Phoûng vaán ÑTGM Henryk Muszynski
veà Tuyeân ngoân keâu goïi hoøa giaûi
giöõa hai daân toäc Nga vaø Ba Lan
Phoûng vaán Ñöùc Toång Giaùm Muïc Henryk Muszynski veà Tuyeân ngoân keâu goïi hoøa giaûi giöõa hai daân toäc Nga vaø Ba Lan.
Varsava (SD 14-7-2012) - Töø ngaøy 16 cho ñeán 19 thaùng 8 naêm 2012 Ñöùc Kirill, Thöôïng Phuï chính thoáng Mastcôva chính thöùc vieáng thaêm Ba Lan. Ñaây laø laàn ñaàu tieân moät vò laõnh ñaïo Giaùo Hoäi chính thoáng Nga vieáng thaêm Ba Lan. Vaø ngaøy 17 thaùng 8 naêm 2012 Ñöùc Kirill vaø Ñöùc Cha Jozef Michalik, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Lan, seõ cuøng kyù vaøo tuyeân ngoân chung keâu goïi hai daân toäc Nga vaø Ba Lan hoøa giaûi vôùi nhau.
Leã nghi seõ dieãn ra taïi laâu ñaøi hoaøng gia trong thuû ñoâ Varsava. Lôøi keâu goïi naøy ñaõ ñöôïc moät uûy ban hoãn hôïp cuûa hai beân soaïn thaûo trong hôn hai naêm trôøi. Noù khoâng phaûi laø moät lôøi xin loãi, nhöng laø lôøi môøi goïi hai daân toäc ñoïc lòch söû xung khaéc giöõa hai beân trong vieãn töôïng Kitoâ.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn phaàn ñaàu baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Henryk Muszynski, nguyeân Toång Giaùm Muïc Gniezno, veà buoåi leã kyù vaø noäi dung lôøi keâu goïi naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, ngaøy 17 thaùng 8 taïi laâu ñaøi hoaøng gia Varsava seõ coù leã kyù tuyeân ngoân chung giöõa Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill giaùo chuû Giaùo Hoäi chính thoáng Nga vaø Ñöùc Cha Jozef Michalik, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Lan. Tuyeân ngoân laø lôøi keâu goïi hoøa giaûi höôùng tôùi hai daân toâc Nga vaø Ba Lan. Söï ñoái thoaïi giöõa Giaùo Hoäi coâng giaùo Ba Lan vaø toøa Thöôïng Phuï chính thoáng Mastcvôa naèm trong ñöôøng höôùng ñoái thoaïi nhö ñaõ xaûy ra hoài thaäp nieân 1960 vôùi Giaùo Hoäi Ñöùc, ñaõ daãn tôùi choã tha thöù cho nhau, coù phaûi vaäy khoâng?
Ñaùp: Vaâng, muïc ñích cuûa cuoäc ñoái thoaïi gioáng nhau, caû khi coù xaûy ra trong caùc thöïc taïi khaùc nhau, töø luùc ban ñaàu cuûa cuoäc ñoái thoaïi Ba Lan Ñöùc sau ñeä nhò theá chieán. Laù thö Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Lan göûi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñöùc naêm 1965 ñaõ laø moät tuyeân ngoân moät chieàu töø phía Ba Lan, vaø chæ sau ñoù Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñöùc môùi phaûn öùng.
Lôøi keâu goïi chung hieän nay giöõa hai daân toäc Nga vaø Ba Lan laø moät taøi lieäu ñöôïc caû hai Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cuøng ñöa ra. Nghóa laø trong tröôøng hôïp Ba Lan vaø Ñöùc cuoäc ñoái thoaïi nhaèm baéc moät caây caàu giöõa hai daân toäc thuø nghòch nhau trong moät giai ñoaïn maø caùc veát thöông cuûa chieán tranh chöa kheùp kín. Coøn cuoäc ñoái thoaïi hieän nay xaûy ra trong moät thôøi ñieåm tuyeät ñoái khaùc cuûa lòch söû. Noù laø moät caùi nhìn töø quan ñieåm Kitoâ veà moät lòch söû ñôøi chung, tuy phöùc taïp, cuûa hai daân toäc, vaø laø moät caùi nhìn veà moät döï aùn töông lai.
