Ñaïi hoäi giaùo daân coâng giaùo
lieân phi chaâu
Ñaïi hoäi giaùo daân coâng giaùo lieân phi chaâu.
Yaounde, Camerun (RG 3-09-2012; Vat. 11-09-2012) - Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Stanislaw Rylko, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà Giaùo Daân.
Trong caùc ngaøy muøng 4 ñeán 9 thaùng 9 naêm 2012 ñaïi hoäi giaùo daân coâng giaùo lieân phi chaâu ñaõ ñieãn ra taïi Yaounde, thuû ñoâ Camerun, veà ñeà taøi "Laø chöùng nhaân cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ taïi Phi chaâu ngaøy nay. Muoái ñaát... aùnh saùng theá gian" (Mt 5,13-14). Tham döï ñaïi hoäi coù 300 ñaïi bieåu goàm caùc Giaùm Muïc vaø giaùo daân ñeán töø nhieàu nöôùc Phi chaâu, thuoäc caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, caùc phong traøo, hoäi ñoaøn giaùo daân vaø caùc coäng ñoaøn môùi. Trong caùc ngaøy ñaïi hoäi caùc tham döï vieân ñaõ laéng nghe caùc baøi thuyeát trình gôïi yù, suy tö, trao ñoåi kinh nghieäm trong caùc cuoäc hoäi luaän theo caùc nhoùm nhoû vaø caùc cuoäc thaûo luaän baøn troøn. Ñöùc Hoàng Y Stanislaw Rylko, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà giaùo daân ñaõ khai maïc ñaïi hoäi taïi Ñaïi hoïc coâng giaùo Trung Phi chaâu.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Stanislaw Rylko veà ñaïi hoäi naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, xin Ñöùc Hoàng Y cho bieát ñaïi hoäi noùi treân coù muïc ñích gì?
Ñaùp: Tröôùc heát ñaïi hoäi muoán thöùc tænh nôi caùc giaùo daân coâng giaùo tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm vaø söï caàn thieát daán thaân loan baùo Chuùa Kitoâ trong ñaïi luïc Phi chaâu. Laø ngöôøi truyeàn giaùo vaø laøm chöùng cho ñöùc tin cuûa mình laø thaønh phaàn cuûa caên tính Kitoâ höõu cuûa chuùng ta. Töï baûn chaát cuûa mình toaøn Giaùo Hoäi laø truyeàn giaùo. Vaø trong thôøi ñaïi chuùng ta Söù meänh truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu thaùch ñoá khoù khaên, vaø Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi ñoái chieáu mình vôùi caùc hoaøn caûnh môùi, vaø trong vaøi nghóa naøo ñoù, chöa töøng coù trong laõnh vöïc toân giaùo, xaõ hoäi, vaên hoùa, kinh teá vaø chính trò. Moät trong caùc muïc ñích chính cuûa ñaïi hoäi laø chuù yù ñoïc hieåu caùc thaùch ñoá aáy vaø suy tö veà caùc caâu traû lôøi, maø anh chò em giaùo daân phi chaâu coù theå ñöa ra cho caùc thaùch ñoá naøy.
Hoûi: Ñaâu laø vai troø cuûa giaùo daân trong coâng taùc "truyeàn giaùo môùi", vaø taïi sao vieäc ñöøng ñaùnh maát ñi giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh nhö ñieåm tham chieáu laïi quan troïng, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Caùc tín höõu giaùo daân coù moät vai troø quan troïng haøng ñaàu trong vieäc truyeàn giaùo môùi taïi Phi chaâu: chæ caàn nghó tôùi bieát bao nhieâu giaùo lyù vieân laø caùc coät truï choáng ñôõ caùc coäng ñoaøn Kitoâ beân Phi chaâu thì ñuû hieåu. Anh chò em giaùo daân coù nhieäm vuï laõnh moät phaàn traùch nhieäm trong cuoäc soáng cuûa caùc coäng ñoaøn Kitoâ. Tuy nhieân chuùng ta bieát raèng, nhôø tính caùch ñôøi trong ôn goïi cuûa hoï, söù meänh chính cuûa caùc giaùo daân laø ñem Tin Möøng vaøo loøng theá giôùi. Toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II "Africae munus" ñònh nghóa caùc giaùo daân nhö laø caùc "ñaïi söù cuûa Chuùa Kitoâ" (2 Cr 5,20) trong nôi coâng coäng vaø giöõa loøng theá giôùi (s. 128). Nghóa laø hoï laø "muoái ñaát", "aùnh saùng theá gian", "men tin möøng" bieán ñoåi caùc thöïc taïi traàn theá töø beân trong. Töø ñoù phaùt xuaát ra taàm quan troïng cuûa Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, khoâng ñöôïc hieåu nhö laø moät ñieàu phuï thuoäc, nhöng nhö laø phaàn taát yeáu cuûa söù meänh rao giaûng Tin Möøng cuûa Giaùo Hoäi.
Hoûi: Nhö vaäy thì ñaâu laø caùc muïc tieâu chính cuûa ñaïi hoäi naøy lieân quan tôùi caùc thöïc taïi cuûa ñaïi luïc Phi chaâu?
Ñaùp: Ñaïi hoäi muoán laø moät thôøi ñieåm chaêm chuù laéng nghe nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn noùi vôùi Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu trong giôø phuùt naøy, vaø ñaëc bieät giöõa hai Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cho Phi chaâu, kyø I naêm 1994 vaø kyø II naêm 2009. Ñoàng thôøi ñaïi hoäi cuõng coá yù laéng nghe caùc tieáng noùi töø Phi chaâu, laø ñaïi luïc ñang traûi qua caùc bieán ñoåi saâu xa vaø ñang ñöùng tröôùc caùc thaùch ñoá nghieâm troïng nhö: naïn ngheøo ñoùi, chieán tranh, caùc phong traøo toân giaùo cöïc ñoan thöôøng ñi tôùi caùc haønh ñoäng baùch haïi caùc Kitoâ höõu, söï tuïc hoùa vaø xaâm laêng cuûa neàn vaên hoùa haäu taân tieán taây phöông, khieán cho khoâng ít caùc giaù trò ñích thaät cuûa caùc neàn vaên hoùa truyeàn thoáng phi chaâu vaø caên tính cuûa taâm hoàn phi chaâu bò khuûng hoaûng... Nhöng ñoàng thôøi, ñaïi luïc Phi chaâu cuõng ñaày traøn caùc nieàm hy voïng lôùn lao. Chuùng toâi muoán khaùm phaù ra vaø ñaùnh gía cao bieát bao nhieâu söï phong phuù tinh thaàn cuûa ñaïi luïc naøy, vì chuùng coù theå phuïc vuï toaøn nhaân loaïi. Noùi caùch khaùc, chuùng toâi muoán thöïc hieän moät ñaïi hoäi cuûa nieàm hy voïng, bôûi vì nhö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI daäy, caùc giaùo daân coâng giaùo beân Phi chaâu, moät caùch ñaëc hieät, phaûi laø "nhöõng ngöôøi phuïc vuï cuûa hy voïng", nieàm hy voïng ñaâm reã saâu nôi Chuùa Kitoâ, laø Chuùa cuûa lòch söû.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ ñònh nghóa Phi chaâu nhö laø moät "laù phoåi lôùn cuûa neàn tu ñöùc", vaø laø moät "ñaïi luïc cuûa nieàm hy voïng". Nhöng maø trong nhieàu khía caïnh, Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu vaãn coøn laø moät Giaùo Hoäi raát treû, Ñöùc Hoàng Y nghó sao?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá, Giaùo hoäi taïi Phi chaâu laø moät Giaùo Hoäi treû treân nhieàu bình dieän. Noù treû, bôûi vì ña soá daân phi chaâu laø ngöôøi treû vaø laø moät nguoàn löïc nhaân baûn lôùn cho ñaïi luïc naøy, vaø noù cuõng laø moät lyù do hy voïng lôùn. Ngoaøi ra, Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu treû, bôûi vì trong ñaïi ña soá caùc nöôùc Phi chaâu vieäc loan baùo Tin Möøng môùi ñöôïc thöïc hieän gaàn hai theá kyû. Nhö theá, ñöùc tin taïi ñaïi luïc naøy ñoøi buoäc phaûi ñöôïc cuûng coá moät caùch thích hôïp.
Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu treû, bôûi vì noù ñang lôùn maïnh. Hoài ñaàu theá kyû XX soá tín höõu Phi chaâu chöa ñaày 2 trieäu, vaøo cuoái theá kyû XX noù ñaõ leân tôùi 140 trieäu. Vaø theo thoáng keâ môùi ñaây tín höõu coâng giaùo phi chaâu hieän nay laø 185 trieäu, nghóa laø chieám 18% toång soá daân toaøn ñaïi luïc Phi chaâu. Caùc con soá naøy cho thaáy naêng ñoäng maïnh meõ cuûa Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu, moät söï naêng ñoäng, nhö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI noùi, ñöôïc dieãn taû ra trong söï töôi maùt cuûa tieáng "coù" ñoái vôùi söï soáng, trong sö töôi maùt cuûa yù thöùc toân giaùo vaø cuûa nieàm hy voïng. Phi chaâu, theo lôøi noùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, laø moät kho döï tröõ söï soáng vaø söùc sinh ñoäng cho töông lai. Nhöng phaûi yù thöùc raèng taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñoøi hoûi moät daán thaân thaêng tieán vieäc truyeàn giaùo môùi.
Hoûi: Nghóa laø cuûng coá haøng nguõ giaùo daân trong caên tính Kitoâ cuûa noù. Vaäy thì ñaâu laø caùc laõnh vöïc quan troïng nhaát trong vieäc ñaøo taïo giaùo daân phi chaâu, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Moät trong caùc muïc tieâu chính cuûa ñaïi hoäi ñoù laø gia taêng söùc maïnh vaø cuûng coá caên tính Kitoâ cuûa haøng giaùo daân coâng giaùo Phi chaâu. Chuùng toâi muoán raèng ñaïi hoäi naøy laø moät duïng cuï giuùp caùc anh chò em giaùo daân phi chaâu taùi khaùm phaù ra veû ñeïp ôn goïi cuûa hoï vaø söù meänh cuûa hoï trong Giaùo Hoäi vaø giöõa loøng theá giôùi. Vaø ñieàu naøy coù nghóa laø taùi khaùm phaù ra taàm quan troïng cuûa Bí tích Thaùnh Taåy, laø bí tích töø ñoù naûy sinh ra toaøn cuoäc soáng vaø söù meänh cuûa moät Kitoâ höõu. Ñaøo taïo caùc giaùo daân tröôûng thaønh khoâng gì khaùc hôn laø giuùp hoï soáng thöïc taïi cuûa Bí tích Röûa Toäi moät caùch saâu xa cho ñeán cuøng. Thaùnh Leâoâ Caû noùi: "Hôõi tín höõu Kitoâ, haõy nhaän bieát phaåm giaù cuûa mình!", nghóa laø phaåm giaù laø ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi cuûa mình. Ngoaøi ra, ñoù laø ñaøo taïo, khích leä caùc giaùo daân gaëp gôõ ñích thaät vôùi Chuùa Kitoâ trong cuoäc soáng, moät cuoäc gaëp gôõ neàn taûng ñoái vôùi moãi Kitoâ höõu nhö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ khaúng ñònh: "Vaøo ban ñaàu cuûa vieäc laø Kitoâ höõu khoâng coù moät söï quyeát ñònh luaân lyù ñaïo ñöùc hay moät yù töôûng lôùn, nhöng laø vieäc gaëp gôõ moät bieán coá, moät Ngöôøi, trao ban cho cuoäc soáng moät chaân trôøi môùi vaø vôùi noù laø moät höôùng ñi ñònh ñoaït" (Deus caritas est, s. 1). Sau cuøng, cuûng coá vöõng maïnh caên tính giaùo daân cuõng bao goàm vieäc taùi khaùm phaù ra taàm quan troïng vaø veû ñeïp "cuûa tính caùch ñôøi" cuûa ôn goïi giaùo daân. Noù heä taïi choã bieán ñoåi theá giôùi theo tinh thaàn Tin Möøng. Vì theá caùc giaùo daân coâng giaùo phaûi laø nhöõng taùc nhaân ñích thöïc vaø laø nhöõng ngöôøi thaêng tieán coâng lyù, hoøa giaûi, vaø hoøa bình trong ñaïi luïc Phi chaâu; laø "caùc ñaïi söù cuûa Chuùa Kitoâ", caû trong cuoäc soáng coâng coäng, caû trong theá giôùi chính trò, laø moät moâi tröôøng ñaëc bieät ñoøi hoûi beân Phi chaâu.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Naêm Ñöùc Tin beân Phi chaâu coù yù nghóa gì, vaø ñaâu laø aâm höôûng maø ngöôøi ta hy voïng noù coù theå coù ñoái vôùi xaõ hoäi phi chaâu?
Ñaùp: Naêm Ñöùc Tin nhaéc cho chuùng ta nhôù raèng ñöùc tin laø ñieàu neàn taûng ñoái vôùi toaøn cuoäc soáng Kitoâ. Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI caûnh caùo khi noùi raèng nhieàu khi chuùng ta vaát vaû lo laéng cho caùc haäu quûa xaõ hoäi, vaên hoùa vaø chính trò cuûa ñöùc tin, baèng caùch giaû thieát raèng ñöùc tin coù ñoù, nhöng raát tieâc, theo Ñöùc Thaùnh Cha, noù ñang ngaøy caøng ít thöïc teá, caû beân Phi chaâu nöõa. Nhö vaäy, trong vieäc ñaøo taïo giaùo daân caàn phaûi khôûi haønh töø ñieåm noøng coát, nghóa laø töø Thieân Chuùa, töø vì Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc maïc khaûi nôi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Con cuûa Ngöôøi. Caàn phaûi khôûi haønh töø ñöùc tin. Töø ñoù phaùt xuaát ra taàm quan troïng cuûa saùch Giaùo Lyù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Noù phaûi trôû thaønh baïn ñöôøng cuûa moãi tín höõu giaùo daân coâng giaùo. Söï doát naùt ñöùc tin laø moät nguy hieåm lôùn ñoái vôùi caùc tín höõu coâng giaùo, khoâng phaûi chæ beân Phi chaâu maø thoâi. Vì theá ñaïi hoäi cuûa chuùng toâi ñeà nghò gioùng leân lôøi keâu môøi caùc giaùo daân coâng giaùo ñeå hoï hieåu bieát ñöùc tin, veû ñeïp vaø caùi höõu lyù cuûa noù.
Hoûi: Trong boái caûnh xaõ hoäi vaø tinh thaàn cuûa caùc quoác gia phi chaâu, caùc phong traøo cuûa Giaùo Hoâi coù taàm quan troïng naøo, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Ngoaøi gia ñình ra, caùc giaùo xöù laø nôi chính yeáu ñaøo taïo caùc giaùo daân. Tuy nhieân, trong thôøi ñaïi chuùng ta ngaøy nay giaùo xöù caàn ñöôc trôï giuùp trong nhieäm vuï naøy bôûi moät maïng löôùi roäng raõi goàm caùc coäng ñoaøn nhoû. Beân Phi chaâu ngöôøi ta trao ban taàm quan trong cho caùc coäng ñoaøn Kitoâ cô baûn; chuùng naém giöõ moät vai troø ñaøo taïo coù yù nghóa. Tuy nhieân chaéc chaén laø caàn ñaùnh gía vieäc quy tuï môùi cuûa caùc tín höõu giaùo daân, hoa traùi cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, ñöôïc dieãn taû ra trong caùc ñaëc suûng môùi, töø ñoù naûy sinh ra caùc phong traøo giaùo hoäi vaø caùc coäng ñoaøn môùi. Vaø ñaây cuõng laø moät lyù do hy voïng lôùn cho Giaùo Hoäi phi chaâu. Chaân phöôùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ thaáy nôi caùc phong traøo vaø caùc coäng ñoaøn môùi caùc thöïc taïi coù naêng ñoäng truyeàn giaùo lôùn. Ñaây laø moät ôn thaùnh Thieân Chuùa ban cho vieäc truyeàn giaùo môùi.
