Quan heä giöõa Toøa Thaùnh vaø Israel
theo hai vò Ñaïi söù lieân heä
Quan heä giöõa Toøa Thaùnh vaø Israel theo hai vò Ñaïi söù lieân heä.
Vatican (Vat. 17/07/2012) - Ñaïi söù maõn nhieäm cuûa Israel caïnh Toøa Thaùnh laïc quan veà vieãn töôïng kyù keát hieäp ñònh vôùi Toøa Thaùnh trong khi Ñöùc Söù Thaàn Toøa Thaùnh ôû Israel toû ra deø daët hôn.
Trong nhöõng ngaøy vöøa qua, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Antonio Franco, 75 tuoåi, ñaõ maõn nhieäm vuï 7 naêm laøm Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Israel kieâm Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi caùc laõnh thoå cuûa ngöôøi Palestine. Cuõng vaäy, Ñaïi Söù Israel caïnh Toøa Thaùnh, oâng Mordechay Lewy, 64 tuoåi (1948) cuõng maõn nhieäm vuï sau 4 naêm röôõi ôû Roma. OÂng gia nhaäp ngaønh ngoaïi giao cuûa Israel töø naêm 1975, ñaõ töøng phuïc vuï taïi caùc söù quaùn ôû Bonn vaø Berlin beân Ñöùc, Stocholm Thuïy Ñieån, roài laøm Ñaïi söù taïi Thaùi Lan trong 4 naêm, tröôùc khi laøm coá vaán cho toøa thò chính Jerusalem veà caùc coäng ñoàng toân giaùo, roài ñöôïc boå laøm Ñaïi söù Israel caïnh Toøa Thaùnh hoài naêm 2008.
Nhaân dòp maõn nhieäm, hai vò ñaõ daønh cho giôùi baùo chí caùc cuoäc phoûng vaán veà hieän tình quan heä giöõa Toøa Thaùnh vaø Israel, nhöõng böôùc thaêng traàm trong thôøi gian qua, vaø vieãn töôïng töông lai, ñaëc bieät laø vaán ñeà kyù keát moät hieäp ñònh giöõa Israel vaø Toøa Thaùnh veà vaán ñeà thueá khoùa vaø taøi chaùnh cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Israel, moät cuoäc thöông thuyeát daøi daüng töø 13 naêm qua, chieáu theo hieäp ñònh cô baûn ñaõ ñöôïc kyù keát tröôùc ñoù giöõa hai beân.
Hoâm 12 thaùng 6 naêm 2012, UÛy ban laøm vieäc thöôøng tröïc song phöông giöõa Toøa Thaùnh vaø Israel ñaõ nhoùm khoùa hoïp toaøn theå taïi dinh Toâng Toøa ôû Vatican. Phaùi ñoaøn Toøa Thaùnh do Ñöùc OÂng Ñöùc oâng Ettore Balestrero, Thöù tröôûng ngoaïi giao Toøa Thaùnh laøm tröôûng ñoaøn, vaø Phaùi ñoaøn Israel do OÂng Danny Ayalong, thöù tröôûng ngoaïi giao laøm tröôûng ñoaøn. Moãi phaùi ñoaøn coù khoaûng 9, 10 ngöôøi.
Thoâng caùo chung keát cho bieát "trong baàu khoâng khí suy tö vaø xaây döïng, UÛy ban ñaõ ghi nhaän nhöõng tieán boä ñaùng keå tieán tôùi vieäc kyù keát hieäp ñònh veà vaán ñeà thueá khoùa vaø taøi chaùnh cuûa Giaùo hoäi Coâng Giaùo ôû Thaùnh Ñòa. Caû hai beân ñoàng yù veà nhöõng böôùc caàn thöïc hieän trong töông lai vaø aán ñònh khoùa hoïp toaøn theå laàn tôùi seõ vaøo ngaøy 6 thaùng 12 naêm 2012 taïi truï sôû Boä ngoaïi giao Israel.
Vieãn töôïng kyù hieäp ñònh
Trong cuoäc phoûng vaán hoâm 11 thaùng 7 naêm 2012 daønh cho giôùi baùo chí caïnh Toøa Thaùnh, Ñaïi söù Lewy cho bieát hieäp ñònh vöøa noùi coù theå ñöôïc kyù keát trong khoùa hoïp toaøn theå ngaøy 6 thaùng 12 naêm 2012 cuûa UÛy ban song phöông Israel vaø Toøa Thaùnh. OÂng noùi: "Toâi raát tin töôûng veà vieäc coù theå keát thuùc sôùm hieäp ñònh naøy vaø toâi khoâng phaûi laø ngöôøi duy nhaát noùi ñieàu ñoù, maø caû caùc nguoàn cuûa Vatican nöõa. Nhöõng tieán boä ñaõ xaûy ra gaàn ñaây. Caùc ñieåm chöa ñöôïc giaûi quyeát lieân heä chuû yeáu tôùi caùc khía caïnh phaùp lyù chöù khoâng phaûi laø vaät chaát vaø cuõng khoâng phaûi laø thieát yeáu".
Tuy nhieân, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Söù thaàn Toøa Thaùnh, Antonio Franco, toû ra deø daët hôn oâng ñaïi söù. Trong cuoäc phoûng vaán baèng giaây noùi töø Jerusalem, ngaøi cho bieát vaãn coøn coù nhieàu ñieåm coøn toàn ñoïng vaø hai beân, Israel vaø Toøa Thaùnh, chöa ñaït tôùi moät quan ñieåm chung. Ñöùc Toång Giaùm Muïc noùi:
"Vì theá, toâi khoâng nghó raèng Hieäp ñònh coù theå kyù tröôùc thaùng 12 naêm nay. Hôn keùm chuùng toâi ñoàng yù veà noäi dung cô baûn cuûa Hieäp ñònh, nhöng moät soá vaán ñeà coøn chia reõ giöõa hai beân, khoâng keå thôøi gian caàn thieát ñeå dòch töø tieáng Anh sang tieáng Do thaùi, vieäc dòch naøy chaéc chaén cuõng phaûi maát moät thôøi gian. Roài cuõng phaûi ñôïi caùc nhaø ngoaïi giao môùi ñöôïc boå nhieäm vaø nhaän chöùc. Veà phaàn toâi, toâi seõ ôû laïi Thaùnh Ñòa moät thôøi gian nöõa ñeå theo doõi hoà sô naøy. Caùc nôi thaùnh vaãn laø moät trong nhöõng ñieåm teá nhò nhaát, nhaát laø Nhaø Tieäc Ly. Ñieàu chaéc chaén laø, traùi vôùi nhöõng gì ngöôøi ta coù theå ñoïc thaáy treân baùo chí, Toøa Thaùnh tuyeät ñoái khoâng töø boû vieäc yeâu caàu Israel traû laïi Nhaø Tieäc Ly, nôi ñaây laø tu vieän ñaàu tieân cuûa doøng Phanxicoâ ôû Jerusalem".
Moät soá nhaän ñònh cuûa Ñaïi söù Mordechay Lewy
Trong cuoäc phoûng vaán, Ñaïi söù Mordechay Lewy cho bieát Nhaø Nöôùc Israel ñaõ quyeát ñònh caáp thò thöïc cho nhöõng ngöôøi coù hoä chieáu ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh maø khoâng caàn coù söï kieåm soaùt hoaëc thaåm vaán theâm. Theo OÂng, bieän phaùp nhö theá ñoái vôùi Toøa Thaùnh laø "moät tröôøng hôïp duy nhaát" nghóa laø khoâng moät ai, neáu khoâng sinh ra trong moät nöôùc maø hoï mang hoä chieáu, coù theå ñöôïc höôûng söï deã daøng haønh chaùnh nhö vaäy, duø ngöôøi mang hoä chieáu ngoaïi giao Toøa Thaùnh ñeán töø moät nöôùc thuø ñòch cuûa Israel nhö Syrie chaúng haïn.
Ñaïi söù Lewy cuõng traû lôøi giôùi baùo chí veà vaán ñeà nhöõng ngöôøi thuoäc huynh ñoaøn thaùnh Pioâ 10 coù theå taùi hieäp nhaát vôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, oâng toû ra tin töôûng veà laäp tröôøng cuûa Toøa Thaùnh veà quan heä vôùi theá giôùi Do thaùi vaø ñoàng thôøi cuõng chaøo möøng vieäc Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16 môùi ñaây ñaõ boå nhieäm Ñöùc Toång Giaùm Muïc Augustine Di Noia, doøng Ña Minh ngöôøi Myõ, laøm Phoù Chuû Tòch UÛy ban Toøa Thaùnh Ecclesia Dei, Giaùo Hoäi cuûa Thieân Chuùa, veà caùc tín höõu Coâng Giaùo thuû cöïu. OÂng Ñaïi Söù nhaän xeùt raèng khi boå nhieäm, Toøa Thaùnh nhaéc ñeán nhöõng quan heä chaët cheõ vôùi caùc toå chöùc Do thaùi, vaø ñaây laø laø ñieàu thaät ñuùng.