Tuy nhieân, caùc muïc ñích neàn taûng cuûa caû hai cuoäc ñoài thoaïi gioáng nhau: noù laø cuoäc ñoái thoaïi ñeå hieåu bieát nhau hôn. Neàn taûng cuûa cuoäc ñoái thoaïi ôû ñaây raát laø vöõng chaéc: chuùng toâi ñeàu coù cuøng moät Phuùc AÂm, cuøng caùc bí tích, vaø nhö laø Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng chuùng toâi phaûi ñoái phoù vôùi caùc thaùch ñoá gioáng nhau cuûa theá giôùi bao quanh. Caû hai Giaùo Hoäi ñeàu yù thöùc raèng nhieäm vuï cuûa mình laø laøm chöùng cho Tin Möøng. Trong nghóa naøy, chuùng toâi gaàn nhau. Chuùng toâi khoâng phaûi laø keû thuø cuûa nhau hay nhöõng ngöôøi choáng ñoái nhau, nhöng chuùng toâi laø anh em trong moät ñöùc tin Kitoâ duy nhaát, chuùng toâi cuøng nhau traû lôøi cho töông lai cuûa caùc Giaùo Hoäi vaø caùc daân toäc cuûa chuùng toâi.
Hoûi: Nhöng maø quaù khöù khoù khaên giöõa hai daân toäc Ba lan vaø Nga luoân luoân chia reõ, vaø caàn coù moät söï taùi löôïng ñònh. Theá thì trong lôøi keâu goïi cuûa hai Giaùo Hoäi, coù nhöõng töø gioáng nhö nhöõng töø cuûa caùc Giaùm Muïc Ba Lan vaø Ñöùc "Chuùng toâi tha thöù vaø chuùng toâi xin tha thöù" hay khoâng, thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Khoâng, chuùng toâi khoâng laäp laïi caùc töø cuûa taøi lieäu tröôùc. Lyù do vì caùc lieân laïc giöõa hai daân toäc Nga vaø Ba lan chöa chín muøi tôùi ñoä ñoù. Trong giai ñoaïn hieän nay vaán ñeà ñaàu tieân laø trôû laïi söï tín nhieäm laãn nhau. Chuùng toâi coù moät kinh nghieäm chung naøo ñoù, chaúng haïn nhö caùc loaïi cheá ñoä ñoäc taøi khaùc nhau khieán chuùng toâi gaàn guõi nhau, nhöng ñoàng thôøi cuõng chia reõ chuùng toâi. Nhö laø ngöôøi Ba Lan, chuùng toâi noùi tôùi caùc khoå ñau do hai cheá ñoäc ñoäc taøi Ñöùc quoác xaõ vaø Coäng saûn lieân xoâ gaây ra cho chuùng toâi moät caùch roõ raøng. Nhöng ngöôøi Nga khoâng quen nhaän thöùc raèng cheá ñoä ñoäc taøi ñöùc quoác xaõ vaø cheá ñoä ñoäc taøi coäng saûn voâ thaàn cuõng nhö nhau.
Vieäc thaûo luaän taøi lieäu keùo daøi hôn hai naêm ñaõ cho thaáy taát caû nhöõng vaán ñeà lòch söû raát phöùc taïp trong giai ñoaïn hieän nay, neân khoâng theå tìm ra moät ngoân ngöõ chung vôùi ngöôøi Nga. Vì theá phaàn lòch söû coù tính caùch raát toång quaùt. Roõ raøng laø caàn phaûi coù caùc söû gia cuûa caû hai beân ñeå tìm hieåu caùc vaán ñeà lòch söû vì coâng vieäc raát nhieàu. Do söï kieän cho ñeán nay ñaõ chöa thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù, vaø trong caùc nghieân cöùu cuûa mình caùc söû gia chöa ñi tôùi moät söï ñoàng thuaän, neân caùc Giaùm Muïc chuùng toâi baát löïc tröôùc tình traïng naøy. Lieân quan tôùi caùc bieán coá ñöôïc hai beân giaûi thích moät caùch khaùc nhau, ñieàu duy nhaát chuùng toâi coù theå laøm laø thöû chæ cho thaáy ñöùc tin giuùp tieán laïi gaàn nhau hôn, giuùp tieán tôùi söï hieäp nhaát. Chuùng toâi xaùc tín raèng moät söï hieäp nhaát maïnh meõ nhö laø neàn taûng cuûa moät töông lai hoøa bình, chæ coù theå laáy ra töø neàn taûng söï thaät hoaøn toaøn veà quùa khöù chung cuûa hai beân.
Hoûi: Nhö theá ñaõ coù caùc nghieán cöùu chung giöõa caùc söû gia cuûa hai beân chöa thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Ñaõ coù caùc nghieân cöùu chung roài. Chaúng haïn nhö cuoán saùch töïa ñeà "Caùc chaám traéng vaø caùc chaám ñen" do hai taùc giaû Adam Rotfeld vaø Antoine Torkunov bieân soaïn. Ñaây laø moät cuoäc ñieàu tra quùy baùu bao truøm caùc naêm töø 1918 ñeán 2008. Ñaây laø moät böôùc tieán raát quan troïng höôùng tôùi töông lai vaø laø moät nieàm hy voïng trao ban töôi vui.
Toâi ñoïc cuoán saùch vôùi moät söï chuù yù ñaëc bieät vaø toâi hoïc hoûi ñöôc nhieàu ñieàu. Tuy nhieân, trong khi soaïn thaûo lôøi keâu goïi chung, chuùng toâi ñaõ taäp trung treân töông lai, treân nhöõng gì ñöùng tröôùc ngöôøi daân hai nöôùc hôn laø treân lòch söû. Vì theá chuùng toâi ñaõ ñaët töïa ñeà cho phaàn naøy cuûa taøi lieäu laø "Töông lai trong vieãn töôïng cuûa quùa khöù". Ñieåm khôûi haønh ôû ñaây ñaõ trôû thaønh lôøi keâu goïi hoaït ñoäng cho söï thieän vaø söï phaùt trieån cuûa cuoäc ñoái thoaïi phaûi daãn ñöa tôùi moät söï hieåu bieát nhau hôn, vaø tìm laïi ñöôïc nieàm tin töôûng ñaõ ñaùnh maát. Khoâng coù tin töôûng, thì khoù coù theå noùi chuyeän vôùi nhau veà baát cöù söï hieäp nhaát naøo giöõa hai daân toäc. Cuõng theá khoâng theå coù söï hieäp nhaát neáu khoâng coù vieäc löôïng ñònh lòch söû moät caùch khaùch quan. Kkoâng coù söï hieäp nhaát naøo maø khoâng coù tha thöù. Toâi coù yù thöùc raèng chuùng toâi ñang baét ñaàu moät tieán trình tæ mæ giöõa hai daân toäc Nga vaø Ba Lan ñang khaùt voïng söï hoøa hôïp.
Ñaây laø moät vaán ñeà phöùc taïp caàn phaûi coù nhieàu naêm, trong ñoù Giaùo Hoäi coù theå naém giöõ moät vai troø khoâng theå thay theá ñöôïc. Khoâng theå chôø ñôïi ñieàu naøy töø caùc nhaø chính trò, vì trong laõnh vöïc naøy chính trò khoâng coù caùc duïng cuï caàn thieát.
Hoûi: Vaäy thì ai laø nhöõng ngöôøi ñöôïc keâu goïi ôû ñaây thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Tröôùc heát ñoù laø caùc tín höõu cuûa caùc Giaùo Hoäi. Chuùng toâi nhaéc cho hoï bieát raèng nguoàn goác cuûa moïi tieán trình hieäp nhaát phaûi laø söï hoaùn caûi noäi taâm, trôû veà vôùi con ñöôøng söï thaät. Khoâng coù söï hoaùn caûi naøy, thì khoâng theå coù söï hieäp nhaát. Ñieåm khôûi haønh cuûa tieán trình naøy laø ñöùc tin chung, laø xaùc tín raèng nhö laø caùc Giaùo Hoäi chuùng toâi ñaõ hieäp nhaát trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, laø Ñaáng ñaõ trao ban cho chuùng toâi söù meänh hieäp nhaát theá giôùi. Do ñoù trong laõnh vöïc naøy chuùng toâi phuïc vuï chính Thieân Chuùa, chuùng toâi chu toaøn vieäc phuïc vuï Giaùo Hoäi. Vì vaäy chuùng toâi keâu goïi phaûi coù caùc noã löc môùi giuùp hai daân toäc xích laïi gaàn nhau, vaø laøm cho chuùng toâi trôû thaønh caùc chöùng nhaân xaùc tín hôn veà Tin Möøng ñoái vôùi theá giôùi chung quanh.
Hoûi: Nhö vaäy thì caàn phaûi coù caùc phöông tieän vaø caùc haønh ñoäng cuï theå naøo ñeå bieán caùc ñieàu ñoù trôû thaønh caùc söï kieän thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Chuùng toâi nhaán maïnh raèng khoâng phaûi chæ coù söï kieän gaàn nhau bao theá kyû hieäp nhaát caùc daân toäc cuûa chuùng toâi, nhöng cuõng coøn coù gia taøi Kitoâ phong phuù chung cuûa Ñoâng phöông vaø Taây phöông nöõa. Vì vaäy tröôùc heát chuùng toâi dieãn taû caùc goác reã Kitoâ cuûa söï hieäp nhaát. Chuùng cho thaáy moät caùch coâng khai raèng coâng vieäc vaát vaû cuûa söï hieäp nhaát laø moät baét buoäc ñoái vôùi moïi ngöôøi trong Giaùo Hoäi. Thöù hai, phöông tieän laø vieäc quaûng baù söï tin töôûng chung, neáu khoâng thì khoâng theå coù söï hieäp nhaùt, Thöù ba, ñoù laø keâu goïi hoaùn caûi, trôû veà vôùi Thieân Chuùa, thoaùt khoûi taát caû moïi thaønh kieán hay gaùnh naëng khieán cho söï hieäp nhaát vaø gaëp gôõ nhau trôû thaønh phöùc taïp.
Nhöng tröôùc heát chuùng toâi keâu goïi tha thöù. Chuùng toâi xin caùc tín höõu ñieàu ñoù vaø tröôùc heát, vaø xin Thieân Chuùa, ñeå Ngöôøi giuùp chuùng toâi tha thöù caùc toäi loãi cho nhau. Chuùng toâi khoâng nhaéc tôùi caùc toäi loãi naøo cuûa caû hai phía, bôûi vì chuùng toâi chöa ñeán ñöôïc giai ñoaïn naøy.
Hoûi: Theá thì khi naøo seõ ñeán luùc xin loãi vì caùc toäi cuï theå ñaõ phaïm trong moät thôøi ñaïi naøo ñoù?
Ñaùp: Coù caùi gì töông töï nhö theá ñaõ xaûy ra töø söï hieäp nhaát giöõa Ba Lan vaø Ñöùc. Sau 5 naêm laù thö noåi teáng cuûa caùc Giaùm Muïc Ba Lan göûi caùc Giaùm Muïc Ñöùc, chöùa ñöïng caùc lôøi ñaùng chuù yù naøy "Chuùng toâi tha thöù vaø chuùng toâi xin tha thöù", trong tö caùch laø phoù uûy ban tieáp xuùc Ba Lan Ñöùc, toâi ñaõ ñeà nghò ñònh nghóa moät caùch cuï theå ñieàu chuùng toâi tha thöù, thì luùc ñoù môùi thaáy raèng noù phöùc taïp khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc. Nhöng chuùng toâi ñaõ thaønh coâng trong vieäc naøy. Ngöôøi Ñöùc ñaõ xin loãi vì "nhöõng xuùc phaïm voâ bieân ñaõ gaây ra cho ngöôøi Ba Lan" vaø chuùng toâi xin loãi "veà nhöõng xuùc phaïm ñaõ gaây ra cho ngöôøi Ñöùc, ñaëc bieät trong khi truïc xuaát hoï".
Hoûi: Theo nhö con hieåu thì giöõa ngöôøi Ba Lan vaø ngöôøi Nga tình hình chöa chín muøi ñeå coù theå noùi ai xin tha loãi moät caùch cuï theå vaø taïi sao?
Ñaùp: Taøi lieäu chöùa ñöïng taát caû nhöõng gì coù theå coù ñöôïc trong giai ñoaïn hieän nay cuûa caùc lieân laïc giöõa Ba Lan vaø Nga. Ngöôøi ta coù theå tìm thaáy trong ñoù caùc lôøi naøy: "Chuùng toâi keâu goïi caùc tín höõu xin Thieân Chuùa tha cho caùc xuùc phaïm, baát coâng vaø moïi söï döõ ñaõ gaây ra cho nhau". Chuùng toâi xaùc tín raèng ñoù laø böôùc ñaàu tieân treân tieán trình khoù khaên vaø phöùc taïp cuûa söï hieäp nhaát vaø tha thöù, chaéc chaén seõ keùo daøi nhieàu naêm.
(SD 14-7-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)