Vaø Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ khích leä caùc Chuû chaên tôùi gaëp gôõ caùc thöïc taïi naøy vôùi tình yeâu thöông lôùn lao. Haøng nguõ giaùo daân raát laø to lôùn bao goàm caùc ngöôøi nam nöõ, giôùi treû vaø ngöôøi tröôûng thaønh, caû beân Phi chaâu nöõa, nhôø caùc ñaëc ñuûng môùi naøy maø ñaõ khaùm phaù ra nieàm vui cuûa ñöùc tin, cuõng nhö veû ñeïp haáp daãn laø tín höõu Kitoâ.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, ñaâu ñaõ laø caùc hoa traùi cuûa caùc ñaïi hoäi giaùo daân maø Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh ñaõ toå chöùc taïi caùc ñaïi luïc khaùc, nhö beân AÙ chaâu chaúng haïn?
Ñaùp: Vieâc toå chöùc caùc ñaïi hoäi giaùo daân coâng giaùo ôû caáp ñaïi luïc hay vuøng mieàn töø nhieàu naêm nay ñaõ trôû thaønh moät sinh hoaït noåi baät cuûa Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà Giaùo Daân. Beân Phi chaâu caùc ñaïi hoäi töông töï ñaõ ñöôïc toå chöùc hoài naêm 1971 vaø 1982. Caùch ñaây hai naêm chuùng toâi ñaõ toå chöùc moät ñaïi hoäi giaùo daân coâng giaùo taïi AÙ chaâu beân Seoul, thuû ñoâ Nam Haøn. Caùc tham döï vieân ñaïi hoäi ñaõ soáng moät kinh nghieäm veà Giaùo Hoäi nhö maàu nhieäm cuûa söï hieäp thoâng truyeàn giaùo: giaùo daân, giaùm muïc, linh muïc, tu só nam nöõ, hieäp nhaát bôûi cuøng moät tình yeâu ñoái vôùi Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi, vaø saün saøng loan baùo Tin Möøng trong theá giôùi chung quanh. Moãi moät ñaïi hoäi laø moät haït gioáng nhaém thöùc tænh nôi caùc tín höõu giaùo daân coâng giaùo yù thöùc ôn goïi vaø söù meänh nhaän laõnh, ñaëc bieät taïi nhöõng nôi, trong ñoù Kitoâ höõu laø moät thieåu soá beù nhoû. Caùc ñaïi hoäi naøy muoán thöùc tænh loøng can ñaûm cuûa moät chöùng taù Kitoâ coâng khai vaø coù söùc thuyeát phuïc trao ban lyù leõ cuûa nieàn hy voïng, maø moãi Kitoâ höõu mang trong chính mình. Caùc ñaïi hoäi naøy muoán noùi vôùi caùc tín höõu giaùo daân raèng: "Anh chò em khoâng leû loi; anh chò em khoâng bò boû rôi", "anh chò em laø phaàn cuûa ñaïi gia ñình caùc moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ coù chieàu kích toaøn caàu laø Giaùo Hoäi coâng giaùo". Toâi tin raèng ñoù laø caùc keát quûa chính naûy sinh töø caùc ñaïi hoäi ñaõ ñöôïc toå chöùc cho tôùi nay, vaø toâi caàu mong raèng chuùng cuõng laø caùc hoa traùi trong ñaïi hoäi giaùo daân coâng giaùo taïi Camerun.
(RG 3-9-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)