Theo thoâng leä, Ñöùc Thaùnh Cha vaãn tieáp caùc vò ñaïi söù caïnh Toøa Thaùnh tröôùc khi hoï rôøi nhieäm sôû. Ñaïi söù Mordechay Lewy ñaõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha tieáp kieán nhö vaäy khi oâng ñeán töø giaõ. nhaân dòp naøy Ngaøi ñaõ hoûi oâng veà tình hình cuoäc thöông thuyeát trong UÛy ban laøm vieäc song phöông giöõa Toøa Thaùnh vaø Israel.
OÂng noùi vôùi giôùi baùo chí: "Quan heä ngoaïi giao cuõng ñöôïc thöïc hieän nhaát laø qua nhöõng cöû chæ ñaày yù nghóa. Vaø cöû chæ yù nghóa nhaát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc 16 laø giaûi toûa lôøi caùo buoäc ngöôøi Do thaùi ñaõ gaây ra caùi cheát cho Ñöùc Kitoâ trong lòch söû Ñöùc Gieâsu thaønh Nazareth, boä saùch maø Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ vieát. Ngay sau ñoù, thuû töôùng Bibi Natanyahu ñaõ muoán möøng Ñöùc Giaùo Hoaøng vôùi moät caây oâliu, moät bieåu hieåu quan troïng cuûa tình baïn.
Ñaïi Söù Lewy cuõng nhaéc laïi nhieàu bieán coá thaêng traàm trong quan heä giöõa Do thaùi vaø Coâng Giaùo. OÂng nhaän xeùt raèng söï hoøa giaûi lòch söû giöõa hai toân giaùo, Coâng Giaùo vaø Do thaùi, laø moät tieán trình daøi, ñang tieán haønh vaø coù nhöõng luùc ñaày yù nghóa nhö cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc 16 taïi Israel naêm 2009, cuoäc vieáng thaêm cuûa ngaøi taïi Hoäi ñöôøng Do thaùi ôû Roma naêm 2010, ít laâu sau khi Toøa Thaùnh coâng boá saéc leänh nhìn nhaän caùc nhaân ñöùc anh huøng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ 12, nhöõng tieán boä trong laõnh vöïc thueá khoùa trong cuoäc thöông thuyeát veà hieäp ñònh, söï ñôn giaûn hoùa thuû tuïc caáp thò thöïc ngoaïi giao cho caùc nhaø ngoaïi giao cuûa Vatican, nhöng nhaát laø Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ thaùo boû traùch nhieäm cuûa ngöôøi Do thaùi veà vieäc ñoùng ñinh Ñöùc Kitoâ. Ñöùc Giaùo Hoaøng Ratzinger ñaõ chöùng toû tình baïn ñoái vôùi ngöôøi Do thaùi".
Ñaïi Söù Lewy cuõng nhaéc ñeán nhöõng vaán ñeà ñaõ gaây ra tranh luaän hoaëc nhöõng luùc caêng thaúng thöïc söï giöõa hai toân giaùo döôùi thôøi Ñöùc Bieån Ñöùc 16, nhöng oâng nhaéc laïi caùc bieán coá ñoù vôùi gioïng hoøa dòu. Ví duï veà vieäc taùi du nhaäp trong saùch leã la tinh kinh nguyeän ngaøy thöù saùu tuaàn thaùnh caàu cho ngöôøi Do thaùi tuy coù söûa ñoåi. Ñaïi söù noùi: "Chuùng toâi khoâng ñöôïc can thieäp vaøo kinh nguyeän cuûa Coâng Giaùo vaø Coâng Giaùo cuõng khoâng ñöôïc can thieäp vaøo kinh nguyeän cuûa chuùng toâi vì trong caû hai ñeàu coù nhöõng ñieåm tranh luaän. Ngoaøi ra, toâi khoâng duøng töø baøi Do thaùi nhieàu quaù vì ñaõ bò laïm phaùt."
Nhaän ñònh cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Franco
Veà phaàn Ñöùc Toång Giaùm Muïc Antonio Franco, nhìn laïi thôøi gian 7 naêm laøm Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Israel, ngaøi noùi: "Thôøi kyø aáy ñaõ coù nhöõng luùc ñau thöông, nhö cuoäc haønh quaân "Chì cöùng" cuûa Israel taïi mieàn Gaza hoài muøa ñoâng naêm 2009, nhöng cuõng coù nhöõng luùc raát khaån tröông vôùi nhöõng bieán coá nhö cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16 taïi Thaùnh Ñòa, ñoù laø moät cuoäc vieáng vieáng thaêm ñöôïc chuaån bò vôùi nhieàu khoù khaên.
Ñöùc Söù Thaàn Toøa Thaùnh nhaéc ñeán nhöõng luùc deã daøng vaø nhöõng luùc khoù khaên trong coâng vieäc cuûa ngaøi veà phöông dieän thöïc haønh vaø veà maët haønh chaùnh, trong vieäc Nhaø Nöôùc Israel caáp thò thöïc nhaäp caûnh vaø cö truù cho caùc nhaân vieân cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, coù nhöõng luùc raát deã nhöng cuõng coù luùc khoù khaên. Ñaøng khaùc, töø 10 naêm nay, töùc laø töø naêm 2002, caùc nhaân vieân cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo khoâng coøn ñöôïc baûo hieåm xaõ hoäi ôû Israel nöõa.
Ñöùc Toång Giaùm Muïc noùi: "Chuùng toâi cuõng gaëp khoù khaên veà caùc tröôøng Coâng Giaùo taïi Israel, caùc tröôøng naøy ñöôïc Nhaø Nöôùc Israel trôï giuùp, nhöng cuõng phaûi traû raát nhieàu thueá vaø phí toån, vì theá hoïc phí trôû neân quaù ñaét ñoû ñoái vôùi caùc tín höõu Kitoâ ñòa phöông. Do ñoù, chuùng toâi phaûi hoaït ñoäng ñeå caùc hoïc sinh coù theå kieám ñöôïc hoïc boång.
Moät vaán ñeà khaùc cuõng ñöôïc ñeà caäp tôùi trong cuoäc phoûng vaán, ñoù laø: trong thôøi gian qua, Vieän baûo taøng Yad Vashem ôû Jerusalem veà cuoäc dieät chuûng Do thaùi ñaõ thay ñoåi ghi chuù veà vai troø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ 12 (1939-1958) trong thôøi theá chieán thöù 2: ghi chuù tröôùc ñaây kòch lieät pheâ bình ngaøi vì ñaõ khoâng leân tieáng coâng khai beânh vöïc ngöôøi Do thaùi. Nhöng ghi chuù vöøa ñöôïc söûa ñoåi, vaø coù phaùn ñoaùn töông ñoái nheï nhaøng hôn. Daàu vaäy, vieäc thay ñoåi ghi chuù naøy cuõng gaây ra tranh luaän, chaúng haïn Rabbi tröôûng cuûa Coäng ñoaøn Do thaùi ôû Roma cho raèng Vieän Yad Vashem ñaõ chòu söùc eùp cuûa Vatican ñeå thay ñoåi nhö vaäy, moät söï thay ñoåi ghi chuù khoâng neân laøm. Veà vaán ñeà naøy, Ñöùc Söù Thaàn Toøa Thaùnh noùi:
"Chuùng toâi coù moät caùi nhìn veà hoaït ñoäng cuûa Toøa Thaùnh trong thôøi theá chieán thöù 2 khoâng phaûi laø caùi nhìn ñöôïc trình baøy treân baûng ghi chuù tröôùc ñaây ôû vieän Tad Vashem, vaø quan ñieåm cuûa Toøa Thaùnh cuõng khoâng töông öùng vôùi ghi chuù hieän nay taïi Vieän naøy, tuy raèng söï thay ñoåi nhö theá laø moät böôùc tieán ñaàu tieân daãn ñeán moät söï ñoái thoaïi thanh thaûn hôn veà vaán ñeà naøy, vaø ñeå coù moät söï hieåu bieát bao quaùt hôn.
Ngay töø khi khaùnh thaønh vieän Yad Vashem vôùi baûng ghi chuù veà vai troø cuûa Ñöùc Pioâ 12, Toøa Söù Thaàn Toøa Thaùnh ñaõ baøy toû söï baát ñoàng yù kieán, nhaát laø veà phöông dieän lòch söû thôøi kyø aáy. Töø sau ñoù, söï coäng taùc ñöôïc gia taêng. Ít laâu tröôùc cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc 16 taïi Thaùnh Ñòa hoài thaùng 3 naêm 2009, ñaõ dieãn ra taïi Vieän Yad Vashem moät khoùa hoäi thaûo laøm vieäc vôùi söï tham döï cuûa caùc söû gia, trong ñoù coù nhieàu ngöôøi beânh vöïc quan ñieåm cuûa Toøa Thaùnh. Ñoù laø moät luùc quan troïng. Daàn daàn, yù thöùc veà söï thay ñoåi chín muøi, maø khoâng lieân heä tôùi baát kyø söùc eùp naøo veà phía Toøa Thaùnh."
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)