi, thuùc ñaåy chuùng ta ñem tình yeâu vaø söï an uûi ñeán choán khoå ñau, nhö thaùnh Phanxicoâ Assisi vaø Meï Teâreâxa Calcutta ñaõ theå hieän. Ñöùc tin Kitoâ giaùo gaén lieàn vôùi hi voïng, nieàm hi voïng lôùn lao ñeán noãi ngay caû khi nôi ôû treân traàn gian naøy bò tieâu tan thì vaãn coù nôi ôû vónh haèng maø Thieân Chuùa ñaõ doïn saün cho chuùng ta trong Ñöùc Kitoâ. Cuøng vôùi ñöùc tin vaø ñöùc aùi, ñöùc caäy thuùc ñaåy chuùng ta tieán ñeán töông lai vöõng chaéc, gaït boû nhöõng aûo töôûng do caùc ngaãu töôïng cuûa traàn theá naøy loan baùo, vaø vì theá, ngöôøi Kitoâ höõu khoâng ñöôïc ñeå maát hi voïng.
Ñeå keát thuùc, Thoâng ñieäp höôùng loøng chuùng ta leân Ñöùc Maria, ngöôøi ñöôïc xöng tuïng raèng, "Baø coù phuùc vì ñaõ tin" (Lc 1,45). Ñöùc Maria thaät söï laø göông maãu tuyeät haûo cuûa ñöùc tin. Nôi Meï, haønh trình ñöùc tin trong Cöïu Öôùc trôû thaønh haønh trình böôùc theo Chuùa Gieâsu vaø ñem laïi hoa traùi phong phuù. ÔÛ taâm ñieåm ñöùc tin Kitoâ giaùo laø lôøi tuyeân xöng Chuùa Gieâsu laø Con Thieân Chuùa, ñöôïc sinh ra bôûi moät ngöôøi nöõ, vaø trong taùc ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn, ñaõ laøm cho chuùng ta trôû neân nhöõng ngöôøi con caùi Thieân Chuùa. Vì theá, chuùng ta ñöôïc môøi goïi höôùng nhìn leân Meï Maria vaø khaån naøi ôn trôï giuùp. Xin Meï giuùp chuùng ta bieát laéng nghe Lôøi Chuùa, daán böôùc theo Ngaøi, phoù thaùc nôi tình yeâu cuûa Chuùa, vaø taäp nhìn moïi söï nhö Chuùa Gieâsu, ñeå aùnh saùng cuûa Chuùa thaät söï soi chieáu neûo ñöôøng chuùng ta ñi.
Gm. Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm